Pagsunog-hin-Insenso—Ginbubuhat ba Ito ha Totoo nga Pagsingba?

“KARUYAG han Dios an mga mahamot.” Komon ito nga darawhanon han kadaan nga mga Ehiptohanon. Para ha ira, an pagsunog hin insenso bahin gud han ira pagsingba. Tungod ha pagtoo nga hirani an mga dios, an mga Ehiptohanon nagsunog hin insenso kada adlaw ha ira mga templo ngan ha mga halaran ha ira balay ngan bisan samtang nagninegosyo. An iba nga mga nasud may-ada pariho hito nga mga kustomre.

Ano an insenso? An termino mahimo magtudlok ha aso o ha kemikal nga ginsunog. Hinimo ito tikang ha mahamot nga mga resina ngan mga tagok,  sugad han kamangyan ngan balsamo. Ginpupulbos ini ngan agsob nga iginsasakot ha mga sangkap sugad han mga panakot, panit han puno han kahoy, ngan mga bukad basi makahimo hin espisipiko nga mga hamot para ha espisipiko nga mga paggamit.

Hiringyapon gud an insenso ngan tungod hito nagin birilhon nga epektos ha kadaan nga mga panahon salit an mga sangkap hito nagin importante nga mga produkto ha negosyo. An mga grupo han mga negosyante nga nagbibiyahe ha mga aragian ha komersyal nga mga lugar nagdara hini tikang ha higrayo nga katunaan. Bangin nahinunumdoman mo nga an batan-on nga anak nga lalaki ni Jakob nga hi Jose iginbaligya ha Ismaelihanon nga mga negosyante nga “tikang ha Galaad, upod an ira mga kamelyo, nga nagdadara hin panakot, pahamot, ngan kalulot, nga ira darad-on ngadto ha Ehipto.” (Genesis 37:25) Nagin daku gud an panginahanglan hin insenso salit an ruta han mga negosyante han kamangyan, nga waray ruhaduha nga gintikangan han mga parabaligya han insenso, nagresulta ha pagbiyahe ha butnga han Asia ngan Europa.

An mga insenso iginhahalad pa gihapon ha mga seremonya ngan mga rituwal han damu nga mga relihiyon yana. Dugang pa, nagtitikadamu an naruruyag ha pagsunog hin insenso ha ira mga panimalay basi la magpahimulos han makaruruyag nga hamot hito. Paonan-o sadang hunahunaon han mga Kristiano an pagsunog hin insenso? Kinakarawat ba ito han Dios ha pagsingba? Aton usisahon an isisiring han Biblia mahitungod hini.

‘Baraan Ito Para kan Jehova’

Ha kadaan nga mga Israelita, an pagsunog hin insenso may-ada importante nga bahin ha mga obligasyon han mga saserdote ha tabernakulo. An Cyclopedia nira McClintock ngan Strong nasiring: “Ha pagkamatuod, baga hin gintatagad han mga Hebreo an pagsunog hin insenso nga buhat gud han pagsingba o sagrado nga paghalad salit waray kita mababasa nga iba nira nga paggamit han insenso gawas hini.”

Iginsugo ni Jehova nga Dios nga pagsalakuton an upat nga sangkap ngan sunugon ha tabernakulo: “Magkuha ka ngada ha imo hin mga panakot nga maghamot, stakte, onike, ngan galbano; mga maghamot nga panakot nga may-ada insenso nga uray: han tagsatagsa mapariho an timbang; ngan tikang hini maghimo ka hin insenso, usa nga mahamot sugad han buhat han parabuhat han pahamot, pinanakotan hin asin, uray ngan baraan: ngan pusakon mo an iba hin gudtiay hinduro, ngan ibutang ini ha atubangan han pagpamatuod didto ha tabernakulo han katiringban.” (Eksodo 30:34-36) Nasiring an mga eskolar nga an iba nga mga sangkap igindugang ha urhi han rabiniko nga mga Judio para ha paggamit ha templo.

