Pakadto ha sulod

Pakadto ha mga sulod

An Kataposan han Girra

An Kataposan han Girra

An Kataposan han Girra

‘Dose anyos pa la an amon edad. Diri kami makakaimpluwensya ha politika ngan girra, kondi karuyag namon mabuhi! Ginpapamulat namon an kamurayawan. Mahitatabo ba ito samtang buhi pa kami?’—Usa nga klase han mga estudyante han ikalima nga grado ha elementarya

‘Karuyag namon umiskwela ngan bumisita ha amon kasangkayan ngan kapamilya nga diri nahahadlok nga makidnap. Naglalaom ako nga mamati an gobyerno. Karuyag namon hin mas maopay nga kinabuhi. Karuyag namon hin kamurayawan.’—Alhaji, 14 anyos

ININ makapabantad nga mga pulong nagpapakita han kinasingkasing nga hingyap han mga batan-on nga nag-aantos han resulta han girra sibil ha sulod hin damu na nga katuigan. An ira hingyap amo la an pagkinabuhi hin normal. Kondi diri masayon an pagtuman han ginhihingyap. Makikita pa ba naton an kalibotan nga waray na girra?

Han naglabay pa la nga mga tuig, may-ada internasyonal nga mga pangalimbasog ha pagsulbad han pipira nga mga girra sibil pinaagi han pagpirit ha magkaaway nga mga grupo nga pumirma ha usa nga kasabotan para ha kamurayawan. An iba nga mga nasud nagpapadara hin mga puwersa nga nagtitipig hin kamurayawan basi matuman an sugad nga mga ginkasabotan. Kondi gutiay la nga mga nasud an may-ada han kwarta o han hingyap ha pag-usisa han higrayo nga mga nasud diin an nakagamot na gud nga kapungot ngan pagtahap nakakahimo nga magin masayon gud mabungkag an bisan ano nga ginkasabotan han nag-aaraway nga mga grupo. Agsob nga an mga girra nagtitikang utro mga pipira la ka semana o bulan katapos mapirmahan an kontrata ha pag-undang ha pakiggirra. Sugad han ginsisiring han Stockholm International Peace Research Institute, “makuri magkaada kamurayawan kon an mga nag-aaraway may-ada hingyap ngan kapasidad nga ipadayon an pakig-away.”

Ha pariho nga panahon, inin diri-masulbad nga mga girra nga nakakadaot ha damu hinduro nga mga bahin han tuna nagpapahinumdom ha mga Kristiano mahitungod han usa nga tagna ha Biblia. An libro nga Pahayag naghihisgot mahitungod ha usa nga makuri nga peryodo ha kasaysayan nga durante hito usa nga simboliko nga mangangabayo an “[mag-aagaw] han kamurayawan ha tuna.” (Pahayag 6:4) Inin tagna mahitungod han nagpapadayon nga girra bahin han usa nga grupo han mga tigaman nga nagpapakita nga nagkikinabuhi na kita yana ha panahon nga iginhulagway ha Biblia sugad nga “[an] kataposan nga mga adlaw.” a (2 Timoteo 3:1) Kondi, ginpapasarig kita han Pulong han Dios nga inin kataposan nga mga adlaw magtutugway ngadto ha kamurayawan.

An Biblia nagsasaysay ha Salmo 46:9 nga an totoo nga kamurayawan nagkikinahanglan hin pagtapos han girra, diri la ha usa nga dapit han kalibotan, kondi ha bug-os nga tuna. Dugang pa, ini mismo nga salmo espisipiko nga nag-uunabi han kabungkag han mga hinganiban nga komon nga gingamit ha panahon han Biblia—an bawog ngan an bangkaw. An mga hinganiban nga nagsasarang yana kinahanglan liwat bungkagon basi an tawo mabuhi ha kamurayawan.

Kondi, ha kabug-osan, an kapungot ngan kahakog an hinungdan nga nagpapadayon an girra, diri an mga bala ngan mga riple. An kaipa, o kahakog, amo an usa nga nangunguna nga hinungdan han girra, ngan an kapungot agsob nga nagriresulta ha kamadarahog. Basi matapos inin nakakadaot nga mga pagbati, kinahanglan bag-ohon han mga tawo an ira panhunahuna. Kinahanglan tutdoan hira ha pagkinabuhi nga mamurayawon. Salit, husto nga nagsiring hi propeta Isaias han naglabay nga mawawaray la girra kon an mga tawo ‘diri na mag-aaram ha pakiggirra.’—Isaias 2:4.

Kondi, nagkikinabuhi kita yana ha kalibotan nga nagtututdo ha mga adulto ngan kabataan, diri han bili han kamurayawan, kondi han himaya han girra. Makasurubo, bisan an kabataan ginbabansay ha pagpatay.

