1-2. Mang e yiiynag Haggai ni profet nra buch ko ngiyal’ ney ni gad bay riy?

“GUBIN e kantin nge naun ni ke n’uw nap’an ni muchubu’ nga but’ u lan in e minit.” “Gubin e girdi’ ni goo rrusgad . . . Boor i yad e yog ni buch e re n’em u lan sogonap’an l’agruw e minit. Me gag e gu ra lemnag ma gowa ba n’uw nap’an.” Ireray e n’en ni yog boch e girdi’ nra mageygad u tomuren fare durru’ ni aw u Nepal ko duw ni 2015. Faanra buch ban’en rom ni aray rogon nrib gel e marus ni yira tay riy, ma sana dab mu pagtalin.

² Machane chiney e bay ban’en ni be buch ni yugub thil ni gathi kemus ni taareb e mach ara nam e be buch riy. Chiney e be rurug Jehovah gubin e pi nam u fayleng, ma ke yan boor e duw ni be rin’ e re n’ey. Ireray e n’en ni yiiynag Haggai ni profet u nap’an ni yoloy ni gaar: “Dabki n’uw nap’an ma bay gu rurug e tharmiy nge fayleng, nge binaw nge day.”​—Hag. 2:6, BT.

3. Uw rogon ni n’en ni yog Haggai ni profet ni ngan rurug gubin e pi nam e ba thil ko durru’ ni ma yib?

³ Re n’ey ni yog Haggai ni ngan rurug gubin e pi nam e gathi bod e durru’ ni ma yib ni ma kirebnag boch ban’en. Ya re n’ey nra buch e ra yib angin. Ke yog Jehovah ngodad ni ke gaar: “Bay gu rurug gubin e pi nam, ma gubin e pi machaf rorad ni bay ni fek ngaray, nge sug fare Tempel ko pi manigil.” (Hag. 2:7, BT) Mang rogon e re yiiy ney ngak e piin ur med u nap’an Haggai? Ma mang rogon ngodad e ngiyal’ ney? Gad ra weliy e fulweg ko gal deer ney nge rogon nrayog ni ngad uned ko re n’ey ni yibe rin’ ni aram e yibe rurug gubin e pi nam e ngiyal’ ney.

4. Mang fan ni l’og Jehovah Haggai ni profet ni nge yan i non ko girdi’ rok?

⁴ I pi’ Jehovah ba maruwel nib ga’ fan ni nge rin’ Haggai ni profet. Am lemnag e n’en ni buch u m’on riy. Dabisiy ni immoy  Haggai u fithik’ e piin nra sulod u Babylon nga Jerusalem ko duw ni 537 B.C.E. De n’uw nap’an nga tomuren nra tawgad nga Jerusalem, ma aram mar tababgad i ubung e def ko tempel rok Jehovah. (Ezra 3:8, 10) Machane de n’uw nap’an nga tomuren, me buch ban’en nib gel e kireban’ riy. I mulan’rad mar talgad ko maruwel ni bochan e togopuluw. (Ezra 4:4; Hag. 1:1, 2) Ere nap’an e duw ni 520 B.C.E., me yog Jehovah ngak Haggai ni nge ayuweg e pi Jew ni ngkur pasiggad bayay mar mu’naged i toy fare tempel. *​—Ezra 6:14, 15.

5. Mang fan ni pi’ fapi thin ni yog Haggai e athamgil nga laniyan’ e girdi’ rok Got?

⁵ I yog Haggai e pi thin ney ni bochan e nge ayuweg e pi Jew ni nge mich Jehovah u wan’rad. De rus e re profet nem ni nge yog e thin rok Jehovah ngak e pi Jew ni ke mulan’rad ni gaar: “Chiney e dariy bigimed ni nge mulan’. Mmaruwelgad ya gu bay romed.” (Hag. 2:4, BT) Ba mudugil ni pi’ e pi thin ney e athamgil nga lanin’rad. Jehovah e be yog e thin rok ba ulung i engel nib gel gelngirad. Ere faanra baadag e pi Jew ni ngar rin’ed e maruwel rorad nib fel’ rogon, mab t’uf ni nge pagan’rad ngak Jehovah.

