Istorya han Kinabuhi

Marig-on nga Nagdesisyon Kami Dapig ha Pagmando han Dios

IGINSUMAT NI MICHAL ŽOBRÁK

Katapos hin usa ka bulan ha bartolina, gindanas ako ngadto ha usa nga imbistigador. Waray pag-iha, namula hiya ngan nagsinggit: “Mga espiya kamo! Mga espiya kamo han Amerika!” Kay ano nga nasina hiya hinduro? Ginpakianhan pa la niya ako kon ano an akon relihiyon, ngan ako binaton: “Usa ako han mga Saksi ni Jehova.”

NAHITABO ini sobra singkwenta ka tuig na an naglabay. Hito nga panahon, an nasud nga akon inuukyan ginmamandoan han mga Komunista. Kondi, maiha na antes pa hito, nakaeksperyensya na kami hin sugad hin duro nga pagkontra ha amon edukasyonal nga buruhaton sugad nga mga Kristiano.

Inabat Namon an Masakit nga mga Epekto han Girra

Otso anyos ako han nagtikang an Girra ha Kalibotan I han 1914. Hito nga panahon, an amon baryo, an Zálužice, sakop han monarkiya han Austro-Hungaryo nga Imperyo. Diri la kay nadaot han girra an kahimtang han kalibotan kondi tigda liwat nga gintapos hito an akon pagkabata. Hi Tatay, nga usa ka sundalo, namatay ha siyahan mismo nga tuig han girra. Tungod hini, duro gud nga nagin kablas kami nira Nanay ngan an akon duha nga kamanghoran nga kababayin-an. Sugad nga suhag ngan an amo la nga lalaki ha amon balay, ako na dayon an nagpas-an han damu nga mga responsabilidad ha amon gutiay nga uma ngan ha amon balay. Tikang ha akon pagkabata, relihiyoso na ako hinduro. An ministro han amon Repormado (Calvinista) nga Iglesia nahangyo pa ngani ha akon ha pagsaliwan ha iya ngan pagtutdo ha akon mga kaeskwela kon waray hiya.

Han 1918 natapos an Girra ha Kalibotan I, ngan nalipay gud kami. Napukan na an Austro-Hungaryo nga Imperyo, ngan nagin mga tuminungnong kami han Republika han Czechoslovakia. Waray pag-iha, inuli an damu nga tikang ha amon lugar nga binalhin na ngadto ha Estados Unidos. Usa ha ira hi  Michal Petrík, nga inabot ha amon barangay han 1922. Han ginbisita niya an usa nga pamilya ha amon kaaramyaw, gin-imbitar liwat kami ni Nanay.

An Pagmando han Dios Nagin Totoo ha Amon

Hi Michal usa nga Estudyante ha Biblia, sugad han pagtawag hadto ha mga Saksi ni Jehova, ngan nag-istorya hiya mahitungod han importante nga mga isyu ha Biblia nga nakapainteres gud ha akon. An nangunguna hini amo an pag-abot han Ginhadian ni Jehova. (Daniel 2:44) Han nagsiring hiya nga magkakamay-ada Kristiano nga katirok ha barangay han Záhor ha sunod nga Domingo, determinado ako kumadto. Binuhát ako ha alas-4:00 h.a. ngan nagbaktas hin mga otso kilometros ngadto ha balay han akon patod basi humoram hin bisikleta. Katapos aydon an usa nga hiyos nga ruyda, nagbisikleta ako hin 24 kilometros pa ngadto ha Záhor. Diri ako maaram kon diin pagdudumarahon an katirok, salit hinay-hinay nga nagbisikleta ako ha usa han mga kalsada. Katapos, napamilyar ako ha usa nga kanta han Ginhadian nga ginkakanta ha usa han mga balay. Linukso ha kalipay an akon kasingkasing. Sinulod ako hito nga balay ngan nagsaysay kon kay ano nga aadto ako. Gindapit ako nga mamahaw upod han pamilya, ngan katapos igin-upod nira ako ha katirok. Bisan kon kinahanglan ko magbisikleta ngan magbaktas hin mga 32 kilometros pa basi makauli, waray gud ako umabat hin kakapoy.—Isaias 40:31.

