1, 2. (1) Kotea ʼae neʼe kole e Sesu ʼi tana faikole fakaʼosi mo ʼana apositolo? (2) He koʼe neʼe lagi tuʼania ia Sesu ʼo ʼuhiga mo te logo tahi?

LOLOTOGA te taumafa fakaʼosi ʼa Sesu mo ʼana apositolo, neʼe ina fakaha tana tuʼania ʼae ki te logo tahi ʼo ʼana tisipulo. ʼI tana faikole fakatahi mo natou, neʼe ina ui ai tana loto ʼae ke logo tahi ʼana tisipulo, peʼe ke natou tahi, ohage pe ko ia pea mo tana Tamai ʼe nā logo tahi. (Lau ia Soane 17:20, 21.) Kapau neʼe logo tahi te ʼu tisipulo ʼa Sesu, ʼe ko he fakamoʼoni ʼaia ki te hahaʼi neʼe fekauʼi mai e Sehova ia Sesu ki te kele. ʼE feala ai ke iloga lelei ki te hahaʼi pe ko ai te ʼu tisipulo moʼoni ʼa Sesu, koteʼuhi ʼe natou feʼofaʼaki, pea ko te ʼofa ʼaia ʼe ina toe fakaʼaʼasili ai tanatou logo tahi.—Soane 13:34, 35.

² ʼE feala hatatou mahino pe koʼe neʼe palalau tuʼa lahi ia Sesu ʼo ʼuhiga mo te logo tahi ʼi te po pe ʼaia. Neʼe ina tokagaʼi neʼe mole faʼa logo tahi ʼana tisipulo. Ohage la neʼe natou fefihiʼaki “pe ko ai ʼae ʼe lahi age ia natou,” ohage pe ko tanatou kua fai ʼi muʼa atu. (Luka 22:24-27; Maleko 9:33, 34) ʼI te tahi lakaga, neʼe kole age e Sakopo pea mo Soane kia Sesu ke ina foaki age ia te ʼu tuʼulaga  maʼoluga ʼaupito ʼi te Puleʼaga ʼi selo, ke nā nonofo ʼi ʼona tafa.—Maleko 10:35-40.

3. Kotea ʼae neʼe feala ke mole logo tahi ai te ʼu tisipulo ʼa Kilisito? Pea kotea te ʼu fehuʼi ka tou tali anai ki ai?

³ Kapau ʼe loto e te ʼu tisipulo ʼa Kilisito ke natou maʼoluga age ʼi ʼihi, ʼe faigataʼa anai tanatou logo tahi. ʼI te temi ʼo Sesu neʼe femaveteveteʼaki te hahaʼi ʼuhi ko te fehiʼa pea mo te fakapalatahi. Neʼe ʼaoga ke tauʼi e te ʼu tisipulo ʼa Sesu te ʼu manatu fakapalatahi ʼaia. ʼI te alatike ʼaeni, ʼe tou tali anai ki te ʼu fehuʼi ʼaeni: Kotea ʼae neʼe fai e Sesu ʼo ʼuhiga mo te ʼu manatu fakapalatahi? Neʼe feafeaʼi tana tokoni ki ʼana tisipulo ke ʼaua naʼa natou fakapalatahi, pea mo heʼe faitotonu, kae ke natou logo tahi? ʼE feafeaʼi hatatou taupau te logo tahi ʼaki te ʼu akonaki ʼa Sesu pea mo tana faʼifaʼitaki?

