Kasaysayan ha Biblia—Mationan-o Kahusto?

HA LIBRO nga Battles of the Bible, ni Chaim Herzog, nga presidente hadto han Estado han Israel, ngan ni Mordechai Gichon, retirado nga propesor han arkeolohiya ha Tel Aviv University, hira nagsiring:

“An paghulagway han mga taktika ha mga girra ha Biblia . . . diri puydi isaysay pinaagi la han inimbento nga mga istorya. Pananglitan, igo na nga ebidensya an pagtanding han pakig-away ni Gideon kontra han mga Midianitanhon ngan ha ira mga kaalyado, sumala han iginsaysay ha Hukom, 6-8, ha mga away han Trojan nga Girra, nga iginsaysay ni Homer ha iya libro nga Iliad. Para ha sinurat ni Homer, igo na an masayon madangat nga baybayon ngan hirani nga kinuta nga bungto sugad nga lugar han mga hitabo . . . Diri sugad hito an asoy han Biblia mahitungod han pakig-away ni Gideon. An detalyado nga mataktika nga mga paagi ngan mga engkwentro nga iginbasar ha mga hitabo butnga han espisipiko nga mga lugar ngan han mga ginbuhat han nag-aaway nga mga grupo—dida ha lugar diin nahitabo an away nga inabot hin mga 60 kilometro an kahirayo—diri gud puydi himoon la utro ha bisan diin . . . Salit haros napipiritan kita nga karawaton an pagkatotoo han mga asoy mahitungod han mga taktika han mga girra nga iginsaysay ha Biblia.”

Mahimo mo pag-adman an mahitungod han pakig-away ni Gideon pinaagi han paggamit han mapa ha pahina 18 ngan 19 han sugad-atlas nga brosyur nga “See the Good Land.” a An istorya nagtikang han “an ngatanan nga Midianitanhon ngan an mga Amalekanhon ngan an mga anak han Sinirangan nagtirok ha ira ngahaw ha tingob; ngan hira nanabok, ngan namahuway dida ha walog ha Jesreel.” Ginhangyo ni Gideon an kahirani nga mga tribo nga bumulig. Nahitabo ito tikang ha atabay ni Harod ngan ha bungtod han More, ngan nagtipalugsad ha Walog han Jordan. Katapos lanaton an mga kaaway ha tabok han Salog Jordan, napirde hira ni Gideon.—Hukom 6:33–8:12.

Ipinapakita hito nga mapa ha “See the Good Land” an nangunguna nga mga lugar nga gin-unabi ngan an klase han mga lugar nga nahidadabi. Usa pa nga mapa (pahina 15) an nagpapakita han mga teritoryo han mga tribo han Israel. An duha nga mapa makakabulig ha imo nga maapresyar an pagkahusto han asoy han Biblia.

Ipinapakita hini an ginsiring han namatay nga hi Propesor Yohanan Aharoni: “Ha katunaan han Biblia, konektado gud an heograpiya ngan an kasaysayan salit an usa hito diri gud masasabtan kon waray bulig han usa.”

[Footnote]

[Ginkuhaan han Retrato ha pahina 32]

Mapa ha luyo: Basado ha mga mapa nga may-katungod nga ginkopya han Pictorial Archive (Near Eastern History) Est. ngan Survey of Israel