Imo ba ‘Mahibabaroan an Husto Ngan an Sayop’?

“Proybahan niyo an maruruyagan han Ginoo.”—EFESO 5:10.

 1. Ha ano nga paagi nakakagupong an kinabuhi yana, ngan kay ano?

 “OJEHOVA, maaram ako nga an paagi han tawo diri aada ha iya ngahaw, diri aada ha tawo nga naglalakat an pagmando han iya mga pitad.” (Jeremias 10:23) Inin importante nga obserbasyon ni Jeremias may-ada labaw pa gud nga kahulogan ha aton yana. Kay ano? Tungod kay nagkikinabuhi kita ha ‘magpakalilisang nga mga panahon nga makuri pakibagayan,’ sugad han igintagna han Biblia. (2 Timoteo 3:1) Kada adlaw, naatubang kita ha nakakagupong nga mga kahimtang nga kinahanglan aton desisyonan. Dagku man o gudtiay, ini nga mga desisyon makakaapekto gud ha aton kaopayan—ha panlawas, emosyon, ngan ha espirituwal.

 2. Ano nga mga pagpili an bangin tagdon nga diri importante, kondi mationan-o gintatagad ito han dedikado nga mga Kristiano?

² Damu han aton mga pagpili ha aton adlaw-adlaw nga pagkinabuhi an bangin tagdon nga rutina o diri importante. Kada adlaw, pananglitan, ginpipili naton an bado nga aton isusul-ot, an pagkaon nga aton kakaunon, an mga tawo nga karuyag naton makita, ngan iba pa. Ginhihimo naton ini nga mga pagpili nga haros diri ginhuhunahuna. Kondi diri gud ba importante an sugad nga mga butang? Para ha dedikado nga mga Kristiano, importante an aton mga pagpili ha aton bado ngan hitsura, ha aton kakaunon ngan iinumon, ngan ha aton pagyakan ngan paggawi kay ipinapakita hito pirme nga kita mga surugoon han Gihitaasi, hi Jehova nga Dios. Ginpapahinumdom kita han mga pulong ni apostol Pablo: “Kon mangaon kamo, o manginom, o bisan ano an iyo pagbuhaton, pagbuhaton niyo an ngatanan ha himaya han Dios.”—1 Korinto 10:31; Kolosas 4:6; 1 Timoteo 2:9, 10.

 3. Ano nga mga pagpili an importante gud?

³ Kondi may-ada mga pagpili nga mas importante pa gud. An desisyon nga mangasawa o magpabilin nga solo, pananglitan, sigurado nga may-ada hilarom ngan nagpapadayon nga epekto ha kinabuhi han usa. Basi makasiguro, an pagpili hin angayan nga tawo nga pangangasaw-on, basi magin padis ha bug-os nga kinabuhi, diri gutiay nga butang. a (Proberbios 18:22) Dugang pa, an aton pagpili hin mga sangkay ngan mga kaupod, edukasyon, trabaho, ngan kaliawan nakakaimpluwensya, nakakaapekto pa ngani, ha aton espirituwalidad—ha aton dayon nga kaopayan.—Roma 13:13, 14: Efeso 5:3, 4.

 4. (a) Ano nga abilidad an hiringyapon gud? (b) Ano nga mga pakiana an kinahanglan tagdon?

⁴ Tungod kay naatubang hini ngatanan, sigurado nga mapulsanon para ha aton nga magkaada han abilidad ha paghibaro han husto ngan han sayop  o kon ano an baga in husto ngan kon ano an tinuod nga husto. “May-ada dalan nga daw maopay ha tawo; Kondi an kataposan hini amo an mga dalan han kamatayon,” nagpapahamangno an Biblia. (Proberbios 14:12) Salit, mahimo kita magpakiana: ‘Paonan-o naton mapapatubo an abilidad ha paghibaro han husto ngan han sayop? Diin kita makadto basi makabiling han ginkikinahanglan nga giya ha aton paghimo hin desisyon? Ano an ginbubuhat han mga tawo, ha naglabay ngan yana, may kalabotan hini, ngan ano an resulta?’

