Ano an Nahitabo ha Ira?

AN Nop ngan No mga ngaran ha Biblia para ha bantogan nga mga kapital hadto han Ehipto nga Mempis ngan Tebes. An Nop (Mempis) mga 23 kilometro ha sur han Cairo, ha weste nga bahin han Salog Nilo. Kondi, inabot an panahon nga nawara an katungdanan hito sugad nga kapital han Ehipto. Ha tinikangan han ika-15 ka siglo A.K.P., an Ehipto may-ada na bag-o nga kapital, an No (Tebes), nga nahimutang mga 500 kilometro ha sur han Mempis. Usa han damu nga guba nga mga templo han Tebes amo an ha Karnak, nga gintagad nga an gidadakui nga tinukod nga may-ada dagku nga mga harigi. An Tebes ngan an templo hito ha Karnak iginpahinungod ha pagsingba kan Amon, an punoan nga dios han mga Ehiptohanon.

Ano an igintagna han Biblia mahitungod han Mempis ngan Tebes? Iginpahayag an paghukom kontra ha Paraon han Ehipto ngan ha mga dios hito, labi na ha punoan nga dios, “hi Amon ha No.” (Jeremias 46:25, 26) An damu hinduro nga mga magsiringba nga nagkakatirok didto “uutdon.” (Esekiel 30:14, 15) Ngan sugad gud hito an nahitabo. An nahibilin na la han pagsingba kan Amon amo an guba nga mga templo. An moderno nga bungto han Luxor nahimumutang ha bahin han lugar han kadaan nga Tebes, ngan an iba nga gudtiay nga mga baryo naeksister dida hito nga mga guba.

Mahitungod han Mempis, gutiay na la an nahibilin gawas han mga sementeryo hito. An eskolar ha Biblia nga hi Louis Golding nasiring: “Sulod hin ginatos ka mga tuig ginamit han Arabo nga mga mananakop ha Ehipto an daku hinduro nga mga guba han Mempis sugad nga surok han materyales para ha pagtukod han ira kapital [Cairo] ha tabok han salog. Maopay gud an resulta han kombinasyon han graba han Nilo ngan han trabaho han Arabo nga mga magturukod salit ha damu ka kilometro ha sulod han kadaan nga siyudad waray usa nga bato nga nautwal ha bawbaw han itom nga tuna.” Oo, sugad han igintagna han Biblia, an Mempis nagin “binayaan . . . nga waray umurukoy.”—Jeremias 46:19.

Duha la ini han damu nga mga ehemplo nga nagpapakita han pagkahusto han mga tagna han Biblia. An kabungkagan han Tebes ngan Mempis naghahatag ha aton hin marig-on nga hinungdan nga sumarig ha mga tagna han Biblia nga diri pa natutuman.—Salmo 37:10, 11, 29; Lukas 23:43; Pahayag 21:3-5.

[Ginkuhaan han Retrato ha pahina 32]

An retrato igintugot han han British Museum