მიღდან თიცალ ართობა, მუნერით იეჰოვას დო იესოს უღნა
„რთხინქ . . . არძა ართ ქორდან, მუჭოთ სი, მუმა, ჩქიმწკუმა რექ ართობას“ (იოან. 17:20, 21).
ობირეშეფი: 24, 99
1, 2. ა) მუ საკითხიშ გურშენ ილოც იესოქ მოწაფეეფწკუმა ართო მუშ ბოლო ლოცვაშ დროს? ბ) მუშენ მიაქცუ იესოქ განსაკუთრებულ ყურადღება ართობას?
იესოს მანგარო აწუხენდჷ მოციქულეფ შკას ართობაშ ამბე, ათეშენ, ღურაშ წოხოლენ სერს თე საკითხიშ გურშენ ეჩიებუდ თინეფს. მოწაფეეფწკუმა ართო ლოცვაშ უკულ თიქ თქუ, ნამდა ოკოდ მუშ მიმაჸუნალეფ შკას თიცალ ართობა ჸოფედკო, მუნერით მუს დო მუამუშის უღდეს (წეკითხით იოანე 17:20, 21). * მოწაფეეფიშ ართობა დამტკიცენდჷ, ნამდა იეჰოვაქ იესო დედამიწაშა მუშ ნებაშ შეიოსრულებელო მაშქვჷ. იესოშ მოწაფეეფ ჸოროფათ ოკო გიშეგორუდესკო დო თე თვისება მეხვარებუდ თინეფს ართობაშ შენარჩუნებას (იოან. 13:34, 35).
2 იესოქ განსაკუთრებულ ყურადღება მიაქცუ ართობას, მუშენდა ლუკ. 22:24—27; მარ. 9:33, 34). შხვა დროს იაკობიქ დო იოანექ იესოს ქოთხის, ნამდა თის განსაკუთრებულ ადგილეფ ქიმუჩამუდკო თინეფშა ღორონთიშ სამეფოს (მარ. 10:35—40).
ქოძირ, ნამდა მოწაფეეფს ორკუდეს თე თვისება დო თექ ქრისტეშ ღურაშ წოხოლენ სერს ხოლო გეგმორჩქინდჷ. მუჭოთ ბიბლიას ჭარუნ, თიმ სერს მოწაფეეფ შკას „ნირზიქ გეტირხ თიშ გურშენ, მი რდუ თინეფ შკას უდიდაშ“ (3. მუქ შილებე ეცილას ქრისტიანეფ შკას ართობას დო ნამ კითხვეფს გუვარჩიენთ?
3 ქრისტიანეფ შკას ართობას ხვალე ძალაუფლებაშ დო ავტორიტეტიშ მეღებაშ სურვილ ვაცილუდ. თიმ დროს მახორუ კათაშ შკას გავრცელებურ რდუ გიშაკერძაფა დო ნტერალა. იესოშ მოწაფეეფქ ოკო გიორჯგინესკო თე ირფელს. თე სტატიაშე ქიგებგენთ: მუჭო გიორჯგინ იესოქ გიშაკერძაფას? მუჭო მეხვარ თიქ მუშ მიმაჸუნალეფს, ნამდა ხალხ ართიანშე ვეგშუკერძაფდესკო დო ართიან შკას ართობა უღდესკო? დო მუჭო მოხვარნა თიშ გურაფეფ ამდღა ართობაშ შენარჩუნებას?
გიშაკერძაფა, ნამუსით იესო დო თიშ მოწაფეეფ შეხვადუდეს
4. ქიმიჸონით გიშაკერძაფაშ მაგალითეფ, ნამუსით იესოქ შეხვად.
