MWANACE pagambile kupagwa akusawoneka mpela jwangasosekwa. Kutyocela patwapagwile, twatandite kwajegamila mnope acinangolo ŵetu kuti atucenjeleje. Patwatandite kwenda, twacinganganaga ni acakulungwakulungwa mwati twakolaga woga. Wogawu wanandipaga naga tuli yimpepe ni acinangolo ŵetu. Nambo patukamwile mkono wa mama kapena baba ŵetu ni patwalipikanaga kuti pangali cakogoya.

Patwaliji ŵanace, twasangalalaga naga acinangolo ŵetu akutunonyela, soni kutulimbikasya. Kumanyilila kuti acinangolo ŵetu akutunonyela, kwatutendekasyaga kulipikana kuti pangali campaka citujogoye. Patutesile yambone acinangolo ŵatuyamicilaga, mwati yeleyi yatutendekasyaga kuti tulimbicileje kutenda yamboneyo.

Patwakulaga, twapataga acimjetu ŵapamtima ŵane. Patuli nawo, nganitujogopaga. Mwati kusukulu nganitwajogopaga mnope ŵandu.

Yatutagulileyi yikusala yayikusatendekwa mundu ali mwanace. Ŵacinyamata ŵane akusaŵa ni acimjawo ŵapamtima ŵamnono. Acinangolo ŵane ŵangakamucisya ŵanace ŵawo mwakwanila. Jwamkongwe jwine lina lyakwe Melissa * jwatite, “Pingambile kuyiwona yipikica ya maŵasa gakamulana, ngusalisalila jika kuti, ‘Ngakulile m’liŵasa mpela lyeleli, yikaliji cenene kwabasi.’” Kombolekasoni kuti ŵane mwa jemanja mkusalipikana m’yoyo.

Ŵane mwa jemanja komboleka kuti acinangolo ŵenu ŵalepele kumkamucisya pamwaliji mwanace. Ŵane nganiŵanonyelaga mnope, kapenasoni nganiŵalimbikasyaga. Kombolekasoni kuti acinangolo ŵawo ŵamenyanaga ndaŵi ni katema, mwati yeleyi yatendekasisye kuti acinangolowo alekangane ulombela. Yeleyi mpaka yapweteceje mnope mumtima, soni pane mpaka alijimbeje magambo mpela yatendekwe ligongo lya wawojo. Mpaka aŵesoni ŵangasangalala naga acinangolo ŵawo ŵatendelaga ngalwe.

Ana mwanace jwacingangene ni yindu mpela yeleyi akusatenda yatuli? Ŵacinyamata ŵane akusatanda kamulicisya masengo mitela jakusokonasya mtwe kapena kumwa mnope ukana. Ligongo lya lipowo, ŵane akusajinjila m’makuga ga ŵaciswamba. Ŵanesoni akusawutucila kwinjila mu ulombela kuti mwine mwakwe apate mundu jwakwanonyela. Nambo malombela gelega gangatamilicika, mwati pagamasile akusakola lipowo mnope.

Atamose ŵacinyamata ŵane ŵanganajinjilila mu yitendo mpela yeleyi akusaliwonape kuti ali ŵangali mate. Mundu jwine lina lyakwe Ana ŵatite, “Naliwonaga mpela mundu jwangali mate, ligongo yeleyi ni  yaŵasalaga mama ŵangu ndaŵi syosope. Ngangukumbucila mama ŵangu ali mkuyamicila kapena kundendela yindu yakulosya kunonyela.”

Kulipikana mpela pangali ŵakukunonyela kukusatandasoni ligongo lya yindu yine yayitutendecele atamose tuli tukusile. Mwambone, kumala kwa ulombela, ucekulu, soni ganicisya mnope ya kawonece ketu. Cinga kulipikana m’yiyi kwatandite catuli, nambo yisyesyene yakwe ni yakuti kukusatutendekasya kuti tukasangalalaga, soni tukusajonanga unasi ni acimjetu. Ana cici campaka citukamucisye?

Tukusosekwa kumanyilila kuti cikamucisyo cipali. Mlungu mpaka atukamucisye, soni ali jwakusacilila kutenda yeleyi.