An “Pilosopiya Ngan Limbong nga Waray Pulos” han Kalibotan

 5. Ano nga klase hin kalibotan an inukyan han siyahan nga mga Kristiano?

⁵ An siyahan-siglo nga mga Kristiano nag-ukoy ha kalibotan nga ginmandoan han mga prinsipyo ngan mga surundon han mga Griego ngan mga Romano. Ha usa nga bahin, may-ada mga kahimyang ha pagkinabuhi han mga Romano, nga gintagad han damu nga hiringyapon gud. Ha luyo nga bahin, an grupo han mga edukado hiton nga panahon interesado gud diri la ha mga pilosopiya ni Plato ngan Aristotle kondi ha mga pilosopiya liwat han mas bag-o nga mga pilosopo, sugad han mga Epikureo ngan han mga Estoiko. Han inabot hi apostol Pablo ha Atenas ha iya ikaduha misyonero nga biyahe, inatubang ha iya an Epikureo ngan Estoiko nga mga pilosopo nga naabat nga mas labaw hira “hini nga turaban,” hi Pablo.—Buhat 17:18.

 6. (a) An iba han siyahan nga mga Kristiano nasulay ha pagbuhat han ano? (b) Ano nga pahamangno an iginhatag ni Pablo?

⁶ Salit, diri makuri sabuton kon kay ano nga an iba han siyahan nga mga Kristiano nadani ha mapahitas-on nga mga paagi ngan mga estilo ha kinabuhi han mga tawo ha ira palibot. (2 Timoteo 4:10) Adton bahin han sistema baga in nagpapahimulos han damu nga mga kaopayan, ngan baga in maaramon an ira mga pagpili. An kalibotan baga in may-ada mga butang nga birilhon nga diri maihahatag han dedikado Kristiano nga paagi han pagkinabuhi. Kondi, hi apostol Pablo nagpahamangno: “Magtagam kamo bangin nga bisan hin-o nga magdara ha iyo ngadto ha kauripon tungod ha iya pilosopiya ngan limbong nga waray pulos, sugad ha mga surumatanon han mga tawo, sugad ha binata nga pagturun-an han kalibotan, ngan diri sugad kan Kristo.” (Kolosas 2:8) Kay ano nga ginsiring ito ni Pablo?

 7. Ano gud ba an bili han kinaadman han kalibotan?

⁷ Iginhatag ni Pablo iton nga pahamangno tungod kay hinsabtan niya an totoo nga peligro ha panhunahuna hadton nadani han kalibotan. An iya paggamit han termino nga “pilosopiya ngan limbong nga waray pulos” may-ada espesyal nga kahulogan. An pulong nga “pilosopiya” literal nga nangangahulogan “an paghigugma ngan pagtinguha hin kinaadman.” Ito mismo bangin mapulsanon. Ha pagkamatuod, an Biblia, labi na ha libro han Proberbios, nagdadasig han pagtinguha han husto nga klase hin kahibaro ngan kinaadman. (Proberbios 1:1-7; 3:13-18) Kondi, inupdan ni Pablo an “pilosopiya” hin “limbong nga waray pulos.” Ha iba nga mga pulong, gintagad ni Pablo an kinaadman nga igintanyag han kalibotan sugad nga waray pulos ngan malimbong. Pariho han lubo nga puno hin hangin, baga in bug-os ito, kondi waray pulos ito. Sigurado nga waray pulos, peligroso pa ngani, kon an pagpili han usa ha husto ngan sayop iginbasar ha waray bili sugad han “pilosopiya ngan limbong nga waray pulos” han kalibotan.

Adton Nasiring nga ‘Maopay an Maraot Ngan Maraot an Maopay’

 8. (a) Kan kanay napakadto an mga tawo para han sagdon? (b) Ano nga klase hin sagdon an iginhahatag?

