ANA APALI JUŴAYIPANGANYISYE?
Katiŵile ka Chijuni M’mesi
Pana mtundu wine wa yijuni yayikusawoneka mpela liŵata. Yijuniyi yikusatama ku nyasa. Yijuniyi yikusaguluka penani pa mesi lutando lwakwana makilomita 190 pa awala jimo. Yijuniyi payikusaka kutiŵila mmesi, yikusawutuka mnope mwamti machili gakwe mpaka gapunde machili gakuwuta ga chilambo chapasi. Yijuniyi yikusakombola kutenda yeleyi nambo ngawa, soni nikutenda yeleyi mwakuŵilisyaŵilisya.
Aganichisye ayi: Yijuniyi payikusaka kutiŵila m’mesi, yikusagapindila mapapiko gakwe chakunyuma ni chakulinga chakuti yitiŵile chenene. Soni pakusaka kuti yikawulala, yijuniyi yikusasiŵa meso ni yikope payikuputa mesigo. Nambosoni yikusatulumbasya lukosi ni chidali chakwe ni mpweya kuti chikapikanaga kupweteka pachikwinjila mwamachili m’mesi.
Yijuniyi payikutiŵila m’mesi yikusajongola mnope lukosi lwakwe. Yeleyi yikusakamuchisya kuti lukosi lwakwe lukawulala. Kaneko yijuniyi yikusatanda kulolechesya kuti yikamule somba.
Ana yijuniyi payijinjile mmesi yikusatiŵila lutando lwelewu uli? Yijuniyi mpaka yitiŵile kwawula pasi mamita gakwana 11. Kaneko yikusaŵa yili kupitilisya kung’ambila pakamulichisya masengo mapapiko nambosoni ngongolo syakwe. Ndaŵi sine yijuniyi yikusatiŵila kupunda mamita 25. Payimalisisye kutiŵila, yijuniyi yikusakopoka mmesi ni kutanda kugulukasoni.
Ŵasayansi ŵane alinganyisye yindu yine yele yikusakamula masengo mwakulandana ni mwayikusatendela yijuniyi. Yindu yalinganyisyeyi yikusakombola kutiŵila mmesi nambosoni kuguluchila mwinani. Paŵalinjililaga yinduyi, chakulinjililacho pachajinjilaga m’mesi chajonasiche maulendo gejinji. Yeleyi yatendekasisye ŵasayansiŵa kuŵecheta kuti “kakamule masengo ka yindu yiŵapanganyisyeyi, nganikaŵa kalandene ni mwayikusatendela yijuniyi.”
Ana wawojo akuganisya wuli? Ana katiŵile ka m’mesi ka yijunika, kagambile kutendekwa mwajikape kapena pana juŵalinganyisye kuti yikomboleje kutenda yeleyi?
Alolele fidiyo ja katiŵile ka yijuniyi mmesi