4. Kotea te ʼu manatu fakapalatahi neʼe fai ʼo ʼuhiga mo Sesu?

⁴ Maʼia mo Sesu neʼe fai te ʼu manatu fakapalatahi ʼo ʼuhiga mo ia. ʼI te ui age ʼae e Filipo kia Natanaele kua ina maʼu ia te Mesia, neʼe ui fenei e Natanaele: “ʼE feala koa ke haʼu mai Nasaleti he meʼa ʼe lelei?” (Soane 1:46) Neʼe lagi iloʼi e Natanaele neʼe tonu ke tupu te Mesia ʼi Petelehemi, ohage pe ko tona ui ia Mikea 5:1. Neʼe lagi mahalo ia Natanaele neʼe mole tonu ke tupu ia Sesu ʼi Nasaleti, he ʼe ko te kolo ʼe mole faʼa maʼuhiga. Pea neʼe ʼi ai foki mo te kau Sutea maʼu tuʼulaga neʼe natou meʼa noaʼi ia Sesu koteʼuhi ko ia ko te Kalilea. (Soane 7:52) Neʼe lahi te kau Sutea neʼe natou fia maʼoluga age ʼi te kau Kalilea. Pea neʼe lea koviʼi e ʼihi Sutea ia Sesu ʼo natou fakahigoaʼi ia ia ko te Samalitana. (Soane 8:48) Ko te kau Samalitana neʼe ko he ʼu matapule, pea neʼe mole tatau tanatou lotu mo te kau Sutea. Neʼe mole fakaʼapaʼapa ia te kau Sutea mo te kau Kalilea ki te kau Samalitana pea neʼe mole natou fia fakatahi mo natou.—Soane 4:9.

5. Kotea te ʼu manatu fakapalatahi neʼe fai ʼo ʼuhiga mo te ʼu tisipulo ʼa Sesu?

⁵ Neʼe mole fakaʼapaʼapa te kau takitaki lotu Sutea ki te ʼu tisipulo ʼa Sesu. Neʼe fakahigoaʼi natou e te kau Faliseo “ko te kau malaʼia.” (Soane 7:47-49) Neʼe fehiʼa te kau Faliseo ia natou fuli ʼae neʼe mole natou kau ki te ʼu fale ako lotu Fakasutea, pea mo natou ʼae neʼe mole natou tali ʼanatou talatisio. Neʼe natou ui ʼe ko he ʼu hahaʼi ʼe mole maʼuhiga. (Gaue 4:13, nota) Neʼe tau ia Sesu mo ʼana tisipulo mo te ʼu manatu fakapalatahi ʼaia, koteʼuhi neʼe fiameʼameʼa te hahaʼi ʼo ʼuhiga mo tanatou lotu, ʼonatou tuʼulaga mo tonatou lanu. Neʼe toe malave foki te ʼu faʼahiga manatu ʼaia ki te kau tisipulo pea mo tanatou faʼahiga manatu ʼo ʼuhiga mo ʼihi. Koia kapau neʼe natou fia logo tahi, neʼe tonu ke natou fetogi ʼanatou faʼahiga manatu.

6. Kotea te ʼu faʼifaʼitaki ʼe ha ai ʼe feala ke malave kovi te ʼu manatu fakapalatahi kia tatou?

⁶ Ia ʼaho nei, kua lahi te fakapalatahi ʼa te hahaʼi. Ohage la, ko ʼihi ʼe feala pe ke natou maʼu he ʼu manatu fakapalatahi ʼo ʼuhiga mo tatou feia pe mo tatou kia natou. Neʼe ui fenei e te tuagaʼane ʼe pionie ʼi ʼOsitalalia: “ʼI te lahi ʼo taku sio ki te ʼu aga heʼe faitotonu ʼae ʼe fai ki te kau Aborigène ʼi te temi muʼa pea mo te temi nei, pea toe ʼasili ai mo taku fehiʼa ki te kau papalagi.”  Neʼe toe ʼasili age la tona fehiʼa ʼi tona gaohi koviʼi. Neʼe fakaha fenei e te tehina ʼi Kanata pe neʼe feafeaʼi tana faʼahiga manatu ʼi muʼa atu: “Neʼe au manatu ko natou ʼae ʼe palalau Fakafalani ʼe maʼoluga age natou ʼi te hahaʼi fuli.” ʼUhi ko te faʼahi ʼaia, neʼe fehiʼa kia natou ʼae ʼe palalau Fakapilitania.

