1, 2. Kay ano nga an iba bangin maruyag mahibaro mahitungod han igos?

NAKAKAON ka na ba hin igos, o igera? Usa ito nga prutas nga naruyagan gud han mga Israelita ha kadaan nga panahon. (Nah. 3:12; Luk. 13:6-9) Masustansya an igos, ngan siring pa ngani han iba nga maopay ito ha kasingkasing.

² Makausa igintanding ni Jehova an mga tawo ha igos. Ginhihisgotan niya an aada ha ira kasingkasing. Diri niya iginsasaysay an kapulsanan han sustansya nga makukuha ha igos. An iya karuyag sidngon amo an simboliko nga kasingkasing. An iya ginsiring pinaagi kan propeta Jeremias makakabulig ha aton ngan ha aton mga hinigugma. Samtang aton ginhihisgotan an iya ginsiring, hunahunaa kon ano nga leksyon an sadang naton hibaroan sugad nga mga Kristiano.

3. Ano an ginsisimbolohan han mga igos ha Jeremias kapitulo 24?

³ Hisgotan anay naton an ginsiring han Dios mahitungod han igos ha panahon ni Jeremias. Han 617 B.C.E., an katawohan ha Juda nagbubuhat hin mga butang nga kinangangalasan ni Jehova. An Dios naghatag hin bisyon mahitungod han mahitatabo ha Juda, ngan igin-ilustrar niya ito pinaagi hin duha nga klase hin igos—“maopay gud” ngan “magraot gud” nga igos. (Basaha an Jeremias 24:1-3.) An magraot nga igos nagtutudlok kan Hadi Sedekia ngan ha iba pa nga pariho ha iya nga hirani na sulungon ni Hadi Nabukodonosor ngan han iya kasundalohan. Pero kumusta man hi Esekiel, hi Daniel ngan an iya tulo nga sangkay nga nakadto na ha Babilonya, ngan an iba nga Judio nga hirani na dad-on didto sugad nga bihag? Pariho hira han mag-opay nga igos. An iba ha ira mabalik basi tukuron utro an Jerusalem ngan an templo hito. Ha urhi, nahitabo gud ito.—Jer. 24:8-10; 25:11, 12; 29:10.

4. Kay ano nga makapadasig an ginsiring han Dios mahitungod han mag-opay nga igos?

⁴ Mahitungod han katawohan nga ginsisimbolohan han mag-opay nga igos, hi Jehova nagsiring: “Akon hira tatagan hin  kasingkasing ha pagkilala ha akon, nga ako hi Jehova: ngan hira maaakon katawohan.” (Jer. 24:7) Ito an tema nga teksto hini nga artikulo, ngan makapadasig gud ito! An Dios andam maghatag ha mga indibiduwal hin “kasingkasing ha pagkilala” ha iya. Hini nga kahimtang, an “kasingkasing” may kalabotan ha disposisyon han usa. Sigurado nga karuyag mo magkaada hin sugad hito nga kasingkasing ngan magin usa han iya katawohan. Upod ha mga pitad basi makab-ot ito amo an pag-aram ngan pag-aplikar han iya Pulong, pagbasol ngan pagbag-o, pagdedikar han imo kinabuhi ha Dios, ngan pagpabawtismo ha ngaran han Amay, Anak, ngan baraan nga espiritu. (Mat. 28:19, 20; Buh. 3:19) Bangin ginbuhat mo na ito nga mga pitad, o bangin regular nga nakikig-upod ka ha mga Saksi ni Jehova ngan gintikangan mo na an pagbuhat hito.