⁸ Diri gud naiiba an mga butang yana. Haros ha tagsa nga pangalimbasog han tawo, damu an mga eksperto. An mga magsaragdon ha pag-asawa ngan pagpamilya, an mga parasurat, an nag-aangkon nga mga therapist kuno hira nga nananambal nga diri nagamit hin medisina, mga astrologo, mga espiritista, ngan iba pa andam ha pagsagdon—nga may bayad. Kondi ano nga klase hin sagdon an iginhahatag? Agsob nga ginbabalewaray an mga suruklan han Biblia ha moral basi saliwanan han tinatawag nga bag-o nga moralidad. Pananglitan, ha pagsaysay mahitungod han pagdumiri han gobyerno nga irehistro an “mga pag-asawa han pariho an sekso,” an editoryal ha nangunguna nga pahayagan han Canada nga The Globe and Mail nasiring: “Han tuig 2000, diri gud makatadunganon nga an naghihigugmaay ngan maunungon nga magpadis sadang pagdid-an han ira ginhihingyap gud tungod la kay pariho an ira sekso.” An  estilo yana amo an pagin matinuguton, diri kritiko. An ngatanan gintatagad nga relatibo; waray na marig-on nga mga suruklan han husto ngan han sayop.—Salmo 10:3, 4.

 9. Ano an agsob buhaton han mga tawo nga gintatagad nga talahuron ha sosiedad?

⁹ An iba nasarig ha mga malampuson ha sosyal ngan pinansyal—ha bahandianon ngan bantogan—sugad nga mga modelo ha ira paghimo hin desisyon. Bisan kon an bahandianon ngan bantogan gintatagad nga talahuron ha sosiedad yana, agsob nga nagyayakan la hira han mga prinsipyo sugad han pagin tangkod ngan pagtapod kondi diri ginbubuhat ito. Ha pagtinguha hin gahum ngan ganansya, damu an diri na nahahadlok ha pagbalewaray han balaud ngan mga prinsipyo ha moral. Basi madangat an dungog ngan popularidad, ginbabalewaray han iba an naestablisar na nga mga prinsipyo ngan mga suruklan ngan mas pinabibilhan an paggawi nga naiiba ngan makaharadlok. An resulta amo an mahilig ha ganansya, matinuguton nga sosiedad nga an puplunganon amo an, “Tinutugotan an ngatanan.” Urusahon ba nga an mga tawo nagugupong ngan diri maaram kon ano an husto ngan an sayop?—Lukas 6:39.

10. Paonan-o napamatud-an nga totoo an mga pulong ni Isaias mahitungod han maopay ngan han maraot?

¹⁰ An makasurubo nga mga resulta han diri-maaramon nga mga desisyon nga iginbasar ha sayop nga giya aada ha palibot naton—burublag nga mga mag-asawa ngan mga pamilya, pag-abuso ha alkohol ngan droga, madarahog nga mga barkada han mga batan-on, kalaw-ayan, mga sakit nga naitatapon han pakighilawas, ha paghatag hin pipira la nga ehemplo. Tinuod, paonan-o kita makakalaom hin iba nga mga resulta kon ginbabalewaray han mga tawo an ngatanan nga mga suruklan o mga giya may kalabotan han husto ngan han sayop? (Roma 1:28-32) Sugad gud ito han kan propeta Isaias iginpahayag: “Kairo nira nga natawag han karaotan nga maopay, ngan han mga maopay nga maraot; nga nabutang han kasisidman para han kapawa, ngan han kapawa para han kasisidman; nga nabutang han mapait para han matam-is, ngan han matam-is para han mapait! Kairo nira nga mga makinaadmananon ha ira kalugaringon nga mga mata, ngan mainalagam-agamon ha ira kalugaringon nga paniplatan!”—Isaias 5:20, 21.

