Paglampos han mga Ulang ha Panama

“PANAMA, tulay han kalibotan.” Katunga hin siglo na an naglabay, ini nga puplunganon gin-unabi ha usa nga popular nga programa ha radyo ha nasud han Panama ha Sentral nga Amerika. Yana, ito nga puplunganon nagpapahayag han mga pagbati han damu nga tawo mahitungod hito nga nasud.

An Panama sugad hin tulay nga nagdudugtong han Norte ngan Sur nga Amerika. Dugang pa, an aktuwal nga Bridge of the Americas aada ha bantogan nga Panama Canal. Ini nga kanal nga makatirigamnan nga produkto han inhinyeriya, tikang ha usa nga bahin tubtob ha luyo nga bahin han nasud, gin-uusa an Atlantiko ngan Pasipiko nga kadagatan. Tungod hini, nagigin posible ha mga sarakyan ha dagat ha bug-os nga kalibotan nga makatabok ha sulod hin pipira la ka oras, nga maabot unta hin pipira ka adlaw o mga semana kon waray ito. Oo, an Panama importante gud nga tulay ha damu nga bahin han kalibotan.

Usa nga Tulay Ngan Lugar nga Magkalain-lain nga Klase an Tawo

An Panama nagin urukyan liwat hin mga tawo tikang ha magkalain-lain nga nasud ngan tribo. Ini  nga mga tawo, pati na an damu nga nitibo, nagsasarang ha bug-os hinin maopay nga nasud. Kondi, posible ba malamposan an mga ulang tungod han magkalain-lain nga mga gintikangan nga sosiedad, kultura, relihiyon ngan yinaknan ngan magbunga hin pagkaurosa ha panhunahuna ngan katuyoan nga basado ha birilhon hinduro nga mga kamatuoran nga aada ha Pulong han Dios?

Oo, posible ito. An mga pulong ni apostol Pablo ha Efeso 2:17, 18 nagsusumat nga nahimo gud ito han siyahan-siglo nga mga Kristiano—Judio ngan Hentil—pinaagi han nakakag-urosa nga epekto han halad ni Kristo. Hi Pablo nagsurat: “Hiya [Jesus] inabot ngan nagwali han pakigdait ha iyo nga mga higrayo, ngan pakigdait ha ira nga higrani ha iya. Kay pinaagi ha iya an tagsa-tagsa ha aton sadang makahirani ha usa nga espiritu ngadto ha Amay.”

Ha pariho nga paagi, an mga Saksi ni Jehova yana nagpapasamwak han maopay nga sumat han “pakigdait” ha Panama ha mga indibiduwal ngan mga grupo nga tikang ha higrayo nga lugar ngan may-ada iba-iba hinduro nga mga relihiyon. Nakakapatubo ini hin makaruruyag nga pagkaurosa ha mga tawo nga ‘nahirani’ kan Jehova. Sugad nga resulta, naorganisa an mga kongregasyon ha Panama ha unom nga yinaknan—Espanyol, Cantonese, Sign Language han Panama, Ingles, ngan duha han nitibo nga yinaknan, an Kuna ngan Ngobere (Guaymí). Makapadasig an paghibaro kon paonan-o an mga nagyayakan hini nagkakaurosa ha ira pagsingba kan Jehova.

Paglampos han mga Ulang ha Comarca

An grupo nga Ngobe amo an gidadakui han walo nga nitibo nga katawohan han Panama. Mga 170,000 an nagkukompwesto hini, ngan an kadam-an ha ira naukoy ha haluag hinduro nga lugar nga bag-o pa la nga gintawag nga comarca, o reserbasyon. An daku nga bahin hini nga lugar ginkukompwesto hin baku-bakuon nga kagurangan nga kabukiran nga makakadtoan la kon babaktason, sugad man hin mag-opay hinduro nga mga lugar hirani ha baybayon nga makakadtoan la pinaagi ha dagat. An mga komunidad agsob nga naiestablisar ha ligid han baybayon sugad man hirani ha mga salog, nga nagigin kombinyente nga mga aragian han transportasyon. Damu han residente han  comarca an gutiay la hinduro an kinikita ha mga plantasyon hin kape ha kabukiran, ha pagpangisda, o ha pag-uma. Damu an membro han mga iglesia han Kakristianohan. Kondi, may-ada mga membro han relihiyon hito nga lugar nga kilala sugad nga Mama Tata. An iba nadangop ha lokal nga mga sukias (albularyo) basi magpatambal kon hira masakit o naabat nga dinadaot hin maraot nga mga espiritu. Bisan kon damu an nagyayakan hin Espanyol, Ngobere an yinaknan nga hinsasabtan gud.