5. Mahitungod kan kanay an kadak-an han iginsurat ni Jeremias?

⁵ Bisan kon ginbuhat na naton an iba hito nga mga pitad o ito ngatanan, kinahanglan pa gihapon naton hatagan hin atensyon an aton disposisyon ngan paggawi. Kay ano? Mahibabaroan naton an baton samtang aton ginhihisgotan an ginsurat ni Jeremias mahitungod han kasingkasing. An iba nga kapitulo han Jeremias naghisgot han mga nasud nga nakapalibot ha Juda, kondi mas nakapokus ito ha nasud han Juda durante han pagmando han lima han mga hadi hito. (Jer. 1:15, 16) Oo, hi Jeremias nagsurat labi na mahitungod han katawohan nga dedikado na kan Jehova. Kinaburut-on nga ginpili han ira mga kaapoy-apoyan nga magin usa nga nasud nga panag-iya ni Jehova. (Eks. 19:3-8) Ngan ha panahon ni Jeremias, ginkarawat han katawohan nga dedikado hira ha Dios. Hira nagsiring: “Kami nadangop ha imo; kay ikaw hi Jehova an amon Dios.” (Jer. 3:22) Kondi ha imo hunahuna, ano an kahimtang han ira kasingkasing?

6. Kay ano nga sadang kita magin interesado ha ginsiring han Dios mahitungod han kasingkasing?

⁶ An mga doktor yana mahimo gumamit hin high-tech nga mga aparato basi hibaroan an kahimtang han aton kasingkasing. Kondi labaw pa hito an nahihimo ni Jehova, sugad han iya ginbuhat ha panahon ni Jeremias. Nakikita han Dios an aton sulod nga pagkatawo, sugad han aton hibabaroan ha iya ginsiring: “An kasingkasing malimbungon labaw han ngatanan nga butang, ngan labi hin kamahugaw: Hin-o in mahibabaro hini? Ako, hi Jehova, nagsususi . . . han kasingkasing, bisan ha paghatag han tagsa nga tawo sumala han iya mga paagi, sumala han bunga han iya mga binuhatan.” (Jer. 17:9, 10) An ‘pagsusi han kasingkasing’ diri nagkikinahanglan hin pag-eksamin han doktor ha literal nga kasingkasing, nga ha sulod hin 70 o 80 ka tuig bangin pumitik hin mga tulo ka bilyon ka beses. Lugod, gintutudlok ni Jehova an simboliko nga kasingkasing. Ito nga “kasingkasing” amo an kabug-osan han sulod nga pagkatawo han usa, upod na an iya mga hingyap, panhunahuna, disposisyon, kinaiya, ngan tumong. May-ada ka sugad hito nga kasingkasing. Mauusisa ito han Dios, ngan mahimo ka liwat mangalimbasog nga mausisa ito.

7. Ano an ginsiring ni Jeremias mahitungod ha kahimtang han kasingkasing han kadam-an nga Judio ha iya panahon?

⁷ Ha pagpangandam para hini nga pag-usisa, mahimo kita magpakiana, ‘Ano an kahimtang han simboliko nga kasingkasing han kadam-an nga Judio ha panahon ni Jeremias?’ Basi mabaton ini, tagda an ginsiring ni Jeremias: “An bug-os nga balay han Israel diri sinirkumsisyonan ha kasingkasing.” Diri hiya nagtutudlok ha literal nga sirkumsisyon nga ginbubuhat ha Judio nga mga lalaki, kay hiya nagsiring: “Kitaa, an mga adlaw maabot na, nasiring hi Jehova, nga ako magsisirot ha ira ngatanan nga ginsirkumsisyonan [kondi aada pa gihapon] ha ira pagkadiri sinirkumsisyonan.” Salit bisan an sinirkumsisyonan nga Judio nga mga lalaki “diri sinirkumsisyonan ha kasingkasing.” (Jer. 9:25, 26) Ano an iginpapasabot hini?

8, 9. Ano an kinahanglan buhaton han kadam-an nga Judio may kalabotan ha ira kasingkasing?

⁸ Mabubuligan kita nga masabtan an kahulogan han mga pulong nga “diri sinirkumsisyonan ha kasingkasing” ha igin-aghat han Dios nga buhaton han mga Judio: “Kuhaa an mga kayopapis han iyo kasingkasing, kamo mga tawo ha Juda ngan mga umurukoy ha Jerusalem; kay bangin an akon kapungot gumawas . . . tungod han kamaraot han iyo mga binubuhat.” Pero diin nagtikang an ira magraot nga buhat? Nagtikang ito ha sulod, ha ira kasingkasing. (Basaha an Markos 7:20-23.) Oo, pinaagi kan Jeremias, husto nga iginpahayag han Dios kon diin tikang an magraot nga buhat han mga  Judio. Matig-a ngan rebelyoso an ira kasingkasing. An ira motibo ngan panhunahuna maraot kan Jehova. (Basaha an Jeremias 5:23, 24; 7:24-26.) An Dios nagsiring ha ira: “Pagsirkumsisyon kamo ha iyo ngahaw tungod kan Jehova, ngan kuhaa an mga kayopapis han iyo kasingkasing.”—Jer. 4:4; 18:11, 12.

