1. He koʼe neʼe punamaʼuli te kau Papiloni ʼi tanatou sisio kia Taniela?

 NEʼE kei tupulaga ia Taniela ʼi te temi ʼae neʼe puke ai e te kau solia Papiloni ʼo ʼave mamaʼo ia ia mai Selusalemi ki Papiloni. Kae neʼe punamaʼuli te kau pule ʼo Papiloni kia Taniela logo la tana kei tupulaga ʼaia. Neʼe natou sisio pe ki ‘te meʼa ʼae neʼe ha ki ʼonatou mata,’ neʼe ko he tupulaga mole hona mele, neʼe talavou pea neʼe haʼu mai he famili ʼaliki. (1 Sam. 16:7) Koia neʼe natou akoako ia ia ke feala hana gaue ʼi te fale hau.—Tan. 1:3, 4, 6.

2. Neʼe feafeaʼi ia Taniela kia mata ʼo Sehova? (Esekiele 14:14)

² Neʼe ʼofa Sehova ia Taniela, mole ʼuhi he neʼe talavou peʼe maʼu tuʼulaga. Neʼe ʼofa ʼi te tupulaga ʼaia he neʼe ina filifili ke tauhi agatonu ki te ʼAtua. Neʼe lagi kei taʼu ʼuafulu tupu, peʼe veliveli age pe la ia Taniela ʼi te temi ʼae neʼe ui ai e Sehova ʼe faitotonu ohage ko Noe pea mo Sopo. Ko te ʼu tagata ʼaia ʼe lua neʼe nā tauhi agatonu kia Sehova lolotoga ni lauʼi taʼu. (Sen. 5:32; 6:9, 10; Sopo 42:16, 17; lau ia Esekiele 14:14.) Pea neʼe ʼofa Sehova ia Taniela ʼi tona maʼuli katoa, ʼae neʼe loaloaga mo taulekaleka.—Tan. 10:11, 19.

3. Kotea ʼae ka tou vakaʼi anai ʼi te alatike ʼaeni?

³ ʼE tou vakaʼi anai ʼi te alatike ʼaeni he ʼu kalitate ʼe lua neʼe maʼu e Taniela, ʼo liliu ai ko he tahi ʼe maʼuhiga kia mata ʼo Sehova. ʼE tou ʼuluaki palalau muʼa ki te fakaʼuhiga ʼo te ʼu kalitate ʼaia pea mo te ʼu aluʼaga ʼae neʼe fakaha ai e Taniela te ʼu kalitate ʼaia. Hili ʼaia, ʼe tou vakaʼi anai pe kotea ʼae neʼe tokoni kia Taniela ke ina maʼu te ʼu kalitate ʼaia. Pea ki muli age leva, ʼe tou palalau anai pe ʼe feafeaʼi hatatou faʼifaʼitakiʼi ia ia. Logo la ʼe fakahagahaga tafito te alatike ʼaeni ki te kau tupulaga, kae ʼe feala pe ke tou maʼu ʼe tatou fuli he ako mai te faʼifaʼitaki ʼa Taniela.

4. Fakamatala he aluʼaga neʼe fakaha ai e Taniela tana lototoʼa?

⁴ Ko Taniela neʼe ko he tupulaga lototoʼa. Tou vakaʼi aluʼaga ʼe lua neʼe ina fakaha ai tana lototoʼa. Neʼe lagi hoko te ʼuluaki aluʼaga hili taʼu ʼe lua ʼi te ʼosi maumauʼi e te kau Papiloni ia Selusalemi. Ko Nepukanesa, te Hau ʼo Papiloni, neʼe hoha ʼaupito, he neʼe sio ʼi tana moemisi ki he fakatata maʼoluga. Neʼe ina fakatotonu ke matehi tana ʼu tagata popoto fuli, ʼo kau ai ia Taniela, mo kapau ʼe mole natou fakaha mo fakamahino age tana moemisi. (Tan. 2:3-5) Neʼe tonu ke foimo fai e Taniela he tonu, naʼa tamateʼi te tokolahi. “Neʼe alu ai ia Taniela ki te hau ʼo kole ki ai ke ina tuku age he temi ke ina fakamahino age te moemisi.” (Tan. 2:16) ʼI te aluʼaga ʼaia, neʼe fakaha ai e Taniela tana lototoʼa mo tana tui. ʼE mole fakaha mai ʼi te Tohi-Tapu neʼe kua fakamahino e Taniela ʼi muʼa atu he ʼu moemisi. Neʼe ina kole age ki ʼona kaumeʼa ko Satalake, mo Mesake, pea mo Apeteneko ke natou “faikole ki te ʼAtua ʼo te lagi ke ʼofa ʼo fakaha age kia natou te meʼa fakalilo ʼaia.” (Tan. 2:18) Neʼe tali e Sehova ki ʼanatou faikole. Neʼe feala, ʼaki te tokoni ʼa Sehova, ke fakamahino e Taniela te moemisi ʼa Nepukanesa. Neʼe haofaki ai te maʼuli ʼo Taniela pea mo ʼona kaumeʼa.