Kupitila mwa jwakulocesya Yesaya, Mlungu jwatite, “Une ndili Mlungu jwenu, mkajasa mtima. Tinjimpa macili, soni kumkamucisya, tinjimcinjilicisya ni mkono wangu wamlyo wakupunda pangondo.” (Yesaya 41:10, 13) Yili yakutamika mtima pasi kumanyilila kuti Mlungu akusaka kutukamula ni mkono wakwe wamlyo. M’yoyo tukajogopaga!

Baibulo jikusasala ya ŵakulambila ŵa Mlungu ŵaŵasimene ni yindu yakumasya lunda nambo ŵaŵamjegamile Mlungu kuti ŵakamucisye. Cisyasyo cambone cili ca Hana, mamagwe Samuyele. Jwalakwe ŵaliwonaga mpela mundu jwakulepela ligongo lyakuti jwaliji jwangaŵeleka. Yeleyi yatendesyagasoni kuti ŵane amnyosyeje. Hana yampwetekaga mnope mumtima, mwati ŵakanaga kulya, soni ŵagambaga kulila. (1 Samueli 1:6, 8) Nambo paŵagambile kupopela kwa Mlungu, ŵatandite kupikana cenene mumtima.—1 Samueli 1:18.

Jwamalumbo Daudi nombe najo pandaŵi jine ŵaliwonaga mpela pangali jwampaka amsamalile. Kwa yaka yejinji, Mwenye Sauli ŵasakaga kum’wulaga. Yeleyi yatendekwaga ndaŵi ni katema, mwati ŵayikene pakuliwona mpela akutiŵila mu yakusawusya yaŵasimanaga nayo. (Salimo 55:3-5; 69:1) Atamose yeleyi yamtendecelaga, jwalakwe ŵatite, ‘Pangugona pasi, ngugona mumtendele, pakuŵa ŵalakwe jika Yehofa, akusunga une mwamtendele.’—Salimo 4:8.

Hana soni Daudi ŵamtulile Yehofa yakusawusya yawo, mwati ŵakamucisye. (Salimo 55:22) Ana mpaka tutende yatuli kuti m’wejisoni atukamucisye?

1. Tum’woneje Yehofa mpela Mtati jwetu.

Yesu ŵatulimbikasisye kuti twamanyilile Atatigwe, ‘Mlungu jikape jwakuwona.’ (Yohane 17:3) Ndumetume Paulo ŵatusimicisye kuti, “Mlungu nganaŵa kose pakutalika ni jwalijose jwetuwe.” (Masengo 17:27) Nombe najo Yakobo ŵalembile kuti, ‘Mum’ŵandicile Mlungu, nipo jwalakwe tacim’ŵandicila jemanja.’—Yakobo 4:8.

Kumanyilila kuti tukwete Atati ŵakwinani ŵakusatunonyela soni kutusamalila kukusatukamucisya kuti tukadandawulaga. Yili yisyene kuti pakusajigala ndaŵi kuti mundu ayice pakumkulupilila Mlungu m’yiyi. Nambo kutenda yeleyi kwakamucisye ŵandu ŵajinji. Caroline jwatite, “Panatandite kum’wona Yehofa mpela Atati ŵangu, napatile mundu jwakuti namsalileje yakungulo kwangu. Yeleyi yandamikaga mtima pasi!”

Rachel jwatite, “Acinangolo ŵangu wosope paŵajasice, Yehofa ni juŵangamucisyaga kuti ngakolaga woga. Naŵecetanaga najo, soni nam’ŵendaga kuti angamucisye pa yakusawusya yanasimanaga nayo, mwati ŵangamucisyaga.” *

2. Tuŵe m’likuga lya ŵakulambila ŵakamulana.

Yesu ŵajiganyisye ŵakumkuya ŵakwe kuti atendeje yindu mpela abale ni alongo. Jwalakwe ŵasalile kuti, “Wosope m’li ŵapaulongo.” (Matayo 23:8) Ŵasakaga kuti ŵakumkuya ŵakwe ŵasyesyene anonyelaneje, soni kuti aŵe m’likuga lya ŵakulambila ŵakamulana.—Matayo 12:48-50; Yohane 13:35.