7. Kotea te manatu ʼa Sesu ʼo ʼuhiga mo te ʼu manatu fakapalatahi?

⁷ ʼI te temi nei, ko te ʼu manatu fakapalatahi kei hoko atu ohage pe ko te temi ʼo Sesu pea kua faigataʼa tona fetogi. Kotea ʼae neʼe fai e Sesu ʼo ʼuhiga mo te ʼu manatu fakapalatahi ʼaia? ʼUluaki, neʼe heʼeki ina maʼu he ʼu manatu fakapalatahi. Neʼe ina fakatatau fuli pe te hahaʼi. Neʼe faifakamafola ki te kau koloaʼia pea mo te kau masisiva, ki te kau Faliseo mo te kau Samalitana, ʼo toe kau ai foki mo te kau tanaki tukuhau pea mo natou ʼae ʼe maʼuli agahala. Lua, neʼe akoʼi e Sesu ʼana tisipulo pea mo ina tuku age kia natou he faʼifaʼitaki lelei, ke ʼaua naʼa natou mahalohalo kovi mo natou maʼu he ʼu manatu fakapalatahi ʼo ʼuhiga mo ʼihi.

8. Ko te pelesepeto fea ʼae ko te fakatafitoʼaga ʼo tatatou logo tahi? Fakamahino.

⁸ Neʼe akoʼi e Sesu ia te pelesepeto maʼuhiga ko te fakatafitoʼaga ʼaia ʼo tatatou logo tahi. Neʼe ina ui fenei ki ʼana tisipulo: “ʼE kotou tau tehina fuli.” (Lau ia Mateo 23:8, 9.) ʼE tou tau tehina fuli he ko tatou ko te ʼu fanau ʼa Atama. (Gaue 17:26) Neʼe toe fakamahino e Sesu ko ʼana tisipulo ko te ʼu tehina mo tuagaʼane koteʼuhi ʼe natou fakamoʼoni fuli ko Sehova ko tanatou Tamai ʼae ʼe ʼi selo. (Mateo 12:50) ʼE natou kau fuli ki te famili ʼo te ʼAtua pea ʼe natou logo tahi ʼaki te ʼofa pea mo te tui. Ko te tupuʼaga la ʼaia ʼo te fakahigoaʼi e te kau apositolo ʼihi Kilisitiano ko ʼonatou tehina mo tuagaʼane, ʼi ʼanatou tohi ʼae neʼe natou fai ki te ʼu kokelekasio.—Loma 1:13; 1 Petelo 2:17; 1 Soane 3:13. *—Vakaʼi te kiʼi nota.

9, 10. (1) He koʼe neʼe mole tonu ke fiameʼameʼa te kau Sutea ʼuhi ko tonatou lanu? (2) Neʼe fakaha feafeaʼi e Sesu ʼe mole lelei te fakamalaloʼi ʼo ʼihi lanu? (Vakaʼi te ʼuluaki pāki.)

⁹ ʼI te ʼosi ui age e Sesu ki ʼana tisipulo ʼe natou tau tehina mo tuagaʼane, neʼe ina fakaha age kia natou te maʼuhiga ʼae ʼo te fia malalo. (Lau ia Mateo 23:11, 12.) Ohage pe ko tatatou kua ako, ʼi ʼihi temi neʼe mole felogoi lelei te kau apositolo ʼuhi ko te fialahi. Pea ʼi te temi ʼo Sesu neʼe fiameʼameʼa te hahaʼi ʼuhi ko tonatou lanu. Neʼe kaugā malie te kau Sutea neʼe natou manatu ʼe natou maʼoluga age ʼi ʼihi, koteʼuhi ko natou ko te ʼu fanau ʼa Apalahamo. Kae neʼe ui fenei age e Soane Patita: “ʼE feala pe ki te ʼAtua ke ina fakatupu he ʼu fanau maʼa Apalahamo mai te ʼu maka ʼaeni.”—Luka 3:8.

