ʼE FEALA ke tou fakatatau te lotohoha ki he toe meʼa mamafa ʼe tou ʼamo pea ʼe ina fakamamahiʼi te loto. (Taag. 12:25) ʼE ke tau logoʼi koa te faʼahi ʼaia? ʼE ke tau logoʼi koa ʼe mole kei ke lava katakiʼi? Kapau koia, ʼe mole ko koe tokotahi pe ʼe tau mo te faʼahi ʼaia. Tokolahi ia tatou ʼe tou tokakaga ki he tahi ʼo te famili, peʼe neʼe mate he tahi neʼe tou ʼofa mamahi ai, peʼe neʼe tou tau mo he tuʼutamaki fakanatula peʼe ko he tahi age aluʼaga. ʼE feala ki te ʼu aluʼaga ʼaia ke tou vaivai ʼi te faʼahi fakasino, mo te fakakaukau pea mo te loto. Kae kotea ʼe tokoni mai ke tou tauʼi te lotohoha? a

ʼE tokoni mai anai te faʼifaʼitaki ʼo Tavite ʼi te aluʼaga ʼaia. Neʼe lahi te ʼu aluʼaga faigataʼa neʼe tau mo ia, pea ʼi ʼihi temi neʼe meihiʼi pe ke mate. (1 Sam. 17:34, 35; 18:10, 11) Kotea ʼae neʼe tokoni kia ia ke lotomalohi tuʼumaʼu logo la te ʼu aluʼaga fakatupu lotohoha ʼaia? Pea ʼe feafeaʼi hau faʼifaʼitaki ia ia?

Neʼe lahi te ʼu ʼahiʼahi neʼe tau mo Tavite ʼi te moʼi temi pe ʼe tahi. Ohage la, tou vakaʼi te aluʼaga ʼae neʼe hoko ʼi tana hola mai te Hau ko Saulo, ʼae neʼe faiga ke ina matehi ia ia. ʼI te liliu mai ʼa Tavite mo ʼana tagata mai te tau, neʼe natou tokagaʼi neʼe kaihaʼa e ʼonatou fili ʼonatou koloa, mo tutu ʼonatou ʼapi pea mo ʼave popula ʼonatou famili. Kotea ʼae neʼe fai e Tavite? “Neʼe fetagihi leʼo lahi leva ia Tavite mo te kau tagata ʼae neʼe fakatahi mo ia, ʼo kaku ki te mole kei ʼi ai honatou malohi ke natou fetagihi ai.” Neʼe hoha lahi leva ia Tavite he neʼe ui age e ʼana tagata “ke tuki makaʼi ia ia.” (1 Sam. 30:1-6) Koia, neʼe tau ai ia Tavite mo ni faigataʼaʼia ʼe tolu ʼi he moʼi temi pe ʼe tahi: Neʼe tuʼutamakiʼia tona kiʼi famili, neʼe mataku naʼa matehi ia ia e ʼana tagata tau pea neʼe kei kumi pe e Saulo ke ina matehi ia ia. ʼE mahino ia, neʼe lotohoha ʼaupito ia Tavite.

Kae neʼe toe ui fenei ʼi te Tohi-Tapu: “Neʼe lotomalohi ia Tavite ʼuhi ko te tokoni ʼa Sehova, tona ʼAtua.” Kotea ʼae neʼe tokoni ki ai? Neʼe ko tana agamahani ko te kole ʼo te tokoni ʼa Sehova, pea neʼe ina fakakaukauʼi tuʼumaʼu te ʼu temi ʼae neʼe haofaki ai ia ia e Sehova ʼi muʼa atu. (1 Sam. 17:37; Pes. 18:2, 6) Neʼe mahino ki te ʼaoga ʼo te ʼu tokoni ʼa Sehova kia ia. Koia, neʼe ina fakafehuʼi ia Sehova pe kotea ʼae ʼe tonu ke ina fai. Neʼe fakaha age leva e Sehova te meʼa ʼae ʼe tonu ke ina fai pea neʼe ina foimo fai atu aipe. Neʼe tapuakiʼi leva e Sehova ia Tavite mo ʼana tagata pea neʼe natou haofaki ʼonatou kiʼi famili pea mo toe maʼu ʼonatou koloa. (1 Sam. 30:7-9, 18, 19) Neʼe ke tokagaʼi koa te ʼu faʼahi ʼe tolu ʼae neʼe fai e Tavite? Neʼe faikole ke tokoni age ia Sehova, neʼe ina manatuʼi te meʼa ʼae neʼe fai e tona ʼAtua kia ia ʼi muʼa atu pea neʼe fakalogo ki ʼana tokoni. ʼE tou lava faʼifaʼitakiʼi feafeaʼi ia Tavite? Tou vakaʼi aluʼaga ʼe tolu.