Pagbugsay Basi Maabot an mga Kasingkasing

Nasasantop han mga Saksi ni Jehova nga importante an pagbulig ha mga tawo nga mahibaro han kamatuoran ha paagi nga naaabot diri la an ira hunahuna kondi pati liwat an ira kasingkasing. Kon an kamatuoran makakaabot ha ira kasingkasing, magpapagios ini ha ira ha paghimo han ginkikinahanglan nga mga pagbag-o ha ira kinabuhi basi sundon an mga prinsipyo ha Biblia. Salit, an mga espesyal payunir nga nakatoka ha walo nga sektor han reserbasyon nag-aram han Ngobere nga yinaknan ha bulig han kwalipikado nga mga Saksi hito nga lugar.

An 14 nga kongregasyon nga naorganisa dida hito nga lugar nagpapakita hin daku nga potensyal ha pag-uswag. Pananglitan, pipira pa la ka tuig an naglabay, usa nga mag-asawa nga espesyal payunir, hira Dimas ngan Gisela, an igintoka ha gutiay nga kongregasyon nga mga 40 an magwarali, ha baybayon nga dapit han Tobobe. Diri masayon para ha ira nga mahiara ha pagsinakay hin sakayan basi makagsangyaw ha mga pobre ha Baybayon han Atlantiko. Nadiskobrehan nira nga an kalmado nga tubig ha kadagatan madagmit magin dagku hinduro nga mga balud. An ira mga butkon ngan bungkog agsob umul-ol katapos magbinugsay tikang ha usa nga sityo ngadto ha iba pa. An pag-aram han yinaknan hito nga lugar usa pa nga ayat. Kondi, an ira mga pagsakripisyo ngan pagkamapinadayunon ginbalosan han 2001, han mga 552 an tinambong ha Memoryal han kamatayon ni Kristo.

Ha tabok han dagat ha Tobobe nahimumutang an barangay han Punta Escondida. Ha sulod hin pipira ka panahon, usa nga gutiay nga grupo han magwarali an regular nga nagbubugsay ngadto ha tabok han dagat—kon natugot an panahon—basi tumambong ha mga katirok ha Tobobe, ngan ipinakita han mga report nga maopay an mga posibilidad ha pagkaada bag-o nga kongregasyon hito nga lugar. Tungod hito, ginhangyo hira Dimas ngan Gisela nga bumalhin ha Punta Escondida. Antes magduha ka tuig, an grupo ha Punta Escondida nagin kongregasyon nga may 28 nga magwarali, ngan 114 an aberids nga natambong ha pahayag publiko kada semana. Han 2004, nalipay an bag-o nga kongregasyon han an kabug-osan nga 458 tinambong ha Memoryal han kamatayon ni Kristo.

Paglampos han Kawaray Kahibaro ha Pagbasa Ngan Pagsurat

Para ha damu nga mga tawo nga tangkod an kasingkasing, an paglampos ha kawaray kahibaro ha pagbasa ngan pagsurat nakabulig ha ira nga magkaada duok nga relasyon kan Jehova. Ito an kahimtang ni Fermina, usa nga batan-on tikang ha kabukiran han comarca. Naobserbahan han mga misyonero nga nagsasangyaw ha nahibubulag nga lugar diin hiya naukoy nga atentibo hiya hinduro ha mensahe mahitungod han Ginhadian. Han tanyagan hiya hin pag-aram ha Biblia, iya iginpahayag an iya hingyap nga mahibaro hin dugang pa. Kondi, may-ada  problema. Nakakayakan hiya hin Espanyol ngan Ngobere, kondi diri hiya nakakabasa o nakakasurat hiton duha nga yinaknan. Usa han mga misyonero an nagtanyag ha pagtutdo ha iya, nga ginagamit an brosyur nga Apply Yourself to Reading and Writing. a

