Usa nga Katawo nga Sadang Hinumdoman

“Natawo ha iyo yana . . . an Manluluwas, nga amo hi Kristo, nga Ginoo.”—Lukas 2:11.

MGA duha ka yukot ka tuig na an naglabay, usa nga babaye ha bungto han Betlehem an nanganak hin lalaki. Diri damu nga mga umurukoy hito nga lugar an maaram han pagkaimportante hini nga katawo. Kondi an pipira nga mga magbarantay hin mga karnero, nga nagbabantay han ira mga panon ha kapatagan hito nga gab-i, nakakita hin damu hinduro nga mga anghel ngan nakabati ha ira nga nagkakanta: “Maghimaya an Dios ha mga kahitaasan, ngan ha tuna an kamurayaw ha mga tawo nga iya nalilipayan!”—Lukas 2:8-14.

Katapos, nabilngan han mga magbarantay hin mga karnero hi Maria ngan an iya bana nga hi Jose ha usa nga kwadra, sugad han ginsiring han mga anghel. Hi Maria, nga nagngaran han bata nga Jesus, nagbutang ha iya ha balalong, o pasabsaban, didto ha kwadra. (Lukas 1:31; 2:12) Yana, paglabay hin duha ka yukot ka tuig, mga ikatulo ka bahin han ngatanan nga katawohan an nag-aangkon nga nasunod hira kan Jesu-Kristo. Ngan an mga hitabo may kalabotan ha iya katawo amo an basihan han usa nga istorya nga posible gud nga amo an pinakaagsob ig-istorya ha bug-os nga kasaysayan han tawo.

An Espanya, usa nga nasud nga may-ada marig-on nga Katoliko nga tradisyon ngan kaabtik ha tradisyonal nga mga selebrasyon, nakahimo hin damu nga mga paagi ha pagsaurog hiton naiiba nga gab-i ha Betlehem.

An Pasko ha Espanya

Tikang han ika-13 ka siglo, an Belen amo an usa han pinakapopular nga mga bahin han mga selebrasyon ha Espanya. Damu nga mga pamilya an naghihimo hin gudtiay nga mga representasyon han pasabsaban diin ginpahigda hi Jesus. An mga tawo-tawo nga hinimo tikang ha lapok nagrirepresentar han mga magbarantay hin karnero ngan han mga Mago (o “tulo nga hadi”), sugad man kanda Jose, Maria, ngan Jesus. An mas daku nga mga Belen nga an mga tawo-tawo haros pariho hin totoo nga mga tawo an kadaku iginbubutang ha mga munisipyo durante han Kapaskohan. Matin-aw nga gintikangan ni Francis han Assisi ini nga kustomre ha Italya basi an atensyon han mga tawo mahingada ha asoy han Ebanghelyo mahitungod han katawo ni Jesus. Ha urhi, kaylap nga iginpakilala ito han Franciskano nga mga mongha ha Espanya ngan ha damu nga iba pa nga mga nasud.

An mga Mago may-ada prominente nga bahin ha mga selebrasyon han Pasko ha Espanya, pariho gud kan Santa Klaus ha iba nga mga nasud. Gintotoohan nga an mga Mago naghahatag hin mga regalo ha Espanyol nga kabataan ha Enero 6, Día de Reyes (Adlaw han mga Hadi), sugad la nga an mga Mago, sumala ha gintotoohan han kadam-an, nagdara hin mga regalo ha katatawo pa la nga hi Jesus. Kondi, diri damu nga mga tawo an maaram nga an asoy han Ebanghelyo waray mag-unabi kon pipira nga mga Mago an binisita kan Jesus. Imbes han pagin mga hadi, mas husto nga ginkilala hira sugad nga mga astrologo. a Dugang pa, katapos han pagbisita han mga Mago, ginpatay ni Herodes an ngatanan nga kabataan nga kalalakin-an ha Betlehem “tikang ha duha ka tuig an edad ngan ha ubos pa” tungod ha iya pangalimbasog nga patayon hi Jesus. Nagpapasabot ito nga  waray dayon hira bumisita han matawo hi Jesus.—Mateo 2:11, 16.

Tikang han ika-12 ka siglo, an pipira nga mga bungto ha Espanya may-ada aktuwal nga pasundayag ha teatro mahitungod han katawo ni Jesus, upod na an pagbisita han mga magbarantay han mga karnero ha Betlehem ngan ha urhi an pagbisita han mga Mago. Kada Enero 5 yana nga panahon, an kadam-an nga mga syudad ha Espanya may-ada cabalgata, o parada, nga durante hito an “tulo nga hadi” nalibot ha sentro han syudad nga sakay ha mga sarakyan nga magarbo nga gindekorasyonan, nga nanhahatag hin mga dulse ha mga magkirita. An tradisyonal nga mga dekorasyon ngan villancicos (mga kanta) han Pasko nagpaparisyo han okasyon.

An kadam-an han mga pamilya ha Espanya naruruyag magkaada espesyal nga pangiklop ha Bisperas han Pasko (Disyembre 24). Upod han nahiaraan nga mga pagkaon amo an turrón (mga karan-on nga hinimo tikang ha almendras ngan dugos), marsipan, ginpauga nga mga prutas, litson nga karnero, ngan mga pagkaon nga tikang ha dagat. An mga membro han pamilya, bisan adton naukoy ha hirayo, bangin mangalimbasog gud ha pag-uli basi magkaurosa para hini nga okasyon. Durante han usa pa nga tradisyonal nga pangaon, ha Enero 6, an pamilya nakaon hin roscón de reyes, usa nga malidong nga keyk han “mga Hadi” nga may-ada nakatago nga sorpresa (gutiay nga butang) ha sulod hito. May-ada pariho hito nga kustomre ha panahon han Roma, nga tungod hito gintutugotan nga magin “hadi” ha sulod hin usa ka adlaw an usa nga uripon nga an bahin nagsusulod han nakatago nga butang.

“An Pinakamakalilipay Ngan Pinakaokupado nga Panahon han Tuig”

Anoman nga lokal nga mga kustomre an nahimo na, yana an Pasko nagin an pinakamarisyo nga okasyon han kalibotan. Iginsaysay han The World Book Encyclopedia an Pasko sugad nga “an pinakamakalilipay ngan pinakaokupado nga panahon ha bug-os nga tuig para ha minilyon nga mga Kristiano ngan ha pipira nga mga diri-Kristiano ha bug-os nga kalibotan.” Mapulsanon ba an sugad nga selebrasyon?

Matin-aw nga makasaysayan nga hitabo an katawo ni Kristo. An kamatuoran nga iginpasamwak ito han mga anghel sugad nga an tinikangan han “kamurayawan ha mga tawo nga [kanan Dios] nalilipayan” matin-aw nga nagpapamatuod han pagkaimportante hito.

Kondi, “ha siyahan nga mga adlaw han Kristianidad, an katawo ni Jesus waray sauroga sugad nga usa nga piyesta,” siring han peryodista nga Espanyol nga hi Juan Arias. Kon ini ngay-an an kahimtang, diin nagtikang an pagsaurog han Pasko? Ano an gimaopayi nga paagi ha paghinumdom han katawo ngan kinabuhi ni Jesus? Ha masunod nga artikulo, makikita mo an baton hito nga mga pakiana.

[Footnote]