Nahibaro Hira ha Pagpatay

Ha edad nga 14, hi Alhaji ginpaiwas na nga sundalo ha serbisyo militar. Dyes anyos pa la hiya han gindakop hiya han rebelde nga mga sundalo ngan ginbansay hiya ha pakiaway nga gamit an AK-47 nga riple. Han mapuwersa na hiya nga magin sundalo, nanikas hiya basi makakuha hin pagkaon ngan nagsunog hiya hin kabalayan. Namatay ngan namiol liwat hiya hin mga tawo. Yana, nakukurian hi Alhaji nga hingalimtan an iya mga eksperyensya ha girra ngan magpahiuyon ha iya kinabuhi sugad nga sibilyan. Hi Abraham, usa pa nga bata nga sundalo, nahibaro liwat ha pagpatay ngan nag-alang ha pag-uli han iya armas. Hiya nagsiring: “Kon nasiring hira ha akon nga bumaya nga diri dara an akon pusil, diri ako maaram kon ano an akon bubuhaton, kon paonan-o ko masusuportahan an akon kalugaringon.”

Sobra 300,000 nga sundalo nga kabataan—kalalakin-an ngan kababayin-an—an nakikig-away ngan nagkakamatay pa gihapon ha waray-kataposan nga mga girra sibil nga nagdadaot han aton planeta. Usa nga rebelde nga lider an nagsaysay: “Nasunod hira ha mga sugo; diri hira nababaraka mahitungod ha pag-uli ngadto ha ira asawa o pamilya; ngan diri hira nahahadlok.” Kondi, ini nga kabataan naruruyag ngan takos hin mas maopay nga kinabuhi.

Ha mainuswagon nga mga nasud, an makangingirhat nga kahimtang han bata nga sundalo baga hin makuri mahanduraw. Bisan pa hito, damu nga kabataan ha Weste an nahibabaro pakiggirra dida ha kalugaringon nira nga mga panimalay. Ha ano nga paagi?

Tagda pananglitan hi José nga taga-sur-este nga Espanya. Usa hiya nga tinedyer nga naruyag ha pag-inaram hin karate. An iya birilhon nga panag-iya amo an usa nga samuray nga Pamasko ha iya han iya amay. Ngan naruyag gud hiya hin mga uyag ha video, labi na an madarahog nga mga uyag. Han Abril 1, 2000, iya ginsubad an kamadarahog han iya paborito nga bayani ha mga uyag ha video. Ha usa nga takna han waray-pagpugong nga kamadarahog, iya ginpatay an iya amay, an iya iroy, ngan an iya bugto nga babaye pinaagi han espada mismo nga iginregalo ha iya han iya amay. “Karuyag ko mag-usahan ha kalibotan; diri ko karuyag nga pagbinilingon han akon mga kag-anak,” nagsiring hiya ha mga polis.

Ha pagkomento ha mga epekto han madarahog nga kaliawan, an awtor ngan opisyal ha militar nga hi Dave Grossman nagsiring: “Naabot na kita ha kahimtang han pagin diri-sensitibo, diin an pagpasakit ngan pagpaantos nagigin usa nga surok han kaliawan: pakaeksperyensya hin kalipayan pinaagi han paghanduraw nga kaapi hira han aksyon imbes nga mangalas hito. Nahibabaro na kita ha pagpatay, ngan nahibabaro na kita ha pagkaruyag hito.”

Hira Alhaji ngan José nahibaro ha pagpatay. Waray hira ipanganak basi magin mga parapamatay, kondi an pagbansay nakagbag-o han ira panhunahuna. An sugad nga pagbansay—ha kabataan man o ha mga adulto—amo an tinikangan han kahiupod han usa ha kamadarahog ngan girra.

Paghibaro han Kamurayawan Imbes nga han Girra

Diri gud makakab-ot an nagpapadayon nga kamurayawan samtang an mga tawo nag-aaram ha pagpatay. Damu ka siglo na an naglabay, hi propeta Isaias nagsurat: “O nga ikaw namati unta han [kanan Dios] mga sugo! Dida hito an imo kamurayaw masusugad hin usa nga salog.” (Isaias 48:17, 18) Kon an mga tawo nagkakaada husto nga kahibaro mahitungod ha Pulong han Dios ngan nahibabaro ha paghigugma ha balaud han Dios, an kamadarahog ngan girra nagigin mangil-ad ha ira. Bisan yana, mahimo siguruhon han mga kag-anak nga an gin-uuyag han ira mga anak diri nag-aaghat hin kamadarahog. Mahimo liwat mahibaro an mga adulto ha paglampos han kapungot ngan kahakog. Pauroutro nga hinbabaroan han mga Saksi ni Jehova nga an Pulong han Dios may-ada gahum ha pagbag-o han mga personalidad.—Hebreo 4:12.

