Kasangkayan han Dios ha “Makisangkayon nga mga Isla”

Han 1932, usa nga naglalayag nga sarakyan-pandagat an nagdara hin birilhon hinduro nga mga binhi ha Tonga. Iginhatag han kapitan hito kan Charles Vete an bokleta nga “Where Are the Dead?” Kombinsido hi Charles nga nabilngan na niya an kamatuoran. Paglabay hin pipira ka panahon, gin-aprobahan han sentro nga opisina han mga Saksi ni Jehova an hangyo ni Charles nga hubaron an bokleta ngadto ha iya pinulongan. Han matapos hiya ha paghubad, kinarawat hiya hin 1,000 nga inimprinta nga bokleta ngan nagtikang hiya ha pagpanaltag hito. Hito nga paagi an mga binhi han kamatuoran mahitungod han Ginhadian ni Jehova nagtikang maipasarang ha ginhadian han Tonga.

HA USA nga mapa han Sur Pasipiko, mabibilngan mo an Tonga ha weste han lugar diin an international date line nagtatapo han Tropic of Capricorn. An Tongatapu, an gidadakui nga isla hito, nahimumutang mga 2,000 kilometros ha norte-este han Auckland, New Zealand. Ginkukompwesto an Tonga hin 171 nga isla, ngan 45 hito an may-ada naukoy. Ginngaranan ni James Cook, an bantogan nga eksplorador han ika-18 ka siglo nga taga-Britanya, inin nabubulag nga mga isla nga Makisangkayon nga mga Isla.

An Tonga may-ada populasyon nga mga 106,000, ngan ginkukompwesto hin tulo ka grupo hin mga isla—nga an pinakadaku amo an Tongatapu, Ha’apai, ngan Vava’u. Tulo han lima nga lokal nga mga kongregasyon han mga Saksi ni Jehova didto an aada ha Tongatapu nga grupo, nga amo an pinakadamu an tawo, an usa aada ha Ha’apai, ngan an usa pa aada ha Vava’u. Basi mabuligan an mga tawo nga magin kasangkayan han Dios, an mga Saksi ni Jehova may-ada usa nga urukyan para ha mga misyonero ngan usa nga opisina ha paghubad hirani ha Nuku’alofa, an kapital.—Isaias 41:8.

Kilala gud hi Charles Vete sugad nga usa han mga Saksi ni Jehova tikang pa han dekada han 1930, bisan kon nabawtismohan hiya han 1964 la. An iba inupod ha iya ha pagsangyaw nga buruhaton, ngan han 1966 natukod an usa nga Kingdom Hall nga 30 ka tawo an kapasidad. Naorganisa an usa nga kongregasyon nga may 20 nga magwarali han Ginhadian ha Nuku’alofa han 1970.

Tikang hito nga panahon, an katumanan han mga pulong ni propeta Isaias nagin dayag na ha mga  isla han Tonga: “Papaghataga hira hin himaya kan Jehova, ngan papag-asoya han pagdayaw ha iya dida ha mga purô.” (Isaias 42:12) An buruhaton han Ginhadian padayon nga nag-uuswag, nabulig ha damu nga magkaada relasyon kan Jehova. Ha distrito nga kombensyon ha Nuku’alofa han 2003, 407 an pungkay nga tinambong, ngan 5 an nabawtismohan. Matin-aw an potensyal nga mag-uswag tungod kay 621 an tinambong ha Memoryal han 2004.

Simple nga Pagkinabuhi

Kondi, ha mga dapit nga hirayo ha kapital, nakikita pa gihapon an daku nga panginahanglan para hin mga parasamwak han Ginhadian. Pananglitan, an 8,500 ka tawo nga nag-uukoy ha 16 nga inuukyan nga mga isla ha Ha’apai nga grupo an kinahanglan makabati hin dugang pa mahitungod han kamatuoran han Biblia. An kadak-an nga bahin han Ha’apai ginkukompwesto hin mga isla nga hamubo ngan puno hin palma, nga may-ada hilaba nga baybayon nga busag an baras. Makatirigamnan gud an katin-aw han tubig ha dagat, ngan agsob nga makikita pa an mga butang nga lahos hin 30 metros an kahilarom. Talagsahon gud nga eksperyensya an paglangoy ha butnga han mga korales ngan ha sobra usa ka gatos nga klase hin de-kolor nga tropikal nga mga isda. An mga barangay kasagaran nga gudtiay. Bisan kon simple an kabalayan, gintukod ito nga marig-on basi diri maguba han mga buhawi.

