Te Matalelei ʼo Te ʼu Meʼa ʼAē Neʼe Fakatupu e Sehova

‘Ko Te Temi Momoko Pea Mo Te Temi Vela ʼe Mole Gata Anai’

ʼE VEVELA ʼaupito te laʼā ʼi te toafa. ʼI te tahi potu ʼo te kele, ʼe ina fakamāfana te kele mokā hili te temi momoko. ʼE moʼoni, ʼaki te laʼā ʼe hoko ai te ʼu agaaga kehekehe ʼo te temi pea mo te ʼu fasiga taʼu.

ʼE kehekehe te ʼu fasiga taʼu ʼi te kele katoa. Kae ʼe malave feafeaʼi kia koutou te ʼu fasiga taʼu? ʼE koutou fiafia koa ʼi te ʼaele foʼou ʼo te fasiga taʼu ʼaē ʼe matala ai te ʼu fuʼu ʼakau pea mo te ʼu fisiʼi teu? ʼE koutou leleiʼia koa te ʼu po ʼo te ʼu fasiga taʼu māfana? ʼE koutou fiafia koa ʼi te ʼu ʼaho ʼo te fasiga taʼu to lau, ʼi te temi ʼaē ʼe fetogi ai te lanu ʼo te ʼu lau ʼakau? ʼE koutou leleiʼia koa hakotou sioʼi te ʼaofi e te nive ia te vao matuʼa?

Koteā ʼaē ʼe ina fakahoko te ʼu fasiga taʼu? ʼI tona fakanounou, ʼe hoko ʼuhi ko te falele ʼo te kele. ʼE falele te potu taupotu ʼo te kele pea ʼe mulimuli ki te takafoli ʼa te kele te laʼā. Kanapaula neʼe mole falele te kele, pea ʼe mole ʼi ai he ʼu fasiga taʼu. Pea ʼe tatau tuʼumaʼu pe anai te temi, pea ʼe fua kovi anai ki te vao matuʼa pea mo te ʼu taʼukai.

ʼAki te fetogitogi ʼa te ʼu fasiga taʼu, ʼe tou mahino ai ʼe ʼi ai te Tupuʼaga. ʼI tana palalau kia Sehova ʼAtua, neʼe ʼui lelei fēnei e te tagata fai pesalemo: “Ko koe ʼaē neʼe ke fakatuʼu te ʼu tuʼakoi ʼo te kele; te temi vela pea mo te temi momoko​—ko koe ʼaē neʼe ke fakatupu.”​—Pesalemo 74:17. *

Ko he tahi ʼe ina vakavakaʼi te ʼu meʼa ʼo te lagi, ʼe feala ke ina ʼui fakatomuʼa mai ʼaki te ʼu meʼa ʼaia peʼe koteā anai te ʼu fasiga taʼu. ʼI te fakatupu e te ʼAtua ia te laʼā, neʼe ina fakatotonu fēnei: “Ke ʼasi te mālama ʼi te lagi . . . ʼe ko he fakaʼiloga ki te ʼu fasiga taʼu pea mo te ʼu ʼaho pea mo te ʼu taʼu.” (Senesi 1:​14) ʼI te taʼu katoa, ko te kele ʼe ina takafoli te laʼā, pea ʼe ʼi ai te temi ʼe tuʼu ai te laʼā ʼi muʼa ʼo te māhina ʼi te équateur. Ko te meʼa ʼaia ʼe higoa ko te équinoxe, pea ʼe lahi te ʼu fenua ʼe kamata ai te fasiga taʼu mātala pea mo te tō ʼo te ʼu lau. ʼI te temi ʼaia, ʼi te teitei malamanei katoa ʼe tatau te loaloaga ʼo te ʼu ʼaho pea mo te ʼu pōʼuli.

ʼE mole tupu pe te ʼu fasiga taʼu ʼuhi ko te ʼu meʼa ʼaē ʼi te lagi. Ko te ʼu fasiga taʼu pea mo te ʼu temi, ʼe felogoi tahi ʼi he fakatuʼutuʼu faigataʼa, pea ʼe tokoni ai ki te maʼuli. ʼI tana palalau ki te hahaʼi ʼaē neʼe maʼuʼuli ʼi Asia Veliveli​—tokolahi ia nātou neʼe nātou ʼiloʼi te gāue kele pea mo te taʼukai​—neʼe ʼui e te ʼapositolo ko Paulo pea mo tona kaugā gāue ko Palenapasi, ko te ʼAtua “e ina fakato ifo te ua mai te lagi kia tatou pea mo fakafua te u taukai i onatou temi, e ina fakamahu tatou pea mo fakafonu fiafia o tatou loto.”​—Gaue 14:14-​17.