11. Kay ano nga diri maaramon an pagsarig ha kalugaringon kon nagdidesisyon kon ano an husto ngan sayop?

¹¹ An kamatuoran nga gintawag han Dios ha pakighusay adton mga Judio nga nagin “makinaadmananon ha ira kalugaringon nga mga mata” nagpapakita nga importante gud nga aton likyan an pagsarig ha aton kalugaringon ha pagsiguro han husto ngan han sayop. Damu nga mga tawo yana an nauyon ha ideya nga “pamatii la an imo kasingkasing,” o “buhata an inaabat mo nga husto.” Husto ba an sugad nga paagi? Diri sumala ha Biblia, nga matin-aw nga nasiring: “An kasingkasing malimbungon labaw han ngatanan nga butang, ngan labi hin kamahugaw: Hin-o an mahibabaro hini?” (Jeremias 17:9) Masarig ka ba ha malimbungon ngan peligroso nga tawo nga maggiya ha imo ha pagdesisyon? Diri gud. Ha pagkamatuod, bubuhaton mo an kabaliktaran gud han iginsusumat ha imo han sugad nga tawo. Salit an Biblia nagpapahinumdom ha aton: “Hiya nga nasarig ha iya kalugaringon nga kasingkasing, lurong; Kondi bisan hin-o nga naglalakat ha makinaadmananon, hiya maluluwas.”—Proberbios 3:5-7; 28:26.

 Mahibaro Kita Kon Ano anKinakarawat han Dios

12. Kay ano nga kinahanglan pamatud-an naton ha aton kalugaringon an “kaburut-on han Dios”?

¹² Tungod kay diri kita sadang sumarig ha kinaadman han kalibotan o ha aton kalugaringon may kalabotan han husto ngan han sayop, ano an sadang naton buhaton? Tigamni inin matin-aw nga sagdon ni apostol Pablo: “Diri kamo angay umuyon hini nga panahon: Kondi magbalhin kamo tungod ha pagbag-o ha iyo mga hunahuna, basi niyo kasayoran kon ano an maopay ngan karuruyagon ngan hingpit nga kaburut-on han Dios.” (Roma 12:2) Kay ano nga kinahanglan pamatud-an naton ha aton kalugaringon an kaburut-on han Dios? Ha Biblia, hi Jehova naghahatag hin matin-aw kondi marig-on nga hinungdan, nasiring: “Sugad nga an mga langit hiruhitaas kay han tuna, amo man an akon mga paagi hiruhitaas kay han iyo mga paagi, ngan an akon mga hunahuna kay han iyo mga hunahuna.” (Isaias 55:9) Salit, imbes nga sumarig ha aton kalugaringon nga pagsabot o maopay nga mga pagbati, ginsasagdonan kita: “Proybahan niyo an maruruyagan han Ginoo.”—Efeso 5:10.

13. Paonan-o pinabubug-atan han mga pulong ni Jesus ha Juan 17:3 an panginahanglan nga mahibaro kon ano an kinakarawat han Dios?

¹³ Pinabug-atan ni Jesus ini nga panginahanglan han hiya nagsiring: “Ini nangangahulogan hin kinabuhi nga waray kataposan, an ira pagkuha hin kahibaro mahitungod ha imo, nga amo la an matuod nga Dios, ngan ha usa nga imo sinugo, hi Jesu-Kristo.” (Juan 17:3, NW) An ekspresyon nga “pagkuha hin kahibaro” may-ada mas hilarom nga kahulogan kay ha “paghibaro” la. Sumala ha Vine’s Expository Dictionary, “iginpapasabot [hito] an relasyon butnga han persona nga maaram ngan han butang nga hinbabaroan; may kalabotan hini, an hinbabaroan birilhon o importante ha usa nga maaram, ngan salit nagigin marig-on an relasyon.” An pagkaada relasyon ha usa nangangahulogan hin labaw pa kay ha paghibaro la kon hin-o iton nga persona o kon ano an iya ngaran. Nag-uupod liwat ito han paghibaro han mga naruruyagan ngan diri naruruyagan hiton nga persona, paghibaro han iya mga prinsipyo, han iya mga suruklan—ngan ginpapasidunggan ito.—1 Juan 2:3; 4:8.

