1. Ligongo cici ndaŵi jatukutama jino jili japajika?

APANO tukutama mundaŵi japajika. Mwakamulana ni yajalocesye Baibulo, Yehofa akusonganganya “likuga lyekulungwa lya ŵandu . . . lyakutyocela ku mitundu josope, lukosyo lulilose soni ciŵeceto cilicose.” Likugali, apano lili “mtundu wamacili” wa ŵandu ŵakusangalala ŵakupunda 8,000,000. Ŵanduŵa ni ‘ŵakumtendela Mlungu undumetume wapajika musi ni cilo.’ (Ciu. 7:9, 15; Yes. 60:22) Masiku agano, ciŵalanjilo ca ŵandu ŵakumnonyela Mlungu soni ŵakwanonyela acimjawo cikutupilatupilape kupundana ni kalakose.

2. Ana ŵandu ŵakutalikangana ni Mlungu akusaŵa ŵamtuli? (Alole ciwulili cacili penanipa.)

² Nambope, Malemba gasasilesoni kuti mundaŵi jetu jino ŵandu ŵakutalikangana ni Mlungu cacikola cinonyelo camtundu wine. Ndumetume Paulo jwalembile kuti, ‘M’masiku gambesi . . . , ŵandu caciŵa ŵakulinonyela, ŵakunonyela mbiya, . . . ŵakunonyela yakusangalasya m’malo mwakumnonyela Mlungu.’ (2 Tim. 3:1-4) Cinonyelo camtundu welewu cili cakutindana ni cinonyelo catukusosekwa kola Aklistuwe. Ŵandu ŵakwete cinonyelo celeci akusaŵa ŵangasangalala  yisyesyene. Yeleyi ni yayiwandile m’cilambo cakulinonyela soni ‘cakusawusyaci.’

3. Ana munganiji citutagulilane cici, soni ligongo cici kutagulilana yeleyi kuli kwakusosekwa?

³ Mundaŵi ja ndumetume Paulo, ŵandu ŵajinji ŵakwete cinonyelo cakulemwecekaci. Ligongo lyakumanyilila kogoya kwa cinonyeloci, jwalakwe ŵasalile Aklistu kuti ‘ŵaŵambaleje’ ŵandu ŵakusalosya cinonyelo cakulemwecekaci. (2 Tim. 3:5) Nambo kusala yisyene, yili yangakomboleka kuyiŵambala yosope yakusatenda ŵandu ŵakusalosya cinonyelo celeci. Ni ana mpaka tutende wuli kuti tulinjilile kuŵambala yakusatenda ŵanduyi kuti tumsangalasyeje Yehofa, Mlungu jwetu jwacinonyelo? Kwende tutagulilane kulekangana kwakupali pasikati pa cinonyelo cakusasaka Mlungu kuti tukole ni cinonyelo cakucitagulila pa 2 Timoteo 3:2-4. Kutenda yeleyi cikutukamucisye kumanyilila cinonyelo campaka citukamucisye kuŵa ŵakusangalala yisyesyene.

4. Ligongo cici kulinonyela mwakuŵajilwa nganikuŵa kulemwa?

⁴ Paulo jwalembile kuti, “Ŵandu caciŵa ŵakulinonyela.” Nambo ana kulinonyela mwakuŵajilwa kuli kulemwa? Iyayi, soni ni yatukusosekwa kutenda. Yehofa jwatupanganyisye m’yoyo. Ni ligongo lyakwe Yesu jwatite, “Mumnonyeleje mjenu mpela mwamkusalinonyelela mwasyene.” (Maliko 12:31) Naga tukulepela kulinonyela acimsyewe, nikuti nganituŵa tukombwele kwanonyela acimjetu. Malemba gakusasalasoni kuti, “Acalume ŵanonyeleje aciŵamkwawo, mpela mwakusayinonyelela yilu yawo. Jwele jwakusamnonyela jwamkongwe jwakwe nikuti akusalinonyela jwalakwe msyene. Pakuŵa pangali mundu jwaŵaŵengene ni cilu cakwe, nambo akusacilisya soni kucisamalila.” (Aef. 5:28, 29) M’yoyo, kulinonyela mwakuŵajilwa nganikuŵa kulemwa.