Nainteres ako ha matin-aw, basado ha Biblia nga mga pagsaysay nga igintutdo han mga Saksi ni Jehova. An paglaom ha pagpahimulos hin makalilipay ngan makapatagbaw nga kinabuhi ilarom han pagmando han Dios nakabantad han akon kasingkasing. (Salmo 104:28) Nagdesisyon kami ni Nanay nga magpadara hin surat han pagbaya ha amon relihiyon. Nagin isyu gud ini ha amon barangay. Ha sulod hin pipira ka panahon an iba nga mga tawo waray ngani makiistorya ha amon, kondi nagpahimulos kami hin maopay nga asosasyon upod han damu nga mga Saksi ha amon lugar. (Mateo 5:11, 12) Waray pag-iha katapos hito, nabawtismohan ako ha Salog Uh.

An Ministeryo Nagin Paagi han Amon Pagkinabuhi

Gin-gamit namon an ngatanan nga higayon ha pagsangyaw mahitungod han Ginhadian ni Jehova. (Mateo 24:14) Nagsentro kami labi na ha organisado hin maopay nga mga kampanya ha pagsangyaw durante han mga Domingo. Ha kabug-osan, an mga tawo hadto nga panahon temprano nga namata, salit nakakagtikang kami pagsangyaw hin temprano. Katapos, usa nga katirok para ha publiko an igin-eskedyol ha kulop. An mga magturutdo han Biblia kasagaran nga nagpapahayag nga waray manuskrito. Ira gintatagad an kadamu han interesado nga mga tawo, an ira gintikangan nga relihiyon, ngan an mga isyu nga makapainteres ha ira.

An mga kamatuoran han Biblia nga amon iginsangyaw naghatag ha damu nga tangkod-an-kasingkasing nga mga tawo hin kahayag may kalabotan ha espirituwal nga mga butang. Waray pag-iha katapos ko mabawtismohan, nagsangyaw ako ha barangay han Trhovište. Ha usa nga balay, nakaistorya ko an usa nga buotan hinduro ngan makisangkayon nga babaye, hi Mrs. Zuzana Moskal. Hiya ngan an iya pamilya mga Calvinista, pariho ha akon hadto. Bisan pa han iya pagin pamilyar ha Biblia, damu an iya mga pakiana mahitungod han Biblia nga waray pa mabaton. Nag-istorya kami ha sulod hin usa ka oras, ngan naipahamutang ko ha iya an libro nga The Harp of God. a

Igin-upod dayon han mga Moskal an pagbasa han Harp nga libro ha ira regular nga mga sesyon ha pagbasa han Biblia. Damu pa nga pamilya dida hito nga barangay an nagpakita hin interes ngan nagtikang tumambong ha amon mga katirok. Marig-on nga nagpahamangno kontra ha amon ngan ha amon mga literatura an ira Calvinista nga ministro. Katapos, an pipira han mga interesado nagsuhestyon ha ministro nga tumambong hiya ha amon katirok ngan pamatud-an niya nga sayop an amon mga katutdoan durante ha usa nga debate ha publiko.

Inabot an ministro, kondi waray hiya makapresenta hin bisan usa la nga argumento tikang ha Biblia nga masuporta ha iya mga katutdoan. Basi depensahan an iya kalugaringon, hiya nagsiring: “Diri naton mahimo toohan an ngatanan ha Biblia. Ginsurat ito hin mga tawo, ngan an mga pakiana may kalabotan ha relihiyon maisasaysay ha magkalainlain nga mga paagi.” Ini nga mga pulong nagresulta hin importante nga pagbag-o para ha damu. Ginsidngan han iba an ministro nga kon diri hiya natoo ha Biblia, diri na hira matambong ngan mamamati ha iya mga sermon. Tungod hito, inundang hira ha pagin membro han Calvinista nga Iglesia, ngan  mga 30 ka tawo tikang hito nga barangay an marig-on nga dinapig ha kamatuoran han Biblia.

An pagsangyaw han maopay nga sumat han Ginhadian nagin an paagi han amon kinabuhi, salit natural la nga mamiling ako hin maarasawa nga tikang ha usa nga pamilya nga marig-on ha espirituwal. Usa han akon mga kaupod ha ministeryo hi Ján Petruška, nga nahibaro han kamatuoran ha Estados Unidos. Gindayaw ko an iya anak nga hi Mária tungod han iya pagin andam ha pagsangyaw ha ngatanan nga tawo, sugad la han iya Tatay. Ginkasal kami han 1936, ngan nagin maunungon ko nga kaupod hi Mária ha sulod hin 50 ka tuig, tubtob han mamatay hiya han 1986. Han 1938 natawo an amon bugtong nga anak nga lalaki nga hi Eduard. Kondi hito nga panahon, usa pa nga girra ha Europa an baga hin tiabot. Paonan-o ito makakaapekto ha amon buruhaton?

