Fan fare bugithin ni Meriken ni “amen” e “nge par riy ni errogon” ara “arrogon.” Re bugithin nem e ke yib u bbugithin ni Hebrew ni be yip’ fan ni “ngam yul’yul’” ara “nge pagan’uy ngom.” Bay yu ngiyal’ ni yima fanay e re bugithin ney u nap’an ni yibe pithig ba pa’ i oloboch. Tomuren ni ke mow be’, ma aram me yog e “amen” ni nge micheg nib puluw e n’en ni ke yog ma demtrug ko mang e ke buch nga tomuren ma ra m’agan’ ngay. (Num. 5:22, BT) Nap’an nra yog e re bugithin ney u fithik’ e girdi’ ni yoor, ma aram e susun e thingari tay e thin rok u gil’.​—Neh. 5:13.

Reb e kanawo’ nrib manigil ni kan fanay fare bugithin ni “amen” riy e bay ko Deuteronomy ko guruy ni 27. Tomuren ni yan piyu Israel nga lan fare Nam ni Kan Micheg, ma aram e thingar ra muulunggad nga thilin e Burey nu Ebal nge Burey nu Gerizim ni ngar motoyilgad ko fare Motochiyel ni ngan beeg. Gathi kemus ni kar bad e ngaram ni ngar motoyilgad ya thingar ku rogned ni ke m’agan’rad ko re Motochiyel nem. Nap’an nni beeg ngorad wenegan nra yib ni faanra dab ra folgad, ma aram mar fulweged ni lungurad “Amen!” (Deut. 27:15-26) Am susunnag laman bokum biyu’ e pumoon, nge ppin, nge bitir ni ka rogned e re bugithin ney taab yay nib ga’ lamrad! (Josh. 8:30-35) Ba mudugil ndar paged talin e n’en nrogned e rofen nem. Pi girdi’ nu Israel nem e ra ted e thin rorad u gil’, ya be gaar e Bible: “Piyu Israel e ur pigpiggad ngak Somol u n’umngin nap’an ni kab fos Joshua, ma nap’an ni yim’ mu ur pired ni yad be pigpig ngak Somol u n’umngin nap’an ni kab fos e piin ni yad be yog e thin rok piyu Israel ma yad manang urngin ban’en ni i rin’ Somol ni fan ngak piyu Israel.”​—Josh. 24:31.

Ku arrogon Jesus ni i yog fare bugithin ni “amen” ni nge micheg nib riyul’ e n’en ni ke yog. Machane ku i rin’ u reb e kanawo’ nib thil. Ba ga’ nder ma yog e “amen” u tomuren bbugithin ni ke yog be’ ngak, ya ba ga’ ni ma yog e re bugithin ney u m’on ni nge yog ban’en ya nge  tamilangnag nib riyul’ e n’en ni ke yog. Yu ngiyal’ e ma sul u daken e re bugithin ney ni be fanay fare thin ni “amen amen.” (Matt. 5:18; John 1:51) Re n’ey e ma micheg ngak e piin ni yad be motoyil nib riyul’ e n’en ni be yog. Rayog ni nge non Jesus ni aray rogon ni bochan e ir e kan pi’ mat’awun ni nge lebguy urngin ban’en ni ke micheg Got.​—2 Kor. 1:20; Rev. 3:14.

Ku ma yog piyu Israel e “amen” u nap’an ni yad be meybil ma yad be pining e sorok ngak Jehovah. (Neh. 8:6; Ps. 41:13) Nap’an nra yog e piin ni yad be motoyil e re bugithin ney u tomuren e meybil, ma aram e yad be dag ni ke m’agan’rad ko n’en ni ka nog u lan fare meybil. Ere gubin e piin ni yad bay ko gi n’em e rayog ni ngar uned ko n’en ni yibe rin’ mu kur felfelan’gad ko liyor ni yad be tay ngak Jehovah. Ireray e n’en ni buch u nap’an ni fek David ni Pilung fare Kiwaren e M’ag rok Jehovah nga Jerusalem. Ma nap’an nni tay reb e madnom nga tomuren, ma aram me yin’ ba tang ni meybil ni keb u gum’irchaen ni bay ko 1 Kronicles 16:8-36, BT. Pi thin ney ni yog e ri bit’ nga gum’irchaen urngin e piin nra uned ko re madnom ney ma aram “me gaar e girdi’ ni gubin, ‘Amen,’ ke sorok Somol.” Arrogon, kar felfelan’gad ni yad be liyor ngak Jehovah u taabang.

