Singbaha an Dios “ha Espiritu”

“Kan kanay niyo maipapariho an Dios? Ano nga imahen an iyo mahihimo ha iya?”—ISAIAS 40:18, “THE JERUSALEM BIBLE”

BANGIN kombinsido ka gud nga an paggamit hin mga ladawan kinakarawat ha pagsingba ha Dios. Bangin inaabat mo nga nagpapauswag ini han imo relasyon ha Parapamati han pag-ampo, nga diri-nakikita ngan baga hin diri-persona ngan waray espisipiko nga porma.

Kondi may-ada ba kita bug-os nga kagawasan ha pagpili han aton kalugaringon nga paagi ha pagdaop ha Dios? Diri ba an Dios mismo an sadang magin ultimo nga awtoridad ha kon ano an kinakarawat ngan kon ano an diri? Iginsaysay ni Jesus an panhunahuna han Dios mahitungod hini han hiya nagsiring: “Ako amo an dalan, ngan an kamatuoran, ngan an kinabuhi: waray bisan hin-o nga maabot ha Amay, kon diri maagi ha akon.” (Juan 14:6) Ito mismo nga mga pulong nagdidiri han paggamit hin mga ladawan o hin bisan ano nga iba nga sagrado nga mga butang.

Oo, may-ada espisipiko nga klase han pagsingba nga kinakarawat ni Jehova nga Dios. Ngan ano ito? Ha lain nga okasyon, hi Jesus nagsaysay: “Nagtitidaraon an oras, ngan yana iini na, nga an mga matuod nga magsiringba, magsisingba ha Amay ha espiritu ngan ha kamatuoran. Kay an Amay nagbibiniling gud hin sugad nga mga magsiringba ha iya. An Dios Espiritu: ngan adton nagsisingba ha iya, kinahanglan magsingba ha iya ha Espiritu ngan ha kamatuoran.”—Juan 4:23, 24.

Mahimo ba representaran an Dios nga “espiritu,” hin materyal nga imahen? Diri. Anoman kamagarbo an usa nga ladawan, diri gud ito makakatupong ha himaya han Dios. Salit an imahen han Dios diri gud magigin husto nga representasyon ha iya. (Roma 1:22, 23) An usa ka tawo ba ‘nagsisingba ha kamatuoran’ kon nadaop hiya ha Dios pinaagi han usa nga hinimo han tawo nga ladawan?

 Usa ka Matin-aw nga Katutdoan ha Biblia

Igindiri han Balaud han Dios an paghimo hin mga ladawan sugad nga mga butang nga sisingbahon. An ikaduha han Napulo nga Sugo nagsugo: “Diri ka magbuhat hin tinigib nga ladawan, hin bisan ano nga dagway han bisan ano nga butang nga aadto ha langit, o nga aada ha ilarom ha tuna, o nga aada ha tubig ha ilarom han tuna. Diri ka magyukbo ha ira, saypa hin pag-alagad ha ira.” (Eksodo 20:4, 5) An giniyahan nga Kristiano nga Kasuratan nagsusugo liwat: “Kinahanglan maglikay kamo ha idolatriya.”—1 Korinto 10:14, JB.

Oo, damu an nangangatadongan nga diri idolatriya an ira paggamit hin mga imahen ha pagsingba. Pananglitan, an Ortodokso nga mga Kristiano agsob nga nagninigar nga ha pagkatinuod ira ginsisingba an mga ladawan nga ira ginyuyukboan, ginluludhan, ngan gin-aampoan. An usa nga Ortodokso nga padi nagsurat: “Amon gindadayaw ito tungod kay baraan ito nga mga butang, ngan tungod kay gintatahod namon an ginrirepresentaran han mga Ladawan.”

Ha gihapon, nagpapabilin an pakiana: Inuuyonan ba han Dios an paggamit hin mga ladawan bisan para han tinatawag nga diri-direkta nga pagdayaw? Waray makikita ha Biblia nga nagtutugot han sugad nga buhat. Han an mga Israelita naghimo hin usa nga imahen han baka, nasiring nga para ito ha pagdayaw kan Jehova, nagpahayag hiya hin marig-on nga diri pag-uyon, nasiring nga nag-apostata hira.—Eksodo 32:4-7.

An Nakatago nga Peligro

An paggamit hin mga ladawan ha pagsingba peligroso nga buhat. Masayon ito makadani ha mga tawo ha pagsingba han butang ngan diri han Dios nga ginrirepresentaran unta han butang. Ha iba  nga pagkayakan, an ladawan nagigin sentro han idolatriya.

Nahitabo ito ha damu nga mga butang ha panahon han mga Israelita. Durante han ira paglakaton ha kamingawan, pananglitan, naghimo hi Moises hin bronse nga halas. Ha tinikangan, an representasyon han halas ha poste nagserbi sugad nga usa nga paagi ha pagtambal. Adton ginsirotan hin kagat han halas makakasiplat ha tumbaga nga halas ngan makakarawat han bulig han Dios. Kondi han nag-ukoy na an mga tawo ha Tuna nga Iginsaad, baga hin ginhimo nira ini nga representasyon nga poste nga usa ka imahen, nga baga hin may-ada gahum ha pagtambal an bronse nga halas mismo. Nagsunog hira hin insenso para hito ngan ginngaranan pa ngani ito hin Nehustan.—Numeros 21:8, 9; 2 Hadi 18:4.