ʼAki te laʼā ʼe feala ki te ʼu vao ʼakau ke nātou fakatupu tanatou meʼa kai ʼi te kele pea mo te ʼu kiʼi faʼahiga limu liliki ʼi te tai. ʼUhi ko te faʼahi ʼaia, ʼe homo ai te ʼu ʼakau kehekehe pea mo maʼuʼuli te ʼu manu kehekehe ʼo fakalogo ki te agaaga ʼo te temi, peʼe momoko peʼe vevela. Neʼe fakahā e Paulo ko Sehova ʼaē neʼe ina fakatupu te ʼu meʼa fuli ʼaia, ʼo ina ʼui fēnei: “Koteuhi ko te kele e ina inu putuputu te ua e to ki ai, pea e ina fakatupu te faahiga akau e aoga kia natou e natou gaueʼi, e ina tali te tapuaki mai te Atua.”​—Hepeleo 6:​7.

ʼE koutou maʼu anai he manatu foʼou ʼo ʼuhiga mo te kupu “tapuaki” mo kapau ʼe koutou fakakaukauʼi te ʼu meʼa ʼaē ʼe hoko ʼi te ʼu koga meʼa ʼaē ʼe mokomoko lelei ai, mo loaloaga age te ʼu ʼaho, mo te laʼā, pea mo feʼauga te ʼua. ʼE fisi te ʼu fisiʼi teu  pea ʼe lahi te ʼu kiʼi manu lele, ʼe nātou gāue moʼo fakatupu te tahi ʼu fisiʼi teu. Ko te ʼu manu lele, ohage ko te manu lele ʼaē ʼe higoa ko te geai bleu ʼaē ʼe koutou sio ʼi henī mo tonatou lanu, ʼe lahi ʼi te vao matuʼa pea ʼe koutou logo ki tanatou tagi. ʼE maʼuli ai te ʼu meʼa maʼuli kehekehe, pea ʼe nātou tutupu, mo toe tutupu pea mo lahilahi ake. (Katiko ʼo Salomone 2:​12, 13) ʼE hoa kiai te taʼukai ʼi te fakaʼosi ʼo te fasiga taʼu māfana peʼe ʼi te fasiga taʼu tō lau.​—Ekesote 23:16.

ʼE hā te ʼu gāue fakaofoofo ʼa Sehova ʼi tana fakafalele te kele, heʼe feala ai ke ʼaho pea mo pōʼuli, ke ʼi ai he ʼu fasiga taʼu, mo he ʼu temi to pulapula pea mo he ʼu temi taʼukai. ʼE tou ʼiloʼi papau ʼe ʼosi te temi māfana pea hoko mai te temi momoko, he neʼe fakapapau fēnei e te ʼAtua: “ ʼI te ʼu ʼaho fuli pe ʼe tuʼu ai anai te kele, ʼe mole gata anai te to pulapula pea mo te taʼukai, mo te momoko pea mo te vela, te temi vela pea mo te temi momoko, mo te ʼaho pea mo te pōʼuli.”​—Senesi 8:​22.

[Kiʼi nota]

[Talanoa ʼo te pasina 9]

ʼE Maʼuhiga Te Māhina Ki Te Maʼuli

Talu mai fualoa, ko te tagata ʼe punamaʼuli pea mo ina feʼekeʼaki ʼo ʼuhiga mo te māhina. Kae ʼe koutou ʼiloʼi koa ʼe tokoni te māhina ki te hoko ʼo te ʼu fasiga taʼu? ʼAki te māhina ʼe feala ai te falele ʼo te kele, pea ʼe ʼui e Andrew Hill, te tagata faitohi ʼo te ʼu meʼa fakapoto lalahi, ko “he gāue maʼuhiga ʼaia [ʼa te māhina] ke maʼu ai te ʼu ʼaluʼaga ʼaē ʼe tou maʼu ʼi te Kele, moʼo faka fealagia te maʼuli.” Kapau neʼe mole tokoni te māhina ki te faka falele ʼo totatou kele, pea ʼe vevela ʼaupito anai pea ʼe mole feala ke tou maʼuʼuli. Koia, neʼe ʼui fēnei e te hahaʼi ʼe nātou folau ki te lagi: “ ʼE feala ke tou ʼui ko te Māhina ʼe ina fakafuafua te vela peʼe ko te momoko ʼo te Kele.”​—Pesalemo 104:19.

[Haʼuʼaga ʼo te paki]

Moon: U.S. Fish & Wildlife Service, Washington, D.C./Bart O’Gara

[Paki ʼo te pasina 9]

Ko te ʼu kamelo, ʼi te Potu Noleto ʼo Afelika pea mo te fenua ʼo Alape