1, 2. (a) Ano an gin-abat ni Jesus may kalabotan ha Balaud han Dios? (b) Paonan-o sayop nga gin-aplikar han mga eskriba ngan mga Pariseo an Balaud?

HINIGUGMA ni Jesus an Mosaiko nga Balaud. Diri ito urusahon kay ito nga Balaud tikang ha iya Amay nga hi Jehova, an pinakaimportante nga Persona ha iya kinabuhi. An iya hilarom nga gugma ha balaud han Dios igintagna ha Salmos 40:8: “Nalilipay ako hin pagsugot han imo kaburut-on, Oh Dios nakon; ngan an imo balaud aadi ha sakub han akon kasingkasing.” Pinaagi ha pulong ngan buhat, ginpamatud-an ni Jesus nga an Balaud han Dios perpekto, mapulsanon, ngan sigurado nga matutuman.​—Mat. 5:17-19.

² Sigurado nga nasubo hi Jesus han nakita niya nga sayop an pag-aplikar han mga eskriba ngan mga Pariseo han Balaud han iya Amay! Istrikto nira nga ginsusunod an pipira nga gudtiay nga detalye hito, kay hi Jesus nagsiring: “Naghahatag kamo han ikanapulo nga bahin han herbabuena, ngan han eneldo ngan han kumino.” Pero ano an problema? Hiya nagdugang: “Pero ginbabalewaray niyo an mas importante nga mga sugo han Balaud, sugad han hustisya, kalooy, ngan pagkamatinumanon.” (Mat. 23:23) Diri pariho han mga Pariseo nga nagpapakamatadong ha kalugaringon, nasasabtan ni Jesus an prinsipyo han Balaud ngan an mga kalidad han Dios nga iginpapakita han tagsa nga Balaud.

3. Ano an hihisgotan hini nga artikulo?

³ Sugad nga mga Kristiano, diri na kita sakop han Balaud nga kasabotan.  (Roma 7:6) Pero gintipigan ito ni Jehova dida ha iya Pulong, an Biblia, para ha aton kapulsanan. Diri niya karuyag nga sobra kita nga magpokus ha mga detalye han Balaud; lugod, karuyag niya nga masabtan ngan iaplikar naton an “mas importante nga mga sugo,” nga amo an higtaas nga mga prinsipyo nga ginbasaran han mga sugo. Pananglitan, ano nga mga prinsipyo an aton mahibabaroan ha kahikayan han pagkaada mga syudad nga arayopan? Ha nahiuna nga artikulo, nahibaro kita hin mga leksyon tikang ha mga pitad nga kinahanglan himoon han usa nga diri tinuyo nga nakamatay hin tawo. Pero may kalabotan ha mga syudad nga arayopan, may mahibabaroan kita mahitungod kan Jehova ngan magtututdo ito ha aton kon paonan-o naton mahimo masubad an iya mga kalidad. Salit hihisgotan hini nga artikulo an tulo nga pakiana: Paonan-o an mga syudad nga arayopan nagpapakita han kalooy ni Jehova? Ano an igintututdo hito ha aton may kalabotan han iya panhunahuna ha kinabuhi? Paonan-o ito nagpapakita han iya perpekto nga hustisya? Ha tagsa hito nga punto, hibaroi kon paonan-o mo mahimo masubad an imo langitnon nga Amay.​—Basaha an Efeso 5:1.

4, 5. (a) Ano an ginhimo basi magin mas masayon kadtoan an mga syudad nga arayopan, ngan kay ano? (b) Ano an igintututdo hini ha aton mahitungod kan Jehova?

⁴ An unom nga syudad nga arayopan masayon kadtoan. Ginsugo ni Jehova an mga Israelita nga magpili hin tagtulo nga syudad ha magkaluyo nga bahin han Salog Jordan. Kay ano? Basi adton diri tinuyo nga nakamatay masayon la nga makapalagiw ngadto. (Num. 35:11-14) An mga dalan tipakadto ha mga syudad nga arayopan ginmimintinar hin maopay. (Deut. 19:3) Sumala ha Judio nga mga reperensya, may iginbubutang nga mga karatola ha dalan basi giyahan adton mga napalagiw pakadto ha mga syudad. Tungod kay may mga syudad nga arayopan, adton diri tinuyo nga nakamatay diri mapipiritan nga pumalagiw ha iba nga nasud, diin puydi hiya masulay nga makigbahin ha buwa nga pagsingba.