5. Kotea te tahi aluʼaga neʼe fakaha ai e Taniela tana lototoʼa?

⁵ Ki muli age, neʼe hoko te tahi aluʼaga neʼe tonu ai ke lototoʼa ia Taniela. Neʼe fai e Nepukanesa he tahi moemisi. Neʼe sio ki he fuʼu ʼakau lahi ʼaupito. Neʼe lototoʼa ai Taniela, ʼo ina fakamahino age ki te hau tana moemisi. Neʼe mole ina fufu ki te hau ʼe liliu anai ʼo vale pea ʼe mole pule anai lolotoga he temi. (Tan. 4:25) Neʼe feala pe ke manatu te hau ʼe agatuʼu ia Taniela pea mo ina fakatotonu ke matehi ia ia. Kae neʼe lototoʼa ia Taniela ʼo ina fakaha katoa te fakaʼuhiga ʼo tana moemisi.

6. Kotea ʼae neʼe lagi tokoni kia Taniela ke lototoʼa?

⁶ Kotea ʼae neʼe lagi tokoni kia Taniela ke lototoʼa ʼi tona maʼuli katoa? ʼE mahino papau ia, talu tana kei veliveli, neʼe tuku e ʼana matuʼā he faʼifaʼitaki lelei kia ia. Neʼe nā fakalogo ki te ʼu fakatotonu ʼae neʼe foaki e Sehova ki te ʼu matuʼā Iselaele, ʼo nā akoʼi ki ʼana fanau te Lao ʼa te ʼAtua. (Tet. 6:6-9) Neʼe iloʼi e Taniela te ʼu Folafola ʼe Hogofulu,  ʼo toe feia mo te tahi ʼu lekula. Ohage la, neʼe ina iloʼi te ʼu meʼa kai ʼae neʼe tapuʼi age ki te kau Iselaele. b (Lev. 11:4-8; Tan. 1:8, 11-13) Pea neʼe toe malama ia Taniela ki te hisitolia ʼa te hahaʼi ʼa te ʼAtua pea mo te meʼa ʼae neʼe hoko kia natou ʼi tanatou mole fakalogo ki te ʼu lao ʼa Sehova. (Tan. 9:10, 11) ʼUhi ko te ʼu aluʼaga ʼae neʼe hoko ʼi te maʼuli ʼo Taniela, neʼe tui papau ai ʼe tokoni ia Sehova mo ʼana ʼaselo malolohi kia ia.—Tan. 2:19-24; 10:12, 18, 19.

7. Kotea ʼae neʼe toe tokoni kia Taniela ke lototoʼa? (Vakaʼi mo te pāki.)

⁷ Neʼe ako e Taniela te ʼu tohi ʼa te kau polofeta ʼa te ʼAtua, ohage ko ʼae ʼa Selemia. ʼAki tana ako ʼaia, neʼe mahino leva Taniela kua vave ʼosi pe te nofo popula ʼa te kau Sutea ʼi Papiloni. (Tan. 9:2) ʼE mahino papau ia, ʼi te sio ʼa Taniela ki te fakahoko ʼo te ʼu lea fakapolofeta, neʼe toe malohi age tana falala kia Sehova. Pea ʼe tou iloʼi, ko natou ʼae ʼe falala katoa kia Sehova ʼe natou liliu ʼo lototoʼa. (Vakaʼi mo Loma 8:31, 32, 37-39.) Ko te tahi faʼahi maʼuhiga neʼe fai e Taniela, ko te faikole tuʼumaʼu ki tana Tama ʼae ʼi selo. (Tan. 6:10) Neʼe ina vete ʼana agahala kia Sehova, mo ina avahi tona loto pea mo kole age tana tokoni. (Tan. 9:4, 5, 19) Neʼe hage pe ia Taniela ko tatou. Koia neʼe mole tupu ake mo he lototoʼa. Kae neʼe ina maʼu te lototoʼa he neʼe ako, mo faikole pea mo falala kia Sehova.

