“Tipigi hin Bug-os an Iyo Maopay nga Panhunahuna”

“An tapang natuod han tagsa-tagsa nga pulong; kondi an tawo nga mainalam-agamon [“maaramon,” NW] nagtatan-aw hin maopay ha iya kakadtoan.”—PROBERBIOS 14:15.

1, 2. (a) Ano an igintututdo ha aton han eksperyensya ni Lot ha Sodoma? (b) Ano an kahulogan han ekspresyon nga ‘tipigi an iyo maopay nga panhunahuna’?

 HAN hi Lot an siyahan nga ginpapili ni Abraham hin tuna, an mga mata ni Lot nadani ha lugar nga abunda hin tubig nga “sugad han tanaman ni Jehova.” Baga hin ito gud an pinakamaopay nga lugar nga ukyan han iya pamilya, tungod kay “hi Lot nagpili para ha iya han ngatanan nga kapatagan han Jordan” ngan nagkampo hirani ha Sodoma. Kondi, malimbong an panggawas nga mga hitsura, kay ha kahirani naukoy “an mga taga-Sodoma [nga] mga daotan ngan magpakasasala hin waray kapin, patok kan Jehova.” (Genesis 13:7-13) Samtang nagpapadayon an mga hitabo, hi Lot ngan an iya pamilya nakaeksperyensya hin duro nga mga kakurian. Ha kataposan, hiya ngan an iya mga anak nga babaye nag-ukoy na la ha lungib. (Genesis 19:17, 23-26, 30) An baga hin maopay hinduro pagkit-on ni Lot ha tinikangan nagin kabaliktaran gud.

² An asoy mahitungod han nahitabo kan Lot naghahatag hin leksyon para ha mga surugoon han Dios yana. Kon naghihimo kita hin mga desisyon, kinahanglan magin alerto kita ha posible nga mga peligro ngan magbantay nga diri malimbongan han siyahan nga mga impresyon. Angayan la, kon sugad, nga an Pulong han Dios nagsasagda ha aton: “Tipigi hin bug-os an iyo maopay nga panhunahuna.” (1 Pedro 1:13, NW) An Griego nga pulong dinhi nga iginhubad nga ‘tipigi an iyo maopay nga panhunahuna’ literal nga nangangahulogan, “magin seryoso.” Sumala ha eskolar han Biblia nga hi R.C.H. Lenski, an pagin seryoso amo an “kalmado, diri-paburobag-o nga panhunahuna nga nagtuturutimbang ngan husto nga nag-uusisa han mga butang ngan hito nga paagi nakakahimo kita hin husto nga desisyon.” Aton paghisgotan an pipira nga mga sitwasyon nga nagkikinahanglan han aton pagin seryoso.

Pagturutimbang han Higayon ha Pagnegosyo

 3. Kay ano nga kinahanglan mag-ikmat kon gintatanyagan kita hin higayon ha pagnegosyo?

³ Pananglitan gintanyagan ka hin higayon ha pagnegosyo han usa ka talahuron nga tawo, bangin imo igkasi-magsiringba kan Jehova. Madasigon hiya mahitungod han mga malalaoman nga kalamposan ngan nag-aaghat ha imo nga gumios dayon basi diri mawara an higayon. Bangin magtikang ka paghanduraw hin mas maopay nga kinabuhi para ha imo ngan ha imo pamilya, bangin nangangatadongan ka pa ngani nga makakabulig ini ha imo nga magkaada dugang nga panahon para ha espirituwal nga mga buruhaton. Kondi an Proberbios 14:15 nagpapahamangno: “An tapang natuod han tagsa-tagsa nga pulong; kondi an tawo nga mainalagam-agamon nagtatan-aw hin maopay ha iya kakadtoan.” Agsob nga durante han kalipay ha pagtikang hin bag-o nga negosyo, bangin diri na ginhuhunahuna an posibilidad nga malugi, ngan bangin diri gintatagad hin bug-os an pagkadiri-sigurado han tidaraon han negosyo. (Jakobo 4:13, 14) Ha sugad nga sitwasyon, kinahanglanon gud an pagtipig hin bug-os han iyo maopay nga panhunahuna!