5. Ana ŵandu ŵakusalinonyela mwakupundanganya ali ŵamtuli?

⁵ Kulinonyela kwakukolasile pa 2 Timoteo 3:2 nganikuŵa kwakuŵajilwa. Kuli kulinonyela kwakulemweceka. Ŵandu ŵakwete cinonyelo celeci akusaliganicisyaga mwakupundanganya. (Aŵalanje Aloma 12:3.) Jemanjaji akusasamala mnope ya acimsyenewo, ngaŵaga ya ŵane. Palemwisye, akusawutucila kwajimba magambo ŵane m’malo mwakwiticisya yalemwisyeyo. Ŵandu ŵamti m’yiyiŵa ngakusaŵa ŵakusangalala yisyesyene.

6. Ana ŵandu ŵakusamnonyela Mlungu akusakola ndamo syapi?

⁶ Pa ndamo syakulemweceka syaŵasasile Paulo pa 2 Timoteo 3:1-4, kulinonyela kuli pandanda. Ŵandu ŵane ŵalijiganye mnope ya Baibulo akusati ndumetume Paulo jwasasile yeleyi ligongo ndamo sine syosopesyo sili mkati mwa jele ndamoji. Nambo ŵandu ŵakusamnonyela Mlungu akusalosya ndamo syambone mpela cisangalalo, mtendele, kulitimalika, canasa, umbone mtima, cikulupi, kufasa, soni kuligosa. (Aga. 5:22, 23) Jwamalumbo jwalembile kuti, “Ŵakusangalala ali ŵandu ŵele Mlungu jwawo ali Yehofa!” (Sal. 144:15) Yehofa ali Mlungu jwacisangalalo, mwamti ŵandu ŵakwe akusalosya ndamoji. Ŵandu ŵakweŵa akusasangalala ni kulipeleka pakwakamucisya ŵane. Nambo ŵandu ŵakulinonyela, mtima wawo ukusaŵa pakupocela yindu basi.—Mase. 20:35.

7. Ana tukusosekwa kuliwusya yiwusyo yapi kuti tumanyilile naga tukusamnonyela yisyene Mlungu?

⁷ Ana mpaka tumanyilile camtuli kuti tutandite kulinonyela mnope m’malo mwakumnonyela Mlungu? Lilemba lya Afilipi 2:3, 4 mpaka litukamucisye kumanyilila yeleyi. Likusati, “Akatenda cindu cilicose mwakangana kapena mwakulinonyela, nambo mwakulinandiya ŵawoneje ŵane kuŵa ŵakwapunda. Akaganicisyaga yakusaka yawope, nambo aganicisyejesoni yakusaka ya ŵane.” Ni maloŵe gelega, tuliwusyeje kuti, ‘Ana ngusatenda yayili mu lilembali? Ana ndili jwakusacilila kutenda lisosa lya Mlungu? Ana ngusinakamucisya ŵane kumpingo ni mu undumetume?’ Kulipeleka wasyegwe pakwakamucisya ŵane kuli kwakusawusya. Kukusasaka mtawu. Nambope,  tukusaŵa ŵakusangalala kumanyilila kuti Jwakulamulila jwa yosope akusatunonyela. Nambi ana panasoni cine cakusangalasya kupunda yeleyi?

8. Ana kunonyela Mlungu kwatendekasisye ŵane kutenda yindu yapi?

⁸ Kunonyela Mlungu kwatendekasisye ŵandu ŵane kuleka masengo gambiya syejinji ni kutanda kumtumicila Yehofa mwakutamilicika. Yeleyi ni yaŵatesile mlongo jwine jwakusatamaga ku United States, jwali dokotala. Jwalakwe ŵalesile masengo gapenani ni kutanda upayiniya wakutamilicika, mwamti atumicile m’yilambo yejinji ni ŵamkwakwe. Pakuganicisya muyaŵelele yindu munyuma, jwalakwe ŵatite, “Yatuŵele tuli mkusimana nayo pakutumicila mu mkuli wa ciŵeceto cine, soni acimjetu ŵatupatile, yitutendekasisye kuti tukole umi wapenani mnope. Apanopano, ngusatendagape ya udokotala, nambope kumalila ndaŵi ni macili pakwaposya ŵandu mwausimu nambosoni pakamucisya mumpingo kukusandendekasya kuŵa jwakusangalala soni jwakwikutila.”