8. Kotea ʼae ʼe tonu ke tou fai ke lahi age tatatou lototoʼa?

⁸ Kotea ʼae ʼe tonu ke tou fai ke lahi age tatatou lototoʼa? ʼE feala ke fakalotomalohiʼi tatou e ʼatatou matuʼā ke tou lototoʼa. Kae kapau ʼe lototoʼa ʼatatou matuʼā, ʼe mole fakaʼuhiga leva ʼe tou toe lototoʼa anai mo tatou. ʼE mole hage ko te tuku holo ʼa he ʼu matuʼā he tofiʼa ki ʼanā fanau. ʼE tou ako ke tou lototoʼa ohage ko tatatou ako he gaue. Ke tou popoto ʼi te fai ʼo he gaue, ʼe tonu muʼa ke tou sioʼi tatatou faiako, pea tou faʼifaʼitakiʼi leva. ʼO toe feia pe, ʼe tou ako ke tou lototoʼa moka tou tokagaʼi pe neʼe fakaha feafeaʼi e ʼihi te kalitate ʼaia, pea mo tou faʼifaʼitakiʼi leva natou. Koia, kotea ʼae neʼe tou ako mai te faʼifaʼitaki ʼa Taniela? Ohage ko ia, ʼe tonu ke tou iloʼi lelei te Folafola ʼa te ʼAtua. ʼE tonu ke malohi ʼatatou felogoi mo Sehova, ʼo tou haga tuʼumaʼu kia te ia ʼi te faikole pea mo avahi totatou loto. Pea ʼe tonu foki ke tou falala kia te ia, ʼo tou tui papau ʼe tokoni mai. ʼI te temi ʼae ka ʼahiʼahiʼi ai tatatou tui, ʼe tou lototoʼa anai.

9. Kotea te ʼu fua lelei ʼe tou maʼu moka ʼe tou lototoʼa?

⁹ ʼE tou maʼu anai ni fua lelei moka ʼe tou lototoʼa. Tou palalau ki te aluʼaga neʼe hoko ki te tehina ko Ben, ʼae ʼe maʼuli ʼi Siamani. Ko natou fuli ʼi tana fale ako neʼe tui ki te evolisio. Pea kia natou ko te fakamatala ʼi te Tohi-Tapu ʼo ʼuhiga mo te fakatupu neʼe ko he fagana pe ia. ʼI te tahi ʼaho, neʼe maʼu leva e Ben te faigamalie ke ina fakamahino ki tana kalasi pe koʼe neʼe tui ki te fakatupu. Neʼe lototoʼa ʼo ina fakamahino te ʼu akonaki ʼae neʼe tui ki ai. Neʼe malave feafeaʼi ki tana tagata faiako? ʼE ui e Ben: “Neʼe fakalogo fakalelei mai. Pea ko te ʼu manatu ʼae neʼe au fakaʼaogaʼi moʼo fakamahino taku tui neʼe ina ta pea mo tufa leva ki te kau ako.” Kae neʼe feafeaʼi ki te ʼu kauga ako ʼa Ben? ʼE ui fenei e Ben: “Tokolahi ia natou neʼe natou fakalogo ki ʼaku fakamahino pea neʼe natou vikiʼi au.” Ohage ko tona fakaha ʼi te aluʼaga neʼe hoko kia Ben, ʼi te agamahani, ʼe fakaʼapaʼapaʼi he tahi ʼe lototoʼa.  Pea ʼe feala ke uga ai ʼihi ke natou fia iloʼi ia Sehova. Koia, ʼe lahi ni tupuʼaga lelei ke tou lototoʼa.

10. Kotea te agatonu?

¹⁰ ʼI te Tohi-Tapu, ko te “agatonu” peʼe ko te “ ʼofa agatonu” ʼe fakaʼuhiga ki hakita fia nofo mo he tahi he ʼe tou ʼofa ai. ʼE tau fakaʼaogaʼi te kupu ʼaia moʼo palalau ki te ʼofa ʼo te ʼAtua ki ʼana kaugana. ʼE toe fakaʼaogaʼi te kupu ʼaia moʼo palalau ki te ʼofa ʼae ʼe fefakahaʼaki e te ʼu kaugana ʼa te ʼAtua. (2 Sam. 9:6, 7) ʼAki te temi, ʼe feala ke toe malohi age tatatou agatonu. Tou vakaʼi pe neʼe hoko feafeaʼi te faʼahi ʼaia kia Taniela.

