1-2. Mang reb e kanawo’ ni taareb rogodad riy ko fare pagel ni kan weliy murung’agen ko paragraph 1?

 MU SUSUNNAG reb e pagel ni ke ilal u ba tabinaw nib flaab. Machane me yan i borran me yim’ e gallabthir rok. Kari kireban’ ni bochan e re n’ey. Machane bay ban’en ni rung’ag nri ki gin ngay. Yan i nang ni ka i adbey e gallabthir rok e salpiy ko tabinaw rorad ma bay ba malfith rorow nib ga’ nib t’uf ni ngan thang. Ere dariy reb e salpiy ko gallabthir rok ni yag ngak ya thingari thang urngin e malfith rorow, maku bay e girdi’ ni yad baadag ni nge thang e re malfith nem nib papey. Dabiyog rok ni nge thang e pi malfith nem ni urngin ya yu gub pag feni ga’.

² Bay boch e kanawo’ ni taareb rogodad riy ko re pagel ney. Gal nsom’on e gallabthir rodad ni aram Adam nge Efa e yow ba flont ma ur parew u paradis. (Gen. 1:27; 2:​7-9) Bay e athap rorow ni ngar parew ndariy n’umngin nap’an ni yow ba felfelan’. Machane me thil urngin ban’en. Nni chuwegrow u Paradis ni taferow me mul e athap ko yafos ni manemus u pa’row. Ere mang e ra piew ngak pi fakrow? Be gaar e Bible: “Denen e yib nga fayleng u daken taabe’ [ni aram Adam], ma denen ni ngongliy e fek e yam’ i yib. Wenegan ni yib e af e yam’ ngak urngin  e girdi’ nu fayleng, ni bochan e urngin e girdi’ ni ngongliy e denen.” (Rom. 5:12) Ere denen e aram e n’en ni pi’ Adam ngodad ma wenegan e yam’. Re denen ney ni ke af ngodad e bod ba malfith nib ga’ ndariy bagadad nrayog ni nge thang.​—Ps. 49:8.

 3. Mang fan nrayog ni ngan taarebrogonnag e denen rodad ko malfith?

³ Ke taarebrogonnag e Bible e denen ko malfith. (Matt. 6:12; Luke 11:4) Nap’an ni gad ra denen ma gowa aram e malfith rodad ngak Jehovah. Ere ba t’uf ni ngad pied puluwon e denen rodad. Faanra dab da thanged e re malfith ney, ma gad ra yim’ mfin aram e ngiyal’ ndaki t’uf ni ngad thanged.​—Rom. 6:​7, 23.

 4. (a) Mang e ra buch rok urngin e tadenen ni faanra dabin ayuwegrad? (Psalm 49:​7-9) (b) Mang e be yip’ fan fare bugithin ni “denen” ni bay u Bible? (Mu guy fare kahol ni kenggin e “ Denen.”)

⁴ Gur, rayog ni nge sul urngin ban’en ngodad ni ke mul u pa’ Adam nge Efa, fa? Dabiyog ni ngad sulweged ni gadad rodad. (Mu beeg e Psalm 49:​7-9.) Faanra dabin ayuwegdad, ma aram e dariy e athap rodad ko yafos boch nga m’on ara fos ko yam’. Bin riyul’ riy e gad ra yim’ ma dab kud fosgad ni bod e n’en ma buch ko gamanman u nap’an ni yad ra yim’.​—Ekl. 3:19; 2 Pet. 2:12.

 5. Uw rogon ni ke ayuwegdad e Chitamangidad ni gad ba t’uf rok ni nge math puluwon e denen ni ke af ngodad? (Mu guy e sasing.)

⁵ Am lemnag fare pagel ni kan weliy murung’agen u tabolngin e re article ney. Mang e ra lemnag ni faanra yib be’ nib pumoon nib flaab i yog ngak ni bayi thang urngin e malfith rok? Dariy e maruwar riy nra pining e re pagel ney e magar ngak me m’agan’ ko re tow’ath ney ni kan ognag ngak. Ku arrogon e n’en ke rin’ Jehovah ni Chitamangidad ni gad ba t’uf rok. Ke pi’ ba tow’ath nra thang puluwon e denen ni ke af rok Adam ngodad. Baaray rogon ni tamilangnag Jesus ni gaar: “Got e rib t’uf e girdi’ nu fayleng rok, ma aram me pi’ Fak ni kari maagirag rok nge yib, ni fan e nge urngin e piin ni michan’rad ngak e aram e dab kur m’ad, ya ke yog e yafos ndariy n’umngin nap’an ngorad.” (John 3:16) Maku reb e, re tow’ath ney e ke bing e kanawo’ ngodad ni nge fel’ e tha’ u thildad Jehovah.