 4. Paonan-o kita ‘nagtatan-aw hin maopay ha aton kakadtoan’ kon gintuturutimbang an tanyag nga pagnegosyo?

⁴ An maaramon nga tawo nag-uusisa hin maopay han tanyag nga negosyo antes magdesisyon. (Proberbios 21:5) Ha sugad nga pag-usisa kasagaran nga nahibabaroan an nakatago nga mga peligro. Tagda an masunod nga kahimtang: Usa ka tawo an nangungutang hin kwarta para ha iya mga plano ha pagnegosyo ngan nagtatanyag ha imo hin daku nga ganansya kon pautangon mo hiya hin puhunan. An tanyag bangin nakakadani, kondi ano an mga peligro? Nauyon ba an nangungutang nga magbabayad han inutang nga kwarta anoman an mahitabo ha negosyo, o an pagbayad nadepende ha kalamposan han  negosyo? Ha iba nga mga pulong, maruruyag ka ba nga mawara an imo kwarta kon mabangkarote an negosyo? Mahimo ka liwat magpakiana: “Kay ano nga ginhahangyo an mga indibiduwal nga magpautang hin kwarta? Ginhuhunahuna ba han mga bangko nga peligroso hinduro an ginpaplano nga negosyo?” An pagkaada panahon ha paghunahuna han mga peligro mabulig ha imo nga turotimbangon hin maopay an tanyag.—Proberbios 13:16; 22:3.

 5. (a) Ano nga maaramon nga pitad an ginhimo ni Jeremias han pinalit hiya hin uma? (b) Kay ano nga mapulsanon an paghimo hin sinurat nga dokumento han ngatanan nga mga plano ha negosyo ha pormal nga sinurat han ginkasabotan?

⁵ Han hi propeta Jeremias pinalit hin uma tikang ha iya patod, nga iya igkasi-magsiringba kan Jehova, naghimo hiya hin sinurat nga rekord han transaksyon ha atubangan han mga testigo. (Jeremias 32:9-12) Sisiguruhon han maaramon nga tawo yana nga an ngatanan nga mga plano ha negosyo nga iya aapihan, upod na adton han iya mga paryente ngan mga igkasi-tumuroo, kinahanglan dokumentado ha pormal nga sinurat han ginkasabotan. a An pagkaada klaro, inandam-hin-maopay nga sinurat nga ginkasabotan nabulig nga malikyan an mga diri-pagsinabtanay ngan natitipigan an pagkaurosa. Ha luyo nga bahin, an kapakyas ha pagkaada hin sinurat nga ginkasabotan agsob nga usa han hinungdan kon nabangon an mga problema ha negosyo butnga han mga surugoon ni Jehova. Makasurubo, an sugad nga mga problema mahimo magresulta hin kasubo, duro nga kasina, ngan kawara pa ngani han espirituwalidad.

 6. Kay ano nga kinahanglan magbantay kita kontra han kahakog?

⁶ Kinahanglan magbantay liwat kita kontra han kahakog. (Lukas 12:15) Tungod han saad nga daku nga ganansya mahimo nga diri makita han usa an mga peligro han diri-masasarigan nga pagnegosyo. Nahilit-ag hini bisan an pipira nga nagpapahimulos hin mag-opay nga mga pribilehiyo ha pag-alagad kan Jehova. An Pulong han Dios nagpapahamangno ha aton: “Mahigawas unta kamo ha paghigugma ha salapi; magmalipayon kamo ha mga bagay nga aada ha iyo.” (Hebreo 13:5) Kon nagpaplano hin pagnegosyo, sadang hunahunaon han usa nga Kristiano kon ‘Kinahanglanon gud ba nga makisosyo hito?’ An simple nga pagkinabuhi nga nakasentro ha pagsingba kan Jehova magpapanalipod ha aton tikang ha “ngatanan nga karaotan.”—1 Timoteo 6:6-10.

