Te Moʼoni ʼo ʼUhiga Mo Te Agahala

KO HE tahi ʼe mahaki ʼe feala koa ke ina fakamoʼoni ʼe mole fiva mo kapau ʼe ina fasiʼi ia te meʼa fua ʼo te vela ʼo te sino? Kailoa ia. ʼO toe fēia, ʼe mole fakaʼuhiga leva ʼe mole moʼoni ia te agahala ʼuhi pē heʼe tokolahi te hahaʼi ʼe natou liʼaki te manatu ʼa te ʼAtua ʼo ʼuhiga mo te agahala. Ko tana Folafola, ia te Tohi-Tapu, ʼe lahi tana talanoa ki te faʼahi ʼaia. Koteā ʼaē ʼe akoʼi moʼoni mai ʼi te Tohi-Tapu ʼo ʼuhiga mo te agahala?

ʼE Tou Tūkia Fuli

Kua hili taʼu e lua afe, neʼe fakahā e te ʼapositolo ko Paulo tana ʼita ʼuhi ‘ko te meʼa lelei ʼaē ʼe fakaʼamu kiai kae ʼe mole ina fai ia, kae ko te meʼa kovi ʼaē ʼe mole fakaʼamu kiai ʼe ko te meʼa ʼaia ʼe ina fai.’ (Loma 7:19) Kapau ʼe tou aga fakahagatonu mo tātou, pea ʼe tonu ke tou fakamoʼoni ʼe tou toe fēia mo tātou. Lagi ʼe tou fia mulimuli ki te ʼu Fakatotonu e Hogofulu peʼe ki ʼihi atu ʼu lao ʼo ʼuhiga mo te aga, kae ʼe tou tūkia fuli, peʼe tou loto kiai peʼe kailoa. ʼE mole ʼuhi he neʼe tou filifili ke tou talagataʼa ki he lao, kae ʼuhi pē ʼe ʼi ai totatou ʼu vaivaiʼaga. Koteā tona tupuʼaga? ʼE tali e Paulo kiai, ʼo ina ʼui fēnei: “Koia kapau ko te meʼa ia ʼaē ʼe mole au fakaʼamu kiai ʼaē ʼe au fai, pea ʼe mole ko au ia ʼaē ʼe au fai, kae ko te agahala ia ʼaē ʼe nofo iā au.”—Loma 7:20.

Ohagē ko Paulo, ko te hahaʼi fuli pē ʼe natou maʼu te ʼu vaivaiʼaga ʼi tanatou tutupu ake—ko he fakamoʼoni ʼo tatatou maʼu ia te agahala iā tātou. Neʼe ʼui fēnei e te ʼapositolo: “Ko tātou fuli neʼe tou agahala pea mole tou aʼu ki te kolōlia ʼo te ʼAtua.” Koteā te tupuʼaga ʼo te ʼaluʼaga ʼaia? ʼE toe hoko atu fēnei e Paulo: “ ʼAki pē te tagata e tahi [ia Atama] neʼe hū te agahala ki te mālamanei, pea ʼaki te agahala te mate, pea koia kua mafola ai te mate ki te tagata fuli pē koteʼuhi kua natou agahala fuli.”—Loma 3:23; 5:12.

Logolā te fakafisi ʼa te hahaʼi tokolahi te manatu ʼaē, ʼuhi ko te talagataʼa ʼo tatatou ʼu ʼuluaki mātuʼa kua tou mamaʼo mai te ʼAtua pea mo tupu ai te puli ʼo te haohaoa, kae ʼe ko te manatu ʼaia ʼaē ʼe akoʼi mai ʼi te Tohi-Tapu. Ko Sesu, ʼaki tana talanoa ki te ʼu ʼuluaki kāpite ʼo Senesi moʼo fakamoʼoni ki tana ʼu palalau, neʼe ina fakahā ai neʼe tui ki te fakamatala ʼo Atama mo Eva.—Senesi 1:27; 2:24; 5:2; Mateo 19:1-5.

Ko te faʼahi maʼuhiga ʼo te logo ʼa te Tohi-Tapu ʼe ko Sesu neʼe haʼu ki te kele moʼo totogi ia te ʼu agahala ʼo nātou ʼaē ʼe natou tui kiā te ia. (Soane 3:16) Ko tatatou ʼamanaki ki te maʼuli ʼi te kā haʼu ʼe fakalogo ki tatatou tali ia te puleʼaki ʼaē ʼa Sehova moʼo haofaki te hahaʼi fakalogo mai he ʼaluʼaga ʼe mole feala ke natou fetogi e nātou totonu. Kae kapau ʼe mole tou mahino lelei pe koteā te agahala kiā mata ʼo te ʼAtua, pea ʼe mole feala ke tou fakafetaʼi ki te ʼu fakatuʼutuʼu ʼaē neʼe ina fai moʼo haofaki ʼo tātou mai ai.

