CIKULUPI cikusatupa macili gejinji. Mwacisyasyo, atamose kuti Satana akusasakaga konanga unasi wetu ni Yehofa, cikulupi cikusatukamucisya kuti tukombole “kusimisya mapanga gosope gakolela moto wa Satana.” (Aef. 6:16) Ni cikulupi tucikombola kupilila patukusimana ni yipwetesi yekulungwakulungwa. Yesu jwasalile ŵakulijiganya ŵakwe kuti, “Naga mkwete cikulupi mpela kambeju ka mcele, timcilisalila ali litumbili kuti, ‘Mtukuce apano, ni mjawule ako,’ lyalakwe ni kutukuka nditu.” (Mat. 17:20) Ligongo lyakuti cikulupi mpaka citutendekasye kulimbisya unasi wetu ni Yehofa, tukusosekwa kuliwusya yiwusyo yakuyicisyayi, Ana cikulupi ni cici? Ana mwawuŵelele mtima wetu, yikusakwaya camtuli cikulupi cetu? Ana mpaka tulimbisye camtuli cikulupi cetu? Ana tukusosekwa kwakulupilila ŵani?—Alo. 4:3.

Cikulupi cikusapunda kwamba kulupilila kapena kumanyilila yisyesyene, ligongo “atamose misimu jakusakala jikusakulupilila yeleyi soni jikusatetemela ni woga.” (Yak. 2:19) Sano ana cikulupi cili cici?

Baibulo jikusasala mbali siŵili pakwamba ya ngopolelo ja maloŵe gakuti cikulupi. Ngopolelo jandanda jikusati, “kulupilila nikuti ngakayicila kose pa yindu yele yitukwembeceyayo.” (Aheb. 11:1a) Naga tukukola cikulupi, tucikulupilila kuti yiliyose yasasile Yehofa yili yisyene soni kuti yicikwanilicikwa. Mwacisyasyo, Yehofa ŵasalile Aisalaeli kuti, “Naga jemanja mpaka mkombole kukasa cilanga cangu cakuti kuŵeje musi soni cilanga cangu cakuti kuŵeje cilo, kuti musi ni cilo yikayika pandaŵi jakwe, nikuti unesoni mpaka ngombole kukasa cilanga cangu ni Daudi.” (Yel. 33:20, 21, NW) Ana pakwete patesile woga kuti mwine lyuŵa mpaka lilece kopoka kapena kapila yampaka yitendekasye kuti pakapagwa musi soni cilo? Naga nganituŵa tukayicile malamusi gakajende ka yakupanganyikwa yayikusatendekasya kuti cilambo cisyungulileje lyuŵa, ana mpaka tukayicile kuti Mkupanganya jwa yindu yeleyi nganaŵa akwanilisye yindu yaŵasasile kuti cacitenda? Nganituŵa tukayicile atapanandi.—Yes. 55:10, 11; Mat. 5:18.

Ngopolelo jaŵili jikusati, cikulupi cili “kusimicisya kuti yindu yele yangatukuyiwona kuti kusyene yipali.” Cikulupi akucikolanga kuti “kusimicisya kuti yindu,” yangatukusayiwona ni meso getu yipali. (Aheb. 11:1b) Ana yeleyi mpaka yikombolece camtuli? Tuwanicisye kuti mwanace akwawusya kuti, ‘Ana akusamanyilila camtuli kuti kwana mpweya?’ Atamose kuti nganawuwonejepo mpweya, nambo mpaka amsalile mwanacejo maumboni gakulosya kuti mpweya upali. Mwine mpaka amsalile kuti tukusapumulaga, soni pakusapagwa mbungo ni yindu yine. Mwanace pakulupilile kuti yeleyo yili yisyene, mpaka ajiticisye kuti yili yakomboleka kulupilila yindu yanganituŵa tuyiweni. Mwakulandana ni yeleyi, cikulupi cili umboni wa yindu yisyesyene.—Alo. 1:20.