Mga Ayat nga Inaatubang han Solo nga mga Kristiano

7. (a) Ano nga mga ayat an inaatubang han damu nga solo nga mga Kristiano? (b) Paonan-o an aton pagpili hin maarasawa nagkikinahanglan han pagkamaunungon ha Dios?

⁷ Damu nga mga surugoon ni Jehova an naghihingyap nga mag-asawa kondi diri pa nakakabiling hin angayan nga padis. Ha pipira nga nasud, may-ada makusog nga pag-ipit ha pag-asawa. Kondi, bangin gutiay an mga higayon nga makabiling hin angayan nga padis dida ha mga igkasi-tumuroo. (Proberbios 13:12) Kondi, kinikilala han mga Kristiano nga an pagsunod ha sugo han Biblia nga mag-asawa ‘ha Ginoo la’ nagpapakita hin pagkamaunungon kan Jehova. (1 Korinto 7:39) Basi magpabilin nga marig-on kontra ha mga pag-ipit ngan mga pagsulay nga ira inaatubang, an solo nga mga Kristiano kinahanglan magtipig hin bug-os han ira maopay nga panhunahuna.

 8. Ano nga pag-ipit an naeksperyensyahan han Sulamita nga daraga, ngan paonan-o mahimo umatubang an Kristiano nga kababayin-an yana hin pariho hito nga ayat?

⁸ Ha Kanta ni Salomon, an simple nga daraga nga taga-uma nga tinawag nga Sulamita, nakadani han atensyon han hadi. Nangolitawo hiya ha daraga pinaagi han pagpakita hin duro nga bahandi, kabantogan, kaanyag, bisan kon may-ada na hiya hinigugma nga batan-on nga olitawo. (Kanta ni Salomon 1:9-11;  3:7-10; 6:8-10, 13) Kon ikaw usa nga Kristiano nga babaye, bangin makadani ka liwat han atensyon han usa nga diri mo karuyag. An usa nga imo katrabaho, nga bangin hitaas an posisyon, bangin magtikang pagdayaw ha imo, magpakita hin pagkabuotan ha imo, ngan mamiling hin mga higayon nga makaupod ka. Pag-ikmat ha sugad nag-uulog-ulog nga atensyon. Bisan kon an mga tuyo han sugad nga tawo bangin diri pirme romantiko o imoral, agsob nga sugad gud hito an katuyoan. Pariho ha Sulamita nga daraga, magin sugad ka hin usa nga “kuta.” (Kanta ni Salomon 8:4, 10) Marig-on nga isalikway an romantiko nga mga gios. Ipahibaro ha imo mga katrabaho ha tinikangan gud nga usa ka han mga Saksi ni Jehova, ngan salingabota an tagsa nga higayon nga magpamatuod ha ira. Magpapanalipod ito ha imo.

 9. Ano an mga peligro han pakigrelasyon ha usa nga estranghero pinaagi han Internet? (Kitaa liwat an kahon ha pahina 25.)

⁹ An mga Internet Web site nga dinisenyo ha pagbulig ha solo nga mga indibiduwal nga makabiling hin asawa nagigin popular na. Gintatagad ini han iba sugad nga paagi basi makakilala hin mga tawo nga diri nira makikilala ha personal. Kondi, peligroso gud an sugad nga pakigrelasyon ha usa nga estranghero. Ha Internet, makuri makilala an totoo ngan an buwa. (Salmo 26:4) Diri ngatanan nga nag-aangkon nga surugoon ni Jehova tinuod nga usa nga Saksi. Dugang pa, pinaagi han pakig-date ha Internet, mahimo mapatubo dayon an duok nga relasyon, ngan mahimo ito makaapekto hin maraot ha desisyon han usa. (Proberbios 28:26) Ha Internet man o ha iba nga mga paagi, diri-maaramon an pagpatubo hin duok nga relasyon ha usa ka tawo nga diri gud kakilala.—1 Korinto 15:33.