9. Ligongo cici kunonyela mbiya kwangayikasya cisangalalo cisyesyene?

⁹ Paulo ŵalembilesoni kuti ŵandu caciŵa “ŵakunonyela mbiya.” M’caka cine munyumamo, mpayiniya jwine jwa ku Ireland jwamlalicile mundu jwine yakwamba Mlungu. Pambesi pakwe, mundujo jwakopwesye mbiya mumsaku mwakwe, ni kuŵeceta mwakupoka kuti, “Aju ni mlungu jwangu!” Atamose kuti ŵandu ŵajinji nganaŵa aŵecete mwakutwanga m’yiyi, nambo cilamboci cigumbele ni ŵandu ŵakunonyela mnope mbiya ni yindu yampaka akombole kusuma. Nambope, Baibulo jikusatukalamusya kuti, “Mundu jwakunonyela silifa jwangajikutila ni silifa, nambosoni mundu jwakunonyela cipanje jwangajikutila ni yindu yakusapata.” (Mlal. 5:10) Ŵandu mpela ŵeleŵa ndaŵi syosope akusasaka mbiya syejinji, soni pakusisosasosa, akusaliyikacisya “yakupweteka yejinji” paumi wawo.—1 Tim. 6:9, 10.

10. Ana Baibulo jikusasala yamtuli pakwamba ya cipanje ni usawuci?

¹⁰ Yili yisyene kuti mbiya sili syakusosekwa. Sikusatukamucisya nditu. (Mlal. 7:12) Nambo ana mundu mpaka aŵe jwakusangalala yisyene ali akwetepe yindu yakusosekwa paumi? Kwabasi! (Aŵalanje Mlaliki 5:12.) Aguli mwanace jwa Yake jwalembile kuti, “Akasamba une usawuci kapena cipanje. Nambo agambeje kumba cakulya cangusosecela.” Wosopewe mpaka tupikanicisye ligongo lyakwe Solomoni nganasakaga kuti aŵe jwakulaga mnope. Jwalakwe jwasasile kuti usawuci ukamtendekasisye kutanda kwiŵa ni kulisakasya lina lya Mlungu. Nambi ligongo cici ŵapopesile kuti akampa cipanje? Jwalakwe jwalembile kuti, “Kuti ngajikuta mnope ni kwakana ŵalakwe kuti, ‘Yehofa ali ŵanisoni?’” (Miy. 30:8, 9) Mwine mpaka tuganicisyesoni ya ŵandu ŵane ŵakusaŵika nganisyo syawo syosope pa cipanje ngaŵaga Mlungu.

11. Ana Yesu jwasasile yamtuli pakwamba ya mbiya?

¹¹ Ŵandu ŵakusanonyela mnope mbiya yikusaŵa yakusawusya kumsangalasya Mlungu. Yesu jwasasile kuti, “Kapolo ngaŵa mkutumicila acambuje ŵaŵili, pakuŵa caciŵengana ni jumo ni kumnonyela jwinejo, kapena caciŵa jwakulupicika kwa jumo ni kumnyosya jwinejo. Nganaŵa akombwele kumtumicila Mlungu soni Cipanje pandaŵi jimo.” Nambo mkanasale yeleyi jwatite, “Alece kuliwunjicila cipanje pacilambo capasi, pele yijosolo ni mkuwo mpaka yijonanje, nambosoni pele ŵawiyi mpaka aposokole ni kwiŵa. Nambo awunjiceje cipanje cawo kwinani, kwele yijosolo ni mkuwo nganiyiŵa yijonasile, kwelesoni ŵawiyi nganaŵa aposokwele ni kwiŵa.”—Mat. 6:19, 20, 24.