⁹ Salit an mga Judio ha panahon ni Jeremias nagkinahanglan hin simboliko nga operasyon ha kasingkasing—‘pagsirkumsisyon ha kasingkasing’— sugad han ginkinahanglan han mga Israelita ha panahon ni Moises. (Deut. 10:16; 30:6) An ‘pagkuha han mga kayopapis han ira kasingkasing’ nagpapasabot han pagkuha han ngatanan nga hinungdan nga nagin matig-a an ira kasingkasing—an ira mga panhunahuna, hingyap, o motibo nga nakontra ha mga sugo han Dios.—Buh. 7:51.

10. Sugad han iginpapakita ha ehemplo ni David, ano an sadang naton buhaton?

¹⁰ Mapasalamaton gud kita nga ginbubuligan kita han Dios nga masabtan an simboliko nga kasingkasing! An iba bangin maghunahuna, ‘Pero kay ano nga sadang mabaraka hini an mga Saksi ni Jehova yana?’ Diri ini tungod kay damu nga Kristiano an may maraot nga pagkinabuhi o nagigin “magraot nga igos” sugad han damu nga Judio hadto. Ha kabaliktaran, an mga surugoon han Dios yana matinumanon ngan malimpyo an binuhatan. Kondi, hinumdumi nga bisan an matadong nga hi David naghangyo kan Jehova: “Pagsusiha ako, O Dios, ngan hibaroi an akon kasingkasing: Suraya ako, ngan hibaroi an akon mga hunahuna; ngan kitaa kon may-ada ba ha akon in maraot nga agian.”—Sal. 17:3; 139:23, 24.

11, 12. (a) Kay ano nga an kada tagsa ha aton sadang mag-usisa han aton kasingkasing? (b) Ano an diri bubuhaton han Dios?

¹¹ Karuyag ni Jehova nga an kada tagsa ha aton makakarawat han iya pag-uyon ngan magpabilin ha sugad nga kahimtang. May kalabotan ha matadong, hi Jeremias nagsiring: “O Jehova han mga kasundalohan, nga nagsasari han matadong, nga nakita han kasingkasing ngan han panumdoman.” (Jer. 20:12) Kon an Makagarahum ha ngatanan nag-uusisa bisan han kasingkasing han matadong, diri ba sadang liwat naton usisahon hin tangkod an aton kalugaringon? (Basaha an Salmo 11:5.) Samtang ginbubuhat naton ito, bangin makita naton nga may sayop ngay-an kita nga disposisyon, tumong, o pagbati. Bangin hibaroan naton nga may nakakapatig-a han aton kasingkasing, usa nga ‘kayopapis han kasingkasing,’ siring pa, nga maaram kita nga kinahanglan kuhaon. Bangin kinahanglan an simboliko nga operasyon ha kasingkasing. Kon nauyon ka nga maopay nga usisahon an imo simboliko nga kasingkasing, ano an mahimo mo usisahon? Ngan ano nga mga pagbag-o an mahimo mo buhaton?—Jer. 4:4.

¹² Usa nga butang an sigurado: Diri kita sadang maghunahuna nga pipiriton kita ni Jehova nga magbag-o. Hiya nagsiring ha “maopay gud nga mga igos” nga iya “hira tatagan hin kasingkasing ha pagkilala” ha iya. Waray hiya magsiring nga pipiriton niya hira nga bag-uhon an ira kasingkasing. Kinahanglan maghingyap hira hin kasingkasing nga andam sumunod, nga nagpapakita nga kilala nira an Dios. Diri ba ito liwat an sadang naton buhaton?