4 იესოქ მუშ დუდშა გიმოცად გიშაკერძაფაშ გლახა შედეგეფ. მუჟამსით ფილიპექ ნათანაელს უწუ, ნამდა მესია ძირუნ, თიქ თეცალ პასუხ მეჩჷ: „ნაზარეთშე ჯგირს მუს ოკო ელდე?!“ (იოან. 1:46). მუჭოთ იძირენ, ნათანაელს უჩქუდ მიქაშ 5:2-ს მოშინაფილ წინასწარმეტყველება. თის ნაზარეთ თიცალ უმნიშვნელო ქალაქო მიორქჩუდ, ნამდა ფიქრენდჷ, თექ მესიაქ ოკო ვედებადკო. იუდეველეფ იესოს მუთუნო ვემირჩქინანდეს, მუშენდა თინა გალილეაშე რდუ (იოან. 7:52). ბრელ იუდეველს გალილეველეფ უმნიშვნელო ხალხო მიორჩქუდ. ნამთინე იუდეველ იესოს სამარიელს უძახუდ, მუშენდა თეთ თიშ ლანძღუა ოკოდ (იოან. 8:48). სამარიელეფ ეთნიკურო დო რელიგიურო გენესხვავებდეს იუდეველეფშე. მუჭოთ იუდეველეფინ თეშ, გალილეველეფ ხოლო ნაკლებ პატის ცენდეს სამარიელეფს დო თინეფწკუმა ურთიერთობას დუც ურიდანდეს (იოან. 4:9).
5. მუნერ გიშაკერძაფას შეხვადუდეს იესოშ მიმაჸუნალეფ?
5 იუდეველ წინამძღოლეფ იესოშ მიმაჸუნალეფს ხოლო გლახათ ოქცუდეს. ფარისეველეფს თინეფ „ჭყელ“ ხალხო მიორჩქუდეს (იოან. 7:47—49). რელიგიურ წინამძღოლეფ საზიზღარ დო ურჩქინჯ ხალხო თვალუნდეს თინეფს, მისით რაბინეფიშ სკოლას განათლება ვაფუდ მეღებულ დო მუნეფიშ დოდგინელ ტრადიციეფს ვემეჸუნდჷ (საქ. 4:13). გიშაკერძაფაშ მიზეზი, ნამუსით იესო დო თიშ მოწაფეეფ შეხვადუდესინ, რელიგიურ, სოციალურ დო ეთნიკურ გორთუალა რდუ. მოწაფეეფწკუმა ხოლო მოქმედენდ თეცალ გარემო, ათეშენ თინეფ ხოლო გიმირჩქინანდეს გიშაკერძაფას. ართობა ქუღდესკონ თიშენ, მოწაფეეფს ოკო დუთირდესკო მუნეფიშ შეხედულებეფ.
6. ქიმიჸონით თიშ მაგალითეფ, მუჭო შილებე იმოქმედას ჩქინწკუმა გიშაკერძაფაქ.
6 ამდღა ჩქი ხოლო შეფხვადუთ გიშაკერძაფას, ნამუთ გავრცელებურ რე ქვეყნიერებას. შილებე თიშ შედეგეფ ჩქინ დუდშა გიმოფცადათ, ვარდა ჩქი გიმიფრჩქინათ თე თვისება შხვეფწკუმა. ართ ავსტრალიელ პიონერ და იჩიებ: „ჩეკანიან ხალხ ბჯოგუდ, მუშენდა ვორწყედ, მუჭოთ ჯვეშონ თეშ, ჩქიმ დროს ხოლო აბორიგენეფს უსამართლოთ ოქცუდეს. თე ირფელს თიქ ხოლო ქიგიაძინ, ნამდა პირადო ჩქიმ დუდშა გიმოფცად შეურაცხყოფა“. ართ კანადელ ჯიმა იშინანს, მუნერ გიშაკერძაფას გიმირჩქინანდჷ შხვეფწკუმა ნინაშ გურშენ: „ფიფქრენდჷ, ნამდა ფრანგულ ნინაშა მორაგადე ხალხ არძაშ უჯგუშეფ რდეს დო ვამაძირუაფუდ ინგლისურ ნინაშა მორაგადე კათა“.
7. მუჭო გიორჯგინ იესოქ გიშაკერძაფას?
7 მუჭოთ იესოშ დროსინ თეშ, ამდღა ხოლო გიშაკერძაფა მანგარო რე გავრცელებურ. მუჭო გიორჯგინ იესოქ თე თვისებას? პირველ, თინა ირნერ გიშაკერძაფაშე ვარიას იჩიებუდ დო დღას ვეგშაგორუნდჷ ხალხის ართიანშე. იესო უქადაქუდ მდიდარეფს, ღარიბეფს, ფარისეველეფს, სამარიელეფს, ოგაფურეფიშ ემაშაყარალეფს დო შხვა ცოდამ კათას. მაჟია, მუშ გურაფეფით დო საქციელით იესოქ მოწაფეეფს ქაძირ, ნამდა შხვეფს ეჭვიშ თოლით ვა უჯინესკო დო ვეგმურჩქინდესკო გიშაკერძაფა.