Maopay hinduro nga estudyante hi Fermina, naiikag ha pag-andam han iya mga leksyon, naghihimo han ngatanan niya nga mga homwork, ngan maduruto nga nagbabansay ha pag-espel. Ha sulod hin usa ka tuig, nag-uswag hiya salit mahimo na hiya mag-aram han brosyur nga You Can Be God’s Friend!* Han nagkaada na mga katirok, nagtikang hiya tumambong. Kondi, tungod han kapobrehan han iya pamilya, makuri hinduro para ha iya nga makapamasahe basi makatambong ha mga katirok upod han iya mga anak. Usa han payunir nga maaram han kahimtang ni Fermina an nagsuhestyon nga manhimo ngan mamaligya hiya hin nitibo nga mga bado para ha kababayin-an. Iya ito ginbuhat ngan, bisan kon may-ada hiya iba pa nga panginahanglan ha materyal, iya ginsiguro nga gamiton an kwarta nga iya ginkita para gud la ha pagtambong ha Kristiano nga mga katirok. Yana, hiya ngan an iya pamilya binalhin na ha iba nga lugar, ngan nagpapadayon hiya ha pag-uswag ha espirituwal. Nalilipay hira diri la tungod kay ira nalamposan an kawaray kahibaro ha pagbasa ngan pagsurat kondi, labaw nga importante, tungod kay ira nakilala hi Jehova.

Paglampos han Ayat ha Pagsangyaw ha mga Bungol

Ha Panama, naaawod an damu nga pamilya nga may-ada mga membro nga may depekto ha pagpamati. Usahay, ini nga mga bungol diri gintatagan hin bisan ano nga klase hin edukasyon. Damu an naabat nga nag-uusahan hira ngan nahibubulag, tungod kay makuri hinduro an pakigkomunikar ha ira.

Salit, nagin matin-aw nga kinahanglan may-ada buhaton basi madangat han maopay nga sumat an mga may depekto ha pagpamati. Tungod han pagdasig han usa nga nagbibiyahe nga paramangno, usa nga grupo han disidido nga mga payunir ngan han iba an nagdesisyon ha pag-aram han Sign Language han Panama. Ginbalosan an ira pangalimbasog.

Ha ikatarapos nga bahin han 2001, usa nga grupo han sign language an naorganisa na ha Syudad han Panama. Mga 20 an natambong ha mga katirok. Samtang mas nagtitikaeksperto an kabugtoan hito nga yinaknan, nakakasangyaw hira ha damu nga siyahan pa la “makabati” han kamatuoran han Biblia ha ira yinaknan. Damu nga mga Saksi nga may-ada mga anak nga may depekto ha pagpamati an nagtikang pagtambong liwat ha mga katirok ngan nakaobserba nga an ira mga anak mas masayon makasabot han mga katutdoan ha Biblia ngan nagin mas madasigon mahitungod han kamatuoran. Agsob nga nahibaro an mga kag-anak ha pagsinyas ngan tungod hito, nakakagkomunikar na hin mas maopay ha ira mga anak. Nakakabulig na  hira ha ira mga anak ha espirituwal ngan nakakaobserba nga naparig-on an pamilya. An eksperyensya ni Elsa ngan han iya anak nga hi Iraida, nag-iilustrar gud hini.

Usa nga Saksi nga kaupod ha grupo han sign language an nahibaro mahitungod kan Iraida, nagbisita ha iya, ngan nagpahamutang han brosyur nga Enjoy Life on Earth Forever! b Naruyagan gud ni Iraida an iya hinbaroan tikang ha mga retrato mahitungod han bag-o nga kalibotan. Gintikangan an pag-aram ha Biblia nga gamit an brosyur. Han matapos an pag-aram hito nga publikasyon, ira gin-gamit an brosyur nga Ano an Ginkikinahanglan ha Aton han Dios? c Dida hito, nagtikang hangyoon ni Iraida an iya nanay nga buligan hiya ha pag-andam ngan isaysay an impormasyon ha iya.