 6. Mang e gad ra weliy ko re article ney, ma mang fan?

⁶ Uw rogon nrayog ni nge yib angin e re tow’ath ney ngodad nrib manigil min n’ag fan e denen rodad? Ra ngad nanged e fulweg ko re deer ney, ma ngad weliyed boch e thin ni kan fanay u lan e Bible nge fan. Gad ra fal’eg i lemnag rogon ni kan weliy fan e pi thin ney, ma aram e rra ga’ fan u wan’dad e n’en ma k’aring Jehovah ni nge n’ag fan e denen rodad.

 BAADAG JEHOVAH NI NGE FEL’ E THA’ U THILDAD

 7. (a) Mang e kki mul u pa’ Adam nge Efa? (b) Mang e rib t’uf rodad ni bochan e gadad boch i pi fak Adam nge Efa? (Roma 5:​10, 11)

⁷ Gathi kemus ni mul e athap ko yafos ni manemus u pa’ Adam nge Efa, ya ki kireb e tha’ u thilrad Jehovah ni Chitamangirow. Som’on e ur moyew ni yow bang ko tabinaw rok Got. (Luke 3:38) Machane nap’an nda kur folgow rok Jehovah, ma aram me chuwegrow ko tabinaw rok u m’on ni ngar tababgow i fakay e bitir. (Gen. 3:​23, 24; 4:1) Dariy reb i fakrow ni gad ba muun ngay nrayog ni ngar manged bang ko tabinaw rok Jehovah. Ere ba t’uf ni ngan ayuwegdad ya nge yag ni fel’ e tha’ u thildad Got. (Mu beeg e Roma 5:​10, 11.) Ba t’uf ndab kud manged toogor rok Got ma gad mang fager rok. Machane ri yira gin ko re n’ey, ya Jehovah e ir e som’on ni rin’ ban’en ya nge yag ni buch e re n’ey. Ni uw rogon?

KE BING GOT REB E KANAWO’ NI NGAD MANGED FAGER ROK

 8. Mang kanawo’ e ke bing Jehovah ngodad?

⁸ Ke bing Jehovah reb e kanawo’ ko girdi’ ni tadenen ni ngar manged fager rok. I bing e kanawo’ ni ngan sulweg e n’en ke mul u pa’ Adam ni aram e pi’ ban’en ni nge yan nga lon nri taareb rogon ngay. Ku be weliy e Pi Babyor ko Bible nni Yoloy Nsom’on ni Thin ni Greek rogon ni ke bing Jehovah e kanawo’ ngak be’ ni nge fel’ e tha’ u thilrow.​—Rom. 3:25.

 9. Mang e rin’ Jehovah ya nge yag ni n’ag fan e denen rok piyu Israel?

⁹ I bing Jehovah e kanawo’ ngak piyu Israel ni ngan n’ag fan e denen rorad miki fel’ e tha’ u thilrad Got. Ma madnomnag piyu Israel fare Rran ko Biyul ni yu duw. Rofen nem e ma ognag fare prist nth’abi tolang e gamanman ni maligach ni fan ko girdi’. Riyul’ ni gamanman ni maligach e dabiyog ni ngari chuweg e denen ko girdi’ ni bochan e kab sobut’ e gamanman ko girdi’. Machane n’umngin nap’an ni i ognag piyu Israel e pi maligach nib m’agan’ Jehovah ngay ni ngar ognaged u nap’an ni kar kalgadngan’rad, mab m’agan’ ngay ni nge n’ag fan e denen rorad. (Heb. 10:​1-4) Maku reb e n’en yad ma rin’ ko re rran nem nge yugu boch e maligach ni yad ma pi’ ni fan ko denen rorad e ma puguran ngorad ni yad bogi tadenen mab t’uf ban’en ni kab fel’ boch nrayog ni ngari upunguy urngin e denen rorad.

10. Mang e ke yarmiy Jehovah nrayog ni ngari upunguy urngin e denen ko girdi’?

¹⁰ Bay ban’en ni ke yarmiy Jehovah nrayog ni ngari upunguy urngin e denen ko girdi’. I yarmiy ni nge pi’ Fak nib t’uf rok “ni maligach nri taab yay ni nge chuweg e denen rok boor e girdi’.” (Heb. 9:28) I pi’ Jesus e “pogofan rok nge biyuliy boor e girdi’ ngay.” (Matt. 20:28) Ere mang e biyul?