Tagda an eksperyensya ni Hortêncio. Batan-on pa hiya han ginpirit hiya nga magsundalo. An pagbansay han militar gindisenyo ha “pagpasilsil ha amon han hingyap ha pagpatay han iba nga mga tawo ngan diri gud mahadlok ha pagpatay,” nagsaysay hiya. Nakig-away hiya ha nag-iha nga girra sibil ha Aprika. “Naapektohan han girra an akon personalidad,” siring niya. “Bisan yana nahinunumdoman ko pa gihapon an ngatanan nga akon ginbuhat. Nagbabasol gud ako mahitungod han iginpabuhat ha akon.”

Han an usa nga igkasi-sundalo nag-istorya kan Hortêncio mahitungod ha Biblia, nabantad hito an iya kasingkasing. Nalipay hiya ha saad han Dios ha Salmo 46:9 nga pagwawad-on an ngatanan nga mga klase han girra. Han mas gin-adman niya an Biblia, mas nadiri na hiya pakig-away. Waray pag-iha, hiya ngan an duha han iya mga kaupod ginpaiwas ha militar, ngan igindedikar nira an ira kinabuhi kan Jehova nga Dios. “An kamatuoran han Biblia nakabulig ha akon nga higugmaon an akon kaaway,” siring ni Hortêncio. “Nasantop ko nga pinaagi ha pakig-away ha girra, aktuwal nga nakakasala ako kan Jehova, tungod kay an Dios nasiring nga diri naton patayon an aton igkasi-tawo. Basi ipakita ini nga gugma, kinahanglan bag-ohon ko an akon panhunahuna ngan diri tagdon an mga tawo sugad nga akon mga kaaway.”

An sugad nga totoo-ha-kinabuhi nga mga eksperyensya nagpapakita nga an edukasyon nga tikang ha Biblia nag-aaghat gud hin kamurayawan. Diri ini urusahon. Hi propeta Isaias nagsiring nga may-ada direkta nga relasyon an edukasyon tikang ha Dios ngan an kamurayawan. Hiya nagtagna: “An ngatanan mo nga anak pagtututdoan ni Jehova; ngan madadaku an kamurayaw han imo mga anak.” (Isaias 54:13) Ito mismo nga propeta nagtagna mahitungod han usa nga panahon nga an ngatanan nga mga nasud makadto ha putli nga pagsingba kan Jehova nga Dios basi mahibaro han iya mga paagi. Ano an resulta? “Ira pamamandayon an ira mga kampilan nga mga punta hin arado, ngan an ira mga bangkaw nga mga garab nga ipangarapon; an nasud diri na mabikyaw han kampilan patok ha nasud, diri na man nira mababatasan an away.”—Isaias 2:2-4.

Uyon hito nga tagna, an mga Saksi ni Jehova nakikigbahin ha bug-os-kalibotan nga pagtutdo nga buruhaton nga nakabulig na ha minilyon nga mga tawo nga malamposan an kapungot nga amo an hinungdan han girra han katawohan.

Garantiya ha Kamurayawan han Kalibotan

Gawas ha pagtagana hin edukasyon, nagtukod an Dios hin usa nga gobyerno, o “ginhadian,” nga may kapasidad ha pagsiguro han kamurayawan ha bug-os nga kalibotan. Makatirigamnan nga iginpapakilala han Biblia an pinili han Dios nga Magmarando, hi Jesu-Kristo, sugad nga an “Prinsipe ha Pagdait.” Dugang nga nagpapasarig ito ha aton nga “mawawaray kataposan an pagtubo han iya kagamhanan ngan han pagdait.”—Isaias 9:6, 7.

Ano an aton garantiya nga maglalampos an pagmando ni Kristo ha pagwara han ngatanan nga klase han girra? Hi propeta Isaias nagdudugang: “An kainit ni Jehova han mga kasundalohan magbubuhat hini.” (Isaias 9:7) An Dios may-ada hingyap ngan kapasidad ha pagtipig han nagpapadayon nga kamurayawan. Bug-os nga nasarig hi Jesus hini nga saad. Ito an hinungdan nga gintutdoan niya an iya mga sumurunod nga mag-ampo nga kumanhi an Ginhadian han Dios ngan matuman an kaburut-on han Dios ha tuna. (Mateo 6:9, 10) Kon batunon na ito nga sinsero nga hangyo, an tuna diri na gud madadaot han girra.

[Footnote]

a Ha pag-usisa mahitungod han ebidensya nga nagkikinabuhi na kita ha kataposan nga mga adlaw, kitaa an kapitulo 11 han libro nga An Kahibaro nga Nagtutugway Ngadto ha Kinabuhi nga Waray Kataposan, nga iginpublikar han mga Saksi ni Jehova.

[Retrato ha pahina 7]

An edukasyon han Biblia nag-aaghat hin totoo nga kamurayawan