Te Sākilifisio ʼa Sesu Pea He Koʼē Neʼe ʼAoga Te Sākilifisio ʼAia

Neʼe foaki e Sehova ki te ʼuluaki tagata ia te ʼamanaki ʼaē ke maʼuli ʼo heʼegata. Gata pē mo kapau ʼe talagataʼa ki te ʼAtua, pea ʼe pulihi ai anai e Atama ia te ʼamanaki taulekaleka ʼaia. Neʼe talagataʼa ia Atama, pea ʼi te temi ʼaia, neʼe liliu ai ʼo agahala. (Senesi 2:15-17; 3:6) Neʼe mole mulimuli ia Atama ki te finegalo ʼo te ʼAtua, ʼo puli ai tona ʼuhiga haohaoa, pea mo tokakovi ai tana ʼu felōgoi mo te ʼAtua. ʼI tana fai te agahala ʼo maumauʼi ia te lao ʼa te ʼAtua, neʼe kamata mate ai. Meʼa fakaʼofaʼofa foki, ko te hōloga fuli ʼo Atama, ʼo kau ai mo tātou, neʼe tou tutupu ake ʼi te agahala, pea ʼe tonu ai ke tou mamate. Koteā tona tupuʼaga?

ʼE mole faigataʼa te mahino kiai. Ko he ʼu mātuʼa agahala ʼe mole feala ke nā fānauʼi ake he ʼu fānau haohaoa. Ko te hōloga fuli ʼo Atama neʼe tutupu agahala ake, pea ohagē ko tona ʼui e te ʼapositolo ko Paulo: “Ko te totogi ʼaē ʼe foaki e te agahala, ko te mate.” (Loma 6:23) Kae ko te lua koga ʼo te vaega ʼaia, ʼe ina foaki mai ia he ʼamanaki: “Kae ko te meʼa ʼofa ʼaē ʼe foaki mai e te ʼAtua, ko te maʼuli heʼegata ʼaki ia Kilisito Sesu totatou ʼAliki.” Ko tona fakaʼuhiga, ʼaki te mate fakasākilifisio ʼa Sesu, ʼe feala ai ki te hahaʼi fakalogo ke fakamaʼa nātou mai te ʼu fua  kovi ʼo te agahala ʼaē neʼe fai e Atama. a (Mateo 20:28; 1 Petelo 1:18, 19) ʼE tonu ke kotou feafeaʼi ʼi takotou mahino ki te faʼahi ʼaia?

Ko Te ʼOfa ʼo Kilisito ʼe Ina “Fakamaʼua Ia Tātou”

ʼAki te takitaki ʼa te ʼAtua, neʼe foaki e te ʼapositolo ko Paulo ia te tali mai te ʼAtua ki te fehuʼi ʼaia. Neʼe ina tohi fēnei: “Ko te ʼofa ʼo Kilisito ʼe ina fakamaʼua ia tātou, heʼe ko te manatu ʼaenī kua matou maʼu: ko te tagata e tahi neʼe mate maʼa tātou fuli; . . . pea neʼe mate maʼa te hahaʼi fuli pē, ke feala kiā nātou ʼaē ʼe māʼuʼuli, ke mole natou māʼuʼuli maʼa nātou totonu pē, kae maʼa ia ʼaē neʼe mate maʼa nātou pea kua fakatuʼuake.” (2 Kolonito 5:14, 15) Kapau ʼe tali lelei e he tahi te manatu ʼaē ko te sākilifisio ʼa Sesu ʼe ina lava fakaʼāteaina ia ia ki muli age mai te ʼu fua kovi ʼo te agahala—pea ʼe ina fia fakahā tona loto fakafetaʼi ki te fakatuʼutuʼu ʼaia—ʼe tonu ke faiga ke fakaʼalutahi tona maʼuli mo te ʼu meʼa ʼaē ʼe fakamaʼua e te ʼAtua kiā ia. ʼE kau kiai tana mahino ki te ʼu meʼa ʼaē ʼe fakamaʼua e te ʼAtua, mo akoako tona leʼo ʼo loto ke mulimuli ki te ʼu lēkula ʼo te Tohi-Tapu, pea mo fakaʼalutahi tona maʼuli mo te ʼu lēkula ʼaia.—Soane 17:3, 17.