12. Ana umi wangasaka yejinji mpaka utukamucisye camtuli kutumicila Yehofa mwakutamilicika? Apelece cisyasyo.

¹² Ŵandu ŵajinji ayiweni kuti kutama ni umi wangasaka yejinji ngakukusagamba kumtendekasya mundu kuŵa jwakusangalalape, nambo kukusakamucisyasoni kuti umtumicileje Yehofa mwakutamilicika.  Jack, jwakusatamaga ku United States, jwasumisye nyumba soni kampani jakwe pakumanyilila kuti kutenda yeleyi cikumkamucisye kuti akombole kutenda upayiniya yalumo ni ŵamkwakwe. Jwalakwe jwatite, “Kwaliji kwakusawusya kusumisya nyumba jakusalala soni malo getu gambone. Kwa yaka yejinji munyumamo, naŵaga jwakutenguka ligongo lya yakusawusya yakumasengo. Nambo ŵamkwangu ŵali mpayiniya jwakutamilicika, ndaŵi syosope ŵaŵaga ŵakusangalala. Mwamti ŵatiga, ‘Une ngwete bwana jwambone mnope!’ Pakuŵa apanopano ndili mpayiniya, nombene ngumalila ndaŵi jejinji kutumicila bwana jujojo, jwali Yehofa.”

13. Ana mpaka tuliwungunye wuli kuti tumanyilile mwatukusasiwonela mbiya?

¹³ Kuti tumanyilile mwatukusasiwonela mbiya, tukusosekwa kuganicisya mwampaka tujanjile yiwusyo yakuyicisyayi, ‘Ana ngusakulupilila soni kamulana ni yajikusasala Baibulo pakwamba ya mbiya? Ana kusosa mbiya ngusakuŵika pamalo gandanda paumi wangu? Ana ngusayiwona yindu yakucilu kuŵa yakusosekwa mnope kupunda unasi wangu ni Yehofa soni ŵandu? Ana ngusakulupilila yisyene kuti Yehofa mpaka ambe yakusosecela yangu?’ Kusala yisyene, mpaka tusimicisye kuti jwalakwe nganaŵa ŵalesile ŵandu ŵakusamkulupililaga.—Mat. 6:33.

14. Ana kayiwone kakuŵajilwa ka yakusangalasya kali kamtuli?

¹⁴ Mwakamulana ni Malemba, ŵandu ŵajinji masiku agano ali “ŵakunonyela yakusangalasya.” Tulijiganyisye kuti kulinonyela mwakuŵajilwa soni kusiwona mbiya mwakuŵajilwa nganikuŵa kwakulemweceka. M’yoyosoni kuyiwona yakusangalasya mwakuŵajilwa nganikuŵa kwakulemweceka. Yehofa jwangasaka kuti tulijimeje yindu mwakupundanganya soni jwangakanya kuti tutendeje yakusangalasya yatukusayinonyela. Ni ligongo lyakwe Baibulo jikusalimbikasya ŵandu ŵakulupicika kuti, “Mjawule mkalye cakulya cenu mwakusangalala ni kumwa finyo jwenu mwakusangalala.”—Mlal. 9:7.

15. Ana mundu ‘jwakunonyela yakusangalasya’ ali jwamtuli?

¹⁵ Ŵandu ŵakwakolanga pa lilemba lya 2 Timoteo 3:4 ali ŵele ŵakusanonyela yakusangalasya mpaka kuliŵalila nayo Mlungu. Lilembali ngalikusati ŵandu caciŵa ŵakunonyela yakusangalasya kupunda Mlungu. Nambo likusati “m’malo  mwakumnonyela Mlungu.” Yeleyi yikulosya kuti ŵanduwo ŵangamnonyela kwene Mlungujo. Mundu jwine jwamlijiganye ya Baibulo jwalembile kuti, “[Lilembali] ngalikusagopolela kuti ŵanduwo akusamnonyela Mlungu. Nambo likusagopolela kuti ŵangamnonyela ata panandi.” Celecitu cili cikalamusyo camacili kwa ŵandu ŵatandite kola mtima wakunonyela mnope yakusangalasya! Maloŵe gakuti “ŵakunonyela yakusangalasya” gakutagulila ya ŵandu ‘ŵakujigalika ni . . . yakusangalasya ya umi awuno.’—Luk. 8:14.

16, 17. Ana Yesu jwapelece cisyasyo camtuli pangani ja yakusangalasya?