¹⁰ Neʼe akoʼi e Sesu ʼe mole lelei te fiameʼameʼa ʼa te hahaʼi ʼuhi ko tonatou lanu. Neʼe ina fakamahino lelei te faʼahi ʼaia ʼi te fehuʼi fenei age ʼae e te sekelipa ki ai: “Ko ai moʼoni koa toku tatau?” Neʼe fakamatala e Sesu he hisitolia moʼo tali ki te fehuʼi ʼaia. Neʼe ko te Sutea neʼe ta e te ʼu tagata kaihaʼa pea neʼe natou tuku ʼi te ʼala. Neʼe ʼi ai te ʼu Sutea neʼe fakalaka pea sisio ki te tagata ʼaia, kae neʼe mole natou tokoni ki ai. Kae ko te Samalitana neʼe lotomamahi ʼuhi ko te aluʼaga ʼo te Sutea ʼaia pea neʼe tokaga fakalelei ki ai. Neʼe fakaʼosi e Sesu tana hisitolia ʼi tana ui age ʼae ki te sekelipa ʼe tonu ke ina fai ohage ko te Samalitana. (Luka 10:25-37) Neʼe fakaha e Sesu ʼe feala ki he  Samalitana ke ina akoʼi te kau Sutea pe kotea te fakaʼuhiga ʼo te ʼofa ʼae ki ʼonatou tatau.

11. He koʼe neʼe mole tonu ke fakapalatahi te ʼu tisipulo ʼa Sesu? Pea neʼe tokoni feafeaʼi ia Sesu ke natou tauʼi te faʼahi ʼaia?

¹¹ ʼI muʼa ʼo te hake ʼa Sesu ki te lagi, neʼe ina ui age ki ʼana tisipulo ke natou faifakamafola ʼi “Sutea katoa pea mo Samalia, ʼo kaku ki te ʼu potu taupotu ʼo te kele.” (Gaue 1:8) Neʼe tonu ki te kau tisipulo ke natou tauʼi tanatou fiameʼameʼa pea mo ʼanatou manatu fakapalatahi, ke feala ai hanatou fai te gaue ʼaia. Neʼe palalau tuʼumaʼu Sesu ʼo ʼuhiga mo te ʼu kalitate ʼo te kau matapule, ʼo ina teuteuʼi ai ʼana tisipulo ʼo ʼuhiga mo tanatou faifakamafola ki te ʼu puleʼaga fuli. Ohage la neʼe ina vikiʼi te ofisie matapule ʼuhi ko te lahi ʼo tana tui. (Mateo 8:5-10) ʼI te kolo ko Nasaleti ʼae neʼe tupu ai, neʼe fakamahino e Sesu pe neʼe tokoni feafeaʼi Sehova ki te kau matapule, ohage la ko te fafine vitua Fenisia ʼi te kolo ko Salefate, pea mo Naamane te tagata Silia ʼae neʼe kilia. (Luka 4:25-27) Neʼe toe faifakamafola ia Sesu ki te fafine Samalitana, pea neʼe nofo lolotoga ʼaho ʼe lua ʼi te kolo ʼo Samalia, koteʼuhi neʼe fia logo te kau Samalitana ki tana faifakamafola.—Soane 4:21-24, 40.

12, 13. (1) ʼI te faifakamafola ʼae ʼa Sesu ki te fafine Samalitana, neʼe feafeaʼi tana kau apositolo? (Vakaʼi te ʼuluaki pāki.) (2) ʼE ha feafeaʼi neʼe mole heʼeki mahino lelei ia Sakopo mo Soane ki te faʼahi ʼae neʼe akoʼi age e Sesu?