გივორჯგინათ გიშაკერძაფას ჸოროფათ დო თანდაბლობათ
8. ნამ მნიშვნელოვან პრინციპშა რე გერსხილ ქრისტიანულ ართობა?
8 იესოქ მუშ მოწაფეეფს დაგურუ თი მნიშვნელოვან პრინციპ, ნამდგაშა ჩქინ ართობა რე გერსხილ. თიქ თქუ: „თქვა არძა ჯიმალეფ რეთ“ (წეკითხით მათე 23:8, 9). * ართ მხარე, მუშ გურშენით „ჯიმალეფ“ ვორეთინ, თინა რე, ნამდა არძა ადამიშ გამნარყ ვორეთ (საქ. 17:26). მარა რე მაჟია მხარე ხოლო. იესოქ მუშ მოწაფეეფს ეუნწყჷ, ნამდა თინეფ და დო ჯიმალეფ რდეს, მუშენდა იეჰოვას მუნეფიშ ზეციერ მუმათ აღიარენდეს (მათ. 12:50). თეს გეძინელ, თინეფ დიდ სულიერ ოჯახიშ წევრეფ რდეს, ნამუსით ჸოროფა დო რწმენა ოხვარუდ უღდესკო ართობა. ათეშენ, მუნეფიშ წერილეფს მოციქულეფ ქრისტიანეფს და დო ჯიმალეფო მიშინუანდეს (რომ. 1:13; 1 პეტ. 2:17; 1 იოან. 3:13). *
9, 10. ა) მუშენ ვა უღდეს იუდეველეფს ეროვნებაშ გურშენ სიამაყეშ მიზეზი? ბ) მუ მაგალით მიჸონ იესოქ თიშ ოძირაფალო, ნამდა ეროვნებაშ გურშენ გიშაკერძაფა გლახა რე? (ქოძირით სურათ მა-8 გვერდის).
9 იესოქ თქუ, ნამდა ართიანს და დო ჯიმალეფცალო ოკო ვუჯინათ დო უკულ გეუძინ, მუშმადიდა მნიშვნელობა უღჷ თანდაბლობას (წეკითხით მათე 23:11, 12). * მუჭოთ მოშინაფილ რდუნ, მოციქულეფ შკას ართობას სიამაყე ოცილუდ. თიმ დროს ბრელ იუდეველ ამაყენდჷ მუშ ეროვნებათ. თინეფ ფიქრენდეს, ნამდა უღდეს თეშ მიზეზ, მუშენდა აბრაამიშ გამნარყ რდეს. მარა იოანე ნათლიშმცემელქ თინეფს უწუ: „ღორონც უღჷ თიშ ძალა, ნამდა თე ქუალეფშე დურთინუას აბრაამს სქუალეფ“ (ლუკ. 3:8).
10 იესოს ჯოგუდ ეროვნებაშ გურშენ გიმორჩქინელ სიამაყე. თექ ჯგირო ქიძირ, მუჟამსით მწიგნობარქ თის კითხჷ: „ქო მარა, მი რე ჩქიმ მოყვასი?“. თეშ პასუხო იესოქ სამარიელიშ იგავ ქიმიჸონ, ნამუთიქ ყაჩაღეფიშ ნალახა იუდეველს მეხვარ. მიკმალ-მუკმალ იუდეველეფ თე უბედურ კოჩის ყურადღებას ვაქციენდეს, მარა სამარიელს ეცოდ თიქ. იესოქ თე იგავიშ ბოლოს მწიგნობარს უწუ, ნამდა სამარიელიშ მაგალითის მიაჸუნკო (ლუკ. 10:25—37). ქრისტექ თე იგავით ქაძირ, ნამდა სამარიელქ იუდეველეფს არძანერ ხალხწკუმა ჸოროფაშ გიმორჩქინაშ ჯგირ მაგალით დოუტუ.