⁵ Hunahunaa ini: Hi Jehova​—an nagsugo mismo nga sirotan hin kamatayon adton tinuyo nga nakamatay—​naghahatag hin daku nga oportunidad ha mga indibiduwal nga diri tinuyo nga nakamatay nga makakarawat hin kalooy ngan panalipod! “An ngatanan nga butang ginhimo nga klaro, simple, ngan masayon tubtob nga posible,” siring han usa nga komentarista ha Biblia. “Mahigugmaon gud ito nga paagi han Dios.” Hi Jehova diri kay waray kalooy nga hukom nga nagpipinamiling hin rason ha pagsirot han iya mga surugoon. Lugod, ‘daku an iya kalooy.’​—Efe. 2:4.

6. Kay ano nga kabaliktaran gud an disposisyon han mga Pariseo kon ikompara ha kalooy han Dios?

⁶ Ha kabaliktaran, an mga Pariseo diri andam magpakita hin kalooy. Pananglitan, sumala ha mga reperensya, diri hira andam magpasaylo ha usa nga sobra tulo ka beses na nga nakabuhat hin pariho nga sala. Ginpabug-atan ni Jesus nga sayop an ira panhunahuna ha mga nakasala pinaagi ha pag-unabi hin  ilustrasyon mahitungod han usa nga Pariseo nga nag-aampo sapit han usa nga parasukot hin buhis nga mapainubsanon nga naghahangyo han kalooy han Dios. An Pariseo nagsiring: “O Dios, nagpapasalamat ako ha imo kay diri ako pariho hini nga parasukot hin buhis o ha iba​—mga kawatan, diri matadong, nag-aadulteryo.” Kay ano nga diri gud andam magpasaylo an mga Pariseo? An Biblia nasiring nga “naghuhunahuna [hira] nga waray pulos an iba.”​—Luc. 18:9-14.

7, 8. (a) Kon may nakasala ha imo, paonan-o mo masusubad hi Jehova? (b) Kay ano nga an pagpasaylo nagkikinahanglan hin pagpaubos?

⁷ Subara hi Jehova, diri an mga Pariseo. Ipakita an kalooy. (Basaha an Colosas 3:13.) Usa nga paagi nga mabubuhat mo ito amo an pagpakita nga masayon ka aroan hin pagpasaylo. (Luc. 17:3, 4) Pakianhi an imo kalugaringon: ‘Masayon ba ako magpasaylo ha mga nakasala ha akon, bisan kon pauroutro nira ito nga ginhihimo? Andam ba ako nga makigmurayaw ha nakasala o nakasakit ha akon?’

⁸ An pagpasaylo nagkikinahanglan hin pagpaubos. Waray gud hito nga kalidad an mga Pariseo kay ginhuhunahuna nira nga minos an iba. Pero sugad nga mga Kristiano, kinahanglan mapainubsanon nga ‘tagdon naton nga mas labaw ha aton an iba,’ ngan takos hira han aton pagpasaylo. (Fil. 2:3) Susubaron mo ba hi Jehova ngan magpapakita hin pagpaubos? Tipigi an “dalan” ha imo pagpasaylo nga masayon maagian ngan namimintinar hin maopay. Magin madagmit ha pagpakita hin kalooy ngan magin mahinay ha kasina.​—Ekles. 7:8, 9.