13, 14. Ha ano nga paagi mahimo magin peligroso ha usa nga Kristiano an iya kasingkasing?

¹³ Hi Jesus nagsiring: “Tikang ha kasingkasing  nagawas an magraot nga mga hunahuna, mga pagpatay ha igkasi-tawo, mga pakighilawas, mga panlibog, mga pangawat, mga buwa nga pagtestigo mga pagpakaalo.” (Mat. 15:19) Pananglitan, kon an usa may sayop nga mga hingyap ha iya kasingkasing, bangin makabuhat hiya hin pag-adulteryo o pornikasyon. Kon diri gud hiya magbabasol, permanente na nga diri hiya uuyonan han Dios. Kondi bisan kon an usa waray makabuhat hin sugad nga sala, bangin gintutugotan niya an sayop nga hingyap nga tumubo ha iya kasingkasing. (Basaha an Mateo 5:27, 28.) Hini nga kahimtang mahimo makabulig an pag-usisa ha kasingkasing. Kon imo uusisahon an imo kasingkasing, may makikita ka ba nga sayop nga pagbati ha diri kapariho an sekso, mga hingyap nga diri gin-uuyonan han Dios nga kinahanglan kuhaon?

¹⁴ O an usa nga bugto bangin waray man makabuhat hin “pagpatay” pero ginpasagdan niya nga magtikaduro an kasina ha iya kasingkasing tubtob nga mapungot na hiya ha iya igkasi-Kristiano. (Leb. 19:17) Mangangalimbasog ba hiya nga wad-on ito nga mga pagbati nga mahimo makapatig-a han iya kasingkasing?—Mat. 5:21, 22.

15, 16. (a) Paghatag hin ehemplo kon paonan-o an usa nga Kristiano mahimo magin “diri sinirkumsisyonan ha kasingkasing.” (b) Ha imo hunahuna, kay ano nga an ‘diri sinirkumsisyonan nga kasingkasing’ diri makakapalipay kan Jehova?

¹⁵ Makalilipay nga an kadam-an nga Kristiano waray sugad hito nga ‘problema ha kasingkasing.’ Kondi gin-unabi liwat ni Jesus an “magraot nga mga hunahuna.” Ini an mga panhunahuna o disposisyon nga mahimo makahugaw ha damu nga bahin han kinabuhi. Pananglitan, an usa mahimo magkaada sayop nga pag-abat hin pagkamaunungon ha iya mga paryente. Syempre, karuyag han mga Kristiano nga magkaada “gugma nga kinaiya” ha mga paryente, diri pariho han damu nga tawo hinin “kataposan nga mga adlaw” nga waray sugad hito nga gugma. (2 Tim. 3:1, 3) Kondi posible nga masobrahan an aton pagpakita hito nga gugma. Damu an naabat nga an mga paryente mas importante kay ha iba nga tawo. Salit bangin depensahan o ugopan nira an ira mga paryente anoman an mahitabo, ngan kon nasasakitan an ira paryente nasasakitan liwat hira. Hunahunaa an ginbuhat han kabugtoan ni Dina tungod han sugad hito nga pagbati. (Gen. 34:13, 25-30) Ngan hunahunaa an inabat ni Absalon nga nakaaghat ha iya nga patayon an iya bugto ha amay nga hi Amnon. (2 Sam. 13:1-30) Diri ba an “magraot nga mga hunahuna” an hinungdan hito nga mga panhitabo?

¹⁶ Syempre, an tinuod nga mga Kristiano diri napatay hin tawo. Kondi, posible ba nga magdumot hira ha usa nga bugto nga nakasakit o ginhuhunahuna nira nga nakasakit ha ira paryente? Bangin dumiri hira pagkarawat hin imbitasyon tikang hito nga bugto, o bangin diri gud nira hiya imbitaron ha ira balay. (Heb. 13:1, 2) An sugad hito nga negatibo nga mga pagbati ngan pagtratar nagpapakita hin kawaray gugma ngan diri sadang pabay-an la. Oo, hi Jehova nga nag-uusisa han kasingkasing bangin maghunahuna hito sugad nga pagin “diri sinirkumsisyonan ha kasingkasing.” (Jer. 9: 25, 26) Kondi hi Jehova nagsiring: “Kuhaa an mga kayopapis han iyo kasingkasing.”—Jer. 4:4.