11. მუშენ ოკო ვეგმირჩქინესკო ქრისტეშ მოწაფეეფქ გიშაკერძაფა შხვა ეროვნებაშ კათაწკუმა დო მუჭო ოხვარუდ იესო თინეფს?
11 იესოშ მცნებეფ დუცვებდესკონ თიშენ, მოწაფეეფქ ოკო გიორჯგინესკო სიამაყეს დო გიშაკერძაფას. სოიშახ ზეცაშა ემაღალებუდკონ, თიქ დავალება მეჩჷ მოწაფეეფს, ნამდა დუმოწმებდესკო „მთელ იუდეას დო სამარიას დო დედამიწაშ არძა კუნთხუს“ (საქ. 1:8). თე დავალება შეასრულესკონ თიშენ, იესოქ ადრეშე დიჭყჷ თინეფიშ მომზადება. თინა ოგურუანდ მოციქულეფს, ნამდა შხვა ეროვნებაშ კათაწკუმა ჯგირ თვისებეფ უგორდესკო. თიქ შხვა ეროვნებაშ ჯარიშ უნჩაშის გიმორჩქინელ რწმენაშ გურშენ ოცქუ (მათ. 8:5—10). მუშ მშობლიურ ქალაქ ნაზარეთის იესოქ მიშინუ, მუჭო გიმირჩქინ იეჰოვაქ ჭყოლოფა ფინიკიელ ქომონჯ ღურელ ოსურწკუმა დო სირიელ ნაამანწკუმა ხოლო, მისით კეთრი უღუდ (ლუკ. 4:25—27). იესოქ უქადაქ სამარიელ ოსურს დო სამარიელეფიშ ქალაქის ჟირ დღას გაჩენდჷ, მუშენდა თექიანეფქ დეინტერესეს თიშ ცნობათ (იოან. 4:21—24, 40).
გიშაკერძაფა პირველ საუკუნეს
12, 13. ა) მუნერ რეაქცია უღდეს მოციქულეფს, მუჟამსით იესო სამარიელ ოსურს უქადაქუდ? (ქოძირით სურათ მა-8 გვერდის). ბ) სოვრეშე იძირე, ნამდა იოანექ დო იაკობიქ ვენანჭეს თე გაკვეთილს?
12 მუშო ოკო რაგად მოციქულეფშო ეფჷ ვა რდუ გიშაკერძაფაშა დუდიშ ეჩილითაფა. თინეფს მანგარო გუკვირდეს თიშ ძირაფაქ, ნამდა იესო სამარიელ ოსურს ოგურუანდჷ (იოან. 4:9, 27). იუდეველ რელიგიურ წინამძღოლეფ ოსურეფს სახალხოთ ვა ურაგადუდეს დო მუშო ოკო რაგად, ვართ სამარიელ ოსურს დურაგადუანდეს, ნამუსით ჯგირ რეპუტაცია ვა უღუდ. მოციქულეფ ოხვეწდეს იესოს, ოჭკუმალ ოუჭკუმუდკო. მარა იესო თეშ რდუ სულიერ საკითხეფშენ ჩიებათ კმაყოფილ, ნამდა შურო ვა გინაფლენდჷ შკირენას. იეჰოვაშ ნება რდუ, იესოქ არძას უქადაქუკო, თეწკუმა ართო, სამარიელ ოსურს ხოლო. სამეფოშ გურშენ ქადაქება იესოშო ოჭკუმალიშ ჭკუმუაცალ რდუ (იოან. 4:31—34).
13 იოანექ დო იაკობიქ ვენანჭეს თე მნიშვნელოვან გაკვეთილს. ართშა, მუჟამსით იესოწკუმა ართო სამარიას რდესინ, თინეფ ართ-ართ სოფელს გიოსერაფალ ადგილს გორუნდეს. მარა სამარიელეფქ ვარია უწის გიოსერაფალ ადგილშენ. იოანეს დო იაკობის მანგარო მურთეს გურქ დო იესოს უწის, ნამდა ზეციერ დაჩხირით გუნადგურებუდკო თე სოფელი. თეშ გურშენ იესოქ მკაცრ რჩევა მეჩ თინეფს (ლუკ. 9:51—56). თე ამბე იაკობიშ დო იოანეშ მშობლიურ მხარეს, გალილეას ქუმოხვალამედკონ, შილებე მოციქულეფს თეცალ რეაქცია ვა უღდესკო. მუჭოთ იძირენ, თინეფქ გიშაკერძაფა გეგმირჩქინეს დო ათეშენ მურთეს გურქ. ჭიჭე ხანიშ უკულ, მუჟამსით იოანე მოციქულ სამარიელეფწკუმა ქადაქენდუნ, თინეფქ ქუმურჩქილუეს თის. იოანე ალბათ უხერხულო იგინანდჷ დუც, მუშენდა ართ დროს გურქ მოურთ თინეფიშ საქციელშენ (საქ. 8:14, 25).