Ginsarihan liwat han mga Israelita nga gamiton an arka han kauyonan sugad nga anting-anting kontra ha ira mga kaaway, nga may-ada nakakadaot nga mga resulta. (1 Samuel 4:3, 4; 5:11) Ngan ha panahon ni Jeremias, mas gintagad han mga tuminungnong han Jerusalem an templo kay han Dios nga ginsisingba didto.—Jeremias 7:12-15.

An hilig ha pagsingba ha mga butang imbes ha Dios kaylap pa gihapon. An parasaliksik nga hi Vitalij Ivanovich Petrenko nagsiring: “An ladawan . . . nagigin butang nga ginsisingba ngan namimeligro ha idolatriya . . . Sadang karawaton han usa nga pagano gud ini nga ideya nga gindara ngadto ha pagsingba ha ladawan pinaagi han popular nga mga gintotoohan.” Ha pariho nga paagi, an padi ha Griego nga Ortodokso nga Iglesia nga hi Demetrios Constantelos nasiring ha iya libro nga Understanding the Greek Orthodox Church: “Posible nga himoon han usa nga Kristiano an usa nga ladawan sugad nga butang nga ginsisingba.”

An pagsiring nga an mga ladawan mga kabulig la ha relatibo nga pagsingba kwestyonable gud. Kay ano? Aw, diri ba totoo nga an iba nga mga  ladawan ni Maria o han “mga santo” mahimo tagdon nga takos han labaw nga debosyon ngan mas nakakabulig kay han iba nga mga ladawan nga nagrirepresentar han pariho nga maiha na nga patay nga indibiduwal? Pananglitan, usa nga ladawan nga nagrirepresentar kan Maria ha Tínos, Gresya, an may-ada kalugaringon nga debotado nga Ortodokso nga mga sumurunod, kontra ha pariho kamatinumanon nga mga debotado han usa nga ladawan nga nagrirepresentar kan Maria ha Soumela, norte nga Gresya. An duha nga grupo natoo nga an ira kalugaringon nga ladawan labaw gud, nagbubuhat hin mas makatirigamnan nga mga milagro kay han usa, bisan kon an duha nagrirepresentar ha pariho maiha na nga patay nga indibiduwal. Salit, ha buhat, iginkakaw-ing han mga tawo an totoo nga mga gahum ha espisipiko nga mga ladawan ngan ginsisingba ito.

Pag-ampo ha “mga Santo” o kan Maria?

Kondi, kumusta man an mahitungod ha pagdayaw ha mga indibiduwal, sugad kan Maria o ha “mga santo”? Hi Jesus, ha pagbaton ha usa nga pagsulay tikang kan Satanas, naggamit han Deuteronomio 6:13 ngan nagsiring: “Magsingba ka ha imo Ginoo nga Dios, ngan ha iya la ikaw mag-aalagad.” (Mateo 4:10) Ha urhi hiya nagsiring nga an totoo nga mga magsiringba magsisingba “ha Amay,” waray na iba. (Juan 4:23) Tungod kay maaram hini, ginsaway han usa nga anghel hi apostol Juan tungod ha pagsari nga singbahon hiya, nasiring: “Ayaw pagbuhat hito . . . Magsingba ka ha Dios.”—Pahayag 22:9.

Husto ba nga mag-ampo ha tunan-on nga iroy ni Jesus, hi Maria, o ha espisipiko nga “mga santo,” ginhahangyo hira nga magin manlalaban han usa ha Dios? An direkta nga baton han Biblia amo ini: “Uusa man la an Manlalaban, ha butnga han Dios ngan han mga tawo, hiya ngahaw tawo, hi Kristo Jesus.”—1 Timoteo 2:5.

Panalipdi an Imo Relasyon ha Dios

An paggamit hin mga ladawan ha pagsingba, tungod kay kontra ha matin-aw nga katutdoan han Biblia, diri makakabulig ha mga tawo nga makakarawat hin pag-uyon han Dios ngan magkaada hin kaluwasan. Ha kabaliktaran, hi Jesus nagsiring nga an waray kataposan nga kinabuhi nadepende ha aton pagkuha hin kahibaro ha amo la totoo nga Dios, pagkaada kahibaro ha iya diri matupngan nga personalidad sugad man ha iya mga katuyoan ngan mga pakig-upod ha katawohan. (Juan 17:3) An mga ladawan nga diri nakakakita, nakakaabat, o nakakayakan diri nakakabulig ha usa ha pagkilala ha Dios ngan ha pagsingba ha iya ha paagi nga iya kinakarawat. (Salmo 115:4-8) Ito nga pinakaimportante nga edukasyon makukuha la pinaagi han pag-aram ha Pulong han Dios, an Biblia.

