Mga Pakiana Tikang ha mga Magbarasa

Kay ano nga an Biblia nasiring nga sadang gumuliat an usa ka tawo kon tinatarhog hin paglugosa?

Bisan hin-o nga waray personal nga eksperyensya ha kangirhat han madarahog nga pag-atakeha han usa nga parapanlugos an diri gud makakasabot kon paonan-o nakakadaot ito ha kinabuhi han usa. Makaharadlok gud an eksperyensya para ha biktima salit mahimo ito makapaluya ha iya ha bug-os niya nga kinabuhi. a Usa nga batan-on nga Kristiano nga babaye nga gin-atake hin parapanlugos pipira ka tuig na an naglabay an nagsiring: “Diri ko maipapahayag ha pulong an duro nga kahadlok nga akon gin-abat hito nga gab-i; bisan an kasakit ha emosyon nga kinahanglan ko malamposan tikang hito nga panahon.” Hinsasabtan kon kay ano nga damu an diri naruruyag bisan ha paghunahuna han mahitungod hinin makaharadlok nga panhitabo. Kondi, an tarhog han panlugos nahitatabo hinin maraot nga kalibotan.

Waray itago han Biblia an pipira nga mga kahimtang han panlugos ngan pagsari ha paglugos nga nahitabo ha naglabay. (Genesis 19:4-11; 34:1-7; 2 Samuel 13:1-14) Kondi nagsasagdon liwat ito kon ano an sadang buhaton han usa kon gintatarhog hin paglugosa. An ginsisiring han Balaud mahitungod hito makikita ha Deuteronomio 22:23-27. Naghihisgot ini hin duha nga kahimtang. Ha siyahan nga kahimtang, hinkit-an han usa nga lalaki an usa nga batan-on nga babaye ha usa nga siyudad ngan dinirig ha iya. Bisan pa hito, an babaye waray gumuliat o suminggit para hin bulig. Tungod hito, hinsabtan nga salaan hiya “kay waray hiya gumuliat . . . ha bungto.” Kon sininggit unta hiya, bangin nagkaabot unta an mga tawo ha kahirani nga lugar basi buligan hiya. Ha ikaduha nga kahimtang, nakita han usa nga lalaki an usa nga batan-on nga babaye ha uma, diin iya ‘ginlugos [an babaye]  ngan hinigda upod ha iya.’ Ha pagdepensa, an babaye “nagguliat, ngan waray nakatabang ha iya.” Diri pariho ha babaye ha siyahan nga kahimtang, ini nga babaye matin-aw nga waray maruyag ha mga buhat han parapanlugos. Inato gud hiya ha parapanlugos, nagsininggit para hin bulig, kondi nadaog hiya. An iya pagginuliat nagpamatuod nga biktima hiya han panhitabo nga diri niya karuyag; diri hiya salaan hin sayop nga buhat.

Bisan kon an mga Kristiano yana nga panahon diri ilarom han Mosaiko nga Balaud, an mga prinsipyo nga gin-unabi hito naghahatag ha ira hin giya. An asoy nga gin-unabi na nagpapabug-at ha pagkaimportante han pag-ato ngan pagguliat para hin bulig. An pagguliat kon gintatarhog hin paglugosa ginhuhunahuna pa gihapon sugad nga praktikal nga depensa. Usa nga eksperto ha pagpugong han krimen an nagsiring: “Kon an usa nga babaye dumugon, an iya daku nga tingog pa gihapon an iya gimaopayi nga depensa.” An pagguliat han babaye posible hibatian han iba, nga mahimo makabulig ha iya, o bangin makalasan an parapanlugos ngan salit babayaan hiya. Usa nga batan-on nga Kristiano nga babaye nga gindumog hin usa nga parapanlugos an nagsiring: “Ginuliat ako ha akon bug-os nga mahihimo, ngan binaya hiya. Han tihirani utro hiya ha akon, ginuliat ako ngan dinalagan. Ha naglabay, agsob nga naghunahuna ako, ‘Paonan-o makakabulig ha akon an pagginuliat kon kaptan ako hin makusog nga lalaki nga uusa la an motibo?’ Kondi hinbaroan ko nga epektibo ito!”