Sagrado an insenso nga ginsunog ha tabernakulo, ginamit la ito ha pagsingba ha Dios. Hi Jehova nagsugo: “An insenso nga imo paghihimoon, sumala han iya pagkasakot-sakot diri kamo maghimo para ha iyo kalugaringon: ini mababaraan ha imo para kan Jehova. Bisan hin-o nga maghimo hin sugad hini, ha pagbaho hini, hiya pabubulagon tikang ha iya katawohan.” (Eksodo 30:37, 38) Ha itinoka nga halaran, an mga saserdote nagsunog hin insenso makaduha ka beses ha usa ka adlaw. (2 Kronikas 13:11) Ngan ha Adlaw han Pagtubos, an hitaas nga saserdote nagsunog hin insenso ha Pinakabaraan.—Lebitiko 16:12, 13.

Diri ngatanan nga mga paghalad hin insenso kinakarawat han Dios. Iya ginsirotan an mga diri-saserdote nga nagparagbuot ha paghalad hito sugad hin mga saserdote. (Numeros 16:16-18, 35-40; 2 Kronikas 26:16-20) Han an Judio nga nasud nakigbahin ha mga buhat han palso nga pagsingba ngan nagpaagay hin dugo, an insenso nga ira iginhalad hito nga panahon nakapasina kan Jehova. Tungod han ira pagin salingkapaw, hi Jehova nagpahayag: “An insenso usa nga mangil-ad para ha akon.” (Isaias 1:13, 15) Nagin mapasibay-on gud an mga Israelita ha paagi han pagsingba nga iginsugo ni Jehova salit iginsara an templo ngan nagsunog hin insenso ha iba nga mga halaran. (2 Kronikas 28:24, 25) Paglabay hin mga tuig an baraan nga insenso gingamit pa ngani ha maraot nga pagsingba ha palso nga mga dios. Ito nga mga buhat kinangangalasan ni Jehova.—Esekiel 16:2, 17, 18.

An Insenso Ngan an Siyahan nga mga Kristiano

An Balaud nga kauyonan, upod na an sugo ha mga saserdote ha paghalad hin baraan nga insenso, natapos han gintikangan ni Kristo an bag-o nga kauyonan han 33 K.P. (Kolosas 2:14) Waray rekord nga an siyahan nga mga Kristiano nagsunog hin insenso tungod han relihiyoso nga mga katuyoan. Mahitungod hini, an Cyclopedia nira McClintock ngan Strong nasiring: “Sigurado nga waray gumamit hin insenso [an siyahan nga mga Kristiano]. Ha  pagkamatuod an paggamit hito usa nga pangirilal-an han paganismo . . . An pipira nga mga lugas nga igin-itsa han usa nga debotado ha pagano nga halaran usa nga buhat hin pagsingba.”

An siyahan nga mga Kristiano nagdumiri liwat ha pagsunog hin insenso ha pagkilala han “pagkadios” han Romano nga emperador, bisan kon posible hira mamatay ha pagdumiri ha pagbuhat hito. (Lukas 4:8; 1 Korinto 10:14, 20) Tungod han idolatroso nga paggamit han insenso ha naglabay, diri urusahon nga an siyahan nga mga Kristiano diri ngani naapi ha negosyo nga may kalabotan ha insenso.

Pagsunog hin Insenso Yana

Paonan-o ginagamit an insenso yana? Ha damu nga mga relihiyon han Kakristianohan, an insenso iginhahalad ha mga seremonya ngan mga liturhiya. Damu nga mga pamilya ha Asia an nagsusunog hin insenso ha mga templo o ha atubangan han mga altar ha ira balay basi pasidunggan an ira mga dios ngan bantayan an mga patay. Ha relihiyoso nga mga seremonya, an insenso ginagamit ha magkalainlain nga paagi ha pagpuno han kwarto hin insenso, ha pagtambal, pagputli, ngan pagpanalipod.