Ko te agahala ʼe fakatokakovi ai tatatou ʼu felōgoi mo Sehova ʼAtua. ʼI te fakamoʼoni ʼa te Hau ko Tavite ki te kovi ʼo tana tono mo Pati-sepa pea mo tana fakapōgi ia te ʼohoana ʼo Pati-Sepa, ʼe mahino ia neʼe ufiufi ʼaupitō. Kae ko te meʼa ʼaē neʼe hoha tāfito kiai, pea neʼe totonu tana hoha ʼaia, neʼe ko tana fakamamahiʼi ia te ʼAtua ʼi tana ʼu agahala ʼaia. ʼAki he loto fakahemala lahi, neʼe ina ʼui fēnei kiā Sehova: “Kiā koe, kiā koe tokotahi, neʼe au agahala, pea neʼe au fai te meʼa ʼaē ʼe kovi ʼi ʼou mata.” (Pesalemo 51:4) ʼO toe fēia, ʼi te fakahalaʼi ʼo Sosefo ke tono, neʼe uga e tona leʼo ʼo loto ke ina fai ia te fehuʼi ʼaenī: “ ʼE lava feafeaʼi anai haku fai te toe meʼa kovi ʼaia pea mo au agahala moʼoni ki te ʼAtua?”—Senesi 39:9.

Koia, ko te agahala ʼe mole ko tokita ufiufi pē ʼuhi kua maʼutokā te aga kovi ʼaē neʼe tou fai. ʼE mole ko he faʼahi pē ʼe tonu ke tou fakamahino ai ki te hahaʼi tatatou mole tou fai te meʼa ʼaē ʼe lelei. Ko te maumauʼi ʼo te ʼu lao ʼa te ʼAtua ʼo ʼuhiga mo te ʼu felāveʼi fakasino, mo te aga fakahagatonu, mo te fakaʼapaʼapa, mo te tauhi, pea mo ʼihi atu, ʼe ina fakatupu kovi ai ki tatatou ʼu felōgoi mo Sehova. Kapau ʼe tou fai ia te agahala ʼaki he loto faʼifaʼitaliha, ʼe tou liliu ai ko te ʼu fili ʼo te ʼAtua. ʼE ko te  moʼoni ʼaia ʼe tonu ke tou fakakaukauʼi fakamālotoloto.—1 Soane 3:4, 8.

Koia, kua mahino feafeaʼi te hahaʼi ki te agahala iā ʼaho nei? ʼI tona fakahagatonu, neʼe mole heʼeki fetogi ia. Neʼe kamata fakahigoaʼi kehe pē e te hahaʼi ia te agahala, ʼi tanatou fakaʼamu ʼaē ke mole mamafa fau. Tokolahi te hahaʼi neʼe mole kei natou tokagaʼi tonatou leʼo ʼo loto peʼe mole kei hoha pē lā tonatou leʼo ʼo loto. Ko nātou fuli ʼaē ʼe natou fia maʼu ia te ʼofa ʼo te ʼAtua ʼe tonu ke natou tekeʼi ia te taʼi aga ʼaia. Ohagē ko te ʼu meʼa ʼaē neʼe tou vakaʼi, ko te fua kovi ʼo te agahala ʼe mole ko hatatou lainoa pē peʼe tou ufiufi kae ʼe ko te mate. Ko te agahala ʼe fakalogo kiai te maʼuli peʼe ko te mate.

Koʼenī te logo lelei: ʼe feala ke fakamolemole tatatou ʼu agahala ʼaki ia te sākilifisio faitotonu ʼa Sesu, mo kapau ʼe tou fakahemala moʼoni pea mo tou lītuʼa kiai. Neʼe tohi fēnei e Paulo: “Fiafia ia nātou ʼaē neʼe fakamolemole tanatou ʼu aga heʼe faitotonu pea mo ʼuʼufi tanatou ʼu agahala; fiafia te tagata ʼaē ʼe mole lau anai e Sehova ia tana agahala.”—Loma 4:7, 8.

[Nota]

[Talanoa/Paki ʼo te pasina 10]

Ko He Fetogi Fakateolosia Kātoa

Maʼa te tokolahi ʼo te kau Katolika, ʼi te temi fuli pē ko te manatu ʼo ʼuhiga mo te ʼu limbes neʼe ko he faʼahi neʼe mole mahino lelei he tahi kiai. ʼI te ʼu hogofulu taʼu ʼaenī kua hili, neʼe fakaʼaluʼalu ʼo mole kei talanoa kiai—ʼo kaku ki te mole kei talanoa kiai ʼi te ʼu fai kāpite. ʼI te taʼu 2007, ko te Lotu Katolika neʼe ina sinie “te molehi moʼoni” ʼo te ʼu limbes ʼi he pepa neʼe tohi ai “te ʼu tupuʼaga fakateolosia pea mo litulisia ke tou fakaʼamu ko te tamaliki ʼaē kei meamea ʼaē neʼe mamate kae mole heʼeki papitema, ʼe feala tonatou haofaki pea ke natou maʼu ia te fiafia heʼegata.”—Ko Te Fono Teolosia Fakamālamanei.