10. Paonan-o madadasig han mga igkasi-tumuroo an solo nga mga Kristiano?

¹⁰ Hi Jehova “malumo hinduro ha paghigugma” ha iya mga surugoon. (Jakobo 5:11, NW) Maaram hiya nga an mga ayat nga inaatubang han mga Kristiano nga solo tungod han mga kahimtang usahay makapaluya, ngan pinabibilhan niya an ira pagkamaunungon. Paonan-o an iba makakadasig ha ira? Sadang hatagan naton hira hin regular nga kumendasyon tungod han ira pagkamasinugtanon ngan nagsasakripisyo-ha-kalugaringon nga disposisyon. (Hukom 11:39, 40) Mahimo liwat naton iupod hira ha mga kahikayan para ha nagpaparig-on nga pakig-upod. Ginbuhat na ba niyo ito hinin bag-o la? Dugang pa, mahimo naton hira ig-ampo, ginhahangyo hi Jehova nga buligan hira nga matipigan an ira espirituwal nga pagkatimbang ngan malipay ha pag-alagad ha iya. Pinaagi han aton sinsero nga pagtagad, hinaot maipakita naton nga inaapresyar naton ini nga mga maunungon sugad han pag-apresyar ha ira ni Jehova.—Salmo 37:28.

Pag-atubang ha mga Problema ha Kahimsog

11. Ano an mga ayat han grabe nga mga problema ha kahimsog?

¹¹ Makasurubo gud kon kita o an usa nga aton hinigugma  naatubang ha grabe nga mga problema ha kahimsog! (Isaias 38:1-3) Samtang namimiling kita hin epektibo nga pagtambal, importante nga sundon naton an Kasuratanhon nga mga prinsipyo. Pananglitan, ginsusunod hin maopay han mga Kristiano an sugo han Biblia nga maglikay ha dugo, ngan naglilikay hira ha anoman nga paagi ha pagtambal o therapy nga nag-uupod hin espiritismo. (Buhat 15:28, 29; Galasia 5:19-21) Kondi, para hadton waray medikal nga kahibaro, an pagturutimbang han pagtambal nga mapipilian mahimo magin nakakagupong ngan makahuhulop. Ano an mabulig ha aton nga matipigan hin bug-os an aton maopay nga panhunahuna?

12. Paonan-o matitipigan han usa nga Kristiano an iya pagkatimbang kon naghuhunahuna han mga pagtambal nga mapipilian?

¹² “An mainalam-agamon nagtatan-aw hin maopay ha iya kakadtoan” pinaagi han pagsaliksik ha Biblia ngan ha Kristiano nga mga publikasyon. (Proberbios 14:15) Ha mga lugar ha kalibotan diin gutiay la an mga doktor ngan mga ospital, an kinadaan nga pagtambal, nga nagamit hin mga herba nga tambal, bangin amo la an mahihimo. Kon aton ginhuhunahuna an sugad nga pagtambal, makakabiling kita hin makakabulig nga impormasyon ha Abril 15, 1987 nga gowa han The Watchtower, pahina 26-9. Nagpapahamangno ito ha aton han posible nga mga peligro. Pananglitan, bangin kinahanglan hibaroan naton an masunod: An kinadaan nga paratambal ba kilala nga nagbubuhat hin espiritismo? An pagtambal ba iginbasar ha tinotoohan nga an sakit ngan kamatayon ginpahinabo han nasina nga mga dios (o mga espiritu han mga kaapoy-apoyan) o han mga kaaway nga nagamit hin mga tamyaw? An mga halad ba, mga orasyon, o iba pa nga espiritistiko nga mga rituwal ginagamit ha pag-andam o paggamit han tambal? (Deuteronomio 18:10-12) An sugad nga pagsaliksik mabulig ha aton nga sundon an giniyahan nga sagdon: “Siguroha niyo an ngatanan nga butang; kapti niyo hin marig-on an maopay.” b (1 Tesalonika 5:21, NW) Mabulig ito ha aton nga matipigan an aton pagkatimbang.