An mga puno han rimas ngan mangga nagtatagana hin landong ngan pagkaon. Daku nga bahin han adlaw-adlaw nga kinabuhi an pagtirok ngan pag-andam hin pagkaon. Gawas han karne nga baboy, nagpapahimulos an mga taga-isla han hura nga produkto han kadagatan. Makukuha ha mga hardin han pamilya an mga duma ngan mga utanon. Bisan la diin natubo an citrus nga mga puno; haluag liwat an kalubian ngan kasagingan. An kahibaro han lokal nga mga tawo ha mga herba, dahon, panit han kahoy, ngan mga gamot nga nakakatambal iginpapasa tikang ha usa nga henerasyon ngadto ha sunod.

Syempre, an pinakamakaruruyag nga bahandi han Ha’apai amo an makisangkayon nga mga tawo hito, nga angayan ha mahimyang nga palibot. Simple an pagkinabuhi dinhi. An kadam-an nga kababayin-an nagtatrabaho—naghihimo hin mga basket, tela nga tikang ha tapa, ngan mga banig. Samtang nagtatrabaho, an kababayin-an nga taga-Tonga nangangalingkod, nag-uuruistorya, nagkakanta, ngan nagkakatatawa ilarom han malandong nga puno, agsob nga hirani ha ira an kabataan ngan mga minasus-an nga nagmumulay o nangangaturog. Ngan kon hubas, kasagaran nga an kababayin-an an namimiling hin mga pangtion ngan iba pa nga mga produkto han dagat nga makakaon, sugad man han makarubkarob nga tanom ha dagat nga marasa kilawon.

Ginagamit han kadam-an nga kalalakin-an an ira panahon ha paghardin, pangisda, pag-ukit, paghimo hin baluto, ngan pag-ayad hin mga pukot. Gintatabok han kalalakin-an, kababayin-an, ngan kabataan an mga isla nga sakay ha gudtiay, inatopan nga ipangirisda nga mga baluto basi bisitahon an mga paryente, magpatambal, ngan makigbalyo o magbaligya hin mga produkto.

An Maopay nga Sumat Nakakaabot Bisan ha Hirayo nga mga Lugar

Dida hinin makaruruyag nga kahimtang inabot an duha nga misyonero ngan duha nga payunir han panahon han Memoryal han 2002. Antes pa hito, nagkaada na panalagsa nga mga pagbisita, ngan an mga tawo ha Ha’apai kinarawat na hin mga literatura nga iginpublikar han mga Saksi ni Jehova, nag-aram pa ngani hira han Biblia kaupod han mga Saksi.

An upat nga nabisita nga magturutdo han Biblia may-ada tulo nga katuyoan: makapahamutang hin mga literatura mahitungod han Biblia, makagtikang hin mga pag-aram ha Biblia, ngan dapiton an interesado nga mga tawo nga tumambong ha pagsaurog han Panihapon han Ginoo. Natuman iton  tulo nga katuyoan. Nobenta-y-syete ka tawo an kumarawat han imbitasyon nga tumambong ha Memoryal han kamatayon ni Jesus. An iba ha ira nagbiyahe ha waray atop nga mga baluto bisan pa han duro nga uran ngan makusog nga hangin. Tungod han maraot nga kahimtang han panahon, damu an nagpabilin ha ginkatirokan para han Memoryal hito nga gab-i, ngan inuli hira kinabuwasan.

Daku gud nga pangalimbasog an kinahanglan himoon han mamumulong han memoryal. “Diri ko na kinahanglan isumat ha iyo kon mationan-o kamakaharadlok an pagdiskurso ha Memoryal hin duha ka beses ha langyawanon nga yinaknan ha usa la ka gab-i,” nahinumdom an misyonero nga mamumulong. “Mahahanduraw mo gud an akon kakulba. Daku gud nga bulig an pag-ampo! Nahinumdom ako hin mga pulong ngan mga paagi han pagsaysay nga waray ko mahunahuna nga maaram ngay-an ako.”

Sugad nga resulta han pagbulig han mga ebanghelisador ha dati na nga mga interesado ha mga isla han Ha’apai, duha nga mag-asawa tikang hito nga lugar an nabawtismohan. Ha usa hiton duha nga eksperyensya, nainteres an bana ha mga literatura han mga Saksi samtang nagbabansay hiya nga magin usa nga ministro ha lokal nga singbahan.