Ku arrogon e piin Kristiano ko bin som’on e chibog ni yad ma yog e “amen” u nap’an ni yad be pining e sorok ngak Jehovah. Kub ga’ ni i uneg e piin ni yad ma yoloy e Bible e re bugithin ney nga lan e yungi babyor ni ur yoloyed ngar pied ngak boch e girdi’. (Rom. 1:25; 16:27; 1 Pet. 4:11) Fare babyor ni Revelation e ku be weliy murung’agen e pi engel u tharmiy ni yad be pining e sorok ngak Jehovah ni be lungurad: “Amen! Ke sorok Got!” (Rev. 19:1, 4) Piin Kristiano kakrom e kub ga’ ni yad ma yog e “amen” u tomuren ni kar pied e meybil u nap’an e muulung ni kar ted. (1 Kor. 14:16) Machane, re bugithin ney e gathi bbugithin ni yugu yad ma sul u daken nga u rogned nder yib u gum’ircha’rad.

Tomuren ni gad ra fil rogon ni ma fanay e pi tapigpig rok Jehovah fare bugithin ni “amen,” ma aram e rayog ni ngad nanged fan nrib fel’ ni nga nog e re bugithin ney u tungun e meybil. Nap’an ni gad ra yog e re bugithin ney u tungun e meybil rodad, ma aram e be m’ug riy ni n’en ni ka dogned e keb u gum’ircha’dad. Maku reb e, mus ni faanra ka dogned e “amen”  nib achig lamdad ko meybil ni ke pi’ be’ u fithik’ e girdi’ ni yoor, maku be m’ug riy nib m’agan’dad ko n’en ni ke yog. Kum lemnag reb i fan nib ga’ fan ni nga dogned e “amen.”

Ireray bang ko liyor rodad. Rogon e n’en ni gad ma yog nge n’en ni gad ma rin’ u nap’an e meybil e aram bang ko liyor rodad ngak Jehovah. Bochan ni gad baadag ni nga dogned e “amen” nriyul’ ni keb u gum’ircha’dad, ma aram fan ni gad baadag ni nge puluw e lem rodad ma gad motoyil nib fel’ rogon ko tin ni yibe yog u nap’an e meybil.

Ba taareban’dad. Meybil ni yibe tay u taabang e rayog ni nge ayuwegdad ni ngad rung’aged taab n’en ni yibe yog u nap’an e meybil. (Acts 1:14; 12:5) Ma nap’an nra m’agan’dad pi walagdad nga taab n’en, ma aram e ra gel e taareban’ rodad. “Amen” ni gad ma yog e rayog ni nge k’aring Jehovah ni nge rin’ e n’en ni gad be wenignag ngak ndemtrug ko ka dogned nib ga’ lamdad fa gad be yog u lanin’dad.

Gad be pining e sorok ngak Jehovah. Gubin ban’en ni gad ma rin’ ni fan ko liyor rodad ni ma guy Jehovah. (Luke 21:2, 3) Manang fan ni gad be pigpig ngak maku manang e n’en ni bay u gum’ircha’dad. Mus ni faanra thingar da motoyilgad ko muulung u telefon, ma rayog ni nge pagan’dad ni be rung’ag Jehovah e “amen” ni ka dogned nder rung’ag be’. Nap’an ni gad ra yog e re bugithin ney ma aram e gad be un ngak e piin ni kar bad ko muulung gad be pining e sorok ngak Jehovah u taabang.

Sana gad be lemnag nde ga’ fan e “amen” ni gad ma yog, machane bin riyul’ riy e ba ga’ fan. Be yog ba ken e encyclopedia ni murung’agen e Bible ni “pi tapigpig rok Got e rayog ni nga rogned rogon gelngin e pagan’ rorad, nge rogon nib m’agan’rad nga ban’en, nge rogon e pi n’en ni ke l’agan’rad ngay u daken e taare bugithin ney.” Ere manga yugu dogned fare bugithin ni “amen” u reb e kanawo’ nra m’agan’ Jehovah ngay.​—Ps. 19:14.