¹⁶ Yesu ali cisyasyo cambone mnope pangani ja kuyiwona yakusangalasya mwakuŵajilwa. Jwalakwe jwapite ku “cindimba ca ulombela,” nambosoni pandaŵi jine jwapite ku “cindimba cekulungwa” kumangwakwe Lefi. (Yoh. 2:1-10; Luk. 5:29) Ku cindimba ca ulombela, Yesu jwatesile cakusimonjesya cakucenga mesi ni kuŵa finyo, ligongo jwaliji juli jumasile. Pandaŵi jinesoni, ŵandu paŵaŵecetaga kuti Yesu ali jwakutunduka, jwalakwe ŵajamwice.—Luk. 7:33-36.

¹⁷ Nambotu umi wa Yesu nganiwuŵa pa yakusangalasya basi. Cindu cakusosekwa mnope kwa jwalakwe caliji kumtumicila Yehofa soni kwakamucisya ŵandu. Ŵandu kuti capate umi wangamala, Yesu jwayikene pakuwa ciwa cakupweteka mnope pacitela cakulagacisya. Jwalakwe ŵasalile ŵandu ŵakusaka kumkuya kuti, “Mŵeje ŵakusangalala ŵandu pakumnyosya soni pakumlagasya ni kumlambucisyaga yakusakala ya mtundu wuliwose ligongo lya une. Msangalaleje mnope ligongo mbote jenu jili jekulungwa kwinani, pakuŵa mwelemu ni muŵatendelesoni pakwalagasya ŵakulocesya ŵaŵapali jemanja mkanimpagwe.”—Mat. 5:11, 12.

18. Ana tukusosekwa kuliwusya yiwusyo yapi kuti tumanyilile naga tukusanonyela mnope yakusangalasya?

¹⁸ Ana mpaka tumanyilile camtuli naga tukusanonyela mnope yakusangalasya kapena iyayi? Tuliwusyeje kuti, ‘Ana ngusalongosya yakusangalasya m’malo mwa misongano ni kulalicila? Ana ndili jwakusacilila kulijima yindu yine pakusaka kumtumicila Mlungu? Pakusagula yakusangalasya, ana ngusaganicisya mwakusayiwonela Yehofa yakusangalasya yanguyisakayo?’ Naga tukusamnonyela Mlungu yisyesyene, tuciŵambala yakusangalasya yakusaŵengana nayo, nambosoni tuciŵambala yakusangalasya yatukuyikayicila naga mpaka yimsangalasye.—Aŵalanje Matayo 22:37, 38.

19. Ana ŵani ŵakusaŵa ŵangasangalala yisyesyene?

¹⁹ Pambesi pakuyiwona yipwetesi kwa yaka yakupunda 6,000, cilambo ca Satanaci ciyice kumbesi sano. Cilamboci cigumbele ni ŵandu ŵakulinonyela mnope, soni ŵakunonyela mbiya ni yakusangalasya. Jemanjaji ali ŵandu ŵakusasacilila kupata cilicose cakusaka, mwamti umi wawo wosope ukusaŵa pa yeleyo basi. Ŵandu mpela ŵeleŵa nganaŵa asangalele yisyesyene. Nambo pakwamba ya ŵandu ŵakusangalala yisyesyene, jwamalumbo jwalembile kuti, “Jwakusangalala ali mundu jwele cikamucisyo cakwe cikusatyocela kwa Mlungu jwa Yakobo, jwelesoni cembeceyo cakwe cili mwa Yehofa Mlungu jwakwe.”—Sal. 146:5.

20. Ana cinonyelo ca Yehofa cikusicakamucisya wuli wawojo kuŵa ŵakusangalala?

²⁰ Cinonyelo ca Mlungu cikuwonecela pasikati pa ŵandu ŵa Yehofa, soni ciŵalanjilo cetu cikukula caka cilicose. Welewutu uli umboni wakuti Ucimwene wa Mlungu ukulamulila mwamti pacangakaŵapa ciwuyikasye majali gangaŵalanjika pacilambopa. Kusangalala kusyesyene soni kwangamala kukusayika ligongo lyakutenda lisosa lya Mlungu, pakuŵa tukusamanyilila kuti tukumsangalasya Mlungu Jwaulamusi Wosope. Ŵakusamnonyela Yehofa caciŵa ŵakusangalala mpaka kalakala! Mu ngani jakuyicisya tucitagulilana ndamo sine sya ŵandu ŵakulinonyela. Ni tucilola kulekangana kwa ndamo syelesi ni ndamo syakusakola ŵandu ŵakusamtumicila Yehofa.