Bag-o pa la nga nagigin popular utro an insenso bisan ngada hadton waray relihiyon. An iba nagsusunog hin insenso samtang namamalandong. Usa nga libro nga giya an nagsusuhestyon ha paggamit hin insenso basi madangat an “misteryoso nga mga kahimtang” ngan “espesyal nga mga gahum” nga lahos han pisikal nga kalibotan. Basi makabiling hin mga solusyon ha mga problema han kinabuhi, ito nga libro nagrirekomenda liwat hin mga rituwal nga may pagsunog hin insenso nga nag-uupod hin pakigkomunikar ha “labaw ha tawo nga mga persona.” Para ba ha mga Kristiano ito nga mga buhat?

Mapuwersa nga ginkukondenar ni Jehova adton nangangalimbasog ha pagtampo han palso nga mga buhat han relihiyon ha putli nga pagsingba. Ginkotar ni apostol Pablo an tagna ni Isaias ngan igin-aplikar ito ha mga Kristiano, ginsasagda hira nga magin bulag ha mahugaw nga impluwensya han palso nga relihiyon. Hiya nagsurat: “Gumowa ngan bumulag kamo tikang ha ira, siring han Ginoo, ngan diri kamo dumuot hin mahugaw nga bagay; ngan kakarawaton ko kamo.” (2 Korinto 6:17; Isaias 52:11) Ginsisiguro han totoo nga mga Kristiano nga likyan an bisan ano nga may kalabotan ha palso nga pagsingba o okulto.—Juan 4:24.

An kamatuoran ba nga ginagamit an insenso ha relihiyoso nga mga seremonya ngan ha espiritismo nangangahulogan nga sayop an ngatanan nga pagsunog hin insenso? Diri. Bangin karuyag han usa ka tawo nga magsunog hin insenso sugad nga pahamot ha iya balay tungod la han makaruruyag nga hamot hito. (Proberbios 27:9) Bisan pa, ha iya pagdesisyon kon magsusunog ba hiya hin insenso, sadang tagdon han usa nga Kristiano an pipira nga mga bahin. Ginhuhunahuna ba han iba ha iyo lugar nga an paggamit hin insenso may kalabotan ha usa nga palso nga relihiyoso nga buhat? Agsob ba nga iginkakaw-ing an insenso ha mga rituwal o mga buhat han espiritismo ha iyo komunidad? O agsob ba ito gamiton ha diri relihiyoso nga mga katuyoan?

Kon pilion han usa nga magsunog hin insenso, sadang niya tagdon an iya kalugaringon nga konsensya ngan an mga pagbati han iba. (1 Korinto 10:29) Aplikado an mga pulong ni apostol Pablo ha mga taga-Roma. Hiya nagsurat: “Padayunon ta an mga butang nga nakakahimo hin kamurayawan, ngan mga bagay nga nakakarig-on ha usa kag usa. Diri mo pagbungkagon, tungod ha imo pagkaon an binuhat han Dios. An ngatanan nga mga bagay, ha pagkamatuod, malinis; kondi nagbuhat hin maraot an tawo, nga an pagkaon niya naghahatag hin katigayonan ha paghipakdol. Maopay an diri pagkaon hin unod, bisan pag-inom hin alaksiw, bisan pagbuhat hin bisan ano nga diin an imo bugto mahipakdol.”—Roma 14:19-21.

An mga Pag-ampo nga ‘Gin-andam Sugad hin Insenso’

An paghalad hin insenso han mga Israelita angayan nga simbolo han mga pag-ampo nga pinamamatian han Dios. Salit, hi salmista David nagkanta ngadto kan Jehova: “Hinaot an akon pag-ampo maandam sugad hin insenso ha imo atubangan.”—Salmo 141:2, NW.

Waray hunahunaa han matinumanon nga mga Israelita an paghalad hin insenso sugad nga waray pulos nga rituwal. Naghirot gud hira ha pag-andam ngan pagsunog hin insenso sumala ha paagi nga itinanda ni Jehova. Imbes nga gumamit hin literal nga insenso, an mga Kristiano yana naghahalad hin mga pag-ampo nga nagpapakita hin hilarom nga apresasyon ngan pagtahod para ha aton langitnon nga Amay. Pariho han mahamot nga insenso nga iginhalad han mga saserdote ha templo, an Pulong han Dios nagpapasarig ha aton: “An pag-ampo han matadong amo an iya kalipay.”—Proberbios 15:8.