Mman ko pi n'en ni bay riy

Mman ko table of contents

1924​​—Raay e Duw ni Ke Yan

1924​​—Raay e Duw ni Ke Yan

I YOG fare Bulletin a ko January 1924 ni gaar, “Tabolngin e re duw ney e aram e ngiyal’ nib fel’ ni nge urngin e Kristiano ni kan taufenagrad . . . mar lemnaged boch e kanawo’ nrayog ni ngar yoornaged e tin yad be rin’ riy ni fan ngak Jehovah.” Nap’an e re duw nem me fol e Piin Yad Ma Fil e Bible ko re fonow ney ni aram e rrin’ed boch ban’en ni be m’ug riy ndarur rusgad mar machibgad u boch e kanawo’ nib thil.

UN MACHIB NI YIBE FANAY E RADIO

Ke pag reb e duw ni be maruwel e pi walag u Bethel ni ngar ngongliyed fare radio station u Staten Island ni bay u New York City ni ka nog e WBBR ngay. Tomuren nra klinnaged e gi binaw nem, ma aram mar toyed ba naun nib ga’ ni nge par girdien e maruwel riy nge ku reb ni ngan tay e masin ngay ni ngan maruwel ngay. Nap’an ni m’ay e re maruwel ney, ma aram mar tababgad i fal’eg rogon e masin nib t’uf ni ngan fanay ni fan ko re station ney. Machane bay boch e magawon nra mada’naged nib t’uf ni ngar pithiged.

Ba mo’maw’ ni ngan ngongliy rogon e antenna ni fan ko re station nem. Re antenna nem e 300 e fit n’umngin, mab t’uf ni ngan suwoneg nga thilin l’agruw ley i gek’iy ni nge kol nra reb ma 200 e fit tolngin. Ere ra guyed rogon ni ngar ngongliyed ko yay nsom’on ma de fel’. Yugu aram rogon me pagan’rad nra ayuwegrad Jehovah, ma aram me tomur riy me yag ni nge fel’ fare antenna. Calvin Prosser ni ir bagayad e piin ur rin’ed e re maruwel ney e yog ni gaar, “Faan gomanga fel’ e re antenna nem ko yay nsom’on nug ngongliyed, ma gamad ra uf ko n’en kug rin’ed.” Machane i pining e pi walag nem e sorok ngak Jehovah ko n’en ni yag ni ngar rin’ed. Yugu aram rogon, maku bay reb e magawon nra mada’naged.

Yibe suwoneg reb ko fa gal gek’iy ni fen fare antenna ko WBBR

Ngiyal’ nem e ka fin tabab i fanay e radio ni ngaun non riy, machane de mom ni ngan chuw’iy e masin nib t’uf ni ngan fanay. Yugu aram rogon, me pirieg e pi walag reb e masin ni ngongliy be’ ni ka un fanay. Ngemu’ mu kur fanayed ba mic ni kan fek u reb e telefon ko bin ngar chuw’iyed reb ni kab beech. Faani reb e nep’ ko pul ni February, ma aram me dugliy e pi walag ni ngar skengnaged e re masin nem ni kar ngongliyed. Machane ba t’uf ni ngar pirieged ban’en ni ngar weliyed murung’agen u radio, ere n’en nrin’ed e ra tababgad i yon’ e tang ni fan ko muulung. Bay bagayad e pi walag nem ni ka nog Ernest Lowe ngak ni weliy murung’agen ban’en nib mak’ak’ar ni buch e rofen nem. I yog nnap’an ni ka yad be tang me call Judge Rutherford, b ya ke rung’ag e tang ni yad be yon’ u radio nga Brooklyn ko gin bay riy nsogonap’an 15 e mayel palogin nga orel.

I gaar Brother Rutherford ngorad: “Mu taleged e tang. Gimed bod laman ba ulung i gatuw ni be mada’ lamrad nga lang!” Ere tamra’ fapi walag, ma aram mar talgad nda kur tanggad. Machane aram e n’en ni rin’ mar nanged ni ke fel’ fare radio station, ma ke fel’ rogon nrayog ni ngan tabab ko numon riy.

Nap’an e yay nsom’on nni weliy boch ban’en ko re radio station nem ko February 24, 1924, me yog Brother Rutherford ni ngan fanay e re radio station nem ni ngan rin’ e maruwel ni ke pi’ Kristus ni Pilung ngorad ni ngar rin’ed. I yog ni fan e re radio station nem ni kan ngongliy e bochan “ni nge ayuweg e girdi’ ni ngar nanged e n’en bay u Bible mu kur nanged murung’agen e ngiyal’ ni gad bay riy.”