11. Neʼe ʼahiʼahiʼi feafeaʼi te agatonu ʼa Taniela ʼi tana kua matuʼā? (Vakaʼi te pāki ʼo te takafi.)

¹¹ Neʼe lahi te ʼu aluʼaga ʼi te maʼuli ʼo Taniela neʼe tonu ke ina fakaha ai pe ʼe nofo agatonu anai kia Sehova peʼe kailoa. Kae ʼi tona taʼu 90 tupu, neʼe hoko leva te aluʼaga faigataʼa ʼaupito. ʼI te temi ʼaia, neʼe kua ʼohofi Papiloni e te kau Metia mo Pelesia pea ko Taliusi ʼae neʼe hau. Ko ʼihi kau gaue ʼo te fale hau neʼe natou fehihiʼa ia Taniela pea neʼe mole natou fakaʼapaʼapa ki tona ʼAtua. Koia, neʼe natou fonofono ai ke natou matehi ia Taniela. Neʼe natou fakatuʼu he lao neʼe fakamoʼoni ki ai te hau, pea neʼe tonu ke fakaha e Taniela pe ʼe nofo agatonu anai ki tona ʼAtua peʼe ki te hau. Kapau neʼe fia agatonu ki te hau, ko te meʼa pe ʼae neʼe tonu ke ina fai ko te mole faikole kia Sehova lolotoga ʼaho ʼe 30. Kae neʼe filifili e Taniela ke nofo agatonu kia Sehova. Pea neʼe li ia ia ki te luo ʼo te ʼu laione. Kae neʼe fakapale e Sehova tana agatonu ʼo ina haofaki ia ia. (Tan. 6:12-15, 20-22) ʼE feafeaʼi hatatou faʼifaʼitakiʼi te nofo agatonu ʼa Taniela kia Sehova?

12. Kotea ʼae neʼe fai e Taniela ke feala hana nofo agatonu kia Sehova?

¹² Ohage ko tatatou ui ʼi muʼa atu, ʼe tou nofo agatonu ki he tahi he ʼe tou ʼofa ai. Koia, neʼe nofo agatonu ia Taniela kia Sehova he neʼe ʼofa mamahi ʼi tana Tamai ʼae ʼi selo. Neʼe lagi toe malohi age tona ʼofa kia Sehova he neʼe metitasio ki ʼana kalitate pea mo te ʼu aluʼaga ʼae neʼe ina fakaha ai te ʼu kalitate ʼaia. (Tan. 9:4) Neʼe toe metitasio ia Taniela ʼaki he lotofakafetaʼi ki te ʼu meʼa ʼae neʼe fai e Sehova maʼa ia pea maʼa Tana hahaʼi.—Tan. 2:20-23; 9:15, 16.

13. (1) ʼE ʼahiʼahiʼi feafeaʼi ia ʼaho nei te nofo agatonu ʼa te ʼu tupulaga kia Sehova? Tuku mai he faʼifaʼitaki. (Vakaʼi mo te pāki.) (2) Ohage ko tona fakaha ʼi te ʼata viteo, ʼe ke tali feafeaʼi anai moka fehuʼi atu pe ʼe tali e te kau Fakamoʼoni ʼa Sehova te faitagata peʼe ko te faifafine?