¹² Neʼe mole faigafua ki te kau apositolo te tauʼi ʼo ʼanatou manatu fakapalatahi. Neʼe natou punamaʼuli ʼi tanatou sisio ʼae ʼe lolotoga faifakamafola ia Sesu ki te fafine Samalitana. (Soane 4:9, 27) Kotea tona tupuʼaga? Lagi ko te kau takitaki lotu Sutea neʼe mole natou palalau ki te hahaʼi fafine ʼi te kaugā malie. Tafito la mo kapau ko he fafine Samalitana neʼe mole lelei tona matagafua. Neʼe ui age e te ʼu apositolo kia Sesu ke kai, kae ʼi te lahi ʼo tana fiafia ʼi tana faipalalau mo te fafine ʼaia, neʼe mole maʼuhiga kia ia tana kai. Neʼe loto e te ʼAtua ke faifakamafola ia Sesu. Pea ko te fai ʼo te finegalo ʼo tana Tamai, neʼe hage kia ia ko hana meʼa kai, tatau aipe pe neʼe tonu ke faifakamafola ki he fafine Samalitana.—Soane 4:31-34.

¹³ Neʼe mole mahino ia Sakopo pea mo Soane ki te ako maʼuhiga ʼaia. ʼI te faifagona ʼa te kau tisipulo pea mo Sesu ki Samalia, neʼe natou kumi ai he koga meʼa ke natou momoe ai ʼi te kolo ʼo Samalia. Kae neʼe mole loto e te kau Samalitana ke natou momoe ai. ʼI te iita ʼae ʼa Sakopo pea mo Soane, neʼe nā kole age kia Sesu kapau ʼe loto ki ai pea ke ina fakato ifo he afi mai te lagi ke vela ai te kolo katoa. Neʼe fakatonutonuʼi malohi naua e Sesu. (Luka 9:51-56) Ka na neʼe hoko la te faʼahi ʼaia ʼi Kalilea ʼi tonā kolo neʼe lagi mole nā iita feia. ʼUhi ko tanā tau mo te ʼu manatu fakapalatahi, ko te lagi tupuʼaga la ʼaia ʼo tanā iita. Ki muli age, ʼi te faifakamafola ʼa Soane ki te kau Samalitana, tokolahi neʼe natou tali te logo. Lagi neʼe ina manatuʼi ai tana manatu fakapalatahi ʼae ki muʼa atu ʼo ʼuhiga mo natou.—Gaue 8:14, 25.

14. Neʼe fakatokatoka feafeaʼi te fihifihia ʼo te ʼu manatu fakapalatahi?

¹⁴ Mole faʼa fualoa ki ai ʼi te ʼosi ʼo te Penikosite ʼi te taʼu 33 H.T.S., * (Vakaʼi te kiʼi nota.) neʼe ʼi ai he ʼu aga fakapalatahi ʼi te kokelekasio. ʼI te tufa ʼae ʼe te ʼu tehina te meʼa kai ki te kau fafine vitua, neʼe mole natou tokaga fakalelei ki te ʼu fafine vitua Keleka. (Gaue 6:1) Neʼe hoko te fihifihia ʼaia ʼuhi pe ko te ʼu manatu fakapalatahi ʼo ʼuhiga mo te lea. Neʼe fakatokatoka fakavilivili atu aipe e te ʼu apositolo te fihifihia ʼaia.  Neʼe natou filifili he ʼu tehina fakapotopoto ʼe fitu ke natou tufatufa fakatatau te meʼa kai. Ko te ʼu tehina ʼaia ʼe toko fitu, neʼe ʼi ai ʼonatou higoa Fakakeleka, pea neʼe lagi fakalotofimalieʼi ai te ʼu fafine vitua ʼi te tonu ʼaia.