17. Paonan-o an kahadlok kan Jehova makakabulig ha aton nga magkaada kasingkasing nga nasunod dayon ha iya?

¹⁷ Ano man kon imo gin-usisa an imo simboliko nga kasingkasing ngan nakita mo nga diri ito dayon nasunod ha mga sagdon ni Jehova sugad han kinahanglan hito buhaton ngan ha pipira nga paagi ‘diri ito sinirkumsisyonan’? Bangin nakita mo nga may kahadlok ito ha tawo, naghihingyap nga magin prominente o riko, o may tendensya pa ngani nga diri sumunod o magin independente. Diri la ikaw an naabat hito. (Jer. 7:24; 11:8) Hi Jeremias nagsurat nga an diri matinumanon nga mga Judio ha iya panahon may “malinarisnon ngan masukihon nga kasingkasing.” Hiya nagsiring liwat: “Waray man hira sumiring ha ira kasingkasing: Pagkahadlok kita yana kan Jehova nga aton Dios, nga nahatag hin uran.” (Jer. 5:23, 24) Diri ba iginpapakita hito nga usa nga makakabulig ha pagkuha han ‘kayopapis han kasingkasing’ amo an pagkaada mas daku nga kahadlok ngan apresasyon kan Jehova? An sugad nga kahadlok makakabulig ha tagsa ha aton nga magkaada kasingkasing nga nasunod dayon ha bisan ano nga iginpapabuhat ha aton han Dios.

18. Ano an iginsaad ni Jehova ha mga kaapi han bag-o nga kauyonan?

¹⁸ Samtang padayon nga nangangalimbasog kita nga buhaton ito, hi Jehova maghahatag ha aton hin “kasingkasing ha pagkilala” ha iya. Ha pagkamatuod, ito an iya iginsaad nga bubuhaton ha mga dinihogan nga kaapi han bag-o nga kauyonan: “Akon ibubutang an akon balaud ha ira mga bahin ha sulod, ngan ha ira kasingkasing isusurat ko ini; ngan ako an maiira Dios ngan hira maaakon katawohan.” Kumusta man an mahitungod han pagkilala gud ha iya? Hiya nagsiring liwat: “Hira an tagsa-tagsa nga tawo diri na magtututdo ha iya hirani, ngan an tagsa nga tawo ha iya bugto nga lalaki, ha pagsiring: Kilalaha hi Jehova; kay hira ngatanan makilala ha akon, tikang ha gigugutiayi ha ira ngadto ha gidadakui ha ira . . . Kay akon igpapasaylo an ira karat-an, ngan an ira sala diri ko na dudumdumon.”—Jer. 31:31-34. *

19. Ano an makalilipay nga paglaom han tinuod nga mga Kristiano?

¹⁹ Ginpapamulat mo man nga magpahimulos ha waray kataposan hito nga bag-o nga kauyonan ha langit o ha tuna, kinahanglan maruyag ka gud nga makilala hi Jehova ngan magin usa han iya katawohan. Basi makarawat ito nga mga bendisyon, kinahanglan mapasaylo an imo mga sala basado ha lukat ni Kristo. An kamatuoran nga mapapasaylo ka sadang magpagios ha imo nga magin mapinasayloon ha iba, bisan kon bangin makuri an pagbuhat hito. An imo pagin andam nga kuhaon an anoman nga pagdumot nga bangin aada ha imo kasingkasing makakaopay ha imo kasingkasing. Hito nga paagi ipapakita mo nga diri la kay karuyag mo mag-alagad kan Jehova kondi mas nakikilala mo liwat hiya. Magigin pariho ka han mga ginsidngan ni Jehova pinaagi kan Jeremias: “Kamo mangingita ha akon, ngan makakaagi ha akon, kon kamo mangita ha akon ha bug-os niyo nga kasingkasing. Ngan ako hiaagian niyo.”—Jer. 29:13, 14.