Ginsarihan an Amon Neutralidad Sugad nga mga Kristiano

Han nagtikang an Girra ha Kalibotan II, sakop han mga Nazi an Slovakia, nga nagin nabubulag nga nasud. Kondi, waray espisipiko nga ginhimo an gobyerno kontra ha mga Saksi ni Jehova sugad nga organisasyon. Syempre, kinahanglan magbuhat kami ha tago, ngan gin-usisa an amon mga literatura basi kompiskaron. Bisan pa hito, iginpadayon namon an amon mga buruhaton ha mataktika nga paagi.—Mateo 10:16.

Samtang nagtikaduro an girra, iginlista ako ha militar, bisan kon sobra 35 anyos na ako. Tungod han akon pagin neutral sugad nga Kristiano, nagdumiri ako pakigbahin ha girra. (Isaias 2:2-4) Maopay na la kay antes makagdesisyon an mga awtoridad kon ano an bubuhaton ha akon, ginpagawas an ngatanan nga akon kaedad.

Nasantop namon nga mas makuri gud para ha amon kabugtoan ha mga siyudad an pagkaada han mga kinahanglanon ha kinabuhi kay ha amon nga naukoy ha mga barangay. Karuyag namon manhatag han amon tinatag-iya. (2 Korinto 8:14) Salit, nagdadara kami hin damu nga pagkaon tubtob han amon maakos ngan nabiyahe hin sobra 500 kilometros ngadto ha Bratislava, ha luyo nga bahin han nasud. An mga bugkos han Kristiano nga pagkamagsarangkay ngan gugma nga amon napatubo durante han mga tuig han girra nagparig-on ha amon durante han makuri nga mga tuig nga tiarabot pa la.

Pagkaada han Ginkikinahanglan nga Pagdasig

Katapos han Girra ha Kalibotan II, nagin bahin na liwat an Slovakia han Czechoslovakia. Tikang han 1946 tubtob han 1948, an mga kombensyon han mga Saksi ni Jehova ha bug-os nga nasud gindudumara, kon diri ha Brno, ha Prague. Kami nga tikang ha este nga Slovakia nagbiyahe pinaagi hin espesyal nga mga tren nga ginhikay para ha mga delegado han kombensyon. Mahimo mo tawagon an mga tren nga nagkakanta nga mga tren, tungod kay nagkakanta kami ha amon bug-os nga biyahe.—Buhat 16:25.

Labi nga nahinunumdoman ko an kombensyon ha Brno han 1947, diin tinambong an tulo nga Kristiano nga paramangno tikang ha sentro nga opisina  ha kalibotan, upod na hi Bugto Nathan H. Knorr. Basi ipasamwak an pahayag publiko, damu ha amon an naglibot-libot ha siyudad nga may-ada mga plakard nga nagpapahibaro han tema. An amon anak nga hi Eduard, nga noybe anyos la hito nga panahon, masurub-on hinduro nga waray hiya plakard. Salit naghimo an kabugtoan hin mas gudtiay nga mga plakard, diri la para ha iya kondi para liwat ha damu nga iba pa nga kabataan. Maopay an nahimo hini nga kabataan ha pagpasamwak han pahayag!

Han Pebrero 1948 nagtikang magmando an mga Komunista. Maaram kami nga maabot an panahon nga magios na an gobyerno basi ulangon an amon ministeryo. Usa nga kombensyon an gindumara ha Prague han Septyembre 1948, ngan kinukulba gud kami samtang nagpapamulat kami hin usa pa nga pagdiri ha amon mga katirok ha publiko, katapos hin tulo la ka tuig nga kagawasan ha pagkatirok. Antes bumaya ha kombensyon, ginkarawat namon an usa nga resolusyon nga an usa nga bahin nasiring: “Kami, an mga Saksi ni Jehova, nga urosa nga nagkakatirok . . . , determinado nga pauswagon inin makapatagbaw nga pag-alagad hin dugang pa gud, ngan, pinaagi han diri-takos nga kalooy han Ginoo, magpadayon dida hito ha maopay nga panahon ngan ha makuri nga panahon, ngan ipasamwak an ebanghelyo han ginhadian han Dios nga may mas daku pa gud nga kadasig.”