6. Mang e ra buch ni bochan fapi thin ni yiiynag Haggai?

⁶ I l’og Jehovah Haggai ni nge yog ngak e pi Jew ni aram e nge rurug gubin e pi nam. Re thin ney e pi’ e athamgil nga laniyan’ e pi Jew ni ke mulan’rad ma kar talgad i toy fare tempel. Ku be dag ni bayi rurug Jehovah fare nam nu Persia ni aram e re nam nth’abi gel lungun u fayleng e ngiyal’ nem. Mang e ra buch ni bochan e re n’ey? Som’on e, ra mu’ e girdi’ rok Got i toy fare tempel. Ma bin migid e, mus ko piin gathi yad e Jew ni yad ra un ko liyor ngak Jehovah u lan e re tempel nem ni kan toy bayay. Ba mudugil nri pi’ e pi thin ney e athamgil nga laniyan’ e girdi’ rok Got!​—Zek. 8:9.

7. Mang maruwel e gad be un i rin’ e ngiyal’ ney ni be rurug gubin e pi nam? Mu tamilangnag.

⁷ Mang rogon fare yiiy rok Haggai ngodad e ngiyal’ ney? Ku be rurug Jehovah bayay gubin e pi nam u fayleng, ma yaney e gad be un i rin’ e re maruwel nem. Am lemnag e re n’ey: Nap’an e duw ni 1914, me dugliy Jehovah Jesus Kristus ni nge mang Pilung u Gil’ilungun u tharmiy. (Ps. 2:6) Re n’ey e dabi yibnag e felfelan’ ko pi pilung nu fayleng ni bochan e aram e “ngiyal’” ni mus nap’an e gagiyeg ni be tay e pi nam, ara ngiyal’ ndariy be’ ni be gagiyeg u fayleng ni owchen Jehovah. (Luke 21:24) Aram fan ni ka nap’an e duw ni 1919, ma be machibnag e girdi’ rok Jehovah ni kemus ni yigoo Gil’ilungun Got e ra pi’ e athap ko girdi’. “Re Thin rok Got ney Nib Fel’ ni murung’agen e gagiyeg rok” ni yibe machibnag e ke rurug gubin e pi nam u fayleng.​—Matt. 24:14.

8. Uw rogon u wan’ yooren e girdi’ e re thin ney ni yibe machibnag nrogon ni be yog e Psalm 2:1-3?

⁸ Uw rogon u wan’ e girdi’ e re thin ney ni yibe machibnag? Yooren i yad e dabun ni nge motoyil ngay. (Mu beeg e Psalm 2:1-3.) Ke damumuw e pi nam ni bochan e re n’ey. Dubrad e en ke mel’eg Jehovah ni nge mang Pilung. Ku de fel’ u wan’rad fare ‘thin nib fel’’ ni gad be machibnag ni murung’agen Gil’ilungun Got. Bin riyul’ riy e, bay boch e am ni kar taleged fare maruwel ni machib! Yugu aram rogon ni boor e pilung nu fayleng ni yad be yog ni yad be pigpig ngak Got, machane dubrad ni nge mang Got e ir e gagiyegnagrad. Ere pi pilung e ngiyal’ ney e yad be togopuluw ko En Ke Mel’eg Jehovah, ni aram e yad be gafgownag pi gachalpen ni bod rogon e n’en  ni i rin’ e pi pilung u nap’an ni immoy Jesus u fayleng.​—Acts 4:25-28.

9. Mang e be rin’ Jehovah ni nge ayuweg e piin dubrad ni ngar motoyilgad?

⁹ Mang e be rin’ Jehovah ni nge ayuweg e pi girdi’ ney ndubrad ni ngar motoyilgad? Be pi’ e Psalm 2:10-12 e fulweg riy ni be gaar: “Gimed e pi pilung, mu lemniged e pi thin ney, gimed e piin ni gimed be gagiyegnag e girdi’ ko pi nam e ngam ayuwgad ko tin ni gimed be rin’! Mu pigpiggad ngak Somol u fithik’ e marus; mu t’ongad, mi gimed siro’ ngak; ya ra danga’ ma nge damumuw, mi gimed yim’, ya ra yib e damumuw ngak nib papey. Ba felan’ urngin e piin ni yad ma yan ngak Somol ni nge yoror rorad!” Ba gol Jehovah ngorad ma ka be pi’ e tayim ni ngar dugliyed e n’en nib fel’ ni ngar rin’ed. Ere ka rayog ni ngar thilyeged e lem rorad, me m’agan’rad ngay ni ngar uned nga tan e Gagiyeg rok Jehovah. Machane daki yoor e tayim ni ka bay, ya gad be par ko “tin tomren e rran” ko re m’ag ney. (2 Tim. 3:1; Isa. 61:2) Ireray e ngiyal’ nrib t’uf ni nge nang e girdi’ e tin riyul’ mar dugliyed ni ngar pigpiggad ngak Jehovah.