Bisan kon pobre, ini nga mag-asawa nahatag hadto hin daku nga kantidad kon tinatawag an ira ngaran durante han tinuig nga pangulekta hin pundo nga misa ha singbahan. Usa nga Saksi nga binisita na hadto an naghangyo ha bana nga abrihon an iya Biblia ngan basahon an 1 Timoteo 5:8. Hi apostol Pablo nagsurat: “Kon may-ada diri magpatigayon ha iya kalugaringon, labi na gud ha iya panimalay, naglirong na hiya han pagtoo, ngan mamaraot pa ha diri matinoohon.” Ini nga prinsipyo ha Biblia nakabantad han kasingkasing han bana. Iya nasantop nga tungod ha pagtuman ha sobra nga mga igin-oobligar han singbahan, napapakyas hiya ha pagtagana han importante nga mga panginahanglan han iya pamilya. Han sunod nga misa para han tinuig nga pangulekta, bisan kon aada ha iya bulsa an kwarta, waray hiya mahingalimot han 1 Timoteo 5:8. Han gintawag an iya ngaran, maisugon nga ginpahibaro niya an padi nga mas importante an mga panginahanglan han iya pamilya. Sugad nga resulta, ginpakaminos ngan gin-insulto ha publiko an mag-asawa han mga tigurang ha singbahan.

Katapos mag-aram han Biblia upod han mga Saksi ni Jehova, an lalaki ngan an iya asawa nagin mga magwarali han maopay nga sumat. An bana nasiring: “Nabag-o ako han kamatuoran han Biblia. Diri na ako mapintas ngan madarahog ha akon pamilya. Diri na ako nainom hin sobra. Nakikita han mga tawo ha amon barangay an kaibahan nga nahimo han kamatuoran ha akon kinabuhi. Naglalaom ako nga hihigugmaon nira an kamatuoran sugad la nga hinigugma ko ito.”

An Quest nga Ginamit ha Pamiling

Pipira ka bulan katapos han Memoryal han 2002, usa pa nga naglalayag nga sarakyan-pandagat an nagdara hin birilhon nga kargamento ngadto ha hirayo nga Ha’apai. An 18 metros nga Quest nga lantsa nagbiyahe tikang ha New Zealand ngadto ha mga isla han Tonga. Sakay hito hira Gary ngan Hetty, upod an ira anak nga babaye nga hi Katie. Siyam nga kabugtoan nga kalalakin-an ngan kababayin-an nga taga-Tonga ngan duha nga mga misyonero an inupod ha ira ha duha nga pagbiyahe. An mga Saksi hito nga lugar binulig ha maabtik nga pagnabigar han lantsa, usahay ha mga bahin han kadagatan nga diri hira pamilyar. Diri ini mga pagbiyahe nga para ha kaliawan la. Nagbiyahe hira basi itutdo an kamatuoran han Biblia. Ira ginkobrehan an haluag nga kadagatan ha pagbisita hin 14 nga isla. An maopay nga sumat han Ginhadian waray pa gud maisangyaw dida hito nga mga isla.

Ano an reaksyon han mga tawo? Ha kabug-osan, an mga magsarangyaw nga nagbiyahe pinaagi hin lantsa gintapo nga may pag-usyoso, kapaso, ngan ha nahiaraan na nga paagi han pag-abiabi han mga taga-isla. Han hisabtan na han mga taga-isla an katuyoan han pagbisita,  nagpahayag hira hin hilarom nga apresasyon. Matin-aw ha nabisita nga mga Saksi nga tinatahod han mga taga-isla an Pulong han Dios ngan hinuhunahuna an ira espirituwal nga panginahanglan.—Mateo 5:3.

Damu ka beses nga an mga bisita nalingkod ha sirong han mga puno nga natubo ha tropikal nga mga lugar nga pinapalibotan hin mga tawo nga damu an mga pakiana mahitungod han Kasuratan. Pag-abot han kagab-ihon, nagpapadayon an mga paghisgot mahitungod han Biblia ha mga balay. Ha usa nga isla sinsero nga naghangyo an mga tawo ha tibaya na nga mga Saksi: “Ayaw gad kami niyo bayai! Hin-o an mabaton han amon mga pakiana kon waray na kamo?” Usa nga Saksi an nagsiring: “Makuri pirme an pagbaya ha damu hinduro nga sugad-karnero nga mga tawo nga nagugutom han kamatuoran. Damu nga mga binhi han kamatuoran an naitanom.” Han umabot an Quest ha usa nga isla, nakita han mga Saksi nga nakabado para ha pagminatay an ngatanan. Kamamatay pa la han asawa han kapitan han bungto. Personal nga ginpasalamatan niya an kabugtoan tungod ha pagdara hin mensahe han pagliaw tikang ha Biblia.