14. მუჭო მაგვარეს ნინაშ გურშენ გიმორჩქინელ გიშაკერძაფა პირველ საუკუნეს?
14 ახ. წ. 33 წანაშ ჟარნეჩდომავითა დღახუშ უკულ ხეთეშე ქრისტიანეფ შკას დისკრიმინაციაქ ქირჩქინ დუდი. მუჟამსით ქომონჯ ღურელ ოსურეფს ოჭკუმალს უნაწილენდესინ, ჯიმალეფ ნაკლებ ყურადღებას აქციენდეს ბერძნულ ნინაშა მორაგადე იუდეველეფს (საქ. 6:1). მუჭოთ იძირენ, თინეფქ ნინაშ გურშენ გეგმირჩქინეს გიშაკერძაფა. სიტუაცია გეგშუსწორებდესკონ თიშენ, მოციქულეფქ თე საქმე შესაფერის ჯიმალეფს დავალეს. თე ჯიმალეფს ბერძნულ სახელეფ უღდეს, მუთ ბერძნულ ნინაშა მორაგადე ქომონჯ ღურელ ოსურეფს გურშა ელუკინანდჷ.
15. მუჭო გიორჯგინ პეტრექ გიშაკერძაფას? (ქოძირით სურათ მა-8 გვერდის).
15 ახ. წ. 36 წანას მოწაფეეფიშ მომზადებაშ საქმექ უმოს ფართო მაშტაბეფშა ქიმერთჷ. მოციქულ პეტრეს ჩვევათ უღუდ, ხვალე იუდეველეფწკუმა უღუდკო ურთიერთობა. მარა ღორონთიქ არგამათ ქაძირ, ნამდა ქრისტიანეფქ გიშაკერძაფა ოკო ვეგმირჩქინან. თეშ უკულ პეტრექ რომაელ ჯარიშკოჩის, კორნელიუსის უქადაქ (წეკითხით საქმეები 10:28, 34, 35). * თე მოვლენაშ უკულ მოციქულს იუდეველ ვა რდუნ თი ქრისტიანეფწკუმა ხოლო უღუდ ურთიერთობა. წანეფიშ უკულ, ქალაქ ანტიოქიას პეტრექ ვარია ქოთქუ შხვა ეროვნებაშ ქრისტიანეფწკუმა ართო ჭკუმუაშ გურშენ (გალ. 2:11—14). თე დროს პავლექ საჭირო რჩევა ქიმეჩ თის დო მუჭოთ იძირენ, პეტრექ მიღჷ თიშ რჩევა. მუჟამსით პეტრექ მცირე აზიას მახორუ ებრაელეფს დო შხვა ეროვნებაშ ქრისტიანეფს პირველ წერილ მეჭარუნ, თიქ ჯგირ სიტყვეფით მიშინუ მთელ საჯიმალო (1 პეტ. 1:1; 2:17).
16. მუთ გიშეგორუდეს შხვეფშე პირველ საუკუნეშ ქრისტიანეფ?
16 მუშო ოკო რაგად, მოციქულეფქ იესოშ მაგალითშე ქიდიგურეს, ნამდა „არძანერ კოჩ“ ქიჸოროფესკო (იოან. 12:32; 1 ტიმ. 4:10). თეს დრო ოკოდ, მარა თინეფქ იშენით დოთირუეს მუნეფიშ აზროვნება. პირველ საუკუნეშ ქრისტიანეფს ართიან უჸორდეს დო თეს შხვეფ ხოლო ორწყედეს. მაჭარალ ტერტულიანე, ნამუთ მაჟია საუკუნეს ცხოვრენდუნ, ჭარუნს, მუს იჩიებდეს ქრისტიანეფიშ გურშენ შხვეფ: „თინეფს ართიან უჸორა . . . თინეფ მზათ რენა ართიანიშ გურშენ დოღურან“. ქრისტიანეფქ დითირეს „ახალ პიროვნებათ“, ათეშენ შხვეფს ღორონთიშ თოლით უჯინედეს დო არძა ართიანიშ თანასწორო მიორჩქუდეს (კოლ. 3:10, 11).