Gawas pa han pagin waray pulos, an pagsingba ha ladawan mahimo magin peligroso ha espirituwal. Paonan-o? Siyahan, mauutod hito an relasyon han usa kan Jehova. May kalabotan han Israel, nga “nakapasina ha iya tungod han durumtanan nga mga imahen,” an Dios nagtagna: “Akon itatago an akon nawong ha ira.” (Deuteronomio 32:16, 20, The New American Bible) An pagparig-on utro han ira relasyon ha Dios nangahulogan han ira ‘pagsalikway han magraot nga mga imahen.’—Isaias 31:6, 7, NAB.

Salit, angayan gud an Kasuratanhon nga sagdon: “Akon gudtiay nga mga anak, magbantay kamo kontra ha mga imahen”!—1 Juan 5:21, NAB.

[Kahon ha pahina 6]

Nabuligan ha Pagsingba “ha Espiritu”

Hi Olivera debotado nga membro han Ortodokso nga Iglesia ha Albania. Han igindiri han nasud an relihiyon han 1967, patago nga iginpadayon ni Olivera an iya relihiyoso nga mga nahiaraan. Gingamit niya an kadak-an han iya gutiay nga pensyon ha pagpalit hin bulawan ngan salapi nga mga ladawan, insenso, ngan mga kandila. Iya igintago ini ha iya higdaan ngan agsob nga nakaturog ha hirani nga lingkoran tungod ha kahadlok nga bangin ito hikit-an o kawaton. Han bisitahon han mga Saksi ni Jehova temprano han dekada 1990, nasantop ni Olivera an pangirilal-an han kamatuoran han Biblia ha ira mensahe. Hinsabtan niya an ginsisiring han Biblia mahitungod han totoo nga pagsingba nga “ha espiritu,” ngan hinbaroan niya kon ano an inaabat han Dios mahitungod ha paggamit han mga ladawan. (Juan 4:24, The Jerusalem Bible) An Saksi nga nagdumara han pag-aram ha Biblia ha iya nakaobserba nga nagtikaguti an mga ladawan ha kada panahon nga nabisita hiya ha balay ni Olivera. Ha urhi, waray na ladawan. Katapos han iya bawtismo, hi Olivera nagkomento: “Yana, imbes han waray-pulos nga mga ladawan, may-ada ako han baraan nga espiritu ni Jehova. Mapasalamaton gud ako nga mahimo ako magkaada han espiritu ni Jehova bisan kon diri nagamit hin mga ladawan.”

Hi Athena, nga taga-isla han Lesbos ha Gresya, aktibo hinduro nga membro han Ortodokso nga Iglesia. Membro hiya han koro ngan istrikto nga nagsunod han relihiyoso nga mga tradisyon, upod na an paggamit han mga ladawan. Ginbuligan han mga Saksi ni Jehova hi Athena nga makasantop nga diri ngatanan nga igintutdo ha iya uyon ha Biblia. Upod hini an paggamit han mga ladawan ngan mga krus ha pagsingba. Nagpirit hi Athena nga personal nga magsaliksik mahitungod han tinikangan hinin relihiyoso nga mga butang. Katapos han detalyado nga pagsaliksik ha magkalain-lain nga mga reperensya, nakombinse hiya nga an mga gintikangan hito nga mga butang diri Kristiano. An iya hingyap ha pagsingba ha Dios “ha espiritu” nagpagios ha iya nga ilabog an iya mga ladawan, bisan pa han kantidad hito. Kondi, malipayon hi Athena nga karawaton an bisan ano nga kalugian basi singbahon an Dios ha paagi nga limpyo ha espirituwal ngan kinakarawat.—Buhat 19:19.

[Kahon/Retrato ha pahina 7]

Produkto La ba han Arte an mga Ladawan?

Ha bag-o pa la nga mga tuig, an Ortodokso nga mga ladawan ginkolekta ha bug-os nga kalibotan. Kasagaran nga gintatagad han mga kolektor an usa nga ladawan, diri sugad nga sagrado nga relihiyoso nga butang, kondi sugad nga produkto han arte nga nagpapakita han kultura han Byzantium. Ordinaryo la nga makakita hin damu han sugad nga relihiyoso nga mga ladawan nga nag-aadurno ha balay o ha opisina han usa nga nag-aangkon nga ateyista.

Kondi, an sinsero nga mga Kristiano diri nahingangalimot han siyahan nga katuyoan han ladawan. Usa ito nga butang nga ginsisingba. Bisan kon diri ginkukwestyon han mga Kristiano an katungod han iba nga magtag-iya hin mga ladawan, hira mismo waray tinatag-iya nga mga ladawan, bisan sugad nga mga koleksyon. Uyon ini ha prinsipyo nga aada ha Deuteronomio 7:26, The Jerusalem Bible: “Diri gud kamo magdara hin bisan ano nga mangil-ad nga butang [mga imahen nga ginagamit ha pagsingba] ha iyo balay o ikaw, pariho hito, panhihimarauton liwat. Sadang mo ito tagdon sugad nga mahugaw ngan durumtanan.”

[Retrato ha pahina 7]

Waray itugot han Dios an paggamit hin mga ladawan ha pagsingba

[Retrato ha pahina 8]

An kahibaro tikang ha Biblia nabulig ha aton nga singbahon an Dios ha espiritu