“Mga Kaaway han Estado”

Duha la ka bulan katapos han kombensyon ha Prague, ginsulong han mga sekreta an Bethel nga hirani ha Prague. Ira gin-agaw an propriedad, ginkompiskar an bisan ano nga mga literatura nga ira nabilngan, ngan gin-aresto an ngatanan nga mga Bethelite ngan an pipira pa nga kabugtoan. Kondi damu pa nga kakurian an tiarabot.

Durante han gab-i han Pebrero 3-4, 1952, madagmit nga ginlibot han mga polis an bug-os nga nasud ngan gindakop an sobra 100 nga mga Saksi. Usa ako han mga gindakop. Han mga alas tres ha kaagahon, ginsangpit han mga polis an akon bug-os nga pamilya. Ira ako igin-upod nga waray magsumat han hinungdan. Gin-gapos ako ngan gintabonan an akon mga mata ngan iginkadto ako ha likod han usa nga trak upod han damu nga iba pa. Katapos, ginbartolina ako.

Naglabay an usa ka bulan nga waray bisan hin-o nga nakiistorya ha akon. An tawo la nga akon nakikita amo an gwardya nga nagpapalusot hin gutiay nga pagkaon pinaagi han abrido nga bahin han purtahan. Katapos iginpatawag ako han imbistigador nga gin-unabi ha tinikangan. Katapos niya ako tawagon nga espiya, hiya nagpadayon: “Pagin ignorante an relihiyon. Waray Dios! Diri namon kamo matutugotan nga uwaton an aton mga trabahante. Kon diri kamo mabibitay, mamamatay kamo ha prisohan. Ngan kon kumanhi an iyo Dios, papatayon liwat namon hiya!”

Tungod kay maaram an mga awtoridad nga waray espisipiko nga balaud nga nagdidiri han amon mga buruhaton sugad nga Kristiano, karuyag nira nga bag-ohon an pagtawag ha amon mga buruhaton basi maipahiuyon ha naeksister na nga mga balaud pinaagi ha paghulagway ha amon sugad nga “mga kaaway han Estado” ngan mga espiya han iba nga nasud. Basi mahimo ito, kinahanglan nira bungkagon an amon determinasyon ngan “pakompisalon” kami hin pagbuhat han ira hinimo-himo nga mga akusasyon. Katapos han imbistigasyon hito nga gab-i, waray ako tuguti nga makakaturog. Pipira pa la ka oras katapos hito, gin-imbistigar na liwat ako. Hini nga panahon, karuyag han imbistigador nga pirmahan ko an usa nga dokumento nga nasiring: “Sugad nga kaaway han Demokratiko nga Czechoslovakia han mga Tawo, waray ako umapi ha [uma han grupo] tungod kay akon ginhihinulat an mga Amerikano.” Han nagdumiri ako pagpirma ha sugad nga buwa, iginpadara ako ha usa nga selda.

Waray ako pakaturuga, pahigdaa, o bisan palingkora. Mahimo la ako tumindog o  maglakat-lakat. Han kapoy na ako, hinigda ako ha semento nga salog. Katapos gindara ako utro han mga gwardya ha opisina han imbistigador. “Mapirma ka na ba yana?” nagpakiana an imbistigador. Han magdumiri ako utro, ginsuntok niya ako ha nawong. Nagtikang ako magdugo. Katapos nasisina nga nagsiring hiya ha mga gwardya: “Karuyag niya magpakamatay. Pabantayi hiya basi diri hiya magpakamatay!” Ginbartolina ako utro. Ha sulod hin unom ka bulan, gin-uro-utro ini nga mga taktika ha pag-imbistigar ha damu nga mga okasyon. Waray pangumbinse pinaagi han mga ideolohiya o mga pagsari basi karawaton ko nga kaaway ako han Estado an nagpaluya han akon determinasyon ha pagtipig han akon integridad kan Jehova.