Pakuŵa cikulupi cili umboni wa yindu yisyesyene, myoyo mundu kuti akole cikulupi akusosekwa “kumanyilila cakuwona cisyesyene.” (1 Tim. 2:4) Nambo kumanyilila yeleyi nganikuŵa kwakwanila. Ndumetume Paulo jwalembile kuti, “Mundu akusakola cikulupi mu mtima mwakwe.” (Alo. 10:10, NW) Mundu ngakusosekwa kwamba kuwukulupilila usyesyene, nambo awuwonejesoni kuti wuli wakusosekwa. Kutenda yeleyi kucimkamucisya mundujo kola cikulupi mwakutenda yindu yayikusamsangalasyaga Mlungu. (Yak. 2:20) Mundu jwangayamicila usyesyene akusakana umboni  wa yindu yisyesyene ligongo ngakusasaka kucenga yakusakulupilila kapena akusasaka kutenda yakusaka msyenejo. (2 Pet. 3:3, 4; Yud. 18) Ni ligongo lyakwe mundaŵi ja Baibulo, ngaŵa kuti ŵandu wosope ŵaŵayiweni yakusimonjesya yili mkutendekwa ŵakulupilile. (Num. 14:11; Yoh. 12:37) Msimu weswela wa Mlungu ukusiwakamucisya ŵandu ŵakusanonyela usyesyene kola cikulupi.—Aga. 5:22; 2 Ates. 2:10, 11.

Jumo mwa ŵandu ŵaŵakwete cikulupi cakulimba ali Mwenye Daudi. (Aheb. 11:32, 33) Nambo ngaŵa kuti jwalijose m’liŵasa lya Daudi jwakwete cikulupi cakulimba mpela celeco. Mwacisyasyo, pandaŵi jine, Eliyabu jwaŵaliji mkulugwe jwa Daudi, ŵalosisye ungali cikulupi pandaŵi jiŵamjamwice Daudi kuti jwakwete nganisyo syakusakala ligongo lyakwayidwa ni yindu yaŵatendaga Goliyati. (1 Sam. 17:26-28) Pangali mundu jwakusapagwa ali akwete cikulupi, kapena kujigalila kwa acinangolo. Myoyo Daudi jwakwete cikulupi ligongo lyakuŵa paunasi ni Mlungu.

Mu caputala ca 27 m’buku ja Masalimo, Daudi akusala yayatendekwe kuti jwalakwe akole cikulupi. (Ndime 1) Daudi jwaganicisyaga mnope yayamtendecele paumi wakwe soni yaŵatesile Yehofa pakumkulupusya kwa acimmagongo ŵakwe. (Ndime 2, 3) Jwalakwe jwalosyaga kuyamicila mwakutyocela pasi pamtima dongosolo jaŵatesile Yehofa jakulambila. (Ndime 4) Daudi ŵamlambilaga Mlungu yimpepe ni ŵakulupilila acimjakwe kunyumba jakulambilila. (Ndime 6) Jwalakwe jwalondesyaga nganisyo syakwe kwa Yehofa kupitila mwipopelo. (Ndime 7, 8) Daudi ŵasakaga kuti atendeje yindu mwakamulana ni yakusasaka Mlungu. (Ndime 11) Cikulupi caliji cakusosekwa mnope kwa Daudi, mwamti jwaliwusisye kuti, “Ana une ngaliji kwapi yikaŵe kuti jwangali cikulupi?”—Ndime 13, NW.

Yili yakomboleka kola cikulupi mpela ca Daudi naga akusyasya kaganisye nambosoni yitendo mpela yayisasile mu Salimo 27. Cikulupi cikusadalila kumanyilila yindu yisyesyene. Myoyo, mundu pakulijiganya mnope Maloŵe ga Mlungu soni mabuku gane gakusala ya m’Baibulo, yikusaŵa yangasawusya kuti akole cikulupi, cacili cisogosi cele msimu wa Mlungu ukusakoposya. (Sal. 1:2, 3) Panyuma pakuŵalanga, apateje ndaŵi jakuganicisya. Naga akuganicisya yindu yalijiganyisye, cacitanda kumyamicila mnope Yehofa. Pakutenda yeleyi, yiciŵa yangasawusya kuti akole cikulupi mwakumlambila jwalakwe kumisongano ja kumpingo soni kwasalila ŵane cembeceyo cakwete. (Aheb. 10:23-25) Kupwatika pelepa tukusalosya kuti tukwete cikulupi naga tukupitilisya ‘kupopela ndaŵi syosope mwangawujila munyuma.’ (Luk. 18:1-8) Myoyo, ‘apopeleje mwangalecesya ndaŵi syosope’ kwa Yehofa, soni akulupilileje kuti ‘jwalakwejo ni jwakusiŵasamalila jemanja.’ (1 Ates. 5:17; 1 Pet. 5:7) Cikulupi cikusatutendekasya kutendapo kandu, soni yitendo yetu yikusalimbisya cikulupi cetu.—Yak. 2:22.