9. Paonan-o ginpabug-atan ni Jehova ha mga Israelita an pagin baraan han kinabuhi han tawo?

⁹ An usa nga importante nga katuyoan han mga syudad nga arayopan amo an pagpanalipod ha mga Israelita tikang ha pagin salaan ha dugo. (Deut. 19:10) Birilhon gud kan Jehova an kinabuhi, salit nangangalas hiya ha mga “kamot nga nagpapaagas han dugo nga waray sala.” (Prob. 6:16, 17) Sugad nga matadong ngan baraan nga Dios, diri gud niya iginbabalewaray bisan an diri tinuyo nga pagpatay. Oo, an usa nga diri tinuyo nga nakamatay ginpapakitaan hin kalooy. Pero kinahanglan niya isumat ha mga tigurang an iya sala, ngan kon mapamatud-an nga diri tinuyo an iya pagpatay, magpapabilin hiya ha syudad nga arayopan tubtob ha kamatay han hitaas nga saserdote. Mahimo ini magpasabot nga didto na hiya maukoy ha bug-os niya nga kinabuhi. Ini nga kahikayan nagtututdo ha mga Israelita han pagin baraan han kinabuhi han tawo. Basi mapasidunggan an ira Humaratag-han-Kinabuhi, kinahanglan buhaton nira an ngatanan basi diri mameligro an kinabuhi han ira igkasi-tawo.

10. Sumala kan Jesus, paonan-o iginpakita han mga eskriba ngan mga Pariseo nga waray hira pagpabili ha kinabuhi?

¹⁰ Diri pariho kan Jehova, an mga eskriba ngan mga Pariseo waray pagpabili ha kinabuhi. Paonan-o? Hi Jesus nagsiring ha ira: “Ginkuha niyo an yawi han kahibaro; kamo mismo diri nasulod, ngan an mga nasulod iyo ginpupugngan!” (Luc. 11:52) Hira unta an magtututdo han kahulogan han Pulong han Dios ngan mabulig ha iba nga maglakat ha dalan tipakadto ha kinabuhi nga waray kataposan. Pero ira lugod iginpahirayo an mga tawo kan Jesus, “an lider nga ginpili ha paghatag hin kinabuhi.” (Buh. 3:15) Hini nga paagi, ira gintugwayan an mga tawo ha pagkinabuhi nga mahimo magresulta ha kabungkagan.  Tungod kay mapahitas-on ngan makikalugaringon an mga eskriba ngan mga Pariseo, waray hira pagpabili ha kinabuhi ngan waray pagtagad ha kaopayan han ira igkasi-tawo. Waray gud hira kalooy!

11. (a) Paonan-o iginpakita ni apostol Pablo nga ginsubad niya an panhunahuna han Dios may kalabotan ha kinabuhi? (b) Ano an mabulig ha aton nga masubad an panhunahuna ni Pablo may kalabotan ha ministeryo?

¹¹ Paonan-o naton masusubad hi Jehova ngan malilikyan an disposisyon han mga eskriba ngan mga Pariseo? Sadang naton respetuhon ngan pabilhan an regalo nga kinabuhi. Ginbuhat ito ni apostol Pablo pinaagi ha pagsangyaw ha mas damu nga tawo tubtob nga posible. Salit nakasiring hiya: “Waray ako baratunon ha dugo han ngatanan nga tawo.” (Basaha an Buhat 20:26, 27.) Pero waray magsangyaw hi Pablo tungod la ha kakonsensya o tungod kay responsabilidad niya ito. Hinigugma niya an mga tawo, ngan presyoso gud ha iya an ira kinabuhi. (1 Cor. 9:19-23) Sadang liwat naton subaron an panhunahuna ni Jehova may kalabotan ha kinabuhi. “Karuyag [ni Jehova] nga magbasol an ngatanan.” (2 Ped. 3:9) Ito ba liwat an imo karuyag? Kon kukultibaron mo an pagin maloloy-on, magpapagios ito ha imo nga magin mas madasigon ha ministeryo ngan mas magigin malipayon ka samtang ginbubuhat mo ito.

12. Kay ano nga importante ha katawohan han Dios an pagin mahunahunaon ha katalwasan?

¹² Masusubad liwat naton hi Jehova ha pagpabili ha kinabuhi pinaagi ha pagin mahunahunaon ha aton katalwasan. Kinahanglan siguruhon naton nga talwas an aton pagdrayb ngan pagtrabaho ha ngatanan nga panahon, pati na kon nagtutukod o nagmimintinar hin lugar han pagsingba, o nagbibiyahe pakadto ha aton mga katirok. Ayaw tuguti nga an trabaho, kwarta, o eskedyol magin mas importante kay han katalwasan ngan kahimsog. An aton matadong nga Dios pirme nagbubuhat kon ano an husto ngan angayan, ngan karuyag naton nga subaron hiya. An mga tigurang labi na nga kinahanglan magin mahunahunaon han ira katalwasan ngan han katalwasan hadton nagtatrabaho kaupod nira. (Prob. 22:3) Salit kon may tigurang nga nagpapahinumdom ha imo hin mga surundon ngan suruklan may kalabotan ha katalwasan, sunda an iya sagdon. (Gal. 6:1) Pabilhi an kinabuhi pariho han pagpabili ni Jehova basi diri ka magin salaan ha dugo.