10. Mang angin e re maruwel ney ni yibe rin’ ni be rurug e pi nam ni kan weliy ko Haggai 2:7-9?

¹⁰ Fare thin ni yiiynag Haggai ni murung’agen e pi nam ni yibe rurug e bay boch e girdi’ nra yib angin ngorad. I yog ni angin nra yib riy e ‘gubin e pi machaf rorad [piin riyul’ ni yad baadag ni ngar nanged e tin riyul’] ni bay ni fekrad’ ni ngar liyorgad ngak Jehovah. * (Mu beeg e Haggai 2:7-9.) Ku ireray e n’en ni yiiynag Isaiah nge Mikah nra buch u nap’an e “tin ni bay yib e rran” ara tin tomuren e rran.​—Isa. 2:2-4; Mik. 4:1, 2.

11. Mang e rin’ reb e walag ni pumoon u nap’an ni rung’ag fare thin ni murung’agen Gil’ilungun Got?

¹¹ Am lemnag e n’en ni rin’ reb e walag ni pumoon ni ka nog Ken ngak ni be pigpig e chiney ko tochuch rodad u nap’an ni rung’ag e re thin ney. Ka be yib ngan’ e yay nsom’on ni rung’ag  fare thin ni murung’agen Gil’ilungun Got sogonap’an 40 e duw ni ke yan. I gaar Ken: “Nap’an nug rung’ag e tin riyul’ u lan e Thin rok Got, mug felfelan’ ngay ni kug nang ni gad be par ko tin tomuren e rran ko re m’ag ney. Gu nang ni faanra nggu fel’ u wan’ Got me yag e yafos ni manemus ngog, mab t’uf ni nggu palog ko re fayleng ney, mug par ni gub mudugil u ba’ rok Jehovah. Ere gu meybil ngak Jehovah ma aram e n’en nug rin’. Da kug un ko pi n’en yibe rin’ ko re fayleng ney, me m’agan’ug ngay ni nggu un ko par u tan Gil’ilungun Got ndariy ban’en nra buch riy.”

12. Uw rogon ni yibe suguy e tin nib fel’ ban’en nga lan fare tempel rok Jehovah nib fanathin e ngiyal’ ney ko tin tomuren e rran?

¹² Ba tamilang ni kab kafram i yib ni be tow’athnag Jehovah e girdi’ rok. Gad be guy nri be yoor i yan e piin yad be liyor ngak e ngiyal’ ney ko tin tomuren e rran. Nap’an e duw ni 1914 ma kemus nri in e biyu’ urngidad u gubin. Chiney e ke pag meruk e milyon e girdi’ ni yad be liyor ngak Got, maku bokum milyon e girdi’ ni yad be un ngodad i madnomnag fare Puguran ni yima ma tay u gubin e duw. Aram rogon ni yibe suguy e “pi machaf” ko pi nam nga lan e yoror ko fare tempel rok Jehovah nib fanathin ni be yip’ fan e yaram rok ni fan ko bin riyul’ e liyor. Ku yibe n’uf e ngachal rok Jehovah u nap’an nra thilyeg e pi girdi’ ney e ngongol rorad.​—Efe. 4:22-24.

13. Ku mang boch e yiiy ni ke lebug ni bochan e ke yoor e piin yad be liyor ngak Jehovah? (Mu guy e sasing ni bay u wuru’ e re ke babyor ney.)

¹³ Pi n’ey ni ke buch e ke lebguy yugu boch e yiiy ni bod fa binem ni bay ko Isaiah ko guruy ni 60. Be gaar e verse 22 ko re guruy nem: “Mus ko re tabinaw nib th’abi lich e girdi’ riy ma ba sobut’ ni bay ra pired ni bod ba nam ni ba ga’ ma ba gel. Bayi taw nga nap’an mu gu gagiyegnag ni nge doro’ nib gur. Yi gag e Somol!” Bochan ni boor e girdi’ ni be yib ko bin riyul’ e liyor, ma bay ban’en nib manigil ni be buch. Pi girdi’ ney ni kan taareb rogonnagrad ko “machaf” e ba thilthil e salap rorad nge tin rayog rorad, ma kub m’agan’rad ngay ni ngar uned i machibnag fare ‘thin nib fel’ ni murung’agen e gagiyeg rok Got.’ Bochan e re n’ey, ma be yag ni nge fanay e girdi’ rok Jehovah fapi “fel’ rogon rok e pi nam” ni faani weliy  Isaiah murung’agen. (Isa. 60:5; Isa. 61:6) Bochan e ayuw ni be pi’ e pi girdi’ ney, ma aram fan ni yibe machib u lan 240 e nam maku yibe ngongliy yu ken e babyor nga boor ko 1,000 mit e thin.

