ʼE ui ʼi te Tohi-Tapu, hili he temi ʼi te ʼosi ʼave ʼa Sosefo e te kau Matiane ki Esipito, neʼe mavae leva tana tamai ko Sakopo mo tona famili mai Kanaane ʼo olo ki Esipito. Neʼe natou nonofo ʼi te potu fenua ʼi Esipito ʼae ʼe higoa ko Koseni, pea ʼe tuʼu ʼi te faʼahi ʼae ʼe to ai te vai tafe ko Nile ki te tai Metitelanea. (Sen. 47:1, 6) Neʼe liliu te kau Iselaele ʼo ‘lahi ʼosi pea neʼe natou malolohi.’ Neʼe matataku leva te kau Esipito ia natou pea neʼe natou fakapopulaʼi natou.—Eke. 1:7-14.

Neʼe ui e ʼihi hahaʼi faivaloki ko te fakamatala ʼaia ʼe ko he fagana pe ia. Kae ʼe ʼi ai te ʼu fakamoʼoni ʼe fakaha ai neʼe maʼuli popula ʼihi kau Semite * ʼi Esipito.

Ohage la, ʼi te potu noleto ʼo Esipito, neʼe maʼu e te kau alekeolosia he ʼu koga meʼa neʼe nofoʼi e te hahaʼi ʼi te temi muʼa. ʼE fakamahino e te tagata sivi Tohi-Tapu ko John Bimson, ʼe ʼi ai he ʼu fakamoʼoni neʼe ʼi ai he ʼu nofoʼaga ʼi te potu fenua ʼaia neʼe maʼuʼuli ai te hahaʼi Semite. Pea neʼe toe ui fenei e te tagata ko James Hoffmeier, ʼe ina ako te ʼu faʼahi fuli ʼo ʼuhiga mo Esipito: “Mai te taʼu 1800 ki te taʼu 1540 I.M.T.S. * neʼe leleiʼia e te kau Semite mai Asia ʼo te potu uesite tanatou faifagona ki Esipito.” ʼE ina toe ui fenei: “ ʼE tatau te temi ʼaia mo te temi ʼo Apalahamo, mo Isaake pea mo Sakopo pea alu tahi ai mo te temi pea mo te ʼu aluʼaga ʼae ʼe fakamatala ʼi te tohi ʼo Senesi.”

Neʼe ʼi ai te tahi ʼu faʼahi neʼe maʼu ʼi te potu saute ʼo Esipito. Neʼe maʼu te papilusi mai te temi muʼa (ʼi te teitei taʼu 2000 ki te teitei taʼu 1600 I.M.T.S.), pea neʼe tohi ai te ʼu higoa ʼo he ʼu kaugana neʼe gaue ʼi he moʼi kele ʼi Esipito. Ko higoa ʼe 40 tupu ʼe ko he ʼu higoa Fakasemite. Ko te ʼu kaugana ʼaia, peʼe hahaʼi faifekau, neʼe natou kuka, peʼe faifilo, peʼe gaue kele. ʼE fakamahino fenei e te tagata ko James Hoffmeier: “Kapau neʼe ko te toko 40 tupu kau Semite ʼae neʼe gaue ʼi te moʼi kele pe ʼaia ʼe tahi ʼi te Thébaïde [te potu saute ʼo Esipito], ʼe mahino ia neʼe natou kaugā malie ʼi Esipito, pea tafito ʼi te potu ʼae ʼe to ai te vai tafe ko Nile ki te tai Metitelanea.”

ʼE tohi e te tagata alekeolosia ko David Rohl “ ʼe hage ia neʼe toʼo mai te Tohi-Tapu” te ʼu higoa ʼae ʼe tuʼu ʼi te papilusi. Ohage la, ʼe tuʼu ai te ʼu higoa ʼe hage ko te ʼu higoa ko Isakale, mo Asele, pea mo Sifela. (Eke. 1:3, 4, 15) Pea ʼe fakaʼosi fenei e David Rohl: “ ʼE ko he fakamoʼoni lelei ʼaia neʼe maʼuli popula te kau Iselaele ʼi Esipito.”

ʼE ui fenei e te tagata sivi Tohi-Tapu ko John Bimson: “ ʼE fakamoʼoni e te hisitolia ʼa te tagata neʼe hoko moʼoni te fakamatala ʼae ʼe tuʼu ʼi te Tohi-Tapu ʼo ʼuhiga mo te maʼuli popula pea mo te mavae mai Esipito.”