Ba’ ni gilay’: Yaan Brother Rutherford ko bin som’on e radio station

Ba’ ni mat’aw: Masin ni un fanay ko fare radio station

I yan gubin ban’en nib fel’ rogon ko yay nsom’on nni weliy boch ban’en ko re station nem. Ma ireray e re radio station ni fanay e ulung rok Jehovah u lan 33 e duw ni ngaur weliyed boch ban’en riy nga daken e nifeng.

BANGI BABYOR NI BAY E THIN RIY NIB TOGOPULUW KO PI TAYUGANG’ KO TELIW

Nap’an e July ko duw ni 1924, me muulung e Piin Yad Ma Fil e Bible nga taabang nga Columbus ni bay u Ohio ni fan nga reb e convention. I yib e Piin Yad Ma Fil e Bible u ga’ngin yang e fayleng ni ngar uned ko re muulung nem, mar rung’aged boch e welthin nni pi’ ko thin ni Arabic, Meriken, French, Chiyamen, Greek, Hungarian, Italian, Lithuanian, Polish, Russian, Scandinavian, nge Ukrainian. Kun yarmiy rogon ni nge rung’ag e girdi’ boch e welthin u radio, ngemu’ miki yog e pi walag ngab shimbung ni ngan yoloy boch ban’en ni murung’agen e n’en kan weliy ko re convention nem u reb e rran ngu reb.

Fare convention nni tay u Columbus u Ohio ko 1924

Nap’an e Aningeg Fen e Maruwel ko July 24, mab pag 5,000 e walag nra bad ko re convention nem nra uned ko machib. Ba chugur ni nge gaman 30,000 ken e babyor nra wereged ko girdi’ ma bokum biyu’ e girdi’ nra tababgad i fil e Bible ngorad. I yog e The Watch Tower ni rofen nem e “aram e rofen nrib gel e felfelan’ ni tay girdien e re convention nem riy.”

Ku bay ban’en nib ga’ fan ni buch ko Biyernes ko July 25 u nap’an e re convention nem. Nap’an reb e welthin ni pi’ Brother Rutherford me beeg bangi babyor ni kan yoloy ni bay boch e thin riy nib togopuluw ko pi tayugang’ ko teliw. I yog ni pi am, nge teliw, nge siyobay e yad be taleg e girdi’ nder yag ni ngar filed e tin riyul’ u murung’agen Gil’ilungun Got ni aram e n’en nra fanay Got ni nge tow’athnag e girdi’. Ki yog nde puluw e n’en be rin’ e pi pumoon ney ni bochan e yad be pi’ e ayuw ko fare League of Nations maku yad be yog ni aram rogon ni be gagiyegnag Got e fayleng. Ba t’uf ni nge athamgil e Piin Yad Ma Fil e Bible ndab rrusgad ni ngar weliyed e re thin ney ko girdi’.

Boch nga tomuren me yog reb e article ko The Watch Tower nre convention ney nni tay u Columbus e gelnag e michan’ ko re ulung i walag ney ni yad ba pasig. Ki ayuwegrad ndab rrusgad ni ngar machibgad ni yugu demtrug e togopuluw ni yad ra mada’nag. Leo Claus ni ir bagayad e piin ni un ko re convention ney e yog ni gaar: “Gu chuwgad ko re assembly nem ni kari pasig lanin’mad nri gamad baadag ni nggu weliyed e thin ni bay ko gi babyor nem ko girdi’ ko gin gamad ma machib riy.”

Bang fare tract ni kenggin e Ecclesiastics Indicted

Nap’an e pul ni October, me tabab e Piin Yad Ma Fil e Bible ni ngar wereged bangi tract ni kenggin e Ecclesiastics Indicted ni bay e pi thin rok Brother Rutherford nem riy. Bay reb e walag ni ka nog Frank Johnson ngak ni wereg boch e pi tract nem u Cleveland nreb e binaw ni bay u Oklahoma. Nap’an ni mu’ ma thingari sonnag boch e walag u lan 20 e minit ni ngar bad ra feked. Dabiyog ni nge sonnagrad ko gin nrayog ni ngan guy riy ni bochan e bay boch e pumoon ko re binaw nem ni yad be gay, ya kar damumuwgad ni be machib u rom. Ere dugliy ni nge yan i mith nga lan ba galesiya nib chugur e ngaram. Nap’an ni yan nga lan fare galesiya, me guy ndariy be’ u rom ma aram me tay bang fare tract ni kenggin e Ecclesiastics Indicted nga lan e Bible ko padrey ko re galesiya nem, ngemu’ miki tay boch nga daken e chiya. I gurnag ir nge rin’ e re n’ey, ma aram me chuw u rom. Nap’an ni chuw me guy ni ka bay e tayim rok, ma aram miki yan nga lan l’agruw e galesiya ngki tay boch e babyor u rom.