Bansayon Naton an Aton mga Abilidadha Pagsabot

14. Ano an ginsiring ni Pablo nga amo an pinakaimportante nga kaibahan han espirituwal nga kabataan ngan katigurangan?

¹⁴ Paonan-o, kon sugad, magkakaada kita han abilidad ha paghibaro han husto ngan han sayop? An mga pulong ni Pablo ha siyahan-siglo Hebreohanon nga mga Kristiano naghahatag han baton. Hiya nagsurat: “An nainom pa hin gatas waray kabatiran ha pulong han katadongan; kay batan-on pa hiya. Kondi an mabaskog nga kakaunon kanan katigurangan, kanan hadton mga tawo nga pinaagi han paggamit, an ira mga balatian nagkababatid na ha pagkilala han maopay ngan han maraot.” Dinhi iginhatag ni Pablo an kaibahan han “gatas,” nga iya iginsaysay ha nauna nga bersikulo sugad nga “mga tinikangan han siyahan nga pag-aradman han Dios,” ngan han “mabaskog nga kakaunon,” nga “kanan katigurangan,” nga “an ira mga balatian  nagkababatid na ha pagkilala han maopay ngan han maraot.”—Hebreo 5:12-14.

15. Kay ano nga ginkikinahanglan an pangalimbasog basi magkaada husto nga kahibaro mahitungod ha Dios?

¹⁵ Nangangahulogan ini nga, siyahan ha ngatanan, kinahanglan mangalimbasog gud kita ha pagkaada husto nga pagsabot ha mga suruklan han Dios nga aada ha iya Pulong, an Biblia. Diri kita nagbibiling hin listahan han mga surundon nga magsusumat ha aton han mahimo naton buhaton ngan han diri. Diri sugad hito nga libro an Biblia. Lugod, hi Pablo nagsaysay: “An ngatanan nga mga Baraan nga Surat nga ginpakaaghat han Dios may kapulsanan man ha pagtutdo, ha pagbadlong, ha pagsaway, ha panutdoan nga ha katadongan: Basi nga an tawo han Dios mahingpit, ngan maandam tungod ha ngatanan nga maopay nga buhat.” (2 Timoteo 3:16, 17) Basi magpahimulos tikang hito nga pagtutdo, pagsaway, ngan pagdisiplina, kinahanglan gamiton naton an aton abilidad ha paghunahuna. Nagkikinahanglan ini hin pangalimbasog, kondi an resulta—an pagin ‘may abilidad, bug-os nga nasangkapan para ha tagsa maopay nga buhat’—birilhon gud ito.—Proberbios 2:3-6.

16. Ano an kahulogan han pagbansay han mga abilidad ha pagsabot han usa?

¹⁶ Niyan, sugad han ipinakita ni Pablo, an hamtong nga mga tawo ‘nagbabansay han ira mga abilidad ha pagsabot han husto ngan han sayop.’ Iini na kita ha pinakaimportante nga bahin han aton ginhihisgotan. An ekspresyon nga ‘nagbabansay han ira mga abilidad ha pagsabot’ literal nga nangangahulogan nga “ginbabansay an mga sentido (pariho han gymnast).” (Kingdom Interlinear Translation) An eksperyensyado nga gymnast ha pinili nga aparato, sugad han rings o balance beam, makakahimo hin eksibisyon ha pira la ka segundo nga baga in balewaray la an grabidad o iba natural nga mga balaud. Kontrolado gud niya an mga bahin han iya lawas ha ngatanan nga panahon, ngan maaram hiya haros han ngatanan nga gios niya basi matapos hin malampuson an iya eksibisyon. Ini ngatanan amo an resulta han duro nga pagbansay ngan padayon nga pagbuhat.