17. მუჭო შემლებნა ჩქინ გურშე გიშაკერძაფაშ ეშაჸათამა? ქიმიჸონით მაგალითეფი.
17 შილებე ამდღა ჩქი ხოლო დემესაჭირან დროქ, ნამდა ჩქინ გურშე გიშაკერძაფა გეშვოჸოთათ. საფრანგეთის მახორუ ართ და იჩიებ: „იეჰოვაქ
დუმოგურუ, მუჭო გიმიფრჩქინე არძანერ ხალხიშ ჸოროფა. მარა მა ამდღა ხოლო ბგურაფლენქ, მუჭო გივორჯგინე გიშაკერძაფას დო თენა ირიათო ვა რე ადვილ. ზუსტას ათეშენ ვაგრძელენქ თე საკითხშენ ლოცვას“. ართ დას ხოლო, ნამუთ ესპანეთშე რე, თეცალ სიტუაცია უღჷ: „ამდღა ხოლო ვობრძოლუქ თიშ ცთუნებას, ნამთინე ეთნიკურ ჯგუფწკუმა გიშაკერძაფა ვეგმიფრჩქინე დო თეს ხშირას ვახერხენქ. მარა მიჩქჷ, ნამდა ბრძოლა ოკო გუვაგრძელე. იეჰოვას ვუმარდუქ, ნამდა მუშ დიდ ოჯახიშ წევრი ვორექ“. არძას შემლებნა ჩქინ დუდიშ შემოწმება. ჩქი ხოლო ხომ ვა მოსაჭირნა, ნამდა თე ჟირ დაცალო ვებრძოლათ გიშაკერძაფას?ჸოროფათ გივორჯგინათ გიშაკერძაფას
18, 19. ა) მუშენ ოკო ვაფთქუათ შხვეფწკუმა ურთიერთობაშენ ვარია? ბ) მუჭო შემლებნა თეშ კეთება?
18 ჯგირ იჸუაფ ქოფშუდან, ნამდა ართ დროს ჩქი ხოლო „უცხოეფ“ ვორდით დო ვამღუდეს ხოლოშიან ურთიერთობა ღორონთწკუმა (ეფეს. 2:12). მარა იეჰოვაქ ჸოროფათ მემღეს (ოს. 11:4; იოან. 6:44). თეს გეძინელ, იესოქ ხოლო ჯგირო მემღეს. თაშ ქოფთქუათინ, თიქ კარ გომინჯეს, ნამდა ღორონთიშ ოჯახიშ წევრეფ პჸოფედითკო (წეკითხით რომაელები 15:7). * არასურლყოფილებაშ უმკუჯინუო, იესოქ ვარია ვა უთქუალ ჩქინდე, ათეშენ აზრო ხოლო ოკო ვა მომირთან, ნამდა ეროვნებაშ ვარდა შხვა მიზეზიშ გურშენ მითინწკუმა ურთიერთობაშენ ვარია ქოფთქუათ!
19 მუთ უმოსო მივანჭუაფუთ თე უბადო ქიანაშ მოსპუალას, თით უმოსო მიძინანს გორთუალა, გიშაკერძაფა დო ნტერალა (გალ. 5:19—21; 2 ტიმ. 3:13). ჩქი იეჰოვაშ მსახურეფ ვორეთ დო თიშ სიბრძნეს მეპჸუნთ, ნამდგაშა მშვიდობა დო გიშაკერძაფაშე დუდიშ შეკება მიშურს (იაკ. 3:17, 18). მოხიოლნა შხვა ეროვნებაშ კათაწკუმა მეგობრობა, ვა ვოწინააღმდეგუთ კულტურულ განსხვავებას დო შილებე თინეფიშ ნინას ხოლო ბგურაფლენდათ. მუჟამსით თაშ იფქციებუთინ, მშვიდობა მალწყარცალო მოურს დო სამართლიანობა ზღვაშ ტალღეფცალ იჸუაფ (ეს. 48:17, 18).