Tomuren ma aram me gurnag Frank ir nge sul ko gin baaram ni nga nib ni fek riy, me yan i mith nga fon bangi ban’en ni yima pi’ e pensin riy maku be sapnag fapi pumoon ni yad be lol’og. Nap’an ni yib fapi pumoon u karrow ngar bad ranod ko gi n’em ma dar guyed Frank. Nap’an nra chuwgad, me taw fapi walag ni ngar feked ni ka ur machibgad u bang nib chugur ngaram, ma aram ma ranod.

I yog reb fapi walag ni pumoon ni gaar: “Nap’an ni gamad be chuw ko gin’em, ma gamad yib gu warod u tooben fa dalip i galesiya. Ra reb e pi galesiya nem ma sogonap’an 50 e girdi’ nib sak’iy u tooben. Boch i yad e be beeg fa yungi tract, ma boch i yad e bay bang u pa’rad ni yad be dag ko padrey rorad ni nge guy. Ba fel’ e ngiyal’ nug chuwgad ya nge yag nug siyeged boch e magawon! Machane gu pininged e magar ngak Jehovah ni Got rodad ni ke ayuwegmad nde buch ban’en romad, mug nanged e n’en ni nggu rin’ed ya nge yag nug milgad ko pi cha’ney ni yad be togopuluw nga Gil’ilungun.”

KAR MACHIBGAD NDAR RUSGAD

Józef Krett

Piin Yad Ma Fil e Bible ni yad bay u yugu boch e nam e kur ululgad ko machib nda ur rusgad. Józef Krett ni immoy ko lel’uch u France e i machibnag e piin yad ma maruwel u yungi ban’en ni bay u tan e but’ ni kan ker ni yima gay e gol nge boch ban’en riy nib tolang puluwon ni kar bad u Poland. Ere nni dugliy e rofen ni nge pi’ ba welthin ni thin ni Meriken ni kenggin e “Dabki N’uw Nap’an Min Faseg e Piin Kar M’ad.” Nap’an nni wereg e babyor ko girdi’ u lan e re binaw nem ni yibe piningrad ni ngar bad ra motoyilgad ko re welthin nem, ma aram me yog ba padrey ko girdi’ ko galesiya rok ndab ra uned. Machane ba thil e n’en ni buch, ya ba pag 5,000 e girdi’ nra bad ni ngar motoyilgad ko fare welthin ni kub muun fare padrey ngay! I yog Brother Krett ko fare padrey ni nge weliy e michan’ rok, machane me siyeg. I wereg Brother Krett urngin ken e babyor ni immoy rok ni bochan e guy ni baadag e pi girdi’ nem ni ngar nanged e Thin rok Got.​—Amos 8:11.

Claude Brown

Claude Brown e yan nga Africa ko fare nam ni yima yog yu Ghana ngay e chiney ni nge machibnag fare thin nib fel’. Boor e girdi’ nrung’aged e tin riyul’ ni bochan e boor e welthin ni pi’ maku boor ken e babyor ni wereg ko girdi’. Bay be’ ni yib ni nge motoyil ko welthin rok Brother Brown ni ka nog John Blankson ngak ni be skulnag rogon ni nga i maruwel ko gin ni yima pi’ e falay riy ko girdi’. Ka chingiyal’ nem me nang ni ke pirieg e tin riyul’. I yog John ni gaar, “Rug felfelan’ ni kug nang e tin riyul’, ma boor e girdi’ ko re skul ni baaram nug ma un ngay nug weliy murung’agen e re n’ey ngak.”

John Blankson

Bay borran ni yan John ko galesiya ko teliw ni Anglican ni nge fith ko padrey riy murung’agen fare machib ni Trinitas ni bochan e ke tamilang u wan’ John nde puluw e re machib nem ko Bible. Ere tuluf fare padrey John ni nge chuw u rom me gaar ngak: “Gathi gur reb e Kristiano; ba milfam ku Moonyan’. Mu chuwnagem u roy!”