15. Kotea te ako neʼe maʼu e Petelo ʼo ʼuhiga mo te fakapalatahi? (Vakaʼi te ʼuluaki pāki.)

¹⁵ ʼI te taʼu 36 H.T.S., neʼe kamata faifakamafola te ʼu tisipulo ʼa Sesu ki te ʼu puleʼaga fuli. ʼI muʼa ʼo te faʼahi ʼaia, neʼe ko te agamahani ʼa te apositolo ko Petelo ko te fakatahi tuʼumaʼu pe mo te kau Sutea. Pea neʼe fakaha lelei e te ʼAtua ʼe mole tonu ke fakapalatahi te kau Kilisitiano, ʼo faifakamafola ai Petelo ki te tagata solia Loma ʼae ko Kolonelio. (Lau ia Gaue 10:28, 34, 35.) Neʼe fakatahi ai leva ia Petelo mo te kau Kilisitiano ʼae neʼe mole ko he kau Sutea, ʼo natou kakai fakatahi tuʼumaʼu. Kae hili ki ai ni taʼu, ʼi te kolo ko Atiokia, neʼe mole kei kai fakatahi leva ia mo te kau Kilisitiano ʼae neʼe mole Sutea. (Kalate 2:11-14) Koia neʼe fakatonutonuʼi e Paulo ia Petelo, pea neʼe tali e Petelo te fakatonutonu ʼaia. ʼE tou iloʼi feafeaʼi? ʼI te fai e Petelo tana ʼuluaki tohi ki te kau Kilisitiano Sutea pea mo natou neʼe mole Sutea ʼi Asia Veliveli, neʼe talanoa ai ki te maʼuhiga ʼae ʼo te ʼofa ki ʼotatou tehina fuli.—1 Petelo 1:1; 2:17.

16. Neʼe iloa feafeaʼi te kau ʼuluaki Kilisitiano?

¹⁶ ʼUhi pe ko te faʼifaʼitaki ʼae ʼa Sesu, neʼe ako ai e te kau apositolo ke natou ʼoʼofa ki te “faʼahiga hahaʼi kehekehe.” (Soane 12:32; 1 Timoteo 4:10) Tatau aipe pe neʼe fualoa, kae neʼe fetogi tanatou faʼahiga manatu. Neʼe iloa te ʼu ʼuluaki Kilisitiano ʼi tanatou feʼofaʼaki. ʼI te taʼu 200 H.T.S., ko te tagata faitohi ko Tertullien, neʼe ina tohi te tala manatu ʼa te hahaʼi ʼo ʼuhiga mo te kau Kilisitiano: “ʼE natou maʼuli feʼofaʼofani,” pea “ʼE natou tali ke natou mamate maʼa ʼihi.” Ko te ʼu Kilisitiano ʼaia neʼe natou kofuʼi “te ʼulugaaga foʼou,” ʼo natou fakaʼuhiga ʼe tatau pe te hahaʼi fuli. Ko te faʼahiga sio la ʼaia ʼa te ʼAtua.—Kolose 3:10, 11.

17. ʼE tou taʼaki feafeaʼi ʼatatou manatu fakapalatahi? Tuku mai he ʼu faʼifaʼitaki.

¹⁷ ʼI totatou temi, ʼe lagi ʼaoga he temi loaloaga ke tou taʼaki ai ʼatatou manatu fakapalatahi.  Neʼe fakamahino e te tuagaʼane mai Falani, ʼe mole ko he faʼahi faigafua kia ia. Neʼe ina ui fenei: “Neʼe akoʼi mai e Sehova pe kotea ia te ʼofa, pe kotea te fia vaevae, pe kotea te ʼofa ki te faʼahiga tagata fuli pe. Kae kei au haga tauʼi pe nei te ʼu manatu fakapalatahi ʼo ʼuhiga mo te hahaʼi, pea ʼe mole ko he faʼahi ʼe faigafua. Ko te tupuʼaga la ʼaia ʼo taku haga faikole ki te faʼahi ʼaia.” Ko te tuagaʼane mai Sepania, ʼe ina fakamahino ʼi ʼihi lakaga, ʼe ina haga tauʼi te ʼu manatu fakapalatahi ʼo ʼuhiga mo te faʼahiga lanu pe ʼe tahi. Neʼe ina ui fenei: “ʼE lahi te ʼu lakaga ʼe au lava tauʼi te faʼahi ʼaia. Kae ʼe au iloʼi ʼe tonu ke au haga tauʼi. ʼE au fakamalo kia Sehova ʼi toku fiafia he ʼe au kau ki tona famili logo tahi.” ʼE tonu kia tatou fuli ke tou tokakaga ki ʼatatou manatu. ʼE tou tauʼi koa te ʼu manatu fakapalatahi ʼaia?

