Maaram Ka Ba?
Paonan-o gin-aandam han siyahan-siglo nga mga Judio an patay para ha paglubong?
Iginlulubong dayon han mga Judio an patay, kasagaran ha adlaw mismo han kamatay hito. Kay ano? Siyahan, tungod kay nadudunot dayon an lawas han patay ha mapaso nga klima ha Butnga Sinirangan. Ikaduha, tungod kay natoo hira nga an diri dayon paglubong ha patay pagpasipara ha namatay ngan ha pamilya hito.
Ha mga Ebanghelyo ngan ha libro han Mga Buhat, mababasa an diri maminos upat nga paglubong nga ginhimo ha adlaw mismo han kamatay han usa. (Mateo 27:57-60; Buhat 5:5-10; 7:60–8:2) Ngan ha mga siglo antes pa hito, han mamatay an hinigugma nga asawa ni Jakob nga hi Rakel samtang naglalakaton hira, imbes nga dad-on ito ni Jakob ha lubnganan han ira pamilya, iginlubong niya ito ha lubnganan “ha dalan ngadto ha . . . Betlehem.”—Genesis 35:19, 20, 27-29.
Mababasa ha Biblia nga igin-aandam hin maopay han mga Judio an patay nga lawas para ha paglubong. Ginkakarigoan ito han pamilya ngan kasangkayan, ginhihirogan hin panakot ngan hin primera klase nga lana, katapos ginpuputos hin tela. (Juan 19:39, 40; Buhat 9:36-41) Mahimo kumadto an mga amyaw ngan an iba basi magpahayag han ira kabido, ngan liawon an pamilya.—Markos 5:38, 39.
An paglubong ba kan Jesus pariho ha paglubong nga nahiaraan han mga Judio?
Iginlubong han damu nga Judio nga pamilya an ira patay ha mga lungib ngan lubnganan nga gin-ukab ha mahumok nga bato ha iba-iba nga dapit han Israel. Ira ito nasubad ha mga patriarka. Hira Abraham, Sara, Isaak, Jakob, ngan iba pa iginlubong ha lungib han Makpela hirani ha Hebron.—Genesis 23:19; 25:8, 9; 49:29-31; 50:13.
Hi Jesus iginlubong ha lubnganan nga gin-ukab ha bato nga bantilis. (Markos 15:46) An sugad nga lubnganan kasagaran nga may haligot nga entrada. Ha sulod hito makikita an mga pantyon nga sugad hin estante nga gin-ukab ha bato. Didto iginbubutang an mga patay. Kadunot han lawas han patay, gintitirok an mga tul-an hito ngan iginbubutang ha kahon nga bato nga gintatawag nga osaryo, sugad han kustomre ha panahon ni Jesus. Hini nga paagi, mahimo na liwat magamit han pamilya an espasyo.
An pagpahuway ha Sabbath nga igin-oobligar han Balaud ni Moises nagdidiri ha mga Judio ha paglubong durante hito nga adlaw. Hi Jesus namatay mga tulo ka oras antes magtikang an Sabbath. Tungod hito, iginlubong hiya nira Jose han Arimatea ngan han iba bisan kon diri pa tapos an pag-andam han iya lawas para ha paglubong. (Lukas 23:50-56) Salit katapos han Sabbath, kinadto ha iya lubnganan an pipira han iya kasangkayan, naglalaom ha pagtapos han proseso.—Markos 16:1; Lukas 24:1.