Mga Pakiana Tikang ha mga Magbarasa
Mahimo ba hunahunaon han inasaw-an nga mga Kristiano an IUD (intrauterine device) sugad nga usa nga klase han pagpugong ha pagpanganak nga nauyon ha Kasuratan?
May kalabotan hito, mahimo usisahon han tagsa nga Kristiano nga mag-asawa an importante nga mga impormasyon ngan an mga prinsipyo ha Biblia nga nahiuupod hito. Katapos, sadang hira magdesisyon ha paagi nga matitipigan nira an maopay nga konsensya ha atubangan han Dios.
Hadto, han duha pa la an tawo (ngan katapos han Baha, walo ka tawo), hi Jehova nagsugo: “Magmabungaon kamo ngan magdamo.” (Gen. 1:28; 9:1) An Biblia waray magsiring nga aplikado ito nga sugo ha mga Kristiano. Salit an tagsa nga mag-asawa an magdidesisyon kon magamit ba hira hin pipira nga klase han pagpugong ha pagpanganak basi diri magdamu an ira anak o basi makagplano kon san-o hira mag-aanak. Ano an kinahanglan nira ikonsiderar?
Kinahanglan usisahon hin maopay han mga Kristiano an bisan ano nga pamaagi ha pagpugong ha pagpanganak ngan siguruhon nga waray natatalapas nga mga prinsipyo ha Biblia. Ginlilikyan han mga Kristiano an pagpunit sugad nga pamaagi han pagpugong ha pagpanganak. An tinuyo nga pagpunit diri uyon ha ginsisiring han Biblia mahitungod han pagtahod ha kinabuhi. An mga Kristiano diri maruruyag nga tapuson an usa nga kinabuhi nga mahimo unta magresulta ha katawo han usa nga bata. (Eks. 20:13; 21:22, 23; Sal. 139:16; Jer. 1:5) Kumusta man an paggamit hin IUD?
An The Watchtower han Mayo 15, 1979, pahina 30-31 naghisgot mahitungod hini. An mga IUD nga komon hadto ginhimo tikang ha plastik nga iginsusulod ha matris (tagoangkan) basi mapugngan an pagburod. Ito nga artikulo nagsaysay nga diri pa bug-os nga matin-aw kon ano gud an nahihimo han IUD. Damu nga espesyalista an nagsiring nga an mga IUD nagkakaada epekto ha matris nga nagpupugong ha semilya han lalaki nga makaabot ha bonay han babaye ngan mapertilisar ito. Kon diri mahitabo an pertilisasyon, diri mapoporma an kinabuhi.
Pero may pipira nga ebidensya nga usahay posible mapertilisar an usa nga bonay. An bag-o la nga napertilisar nga bonay mahimo magtubo ha Fallopian tube (pagburod ha gawas han matris) o mahimo mahingadto ha matris. Kon makaabot ito ha matris, an IUD mahimo magpugong ha pertilisado nga bonay nga magtubo ha sidsid nga putos han matris, salit diri magpapadayon an pagburod. An pagtapos ha nagtutubo nga kinabuhi maipapariho ha pagpunit. Sugad nga konklusyon hito nga artikulo, ito nagsiring: “Sadang ikonsiderar han sinsero nga mga Kristiano nga naghuhunahuna kon husto ba an paggamit hin IUD ito nga impormasyon basado ha prinsipyo ha Biblia mahitungod ha pagtahod han pagkabaraan han kinabuhi.”—Sal. 36:9.
May makatirigamnan ba nga pag-uswag ha syensya o ha medisina tikang han iginpublikar ito nga artikulo han 1979?
May-ada dugang nga duha nga klase hin IUD nga komon yana. An usa nga klase han IUD nga may tumbaga (copper) komon na ha Estados Unidos tikang han 1988. An usa liwat nga klase han IUD nga nagpapagawas hin hormone nagtikang ibaligya han 2001. Ano an aton nahibabaroan mahitungod han nahihimo han tagsa hini nga klase hin IUD?
Copper: Sugad han gin-unabi na, baga hin ginpupugngan han IUD nga makaagi an semilya ha matris basi diri makaabot ha usa nga bonay. Dugang pa, kon an IUD may copper, an copper baga hin nakakamatay ha semilya, salit nagigin sugad ito hin spermicide. * Ito nga klase hin IUD nakakaapekto liwat han sidsid nga putos han matris.
Hormone: May iba-iba nga klase hin IUD nga may hormone nga pariho han kasagaran nga makikita ha mga pills nga ginagamit para ha pagpugong ha pagpanganak. Iginpapagawas hini nga mga IUD an hormone dida ha matris. Ini nga mga IUD sugad hin nagpupugong ha pagpagawas hin bonay tikang ha obaryo han pipira nga babaye. Syempre, kon waray nahigagawas nga bonay, waray mahitatabo nga pertilisasyon. Dugang pa, gintotoohan nga ginpapanipis han hormone hini nga mga IUD an sidsid nga putos han matris. * Ginpapalapot liwat hito an sugad-laway nga likido dida ha liog-liog han matris salit napupugngan an pagsulod han semilya tikang ha pwerta han babaye ngadto ha matris. Dugang ini nga nahihimo han mga IUD.
Sugad han gin-unabi na, inin duha nga klase hin IUD baga hin nakakaapekto han sidsid nga putos han matris. Pero ano man kon may nakagawas nga bonay ngan napertilisar ito? Mahimo ito sumulod ha matris pero diri ito matubo tungod han diri maopay nga sidsid nga putos han matris. Tungod hini, diri na madadayon an pagburod. Pero talagsa la mahitabo ini nga kahimtang, sugad la han bangin nahitatabo usahay hadton nagamit hin pills.
Salit waray bisan hin-o nga makakasiguro nga diri na mapipertilisar an bonay tungod han paggamit hin mga IUD nga may copper o hormone. Pero an mga pagsaliksik han mga syentista nagpapakita nga tungod han nahihimo han mga IUD sugad han ginhisgotan na, gutiay la an higayon nga magburod an usa nga nagamit hito.
An Kristiano nga mag-asawa nga nagpaplano paggamit hin IUD mahimo kumonsulta ha doktor basi makiistorya mahitungod han mga IUD nga may-ada ha ira lugar pati na an posible nga mga kapulsanan ngan mga peligro hito ha asawa. An mag-asawa diri sadang maglaom ha bisan hin-o o tugotan an bisan hin-o, bisan an doktor, nga magdesisyon kon ano an ira bubuhaton. (Roma 14:12; Gal. 6:4, 5) Personal ito nga desisyon han mag-asawa. Sadang nira ibasar an ira desisyon ha ira hingyap nga mapalipay an Dios ngan matipigan nga limpyo an ira konsensya ha iya atubangan.—Itanding an 1 Timoteo 1:18, 19; 2 Timoteo 1:3.
^ par. 4 An England’s National Health Service nagsiring: “An mga IUD nga mas damu an iginbutang nga copper epektibo hin sobra 99 porsyento. Nagpapasabot ini nga waray pa mag-usa ha kada 100 nga babaye nga nagamit hin IUD an magbuburod ha usa ka tuig. An mga IUD nga guroguti an iginbubutang nga copper diri sugad kaepektibo.”
^ par. 5 Tungod kay ginpapanipis han mga IUD nga may hormone an sidsid nga putos han matris, usahay ini an iginrirekomendar han mga doktor nga gamiton hadton may asawa o waray asawa basi makontrol an duro nga pagregla.