MALIGACH NI PI’ JESUS E KE THANG PULUWON E DENEN RODAD

11. (a) Mang fan ni be yog e Bible nib t’uf ni ngan pi’ ban’en ni nge mang biyul ni puluwon e denen rodad? (b) Kemus ni mini’ e rayog ni nge pi’ e re biyul nem?

¹¹ Be yog e Bible ni dugliy Jehovah nib t’uf ni ngan pi’ ban’en ni nge mang biyul ni puluwon e denen rodad ya nge yag nni n’ag fan mu kud manged fager rok. a Ere mang e re biyul nem nni pi’ ya nge yag ni sul ko girdi’ e n’en ni mul u pa’ Adam? Dab mu pagtalin ni mul e yafos nib flont nge athap ko yafos ni manemus u pa’ Adam nge Efa. Ere fare biyul ni ngan pi’ e ba t’uf ni ngki taareb rogon ko n’en ni mul u pa’row. (1 Tim. 2:6) Kemus ni yigoo be’ nib pumoon ni (1) ba flont; (2) rayog ni nge par u  fayleng ndariy n’umngin nap’an; ma (3) ba m’agan’ ngay ni nge pi’ e yafos rok ni fan ngodad e rayog ni nge pi’ e re biyul ney. Yafos ko cha’nem e yira pi’ ni nge yan nga lon e n’en ke mul u pa’ Adam.

12. Mang fan nrayog rok Jesus ni nge pi’ fare biyul?

¹² Am lemnag dalip i fan nrayog ni nge pi’ Jesus fare biyul. (1) Ba flont ma “dariy e denen ni ngongliy.” (1 Pet. 2:22) (2) Bochan e re n’ey ma rayog ni nge par u fayleng ndariy n’umngin nap’an. (3) Ba m’agan’ ngay ni nge yim’ me pi’ e yafos rok ni fan ngodad. (Heb. 10:​9, 10) Jesus e ir be’ nib flont ni taareb rogon ngak Adam u m’on ni denen. (1 Kor. 15:45) Bochan e yam’ ni tay, me yag ni nge pi’ puluwon e denen ni tay Adam ni aram e ke sulweg lon e n’en ni mul u pa’. (Rom. 5:19) Ere ke mang Jesus e “bin tomur e Adam.” Daki t’uf be’ nib flont ni nge yib ni nge pi’ puluwon e n’en ni mul u pa’ Adam, ya taab yay ni yim’ Jesus ma “aram e ke mus.”​—Heb. 7:27; 10:12.

13. Mang e ke bing e kanawo’ ngodad ni nge fel’ e tha’ u thildad Jehovah?

¹³ Mang e ke bing e kanawo’ ngodad ni nge fel’ e tha’ u thildad Jehovah? I bing Jehovah reb e kanawo’ nrayog ni ngan n’ag fan e denen rodad riy. I pi’ Jesus e yafos rok nib flont nib maligach ni puluwon e denen rodad.​—Efe. 1:7; Heb. 9:14.

KE PITHIGDAD JEHOVAH KO DENEN NGE YAM’ MA KE MAT’AWNAGDAD NGAK

14. Mang e ngad weliyed e chiney, ma mang fan?

¹⁴ Uw rogon nra yib angin e n’en ni rin’ Jehovah ni fan ngodad? Ra ngad nanged e fulweg ko re deer ney, ma aram e gad ra weliy l’agruw ban’en nra ayuwegdad ni ngad nanged rogon angin ni ke yib ngodad ni bochan e ke n’ag Jehovah fan e denen rodad.

15-16. (a) Mang e kad chuwgad u tan gelngin ni bochan fare biyul? (b) Uw rogon u wan’dad ni kan chuwegdad u tan gelngin e denen nge yam’?

¹⁵ Be yog e Bible ni ke yag ni ngan chuwegdad u tan gelngin e denen nge yam’ ni bochan fare biyul ni kan pi’. Baaray rogon ni weliy apostal Peter ni gaar: “Gimed manang e n’en ni kan pi’ nga puluwmed ni fan e ngan pithigmed [ara ni chuwegmed] u pangimed nib m’ay fan ni af ngomed rok pi chitamangimed ni kakrom. Gathi ban’en nrayog ni nge kireb, ni bod rogon e silber ara gol; rachaen Kristus ni map’ ni ba ga’ fan e ir e ke pithigmed u pangimed nib m’ay fan, ni pi’ ir ni bod ba pifak e saf ndariy bang u dow nib kireb ara ba alit.”​—1 Pet. 1:​18, 19.