13, 14. (a) Paonan-o naton maipapakita an pagin makatadunganon ha pagmangno han aton pisikal nga kahimsog? (b) Kay ano nga ginkikinahanglan an pagin makatadunganon kon nag-iiristorya kita may kalabotan han kahimsog ngan mga pagtambal?

¹³ Ginkikinahanglan an pagin makatadunganon ha ngatanan nga bahin han kinabuhi, upod na an pagmangno ha aton pisikal nga kahimsog. (Filipos 4:5) An paghatag hin timbang nga atensyon ha aton kahimsog nagpapakita hin apresasyon ha presyoso nga regalo nga kinabuhi. Kon naatubang kita hin mga problema ha kahimsog, takos gud ito han aton atensyon. Kondi, an hingpit nga kahimsog diri makakab-ot tubtob nga umabot an panahon han Dios para ha ‘pagtambal ha mga nasud.’ (Pahayag 22:1, 2) Kinahanglan magbantay kita nga diri magin okupado hinduro ha pisikal nga kahimsog nga napapabay-an na an aton mas importante nga espirituwal nga mga panginahanglan.—Mateo 5:3; Filipos 1:10.

¹⁴ Kinahanglan ipakita liwat naton an pagin timbang ngan pagkamakatadunganon kon nag-iiristorya mahitungod han medikal nga mga butang. Ini nga mga topiko diri amo na la an gin-iistoryahan kon nagkakatirok kita para ha espirituwal nga pakig-upod ha Kristiano nga mga katirok ngan mga asembleya. Dugang pa, an mga desisyon ha pagpatambal agsob nga nag-uupod han mga prinsipyo han Biblia, han konsensya han usa ka tawo, ngan han iya relasyon kan Jehova. Salit, diri-mahigugmaon nga ipirit an aton mga ideya ha usa nga igkasi-tumuroo o piriton hiya nga igbalewaray an igindidikta han iya konsensya. Bisan kon mahimo konsultahon an mga hamtong ha kongregasyon para han bulig, an tagsa nga Kristiano kinahanglan ‘magdara han iya kalugaringon nga darad-on’ mahitungod han responsabilidad ha paghimo hin mga desisyon, ngan an “tagsa-tagsa ha aton maghahatag ha Dios hin ihap [pakighusay] mahitungod han iya kalugaringon.”—Galasia 6:5; Roma 14:12, 22, 23.

 Kon Nakakaeksperyensya Kita hin Makuri nga mga Kahimtang

15. Paonan-o makakaapekto ha aton an makuri nga mga kahimtang?

¹⁵ An makuri nga mga kahimtang mahimo magin hinungdan nga magyakan o gumios hin diri-maaramon bisan an maunungon nga mga surugoon ni Jehova. (Eklesiastes 7:7) Han nakaeksperyensya hi Job hin duro nga kakurian, nagin diri-timbang hiya ngan kinahanglan tadungon an iya panhunahuna. (Job 35:2, 3; 40:6-8) Bisan kon “hi Moises amo an labi nga maaghop, labaw han ngatanan nga tawo ha bawbaw han tuna,” ha usa nga okasyon nasina hinduro hiya ngan nagyakan nga waray pagtagad. (Numeros 12:3; 20:7-12; Salmo 106:32, 33) Hi David nagpakita hin darayawon nga pagpugong-ha-kalugaringon ha diri pagpatay kan Hadi Saul, kondi han gin-insulto hiya ni Nabal ngan nagsinggit hin mga pagbusa ha iya kalalakin-an, hi David nasina hinduro ngan nawara an iya maopay nga pamurubuot. Han naghilabot la hi Abigail nga nahibalik an iya maopay nga panhunahuna, hapit na nga diri malikyan an makabungkag nga sayop.—1 Samuel 24:2-7; 25:9-13, 32, 33.