20. მუჭო თირანს ჸოროფა ჩქინ აზროვნებას დო გურს?
20 დაჭყაფუს მოშინაფილ ავსტრალიელ დაქ ბიბლიაშ გურაფა ქიდიჭყჷ დო თინა იშინანს მუჭო იმოქმედ თე ირფელქ თიწკუმა: „დიფთირე აზროვნება დო გურიშ მდგომარეობა. თაშ ნამდა, გიშაკერძაფას დო სიძულვილიშ გრძნობას ჭიჭე-ჭიჭეთ გივორჯგინ“. კანადელ ჯიმა იჩიებ: „ქიმეფხვად, ნამდა რასიზმის ურჩქინჯობა უნწყუნს ხეს დო ხალხიშ თვისებეფ, თიშა ვა რე დამოკიდებულ, სო დებადეს თინეფქ“. თიქ ინგლისურ ნინაშა მორაგადე და ქიმიჸონ ოსურო. თეცალ ცვლილებეფ არგამათ ოძირანს, ნამდა ქრისტიანულ ჸოროფას შეულებ გიორჯგინას გიშაკერძაფას. თე ჸოროფა მარზენა ართობას, ნამდგაშა მუთუნს ვაცილებე (კოლ. 3:14).
^ აბზ. 1 იოან. 17:20, 21: 20 ხვალე თენეფშე ვა რთხინქ, თი კათაშე ხოლო რთხინქ, მიდგას თინეფიშ სიტყვეფით ქაშის ჩქიმ რწმენაქ, 21 მუშენდა არძა ართ ქორდან, მუჭოთ სი, მუმა, ჩქიმწკუმა რექ ართობას, მა — სქანწკუმა, ნამდა თინეფ ხოლო ართობას რდან ჩქინწკუმა დო ქვეყნიერებაქ ქირწმუნას, ნამდა სი მუმაშკვჷ.
^ აბზ. 8 მათ. 23:8, 9: 8 მითინქ ვა დოიძახან რაბი, მუშენდა ართ მოძღვარ რჸუნა დო თქვა არძა ჯიმალეფ რეთ; 9 ვართ მუმა დუძახათ მითინს დედამიწას, მუშენდა ართ მუმა რჸუნა — ზეციერი.
^ აბზ. 8 სიტყვას „ჯიმალეფს“ თი ოსურკათა ხოლო იგულისხმებ, მით კრებეფს რენა. პავლექ მუშ ართ-ართ წერილ რომაელ „ჯიმალეფს“ მეჭარ. მარა თინა დალეფს ხოლო გულისხმენდჷ დო ნამთინეშ სახელ მიშინუ თე წერილს (რომ. 16:1, 3, 6, 12). „გინაჯინალ კოშკის“ ქრისტიანეფ და დო ჯიმალეფო რენა მოშინაფილ.
^ აბზ. 9 მათ. 23:11, 12: 11 თქვან შკას უდიდაშ თქვან მსახურ რდას; 12 მიდგა დუც იმაღალენსინ, დედაბალებ, მარა მით დუც იდაბალენსინ, ემაღალებ.
^ აბზ. 15 საქ. 10:28, 34, 35: 28 თიქ უწუ თინეფს: „თქვა ჯგირო გიჩქუნა, ნამდა კანონ იუდეველს უცხოტომელშა მეულაშ დო ურთიერთობაშ უფლებას ვარზენს, მარა ღორონთიქ ქუმოძირუ, ნამდა მითინს ვადუძახე უწმინდურ“. 34 თიმ დროს პეტრექ თქუ: „ასე მართალო ვორწყექ, ნამდა ღორონც გიშაკერძაფა ვა უჩქჷ. 35 არძა რჯულშე, მიდგას თიშ შიშ უღჷ დო სიმართლეს ორთუნ, მოსაწონ რე თიშო“.
^ აბზ. 18 რომ. 15:7: ათეშენ მთელ გურით მიღით ართიან, მუჭოთ ქრისტექ მეიღეს მთელ გურით, ღორონთიშ ოდიდებელო.