Koteā te tupuʼaga ʼo te fetogi fakateolosia kātoa ʼaia? ʼI tona fakahagatonu, neʼe ko he fakafealagia ʼaia ki te ʼēkelesia ke ʼāteaina mai te meʼa ʼaē neʼe fakahigoa e Henri Tincq te tagata Falani ʼe faitohi ʼi te sulunale, ko “he tofiʼa mamafa, neʼe taupau mālohi, mai te temi ʼo te Moyen Âge ki te 20 sēkulō, e he Lotu neʼe ina kākāʼi ia te hahaʼi, neʼe fiafia ʼaupitō ʼi tana fakaʼaogaʼi ia te tuʼania ʼaē ki te ʼu limbes moʼo uga ia te ʼu mātuʼa ke natou foimo papitemaʼi tanatou fānau.” Kae ko te fetogi ʼo te akonaki ʼo te ʼu limbes neʼe ina lagaʼi ai mo te tahi age ʼu fehuʼi.

Neʼe Ko He Talatisio Pē Ia Pe Neʼe Fakatafito Ki Te Tohi-Tapu? ʼO mulimuli ki te fakamatala ʼo te hisitolia, ko te akonaki ʼo te ʼu limbes neʼe tupu mai te ʼu tālaga fakateolosia ʼo ʼuhiga mo te pulekatolio. Ko te Lotu Katolika neʼe ina akoʼi ko te nefesi ʼe maʼuli ʼi te hili ʼo te mate, koia neʼe tonu ke fakamahino peʼe feafeaʼi ki te ʼu nefesi ʼa te tamaliki ʼaē neʼe mole feala ke ʼolo ki selō he neʼe mole papitemaʼi nātou kae ʼe mole tonu ke lī ki te ʼifeli. Koia neʼe tupu ai ia te manatu ʼo te ʼu limbes.

Kae ʼi te Tohi-Tapu, ʼe mole akoʼi ai ko te nefesi ʼe maʼuli ʼi te hili ʼo te mate. Kae ʼe ʼui fakalelei ai ko te nefesi ʼe mole maʼuli tuputupua ia, kae ko te ʼu nefesi ʼaē ʼe agahala ʼe feala ke “fakaʼauha” pea ʼe feala ke “mate.” (Gāue 3:23; Esekiele 18:4, Bible Crampon) Mai tona ʼaluʼaga ʼaē ko te nefesi ʼe mate, ko te koga meʼa ʼaē ko te ʼu limbes ʼe mole moʼoni ia. Tahi ʼaē meʼa, ʼe ʼui ʼi te Tohi-Tapu ko te ʼaluʼaga ʼo te mate ʼe mole ina ʼiloʼi he meʼa, ʼe fakatatau ki he moe.—Tagata Tānaki 9:5, 10; Soane 11:11-14.

ʼE fakahā ʼi te Tohi-Tapu, kiā mata ʼo te ʼAtua ko te fānau ʼa he ʼu mātuʼa Kilisitiano ʼe natou māʼoniʼoni. (1 Kolonito 7:14) ʼE mole he ʼaoga ʼo te ʼu palalau ʼaia mo kapau ʼe tonu ke papitemaʼi ia te tamaliki ke haofaki ia nātou.

Ko te akonaki ʼo te ʼu limbes ʼe ko he laukovi ki te ʼAtua, ʼe fakaliliu ia ia ko he pule ʼe aga fefeka ʼe ina tautea ia nātou ʼaē ʼe mole hanatou lakahala, kae mole fakahā tona ʼuhiga moʼoni, ʼaē ʼe ko he Tamai faitotonu pea mo ʼofa. (Teutalonome 32:4; Mateo 5:45; 1 Soane 4:8) Koia ʼe mole tou punamaʼuli ai ki te mole mahino ʼa te kau Kilisitiano moʼoni ki te akonaki ʼaia ʼaē ʼe mole tuʼu ʼi te Tohi-Tapu!

[Paki ʼo te pasina 9]

Ko te maʼuliʼi ʼo te Folafola ʼa te ʼAtua ʼe iku ai ki he ʼu felōgoi lelei mo te ʼAtua pea mo te hahaʼi