17. Ha ano nga paagi sadang magin pariho kita han mga gymnast?

¹⁷ Kinahanglan mabansay liwat kita sugad han gymnast, ha espirituwal nga paagi, kon karuyag naton makasiguro nga pirme maaramon an mga desisyon ngan mga pagpili nga aton ginhihimo. Kinahanglan bug-os nga kontrolado naton pirme an aton mga sentido ngan mga bahin han lawas. (Mateo 5:29, 30; Kolosas 3:5-10) Pananglitan, gindidisiplina mo ba an imo mga mata nga diri magkita ha imoral nga mga kiritaon o an imo mga talinga nga diri mamati ha nakakadaot nga musika o mga pulong? Totoo nga an sugad maraot nga mga butang nakapalibot ha aton. Kondi, aada pa gihapon ha aton kon tutugotan naton ito nga magpabilin ha aton kasingkasing ngan hunahuna. Masusubad naton an salmista nga nagsiring: “Diri ako magbubutang hin bagay nga malamiri ha atubangan han akon mga mata: Ikinangangalas ko an buhat hadton mga nabulag; Diri ito makupkop ngadi ha akon: . . . Hiya nga nagyayakan hin binuwa diri matindog ha atubangan han akon mga mata.”—Salmo 101:3, 7.

Bansaya an Imo mga Abilidad ha Pagsabot Pinaagi han Paggamit

18. Ano an iginpapasabot han ekspresyon nga “pinaagi han paggamit” ha iginsaysay ni Pablo mahitungod han pagbansay han mga abilidad ha pagsabot han usa?

¹⁸ Hinumdumi nga “pinaagi han paggamit” magkakaada kita mga abilidad ha pagsabot nga nabansay ha paghibaro han husto ngan han sayop. Ha iba nga pagkayakan, ha kada panahon nga nagdidesisyon kita, sadang hibaroan naton an paggamit han aton mga abilidad ha paghunahuna basi hisabtan kon ano an nahiuupod nga mga prinsipyo han Biblia ngan kon paonan-o ito bubuhaton. Batasana an pagsaliksik ha mga publikasyon han  Biblia nga igintatagana pinaagi han ‘matinumanon ngan maaramon nga uripon.’ (Mateo 24:45) Siyempre, mahimo naton hangyoon an bulig han hamtong nga mga Kristiano. Kondi, an aton personal nga pangalimbasog ha pag-aram ha Pulong han Dios, upod an pag-ampo kan Jehova para han iya giya ngan espiritu, magdadara hin hura nga mga kapulsanan ha kataposan.—Efeso 3:14-19.

19. Ano nga mga bendisyon an makakarawat naton kon padayon nga aton bansayon an aton abilidad ha pagsabot?

¹⁹ Samtang mainuswagon nga ginbabansay naton an aton mga abilidad ha pagsabot, an tuyo amo nga “diri na kita magkababata, nga igin-aanod-anod ngan iginpapalid han tagsa nga hangin han pagturon-an, pinaagi han mga panlimbong han mga tawo, ha katusohan tikang ha mga buwa han kasaypanan.” (Efeso 4:14) Lugod, pinaagi han pagbasar ha aton kahibaro ngan pagsabot ha kon ano an kinakarawat han Dios, makakahimo kita hin maaramon nga mga desisyon, dagku ngan gudtiay, nga mapulsanon ha aton, makaparig-on ha aton mga igkasi-magsiringba, ngan labaw ha ngatanan makakalipay ha aton langitnon nga Amay. (Proberbios 27:11) Bendisyon gud ngan panalipod ito durante hinin magpakalilisang nga mga panahon!

[Footnote]

Maisasaysay Mo Ba?

• Ano nga abilidad an ginkikinahanglan basi makahimo hin maaramon nga mga desisyon?

• Kay ano nga diri maaramon an pagsarig ha bantogan nga mga tawo o ha aton kalugaringon nga mga pagbati kon nagdidesisyon han husto ngan han sayop?

• Kay ano nga sadang naton siguruhon kon ano an kinakarawat han Dios kon naghihimo hin mga desisyon, ngan paonan-o naton bubuhaton ito?

• Ano an kahulogan han ‘pagbansay han aton mga abilidad ha pagsabot’?

[Mga Pakiana]

[Retrato ha pahina 9]

Waray kapulsanan an pagsarig ha mga bahandianon ngan bantogan para han giya

[Retrato ha pahina 10]

Pariho han gymnast, kinahanglan bug-os nga kontrolado naton an ngatanan han aton mga sentido ngan mga bahin han lawas