13, 14. Paonan-o maipapakita han mga tigurang ha Israel an hustisya ni Jehova?

¹³ Ginsugo ni Jehova an mga tigurang ha Israel nga subaron an iya hitaas nga suruklan han hustisya. Siyahan, kinahanglan hibaroan han mga tigurang an tinuod nga nahitabo. Katapos, kinahanglan nira usisahon hin maopay an motibo han nakamatay, an iya disposisyon, ngan an iya panggawi hadto basi mabuligan hira ha pagdesisyon kon angay ba hiya kalooyan. Basi maipakita an hustisya han Dios, kinahanglan nira hibaroan kon an nakamatay nagbuhat han krimen “tungod ha pagdumot” ngan “paggama,” o maraot nga motibo. (Basaha an Numeros 35:20-24.) Ngan kon ginkukonsiderar an testimonya han mga testigo, kinahanglan an diri maminos duha nga testigo basi magin marig-on an akusasyon nga tinuyo an pagpatay.​—Num. 35:30.

¹⁴ Katapos hibaroan han mga tigurang an tinuod nga nahitabo may kalabotan han kaso, kinahanglan nira ikonsiderar kon ano gud an pagkatawo han nakasala, diri la an iya nabuhat. Kinahanglan nira an hilarom nga pagsabot​—an abilidad nga makita an diri dayon nakikita ngan matugkad an usa nga butang. Labaw ha ngatanan, kinahanglan nira an baraan nga espiritu ni Jehova, nga mabulig ha ira nga maipakita an iya hilarom nga pagsabot, kalooy, ngan hustisya.​—Eks. 34:6, 7.

15. Ano an kaibahan ni Jesus ngan han mga Pariseo may kalabotan ha ira pagtagad ha mga makasasala?

¹⁵ An mga Pariseo nakapokus la ha ginbuhat han nakasala imbes nga ha iya tinuod nga pagkatawo. Han nakita han mga Pariseo hi Jesus ha usa nga panagtawo ha balay ni Mateo, ginpakianhan nira an mga disipulo ni Jesus: “Kay ano nga an iyo magturutdo nakikig-upod ha pangaon ha mga parasukot hin buhis ngan magpakasasala?” Hi Jesus binaton: “An mahimsog diri nanginginahanglan hin doktor, kondi an may sakit. Salit lakat kamo ngan sabota an kahulogan hini: ‘Karuyag ko an kalooy, diri an halad.’  Kay kinanhi ako, diri para ha magtadong, kondi para ha magpakasasala.” (Mat. 9:9-13) Iginpapakita ba hini nga ginkukonsinter ni Jesus an seryoso nga mga sala? Diri. Ngani, an importante nga mensahe ni Jesus nag-uupod han pag-aghat ha mga tawo nga magbasol ha ira mga sala. (Mat. 4:17) Maaram gud hi Jesus nga an pipira hini nga “parasukot hin buhis ngan magpakasasala” naruruyag magbag-o. Nakadto hira ha balay ni Mateo diri la basi kumaon. Lugod, “damu ha ira an nagin sumurunod [ni Jesus].” (Mar. 2:15) Makasurubo, waray makita han kadam-an nga Pariseo an nakita ni Jesus hini nga mga indibiduwal. Kabaliktaran gud an mga Pariseo ha matadong ngan maloloy-on nga Dios nga ginsisiring nira nga ira ginsisingba, kay ira gintagad an ira igkasi-tawo sugad nga mga makasasala ngan waray na gud paglaom.