Nap’an ni taw John nga tabinaw, me yoloy bangi babyor nge pi’ ko fare padrey, me yog ngak ni ngar mada’gow nga bang nra muulung boch e girdi’ ngay ni ngar weliyew murung’agen e Trinitas. Ere yog fare padrey ngak John ni nge yan ko ofis ko bin baaram e sensey ni ir e ba tolang u fithik’ e pi sensey ko fare skul, ma nap’an ni yan ngaram me fith fare sensey ngak ko ir e ke yoloy e gi babyor nem fa danga’.

Me fulweg John ni gaar, “Gag e kug yoloy.”

Ere yog faen nib ga’ ko skul ngak John ni nge yoloy bangi babyor ngak fare padrey ni nge wenig ngak. Ere yoloy John ni gaar:

“Ke yog e en nib ga’ ko skul ngog ni nggu yol ni nggu wenig ngom, ma kug dugliy ni nggu wenig ngom ni faanra mog nde riyul’ e machib ni ga ma weliy ko girdi’.”

I gin faen nib ga’ ko skul ko re n’ey, me fith John ni gaar, “Blankson, ireray e n’en ni ga baadag ni ngam yoloy nga babyor?”

“Arrogon. Kemus e n’en nrayog ni nggu yoloy.”

“Faanra arrogon, ma ngan talegem ko skul. Faanra ngam ulul ni ngam togopuluw ko padrey u reb e skul ni ma pi’ e am e ayuw ngay, ma aram e dabkiyog ni ngam par ko biney e skul.”

“Machane . . . nap’an ni ga ra fil ban’en ngomad ni bay ban’en riy nda gur nanged fan, ma gathi gamad ma fith boch e deer ngom?”

“Arrogon.”

“Ere gathi kemus e n’en ke buch. Ya nap’an ni be fil e re padrey nem e Bible ngomad, ma aram mug fith reb e deer ngak. Ere faanra dabiyog ni nge pi’ e fulweg riy, ma mang fan ni nggu yol ni nggu wenig ngak?”

Dan chuweg Blankson ko re skul nem, maku de yoloy fagi babyor ni nge wenig ko fare padrey.

KAN SAP KO PI N’EN KA BAY NGA M’ON

I weliy e The Watch Tower murung’agen e pi n’en ni i buch u lan e re duw nem ni gaar: “Riyul’ nrayog ni nga dogned fapi thin ni yog David ni faani gaar: ‘Gur e ga ma pi’ gelngig ko mahl.’ (Psalm 18:​39, BT) Rib gel e athamgil ni ke yib nga lanin’dad u nap’an e re duw ney ni bochan e kad guyed rogon ni ke ayuwegdad Somol . . . Pi tapigpig rok ni yad ba yul’yul’ . . . e yad be machibnag fare thin nib fel’ u fithik’ e felfelan’.”

Nap’an ni taw nga tungun e re duw nem, me dugliy e pi walag ni ngkun ngongliy yugu reb e radio station. Ere ra tababgad i ngongliy yugu reb e radio station nib chugur nga Chicago. Biney e radio station nni ngongliy e yima yog e WORD ngay. Yaney e ra fanayed reb e masin nib ga’ boch nrayog ni nge ayuweg e girdi’ ni ngar rung’aged murung’agen Gil’ilungun Got ni yugu aram rogon nib palog e gin yad be par riy.

Nap’an e duw ni 1925, me ayuweg Jehovah e pi walag ni nge tamilang boch ban’en nib beech u wan’rad ni bay rogon ko fare thin u Revelation ko guruy ni 12. Bay boch e walag ni magawon lanin’rad ni bochan e re n’ey. Machane boor e walag nra felfelan’gad ni ke tamilang boch u wan’rad e n’en ni buch u tharmiy nge n’en be rin’ ko girdi’ rok Got u fayleng.

a Chiney e yima yog fare babyor ni Tin Gad Ma Rin’ nge Machib Rodad ngay.

b J. F. Rutherford ni ir e i yog e thin rok e Piin Yad Ma Fil e Bible e ngiyal’ nem e ku yima yog Judge Rutherford ngak. U m’on ni nge un ko pigpig u Bethel, ma immoy ba ngiyal’ ni i maruwel ko fare Eighth Judicial Circuit Court of Missouri ni ir reb e tapuf oloboch.