1. Faikole. Ka ke logoʼi ʼe hake ia koe te lotohoha, faikole kia Sehova ke tokoni atu pea mo foaki atu ia te poto. Tuku ki ai ʼau tuʼania ʼo ke faipalalau fualoa mo ia pea mo fakaha kia te ia te ʼu meʼa fuli ʼae ʼe ke logoʼi. Kapau ʼe mole feala, fai pe hau kiʼi kole fakalogologo pea mo nounou. Ka ke kole te tokoni ʼa Sehova, ʼe ke fakaha ai ʼe ke falala kia te ia, ohage pe ko Tavite ʼi tana fai te ʼu palalau ʼaeni: “Ko Sehova ʼe ko toku maka malohi pea mo toku kolo tau. ʼE ko Ia ʼae ʼe ina haofaki au. Ko toku ʼAtua ʼe ko  toku ʼutu, pea ʼe au hola ki ai.” (Pes. 18:2) Kae ʼe fua lelei moʼoni koa moka tou faikole? ʼE ui fenei e Kahlia, ʼe pionie: “ ʼI taku ʼosi faikole, neʼe au logoʼi hoku fimalie. Neʼe tokoni mai te faikole ke au maʼu te faʼahiga sio ʼa Sehova pea ke malohi ai taku falala kia te ia.” Koia, ʼe maʼuhiga ʼaupito te faikole. ʼE ko he meʼa ʼofa mai ia Sehova pea ʼe tokoni mai ke tou tauʼi totatou lotohoha.

2. Manatuʼi te ʼu temi ʼae neʼe tokoni atu ai ia Sehova. Ka ke fakakaukauʼi te ʼu aluʼaga ʼae neʼe hoko kia koe, ʼe kei ke manatuʼi koa te ʼu ʼahiʼahi neʼe ke lava katakiʼi ʼuhi ko te tokoni ʼa Sehova? Kapau ʼe ke fakakaukauʼi ia te tokoni atu ʼa Sehova kia koe pea mo ʼana kaugana ʼi muʼa atu, ʼe malohi anai tau falala kia te ia pea ʼe ke logoʼi anai te tokalelei ʼo te loto. (Pes. 18:17-19) ʼE ui fenei e te tagata ʼafeā ko Joshua: “Neʼe au fai he lisi ʼo te ʼu kole ʼae neʼe tali mai e Sehova. ʼE tokoni mai ke au manatuʼi te ʼu temi ʼae neʼe au fakaha age kia te ia he meʼa ʼe ʼaoga mai kia au pea neʼe ina foaki mai te faʼahi ʼaia neʼe ʼaoga kia au.” ʼEi, ka tou fakakaukauʼi te ʼu meʼa neʼe fai e Sehova maʼa tatou, ʼe tou toe maʼu ai te malohi moʼo tauʼi totatou lotohoha.

3. Fakalogo. ʼI muʼa ʼo tau fakatuʼutuʼu ke ke fai he meʼa moka hoko he aluʼaga, kumi te takitaki ʼa te Folafola ʼa te ʼAtua. ʼE ke maʼu ai anai he ʼu tokoni ʼe lelei. (Pes. 19:7, 11) Neʼe tokagaʼi e te tokolahi ka natou fai he ʼu fekumi ʼo ʼuhiga mo he vaega, ʼe natou mahino lelei age ki tona faʼahiga maʼuliʼi. ʼE ui fenei e te tagata ʼafeā ko Jarrod: “Ka au fai he ʼu fekumi ki he vaega, ʼe tokoni mai ke au mahino lelei age ki ai pea mo iloʼi te meʼa ʼae ʼe loto e Sehova ke au fai. ʼE tokoni mai te vaega ʼaia ke au tui papau ki te meʼa ʼae ʼe au lau pea ke au maʼuliʼi te meʼa ʼae ʼe au ako.” Kapau ʼe tou kumi te takitaki ʼa Sehova ʼi tana Folafola pea mo maʼuliʼi, ʼe faigafua anai tatatou tauʼi totatou lotohoha.

Neʼe mahino kia Tavite ia te ʼaoga ʼo te tokoni ʼa Sehova ke ina tauʼi tona lotohoha. Neʼe lotofakafetaʼi lahi ki tana tokoni age. Koia, neʼe ina ui fenei ai: “ ʼAki te malohi ʼo te ʼAtua ʼe feala ai ke au kake ʼi he foʼi kaupa. Ko te ʼAtua moʼoni ʼae ʼe ina fakamalohiʼi au.” (Pes. 18:29, 32) ʼE feala ke hage ʼotatou ʼahiʼahi ko he foʼi kaupa. Kae ʼe feala ke tou katakiʼi he faʼahiga ʼahiʼahi pe ʼaki pe te tokoni ʼa Sehova. Kapau ʼe tou kole te tokoni ʼa Sehova, mo manatuʼi te ʼu meʼa fuli neʼe ina fai maʼa tatou, pea mo fakalogo ki ʼana tokoni, ʼe mahino ia ʼe ina foaki mai anai te malohi mo te poto ʼae ke tou tauʼi totatou lotohoha.