Usa ka bulan antes han akon eskedyol nga bistahon, usa nga abogado an inabot tikang ha Prague ngan gin-imbistigar an kada usa ha amon grupo nga 12 nga kabugtoan nga kalalakin-an. Iya ako ginpakianhan: “Ano an imo bubuhaton kon sulungon han mga imperyalista ha Weste an aton nasud?” “Pariho han akon ginbuhat han ginsulong hini nga nasud ngan ni Hitler an USSR. Waray ako makig-away hadto, ngan diri ako makikig-away yana tungod kay Kristiano ako ngan waray ako dinadapigan.” Katapos, hiya sumiring ha akon: “Diri namon makukonsinte an mga Saksi ni Jehova. Nagkikinahanglan kita hin mga sundalo kon an mga imperyalista ha Weste sumulong ha aton, ngan nagkikinahanglan kita hin mga sundalo basi mahatagan hin kagawasan an aton mga trabahante ha Weste.”

Han Hulyo 24, 1953, gindara kami ha korte. Usa-usa nga gintawag kami nga 12 basi umatubang ha mga huwes. Ginsalingabot namon an higayon ha pagsangyaw mahitungod han amon pagtoo. Katapos kami bumaton ha palso nga mga akusasyon kontra ha amon, usa nga abogado an tinindog ngan nagsiring: “Damu ka beses na ako dinhi hini nga korte. Kasagaran nga damu an pagkumpisal, may-ada pagbasol, ngan mga luha pa ngani. Kondi ini nga kalalakin-an magigin mas maisog ha ira pagbaya kay han ha ira pag-abot.” Katapos, kami ngatanan nga 12 gindeklara nga salaan hin pagkunsabo kontra ha Estado. Ginsentensyahan ako hin tulo ka tuig nga kaprisohan ngan gin-embargo han Estado an ngatanan ko nga propriedad.

Waray Makapaundang ha Akon an Kalagas

Han makauli na ako, ginbabantayan la gihapon ako han mga sekreta. Bisan pa hito, gintikangan ko utro an akon teokratiko nga mga buruhaton ngan gintaporan ako nga magmangno ha espirituwalidad han amon kongregasyon. Bisan kon gintugotan kami nga umukoy ha amon balay nga ginkompiskar, legal nga iginbalik la ito ha amon paglabay hin mga 40 ka tuig, katapos mabungkag an Komunismo.

Diri ako an kataposan nga membro han akon pamilya nga napriso. Tulo ka tuig pa la tikang nga makauli ako han iginlista hi Eduard ha pagserbisyo ha militar. Tungod kay an iya konsensya binansay uyon ha Biblia, nagdumiri hiya ngan napriso. Paglabay hin mga tuig, bisan an akon apo, hi Peter, nakaeksperyensya liwat hito, bisan pa han iya maluya nga kahimsog.

Han 1989 nabungkag an rehimen nga Komunista ha Czechoslovakia. Nalipay gud ako nga katapos han upat ka dekada han pagdid-i, nakakasangyaw na ako nga may kagawasan ha balay-balay! (Buhat 20:20) Tubtob nga maopay pa an akon kahimsog, nagpahimulos ako hini nga klase han pag-alagad. Yana nga 98 anyos na ako, diri na sugad kaopay an akon kahimsog, kondi malipayon ako nga nakakasangyaw pa gihapon ako ha mga tawo mahitungod han mahimayaon nga mga saad ni Jehova para ha tidaraon.

Makakaihap ako hin 12 nga magmarando han lima nga magkalainlain nga mga nasud nga nagdumara han akon natawohan nga bungto. Kaupod hito an mga diktador, mga presidente, ngan usa nga hadi. Waray usa ha ira nga nagtagana hin bisan ano nga nagpapadayon nga solusyon ha mga kakurian nga nakaapekto ha mga tawo nga sakop han ira pagmando. (Salmo 146:3, 4) Mapasalamaton ako kan Jehova nga gintugotan niya ako nga kumilala ha iya han batan-on pa ako. Tungod hito, hinsabtan ko an iya solusyon pinaagi han Mesianiko nga Ginhadian ngan nalikyan an kakawang han kinabuhi nga waray Dios. Naisangyaw ko hin aktibo an gimaopayi nga sumat ha sulod hin sobra 75 ka tuig na, ngan nakahatag ito ha akon hin katuyoan ha kinabuhi, katagbaw, ngan malamrag nga paglaom ha waray kataposan nga kinabuhi ha tuna. May-ada pa ba ako maaaro? b

[Mga footnote]

[Retrato ha pahina 26]

Waray pag-iha katapos han amon kasal

[Retrato ha pahina 26]

Upod hi Eduard temprano han dekada han 1940

[Retrato ha pahina 27]

Ginpapasamwak an kombensyon ha Brno, 1947