Bisan ha makasurubo nga panhitabo diin an babaye nadaog ngan nalugos, diri kay waray kapulsanan an iya pag-ato ngan pagginuliat para hin bulig. Ha kabaliktaran, iginpapasabot hito nga ginbuhat niya an ngatanan nga iya mahihimo ha pag-ato han tilugos ha iya. (Deuteronomio 22:26) Bisan pa kon nalugos, mahimo pa gihapon hiya magkaada limpyo nga konsensya, pagtahod ha kalugaringon, ngan pagsarig nga limpyo hiya ha paniplatan han Dios. An makangingirhat nga eksperyensya bangin magbilin ha iya hin mga samad ha emosyon, kondi an paghibaro nga iya ginbuhat an ngatanan nga iya mahihimo ha pag-ato ha parapanlugos makakabulig gud ha iya hinay-hinay nga katambal.

Ha pagsabot ha aplikasyon han Deuteronomio 22:23-27, kinahanglan hisabtan naton nga inin halipot nga asoy diri nag-uupod han ngatanan nga posible nga mga kahimtang. Pananglitan, diri ito nagsasaysay han kahimtang diin an gin-atake nga babaye diri nakakaguliat tungod kay ngula hiya, nawarayan sarabotan, o nawarayan kusog tungod han kahadlok o pinirit nga gintakpan hin kamot o tape an iya baba basi diri makaguliat. Kondi, tungod kay hinbabaroan ni Jehova an ngatanan nga mga bahin, upod na an mga motibo, nagios hiya nga may pagsabot ngan hustisya ha sugad nga mga kahimtang, tungod kay an “ngatanan niya nga mga dalan amo an katadongan.” (Deuteronomio 32:4) Maaram hiya han totoo nga nahitabo ngan han mga pangalimbasog han biktima ha pag-ato han tilugos ha iya. Salit, an mga butang mahimo isarig kan Jehova han biktima nga waray makasinggit kondi nagbuhat han ngatanan nga iya mahihimo ilarom hito nga mga kahimtang.—Salmo 55:22; 1 Pedro 5:7.

Bisan pa hito, an pipira nga Kristiano nga kababayin-an nga gin-atake ngan ginlugos padayon nga ginsasakit han mga pagbati hin pagkasalaan. Ha paghunahuna han nahitabo, inaabat nira nga ginbuhat unta nira an dugang pa basi mapugngan an panhitabo. Kondi, imbes nga basulon an ira mga kalugaringon, ito nga mga biktima mahimo mag-ampo ngadto kan Jehova, mangaro han iya bulig, ngan sumarig ha iya hura nga mahigugmaon-nga-pagkabuotan.—Eksodo 34:6; Salmo 86:5.

Salit, an Kristiano nga kababayin-an nga nag-aantos yana hin mga samad ha emosyon tungod han eksperyensya ha usa nga parapanlugos makakasarig nga hinsasabtan gud ni Jehova an masakit nga mga pagbati nga ira gin-aantos. An Pulong han Dios nagpapasarig ha ira: “Hi Jehova hirani hadton may masinakitnon nga kasingkasing, ngan binawi hira gawas ha ngatanan nira nga mga kakurian.” (Salmo 34:18) An dugang nga bulig basi malamposan an ira kasakit ha emosyon mahimo magtikang ha pagkarawat hin sinsero nga pagsabot ngan mahigugmaon nga suporta han mga igkasi-tumuroo ha Kristiano nga kongregasyon. (Job 29:12; 1 Tesalonika 5:14) Dugang pa, an personal nga mga pangalimbasog han mga biktima ha pagsentro han hunahuna ha positibo nga mga butang makakabulig ha ira nga maeksperyensyahan an “kamurayawan han Dios, nga labaw ha ngatanan nga hibabroan.”—Filipos 4:6-9.

[Footnote]