M’mipingo ja Mboni sya Yehofa, ŵandu akusanonyelana soni kamusyangana mpela ŵa m’liŵasa limo lyausimu. (Ahebeli 10:24, 25) Ŵajinji ajiweni misongano jetu ja mpingo kuŵa jakamucisya mpela mawuta gakuposya maŵanga gawo.

Jwamkongwe jwine lina lyakwe Eva jwatite, “Mumpingo wanasonganaga nakwete mjangu jwine jwapamtima. Jwalakwe ŵapikanicisyaga yakusawusya yinasimanaga nayo. Ŵambikanilaga pangusala yakusawusya yangu, ŵambalanjilaga Baibulo, soni twapopelaga yimpepe. Nganakundaga kuti mbeje jika. Twatagulilanaga cilicose cacikusawusya, mwati napikanaga cenene. Ngusayamicila cikamucisyo cakwe. Mumpingo napatile ‘mama, soni baba.’ Nalipikanaga kuti ŵandu akunonyela, soni akusamalila.”

 3. Twanonyeleje ŵane, soni kwatendela yambone.

Kwanonyela ŵane, soni kwatendela yambone kukusakamucisya kuti tupate acimjetu ŵapamtima. Yesu ŵatite, “Kupeleka kukusampa upile mundu kulekangana ni kupocela.” (Masengo 20:35) Tucimanyilila kuti naga tukwanonyela mnope ŵane, nombe nawo cacitunonyelaga mnope. Yesu ŵasalile ŵakumkuya ŵakwe kuti, ‘Mpeleceje kwa ŵane mtuka mwakoloŵa magasa, nipo ŵanduwo tacimpasoni.’—Luka 6:38.

Ŵane pakutunonyela, m’wejo ni kwanonyelagasoni tukusaŵa ŵakusangalala. Yeleyi yili yakamulana ni yajikusasala Baibulo yakuti, “cinonyelo cili cangamala.” (1 Akolinto 13:8) María ŵasasile kuti, “Ndaŵi sine ngusaganisya yakulemweceka ya uneji. Nambo ngusamanyilila kuti nganiyiŵa yisyene. Kwakamucisya ŵane kukusandendekasya kuti ndiŵalileje yeleyi. Ngusaŵa jwakusangalala mnope naga ndesile cinecakwe pakwakamucisya ŵane.”

Atamose tuli tutesile yindu yitatu yatutagulilene mwinaniyi, ngaŵa kuti ngasitukolasoni woga. Nambope mpaka yitukamucisye mnope. Caroline jwatumkolasile kundanda jula jwatite, “Ngusakolape woga, nambo ngaŵa mnope. Ngusamanyilila kuti Mlungu akusasamala ya une, soni ngwete acimjangu ŵapamtima ŵajinji ŵakusangamucisya kuti ngakolaga woga.” Nombe najo Rachel ŵatite, “Ndaŵi sine ngusaŵa jwangasangalala. Nambope ngwete abale ni alongo ŵangu ŵausimu ŵakusangamucisya, soni kulimbikasya. Cakusangalasyasoni mnope cili cakuti ngwete Atati ŵangu ŵakwinani ŵangusaŵecetana nawo lisiku lililyose. Yeleyi ngayikulandana ni ngakola cikamucisyo cilicose.”

Ndaŵi jikwisa jakuti tucitamaga mwangali woga mpaka kalakala. Baibulo jikusatagulila kuti yeleyi yicitendekwa m’cilambo casambano. Maloŵe ga Mlungu gakusati, ‘Jwalijose cacitama mumtendele pasikati pa mgunda wakwe wa mipeleya ni mkuju, soni pangali jutacajogoya.’ (Mika 4:4) Pandaŵijo, pangali jucacitujogoya kapena kutuwulasya. Yindu yosope yakala yayatutesyaga woga “yiciliŵalicika.” (Yesaya 65:17, 25) Mlungu ni Mwanagwe, jwali Klistu Yesu, cacitamilikasya ‘cilungamo.’ Yeleyi yicitendekasya kuti m’cilambomo ‘cimuŵe mtendele ni bata mpaka ndaŵi syangamala.’—Yesaya 32:17.