 ¹³ Ohage ko Taniela, ʼe to lotoʼa ʼatatou tupulaga ʼi ni hahaʼi ʼe mole natou fakaʼapaʼapa kia Sehova mo ʼana fakatotonu. ʼI te agamahani, ʼe fehihiʼa te hahaʼi ʼaia kia natou ʼae ʼe ʼoʼofa ki te ʼAtua. Pea ʼe natou gaohi koviʼi pe la ʼihi ʼi ʼatatou tupulaga he ʼe natou fia maumauʼi tanatou nonofo agatonu kia Sehova. Ohage la ko te aluʼaga ʼaeni neʼe hoko ki te tupulaga ko Gabriel, c ʼi ʼOsitalalia. Neʼe tau mo he aluʼaga faigataʼa ʼi tana ʼi te lise. Neʼe fehuʼi e te fafine faiako ki te kau ako pe kotea ka natou fai mo kapau la ʼe fakaha age e honatou kaumeʼa ʼe faitagata peʼe faifafine. Neʼe ui leva e te fafine faiako kia natou fuli ʼae ʼe mole natou koviʼia te aga ʼaia ke olo ki he faʼahi ʼo te kalasi. Pea ko natou ʼae ʼe mole natou leleiʼia ke natou olo ki te tahi faʼahi ʼo te kalasi. ʼE fakamatala fenei e Gabriel: “Neʼe olo fuli te kau ako ki te faʼahi ʼo natou ʼae ʼe lagolago ki tonatou kaumeʼa. Neʼe ko au pe mo te tahi Fakamoʼoni ʼae neʼe ma olo ki te tahi faʼahi.” Neʼe fakaalualu ʼo kovi ʼosi pea neʼe tonu ai ke fakaha e Gabriel tana nofo agatonu kia Sehova. ʼE hoko atu fenei e Gabriel: “ ʼI te hola katoa, ko te kau ako mo te fafine faiako neʼe natou vaʼi maua mo leakovi mai. Neʼe au faiga, ʼaki he fakapotopoto, ke au fakamahino age taku tui pea ke mole au ita. Kae neʼe mole natou fia fakalogo ki he meʼa.” Neʼe malave feafeaʼi kia Gabriel te faigataʼaʼia ʼaia? ʼE ina tali fenei: “ ʼE moʼoni neʼe mole au leleiʼia toku leakoviʼi feiaʼi, kae neʼe au fiafia ʼosi he neʼe feala ke au palalau ki taku tui pea mo nofo agatonu kia Sehova.” d

14. Kotea ʼae ʼe feala ke ke fai ke malohi tau nofo agatonu kia Sehova?

¹⁴ Ohage ko Taniela, ʼe feala ke malohi tatatou nofo agatonu kia Sehova mo kapau ʼe malohi totatou ʼofa kia te ia. Pea ʼe malohi anai totatou ʼofa kia Sehova moka tou faiga ke tou iloʼi ʼona kalitate. Ohage la, ʼe feala hatatou iloʼi ʼona kalitate moka tou metitasio ki te ʼu meʼa ʼae neʼe ina fakatupu. (Loma 1:20) Kapau ʼe ke loto ke malohi age tou ʼofa mo tau fakaʼapaʼapa kia Sehova, ʼe feala hau lau te ʼu kiʼi alatike nounou peʼe ke sioʼi te ʼu ʼata viteo ʼi te kupu tafito “Neʼe Hoʼi Tupu Feia Pe, Pe Neʼe Fakatupu?” ʼE toe lelei foki mo te ʼu kaupepa (Fakafalani) “La vie a-t-elle été créée?” pea “Cinq questions à se poser sur l’origine de la vie.” Koʼeni te tala manatu ʼa te tuagaʼane kei finemui ko Esther ʼo ʼuhiga mo te ʼu kaupepa ʼaia: “ ʼE au leleiʼia ʼosi te ʼu manatu ʼae ʼe tuʼu ai. ʼE mole ui mai te meʼa ʼae ʼe tonu ke au tui ki ai, kae ʼe fakaha mai te aluʼaga ʼae ʼe moʼoni, pea ʼa ʼaku leva te fai haku tonu.” ʼE ui e Ben, ʼae kua tou ʼosi palalau ki ai: “Neʼe malohi age taku tui ʼi taku lau te ʼu kaupepa ʼaia. Neʼe au maʼu ai he tahi ʼu fakamoʼoni ʼe ko Sehova ʼae neʼe ina fakatupu ia meʼa fuli.” ʼI tau ʼosi ako te ʼu nusipepa ʼaia, ʼe ke manatu tahi anai mo te ʼu palalau ʼaeni ʼi te Tohi-Tapu: “ ʼE tuha mo koe, Sehova tomatou ʼAtua, ke ke maʼu te kololia, mo te fakaʼapaʼapa pea mo te malohi, he neʼe ke fakatupu ia meʼa fuli.”—Fkha. 4:11. e