16. Ano an kinahanglan usisahon hin maopay han hudisyal nga komite?

¹⁶ Sadang gud subaron han mga tigurang yana hi Jehova, nga “nahigugma hiton katadungan.” (Sal. 37:28) Siyahan, kinahanglan nira ‘mag-usisa ngan magpakiana ha minauyatmon’ basi hibaroan kon may nabuhat gud ba nga sala. Kon oo, ira dudumarahon an kaso uyon ha giya han Kasuratan. (Deut. 13:12-14) Kon magin membro hira han hudisyal nga komite, kinahanglan nira usisahon hin maopay kon mabinasulon an usa nga Kristiano nga nakabuhat hin seryoso nga sala. Diri pirme masayon hibaroan kon mabinasulon ba an usa o diri. An pagbasol nag-uupod han panhunahuna han usa nga nakasala mahitungod han iya nabuhat, pati na han iya disposisyon ngan han iya tinuod nga inaabat. (Pah. 3:3) Kinahanglan magin mabinasulon an nakasala basi makarawat niya an kalooy. *

17, 18. Paonan-o mahibabaroan han mga tigurang an tinuod nga pagbasol? (Kitaa an retrato ha tinikangan hini nga artikulo.)

¹⁷ Diri pariho kan Jehova ngan kan Jesus, an mga tigurang diri nakakabasa han kasingkasing. Salit kon usa ka nga tigurang, paonan-o mo mahibabaroan an tinuod nga pagbasol? Siyahan, pag-ampo para hin kinaadman ngan pagsabot. (1 Hadi 3:9) Ikaduha, gamita an Pulong han Dios ngan an mga publikasyon tikang ha matinumanon nga uripon basi mabuligan ka nga hibaroan an “kasubo han kalibotan” ngan “kasubo nga uyon ha kaburut-on han Dios,” nga amo an tinuod nga pagbasol. (2 Cor. 7:10, 11) Hibaroi kon paonan-o iginhuhulagway han Kasuratan adton mabinasulon ngan adton diri. Paonan-o iginhuhulagway han Biblia an ira inaabat, disposisyon, ngan panggawi?

¹⁸ Ha kataposan, pangalimbasog nga mahibaroan an iya bug-os nga pagkatawo. Ikonsiderar an gintikangan, motibo, ngan limitasyon han nakasala. May kalabotan han ulo han Kristiano nga kongregasyon nga hi Jesus, an Biblia nagtagna: “Hiya diri maghuhukom sumala han hikikit-an han iya mga mata, diri man mahatag hin kahusayan sumala han hinbabatian han iya mga talinga; kondi pinaagi ha katadungan hiya maghuhukom han mga kablas, ngan mahatag hin husay pinaagi han kaangayan para ha mga maaghup ha tuna.” (Isa. 11:3, 4) Kamo nga mga tigurang amo an kabulig ni Jesus nga mga paraataman, ngan bubuligan niya kamo nga masubad an iya paagi han paghukom. (Mat. 18:18-20) Diri ba kita mapasalamaton nga may-ada kita mahigugmaon nga mga tigurang nga nangangalimbasog ha pagbuhat hito? Gin-aapresyar gud naton an ira duro nga pangalimbasog nga maipakita an kalooy ngan hustisya ha aton kongregasyon!

19. Ano nga leksyon may kalabotan ha mga syudad nga arayopan an karuyag mo nga iaplikar?

¹⁹ Makikita ha Mosaiko nga Balaud an “kahibaro ngan kamatuoran” mahitungod kan Jehova ngan han iya matadong nga mga prinsipyo. (Roma 2:20) Pananglitan, an mga syudad nga arayopan nagtututdo ha mga tigurang kon paonan-o maghuhukom nga may hustisya ngan nagtututdo ha aton ngatanan kon paonan-o magpapakita hin maunungon nga gugma ngan kalooy ha kada tagsa. (Sak. 7:9) Diri na kita sakop han Balaud. Pero diri nagbabag-o hi Jehova; importante pa gihapon ha iya an hustisya ngan kalooy. Daku gud nga pribilehiyo nga mag-alagad ha Dios nga naghimo ha aton uyon ha iya dagway, nga an mga kalidad mahimo naton masubad, ngan nga mahimo naton magin arayopan!