¹⁶ Bochan fare biyul ni maligach, ma aram fan nrayog ni ngan pithigdad ko denen nge yam’ ni aram e n’en be gafgownagdad. (Rom. 5:21) Ri gad be pining e magar ngak Jehovah nge Jesus ni kan chuwegdad u tan gelngin e denen nge yam’ ni bochan rachaen Jesus.​—1 Kor. 15:22.

17-18. (a) Mang e be yip’ fan ni ngan mat’awnagdad ngak Got? (b) Mang angin e re n’ey ngodad?

¹⁷ Be yog e Bible ni pi tapigpig rok Jehovah e kan mat’awnagrad ngak. Re n’ey e be yip’ fan ndakir lemnag ni ngad pied puluwon e denen ni kad rin’ed. Re n’ey ni ke rin’ Jehovah e der togopuluw nga rogon ni ma lemnag e tin nib mat’aw. Gathi ke mat’awnagdad ngak ni bochan ban’en ni kad rin’ed, maku de fel’ u wan’ e denen rodad. Machane ba m’agan’ ngay ni nge n’ag fan e denen rodad ni bochan e kad daged nib mich u wan’dad e n’en kar rin’ew Jesus ya nge yag nra piew fare biyul.​—Rom. 3:24; Gal. 2:16.

¹⁸ Mang angin e re n’ey ngodad ni be’ nge be’? Piin kan mel’egrad ni ngar gagiyeggad Jesus u tharmiy e kan mu’ i mat’awnagrad ngak Got ni yad boch i pi fak. (Titus 3:7;  1 John 3:1) Kan n’ag fan e denen rorad ni gowa bod ndawor rin’ed e pi denen nem, ma ke bung rogorad nrayog ni ngar uned nga Gil’ilungun Got. (Rom. 8:​1, 2, 30) Ma piin yad be athapeg e par u fayleng e kan mat’awnagrad ngak Got ni yad boch e fager rok ma kan n’ag fan e denen rorad. (Jas. 2:​21-23) Fare ulung nib ga’ ni yad ra magey ni yad ba fos u nap’an e Armageddon e bay e athap rorad ndab ra m’ad. (John 11:26) “Piin nib mat’aw” nge “piin nde mat’aw” ni kar m’ad e yira fasegrad ko yam’. (Acts 24:​15, NW; John 5:​28, 29) Ra munmun ma gubin e tapigpig rok Jehovah u fayleng ni yad ma fol rok e yad ra “un ko flaab rok pi fak Got.” (Rom. 8:21) Gad be athapeg e ngiyal’ nrayog ni nge fel’ e tha’ u thildad Jehovah ni Chitamangidad ni aray rogon!

19. Uw rogon ni ke thil rarogodad ke fel’ boch? (Kum guy fare kahol ni kenggin e “ Angin Ngodad.”)

¹⁹ Riyul’ ni ud moyed ba ngiyal’ ni gad bod fare pagel ni kan weliy murung’agen ni faani mul urngin e flaab rok u pa’ me par nga tabon ba malfith nib ga’ ndabiyog ni nge thang. Machane ke ayuwegdad Jehovah. Ke thil rarogodad ni bochan e ke bing Jehovah reb e kanawo’ nrayog ni ngan n’ag fan e denen rodad riy nge ku bochan fare biyul ni kan pi’. Michan’ rodad ngak Jesus Kristus e ke bing e kanawo’ ngodad ni ngad chuwgad u tan gelngin e denen nge yam’. Ku rayog ni ngan n’ag fan e denen rodad me yan i par ni gowa bod ndawor da rin’ed e pi denen nem. Machane bin th’abi ga’ fan riy e rayog ni nge fel’ e tha’ u thildad Jehovah e chiney ni ir e Chitamangidad ni bay u tharmiy ni gad ba t’uf rok.

20. Mang e gad ra weliy ko bin migid e article?

²⁰ Ri gad ma pining e magar ngak Jehovah nge Jesus u nap’an ni gad ra fal’eg i lemnag urngin ban’en ni kar rin’ew ni fan ngodad. (2 Kor. 5:15) Faan gomanga dar ayuwegew gadad, ma dariy e athap rodad! Bin migid e article e be weliy boch e fanathin ni be dag rogon angin fare biyul ngodad.