Duha an problema ni Elsa: Tungod kay diri hiya Saksi, diri hiya maaram han kamatuoran han Biblia, ngan diri hiya nakakasabot han sign language. Ginsidngan hiya nga diri hiya sadang magsinyas ha iya anak kondi nga an iya anak sadang mag-aram ha pagyakan. Tungod hito, limitado an ira komunikasyon. Nabantad hi Elsa han hangyo ni Iraida nga buligan hiya, naghangyo hiya nga dumarahan hiya hin pag-aram hin Saksi ha kongregasyon. Hiya nagsiring: “Naghangyo ako tungod han akon anak, kay waray pa gud ako kita ha iya nga nalipay hinduro ha bisan ano.” Inapi hi Elsa ha pag-aram han iya anak ngan nahibaro han sign language. Samtang mas daku nga panahon an iya igin-gagahin ha iya anak, nag-uswag an komunikasyon ha ira balay. Nagtikang magin mas mapili hin kasangkayan hi Iraida, ngan nakikig-upod hiya ha kongregasyon. Yana, hira nga magnanay regular nga natambong ha Kristiano nga mga katirok. Bag-o pa la nga nabawtismohan hi Elsa, ngan nag-uuswag hi Iraida ngadto ha pagpabawtismo liwat. Nagsumat hi Elsa nga ha siyahan nga panahon, nakikilala niya an iya anak ngan nakakag-istorya na hira yana mahitungod hin damu nga importante nga mga butang nga presyoso ha ira nga duha.

An grupo han sign language, nga nagin kongregasyon han Abril 2003, nag-uswag na yana ngan may-ada mga 50 nga magwarali han Ginhadian, ngan labaw pa hito an natambong ha mga katirok. Sobra ikatulo ka bahin an bungol. An iba pa nga mga grupo han sign language gin-oorganisa ha tulo nga syudad ha gawas han Syudad han Panama. Bisan kon damu pa hinduro an angay buhaton dinhi hini nga kanataran, waray ruhaduha nga natikangan na an daku hinduro nga pitad basi “mabatian” han tangkod-an-kasingkasing nga mga tawo an ira mahigugmaon nga Maglalarang, hi Jehova nga Dios.

An sugad nga mga resulta komon ha bug-os nga Panama. Bisan kon tikang hira ha magkalain-lain nga kultura, yinaknan, ngan gintikangan, damu an nagkakaurosa na ha pagsingba ha amo la nga totoo nga Dios. An kamatuoran han Pulong ni Jehova malampuson nga naipapasamwak ha iba bisan pa han mga ulang ha komunikasyon dinhi hini nga nasud, nga gintatagad han damu sugad nga “tulay han kalibotan.”—Efeso 4:4.

[Mga footnote]

[Mga Mapa ha pahina 8]

(Para ha aktuwal nga format, kitaa an publikasyon)

DAGAT HAN CARIBBEAN

PANAMA

Tobobe

KADAGATAN HAN PASIPIKO

Panama Canal

[Retrato ha pahina 8]

Kuna nga kababayin-an nga nagdadara hin binordahan nga mga tela

[Retrato ha pahina 9]

Misyonera nga nagsasangyaw ha Ngobe nga babaye

[Retrato ha pahina 10]

Ngobe nga mga Saksi nga tisakay ha sakayan basi tumambong ha programa han adlaw han espesyal nga asembleya

[Mga Retrato ha pahina 11]

Naipapasamwak an kamatuoran han Biblia bisan pa han magkalain-lain nga kultura ngan yinaknan ha Panama

[Retrato ha pahina 12]

Pag-aram han “Barantayan” ha “sign language”

[Retrato ha pahina 12]

Hira Elsa ngan an iya anak, hi Iraida, may-ada maopay nga komunikasyon

[Ginkuhaan han mga Retrato ha pahina 8]

Barko ngan Kuna nga kababayin-an: © William Floyd Holdman/Index Stock Imagery; sityo: © Timothy O’Keefe/Index Stock Imagery