18, 19. (1) He koʼe ʼe tonu ke tou fakatalitali leleiʼi te hahaʼi fuli? (2) Kotea ʼae ʼe feala ke tou fai?

¹⁸ ʼE lelei ke tou manatuʼi ko tatou fuli neʼe tou mamaʼo mai te ʼAtua. (Efeso 2:12) Kae neʼe ʼofa Sehova ia tatou koia neʼe ina taki mai ai tatou kia te ia. (Oseo 11:4; Soane 6:44) Pea neʼe fakatalitali leleiʼi tatou e Kilisito. Neʼe ina fakafealagia ke tou kau ki te famili ʼo te ʼAtua. (Lau ia Loma 15:7.) Logo la totatou ʼuhiga agahala, kae neʼe tali tatou e Sesu ʼaki he agalelei, koia ʼe mole tonu ai ʼi he temi ke tou situʼa ki he tahi.

¹⁹ Kua vave hoko mai te fakaʼosi ʼo te tuʼu agakovi ʼaeni, pea ʼe toe ʼaʼasili femaveteveteʼaki anai te hahaʼi, mo maʼu he ʼu manatu fakapalatahi, pea mo fefehiʼaʼaki. (Kalate 5:19-21; 2 Timoteo 3:13) Kae ko tatou ko te ʼu hahaʼi ʼa Sehova. Koia tou faiga ke tou maʼu “te poto ʼae mai ʼoluga,” ʼae ʼe ina uga tatou ke ʼaua naʼa tou fakapalatahi kae ke tou kumi tuʼumaʼu te tokalelei. (Sakopo 3:17, 18) ʼE tou fiafia ʼi tatatou fia kaumeʼa mo ni hahaʼi mai he tahi age ʼu fenua, pea mo tali tanatou agaʼi fenua pea ʼe lagi tou fia ako mo tanatou lea. Ka tou fai te faʼahi ʼaia, ʼe tou fiafia anai koteʼuhi ko totatou tokalelei ʼe “hage ko he vaitafe” pea ʼe hage tatatou faitotonu “ko ni galu o te tai.”—Esaia 48:17, 18.

20. Kotea ʼae ʼe hoko moka tou fetogi ʼatatou manatu pea mo ʼotatou loto ʼaki te ʼofa?

²⁰ ʼI te temi ʼae neʼe ako ai e te tuagaʼane mai ʼOsitalalia ia te Tohi-Tapu, neʼe puli mamalie leva ʼana manatu fakapalatahi pea mo tana fehiʼa ʼae ki te hahaʼi kehe. Neʼe fetogi tana manatu pea mo tona loto ʼuhi ko te ʼofa. Ko te tehina mai Kanata ʼae ʼe palalau ʼi te lea Fakafalani, kua mahino ʼe tautau fehiʼa te hahaʼi ki te kau matapule koteʼuhi ʼe mole natou iloʼi lelei natou. Neʼe mahino ai “ʼe mole fakalogo te lelei ʼo te hahaʼi ki te koga meʼa ʼae neʼe natou tutupu ai.” Neʼe ʼohoana mo te tuagaʼane ʼe palalau ʼi te lea Fakapilitania. ʼE fakamoʼoni mai te ʼu aluʼaga ʼaia, ʼe feala pe ke tou tauʼi te ʼu manatu fakapalatahi ʼaki te ʼofa. Ko te ʼofa ʼe ko te haʼi ʼe ina fakatahiʼi te hahaʼi ʼo mole feala ke motuhi.—Kolose 3:14.