16. Ano an makakabulig ha aton nga malikyan an paggios nga diri anay naghuhunahuna?

¹⁶ Kita liwat bangin umatubang ha makuri nga mga kahimtang nga mahimo magpagios ha aton nga diri ginagamit an aton maopay nga pamurubuot. An pagturutimbang hin maopay han mga panhunahuna han iba, sugad han ginbuhat ni David, makakabulig ha aton nga malikyan an pagbuhat nga diri anay naghuhunahuna ngan diri magdagmit ha pakasala. (Proberbios 19:2) Dugang pa, an Pulong han Dios nagsasagdon ha aton: “Masina kamo, kondi ayaw pakasala. Makiistorya kamo ha iyo kasingkasing dida ha iyo higdaan, ngan humilom kamo.” (Salmo 4:4, NW) Kon posible, maaramon an paghulat tubtob nga kalmado na kita antes gumios o maghimo hin mga desisyon. (Proberbios 14:17, 29) Mahimo kita dumaop kan Jehova pinaagi han sinsero nga pag-ampo, “ngan an kamurayawan han Dios, nga labaw ha ngatanan nga hibabroan, magbabantay ha [aton] mga kasingkasing ngan ha [aton] mga hunahuna [pinaagi] kan Kristo Jesus. (Filipos 4:6, 7) Inin hatag-han-Dios nga kamurayawan magpaparig-on ha aton ngan mabulig ha aton nga matipigan hin bug-os an aton maopay nga panhunahuna.

17. Kay ano nga kinahanglan sumarig kita kan Jehova ha pagtipig hin bug-os han aton maopay nga panhunahuna?

¹⁷ Bisan pa han aton gimaopayi nga mga pangalimbasog nga malikyan an mga peligro ngan gumios hin maaramon, kita ngatanan nagsasayop. (Jakobo 3:2) Posible nga makahimo kita hin nakakadaot nga sayop nga pitad ngan diri gud nasasantop ito. (Salmo 19:12, 13) Dugang pa, sugad nga tawhanon nga mga linarang, waray kita abilidad o katungod ha paggiya han aton kalugaringon nga mga pitad nga bulag kan Jehova. (Jeremias 10:23) Mapasalamaton gud kita nga hiya nagpapasarig ha aton: “Paglaladngan ko ikaw ngan igsusulsog ko ikaw han dalan nga imo kakadtoan. Sasagdonan ko ikaw ngan ha bawbaw nimo ibubutang ko an akon mata.” (Salmo 32:8) Oo, pinaagi han bulig ni Jehova, matitipigan naton hin bug-os an aton maopay nga panhunahuna.

[Mga footnote]

Paonan-o Mo Babatunon?

Paonan-o naton matitipigan an aton maopay nga panhunahuna

• kon tanyagan hin higayon ha pagnegosyo?

• kon namimiling hin maarasawa?

• kon naatubang hin mga problema ha kahimsog?

• kon nakakaeksperyensya hin makuri nga mga kahimtang?

[Mga Pakiana]

[Kahon ha pahina 25]

Masasarigan Mo ba Ito?

An masunod nga mga pahamangno makikita ha mga Web site para ha solo nga mga tawo nga namimiling hin maarasawa:

“Bisan pa han amon gimaopayi nga mga pangalimbasog waray garantiya han totoo nga pangirilal-an han usa nga indibiduwal.”

“Diri namon ginagarantiyahan an pagkahusto, pagin kompleto, o pagkamapulsanon han bisan ano nga impormasyon dida hito nga serbisyo.”

“An mga opinyon, sagdon, mga pagsaysay, mga tanyag, o iba pa nga impormasyon o topiko nga makukuha pinaagi [hini] nga serbisyo nagtikang ha mga parasurat hito . . . ngan mahimo nga diri masasarigan pirme.”

[Retrato ha pahina 23]

‘An maaramon nagtatan-aw hin maopay ha iya kakadtoan’

[Mga Retrato ha pahina 24, 25]

Paonan-o masusubad han Kristiano nga kababayin-an an Sulamita nga daraga?

[Retrato ha pahina 26]

“Siguroha niyo an ngatanan nga butang; kapti niyo hin marig-on an maopay”