Diri masayon makadtoan an pipira han mga isla. Hi Hetty nagsaysay: “An usa nga isla waray kombinyente nga maduduongan, kondi mga pangpang la nga usa ka metro o sobra pa an kahitaas ngan nadiretso ngadto ha kadagatan. Posible la an pakadaop pinaagi han amon gutiay nga de-goma nga bote. Siyahan, kinahanglan namon ig-itsa an amon mga bag ngadto ha damu nga tawo ha baybayon nga andam sumalo hito. Katapos, samtang naigbaw an bote ngadto ha nautwal nga bahin han pangpang, kinahanglan kami lumukso antes umubos utro an balud.”

Kondi, diri ngatanan han sakay an maisog nga biyahero. Katapos han duha ka semana nga paglayag, an kapitan nagsurat may kalabotan ha biyahe pabalik ha sentro nga isla han Tongatapu: “Disiotso pa ka oras an amon bibiyahion. Diri namon mahihimo ito hin dirodiretso tungod han mga gindadagat. Nalilipay kami ha pag-uli kondi nasusubo liwat hinduro ha pagbaya han damu hinduro nga nakabati na yana han mensahe han Ginhadian. Amon hira igintutubyan ha pag-ataman ni Jehova, pinaagi han iya baraan nga espiritu ngan mga anghel nga mabulig ha ira ha pagtubo ha espirituwal.”

Mga Isla nga Punô hin Maopay nga Paglaom

Mga unom ka bulan katapos bumaya an Quest, duha nga espesyal payunir nga mga ebanghelisador, hira Stephen ngan Malaki, an igintoka ha pagsangyaw ha Ha’apai nga grupo han mga isla. Ira gin-updan didto ha pagtutdo han Biblia an duha nga bag-o pa la nabawtismohan nga mag-asawa. Nagkakaada marisyo nga mga paghisgot mahitungod han mga doktrina, ngan ginagamit hin maopay han mga magwarali an Biblia.

Han Disyembre 1, 2003, naorganisa an usa nga kongregasyon ha Haʹapai, an ikalima nga kongregasyon ha Tonga. Kaupod hadton natambong didto an damu nga kabataan. Nahibaro na hira ha pagin atentibo. Waray aringasa nga nangangalingkod hira ngan naiikag ha pakigbahin kon ginkikinahanglan an mga komento tikang ha mga mamarati. An paramangno han sirkito nagsiring nga an “ira kahibaro mahitungod han My Book of Bible Stories nagpapakita nga ginsiseryoso han mga kag-anak an ira responsabilidad ha pagpasilsil han kamatuoran han Biblia ha ira mga anak.” Matin-aw, ito nga mga isla punô hin maopay nga paglaom para ha dugang nga ani han mas damu pa nga kasangkayan ni Jehova.

Sobra 70 ka tuig na an naglabay, han ginhubad ni Charles Vete an bokleta nga Where Are the Dead? ha iya yinaknan, nga Tongan, diri hiya maaram kon tubtob diin makakagamot an binhi han Ginhadian ha mga kasingkasing han iya mga kahimungto. Tikang hiton gutiay nga mga tinikangan, padayon nga ginbibendisyonan ni Jehova an naghahaluag nga pagpasamwak han maopay nga sumat dida hito nga bahin han aton globo. Yana, masisiring gud nga an Tonga usa han nabubulag nga mga isla han kadagatan nga nabirik ngadto kan Jehova. (Salmo 97:1; Isaias 51:5) Yana, inin “Makisangkayon nga mga Isla” inuukyan han damu han kasangkayan ni Jehova.

[Retrato ha pahina 8]

Charles Vete, 1983

[Retrato ha pahina 9]

Paghimo hin tela tikang ha “tapa”

[Retrato ha pahina 10]

Gin-gamit an “Quest” ha pagpasarang han maopay nga sumat han Ginhadian ha Tonga

[Retrato ha pahina 11]

Grupo han mga parahubad, Nukuʹalofa

[Ginkuhaan han Retrato ha pahina 9]

Paghimo hin tela nga tikang ha tapa: © Jack Fields/CORBIS; ha pahina 8 ngan 9, ngan pangisda: © Fred J. Eckert