Cilo cakumalisya mkanawulajidwe, Yesu ŵasalile ŵakulijiganya ŵakwe kuti, “Akulupilile mwa Mlungu soni akulupilile mwa une.” (Yoh. 14:1) Myoyo, tukusosekwa  kumkulupilila Yehofa soni Yesu. Ana mpaka tumkulupilile camtuli Yesu? Kwende tulole matala gatatu.

Litala lyandanda, tukusosekwa kujiwona dongosolo jaŵatesile Mlungu pakutuwombola kuti wuli mtuka wetuwetupe. Ndumetume Paulo jwatite, “Umi wungwete sampano mu cilu acino, uli umi wakulupilila Mwanace jwa Mlungu, juŵanonyele ni kuwupeleka umi wakwe ligongo lya une.” (Aga. 2:20) Naga tukumkulupilila Yesu, nikuti tucikulupilila kuti yaŵatesile pakutuwombola yili yakamucisya. Kutuwombolaku kwatendekasisye kuti ulemwa wetu ukululucidwe, kukola cembeceyo ca umi wangamala nambosoni kusimicisya kuti Mlungu akusatunonyela. (Alo. 8:32, 38, 39; Aef. 1:7) Naga akukulupilila kuti yaŵatesile Yesu pakutuwombola yili yakamucisya, ni kuti nganaŵa alijimbile magambo kapena kuliwona kuŵa ŵangasosekwa.—2 Ates. 2:16, 17.

Litala lyaŵili, tukusosekwa kuŵa paunasi ni Yehofa mwakupopela. Yeleyi yili yakomboleka ligongo lya mbopesi ja Yesu. Ligongo lyakuti ŵatuwombwele, yili yakomboleka kupopela kwa Yehofa “pakuŵeceta najo mwagopoka kuti atutendele canasa soni kuti atulosye umbone wakwe wekulungwa patukusosekwa cikamucisyo.” (Aheb. 4:15, 16, NW; 10:19-22) Kupopela kukusatukamucisya kuŵambala kutenda ulemwa.—Luk. 22:40.

Litala lyatatu, tukusosekwa kumpikanila Yesu. Ndumetume Yohane jwalembile kuti, “Mundu jwakukulupilila Mwanachejo, akwete umi wangamala. Nambo jwangakulupilila Mwanachejo, ngasauwona kose umi, nambo lutumbilo lwa Mlungu tuluŵe pa jwelejo.” (Yoh. 3:36, Malangano Gasambano.) Pelepa tukuyiwona kuti Yohane ŵalekanganyaga pasikati pa kukola cikulupi ni ungapikanila. Myoyo, tukusakola cikulupi mwa Yesu mwakumpikanila. Tukusampikanila Yesu mwakukuya “lilamusi liŵajiganyisye Klistu,” yayikugopolela yosope yene yaŵajiganyaga soni yaŵalamwile. (Aga. 6:2) Tukusampikanila Yesu mwakukuya cikamucisyo cakwe cakutulongolela kupitilila mwa “kapolo jwakulupicika ni jwalunda.” (Mat. 24:45) Naga tukumpikanila Yesu tucikola cikulupi campaka citukamucisye kupilila patusimene ni yakusawusya yekulungwa.—Luk. 6:47, 48.

Mundu jwine ŵamsalile Yesu kuti, “Ngukulupilila, nambo panandi. Angamucisye kuti ngulupilile kusyesyene.” (Mak. 9:24) Pelepatu munduju jwakwete cikulupi nambo mwakulinandiya jwamanyilile kuti akusosekwape konjecesya cikulupi cakwe. Mwakulandana ni munduju, nombe m’wesoni pandaŵi jine mpaka tusosekwe konjecesya cikulupi cetu. Sonitu wosopewe yili yakomboleka kulimbisya cikulupi apanopano. Mpela mwatuyiwonele kala, cikulupi cetu cikusalimba patukulijiganya Maloŵe ga Mlungu soni kugaganicisya. Yeleyi mpaka yitukamucisye kumyamicila mnope Yehofa. Cikulupi cetu cikusalimba pandaŵi jatukumlambila Yehofa yalumo ni acimjetu. Cikusalimbasoni patukwasalila ŵane mwangasisa ya cembeceyo catukwete nambosoni kupopela mwangalecesya. Kupunda pelepa, patukulimbisya cikulupi cetu, tukusapata yindu yambone mnope kupunda cilicose. Maloŵe ga Mlungu gakusatulimbikasya kuti, “Jemanja ŵakunonyela mkamusyaneje kuti umi wenu wa cikulupi uŵe uli mkulilakulila. . . Mlisunjeje mcinonyelo ca Mlungu.”—Yud. 20, 21.