15. Kotea te tahi faʼahi ʼe feala ke tou fai ke malohi ai tatatou felogoi mo Sehova?

¹⁵ Ko te tahi faʼahi ʼe feala ke ke fai ke malohi tou ʼofa ʼae kia Sehova, ʼe ko tau ako fakalelei te maʼuli ʼo tona ʼAlo ko Sesu. Neʼe fai  te faʼahi ʼaia e te tuagaʼane ko Samira, ʼi Siamani. ʼE ina ui: “Neʼe feala ke au iloʼi lelei age ia Sehova ʼaki ia Sesu.” ʼI te kei veliveli ʼa Samira, neʼe faigataʼa tana mahino ʼe feala ke logoʼi e Sehova he ʼu meʼa ʼi tona loto. Kae neʼe ina iloʼi ʼe logoʼi e Sesu he ʼu meʼa ʼi tona loto. ʼE toe ui e Samira: “Neʼe au ʼofa ia Sesu he neʼe agalelei pea neʼe ʼofa ʼi te ʼu tamaliki.” ʼI tana ako ʼae te tahi ʼu faʼahi ʼo ʼuhiga mo Sesu, neʼe toe malohi ai tana ʼu felogoi mo Sehova. Kotea tona tupuʼaga? ʼE tali fenei e Samira: “ ʼAki te temi, neʼe au mahino ai neʼe faʼifaʼitakiʼi lelei e Sesu tana Tamai, ʼo hoko lelei ai kia te ia. Pea neʼe au toe mahino neʼe fekauʼi mai ia Sesu ki te kele ke feala hatatou iloʼi lelei age ia Sehova.” (Soa. 14:9) Kapau ʼe ke loto ke malohi age ʼau felogoi mo Sehova, he koʼe ʼe mole ke faiga ke ke iloʼi lelei age ia Sesu? Kapau ʼe ke fai te faʼahi ʼaia, ʼe toe malohi age anai tou ʼofa kia Sehova pea ʼe ke nofo agatonu anai kia te ia.

16. Kotea te ʼu fua lelei ʼe tou maʼu moka tou nofo agatonu kia Sehova? (Pesalemo 18:25; Mikea 6:8)

¹⁶ ʼI te agamahani, ka tou nofo agatonu ki ʼihi ʼe tupu ai he ʼu fakakaumeʼa lelei pea mo tologa. (Lute 1:14-17) Tahi ʼae, ko natou ʼae ʼe nofo agatonu kia Sehova ʼe natou tokalelei ʼi tonatou loto. Kotea tona tupuʼaga? He ʼe fakapapau e Sehova ʼe agatonu kia natou ʼae ʼe agatonu kia te ia. (Lau ia Pesalemo 18:25; Mikea 6:8.) Fakakaukauʼi muʼa koe te fia kaumeʼa ʼa te Tupuʼaga mafimafi mo tatou! Pea ʼe mole he ʼahiʼahi, peʼe ko he fili, maʼia mo te mate ʼe feala ke ina pulihi tona ʼofa ʼaia kia tatou. (Tan. 12:13; Luka 20:37, 38; Loma 8:38, 39) Koia ʼe maʼuhiga ke tou faʼifaʼitakiʼi ia Taniela pea ke tou nofo agatonu kia Sehova.

17-18. Kotea te tahi ʼu faʼahi ʼe feala ke tou ako mai ia Taniela?

¹⁷ ʼI te alatike ʼaeni, neʼe tou vakaʼi pe kalitate ʼe lua ʼa Taniela. Kae ʼe kei lahi te ʼu faʼahi ʼe feala ke tou ako mai ia Taniela. Ohage la, neʼe lahi te ʼu meʼa neʼe ha kia Taniela mo te ʼu moemisi mai ia Sehova, pea neʼe fakafealagia e Sehova ke fakamahino e Taniela te ʼu lea fakapolofeta. Ko ʼihi lea fakapolofeta kua hoko. Pea ʼe talanoa te tahi ʼu lea fakapolofeta ki he ʼu aluʼaga ka hoko anai pea ʼe ʼi ai anai ʼona fua ki te hahaʼi fuli ʼo te kele.

¹⁸ ʼI te alatike ka hoa mai, ʼe tou vakaʼi anai he ʼu lea fakapolofeta ʼe lua neʼe tohi e Taniela. ʼE tokoni mai anai kia tatou fuli, pe ʼe tou tupulaga peʼe kua tou matuʼa, ke tou fai he ʼu tonu ʼe lelei ʼi te temi nei. Pea ʼe tou lava tauʼi anai te ʼu aluʼaga ka vave hoko mai, he ʼe lahi anai tatatou lototoʼa pea mo tatatou fia nofo agatonu kia Sehova.