14. Mang e ba t’uf ni nge dugliy e girdi’ e chiney?

¹⁴ Re n’ey ni yibe rurug gubin e pi nam e ngiyal’ ney ko tin tomuren e rran e be k’aring e girdi’ ni ngar dugliyed ban’en. Yad ra ayuweg Gil’ilungun Got, fa ra pagan’rad ko pi am ko re fayleng ney? Gad gubin nib t’uf ni ngad mel’eged e n’en ni ngad rin’ed. Yugu aram rogon ni ma fol e girdi’ rok Jehovah ko pi motochiyel ko am ko re nam ni yad be par riy, machane yad ma par u mathilin ngongolen e am ko re fayleng ney. (Rom. 13:1-7) Yad manang ni kemus ni yigoo Gil’ilungun Got e rayog ni nge pithig e magawon ko girdi’. Ya re Am ney e gathi bang ko re fayleng ney.​—John 18:36, 37.

15. Uw rogon ni be dag e Revelation ni yira skengnag e yul’yul’ ko girdi’ rok Got?

¹⁵ Be weliy e Revelation rogon ni yira skengnag e yul’yul’ ko girdi’ rok Got u nap’an e tin tomuren e rran. Bochan e re n’ey, ma aram fan ni yira togopuluw ngodad min gafgownagdad. Ra towasariydad e am ko re fayleng ney ni ngad folgad rorad, ma piin dabi fol e yira gafgownagrad. (Rev. 13:12, 15) Yad ra gelnaged yad ngak “urngin e girdi’ ni piin ni yad ba sobut’ nge piin ni yad ba tolang, nge piin ni boor ban’en rorad nge piin ni yad ba gafgow, nge piin ni yad e sib nge piin ni gathi yad e sib ni ngan tay ba pow nga daken e rifrif u ba’ ni mat’aw i pa’rad nge nga daken peri’rad.” (Rev. 13:16) Pi sib kakrom e yima tay e pow ngorad ni nge dag ko mini’ e ba mil farad ngak. Ku arrogon e girdi’ e ngiyal’ ney ni yad ra adag ni nge be’ me dag ko mini’ e ba milfan ngak. Yad ra adag ni nge dag urngin e girdi’ u rogon e lem nge ngongol rorad nib mil farad ko pi am ko re fayleng ney maku yad be ayuweg.

16. Mang nib ga’ fan ni ngar da yul’yul’gad ngak Jehovah e chiney?

¹⁶ Gad ra pag ni ngan tay e re pow ney ngodad ma gad un i ayuweg e pi am ko re fayleng ney, fa? Piin yad ra siyeg ni ngan tay e re pow ney ngorad e yad ra mada’nag e magawon, me par e yafos rorad nga thatharen e riya’. Be ulul e Revelation ngay ni gaar: “Dariy be’ nrayog ni nge chuw’iy ban’en fe pi’ ban’en nchuway’ ni faanra dariy e re pow ney rok.” (Rev. 13:17) Machane manang e girdi’ rok Got e n’en nra rin’ Got ngak e piin bay fare pow rorad ni kan weliy murung’agen ko Revelation 14:9, 10. Ere ra bod ni kar yoloyed fare thin ni “ir reb e girdi’ rok Got” nga daken pa’rad ko bin ni ngar paged ni ngan tay e re pow nem ngorad. (Isa. 44:5) Ireray e ngiyal’ ni ngad guyed rogon ni ngad pared nri gad ba yul’yul’ ngak Jehovah. Gad ra rin’ e re n’ey, ma ra felfelan’ ngay ni nge yog nib mil fadad ngak!

17. Mang e thingar dab da paged talin u murung’agen e gum’an’ rok Jehovah?

¹⁷ Ri be gum’an’ Jehovah e ngiyal’ ney ko tin tomuren e rran ya dabun ni nge thang be’. (2 Pet. 3:9) Be pi’ e tayim ngak urngin e girdi’ ni ngar kalgadngan’rad mar dugliyed ni ngar pigpiggad ngak. Machane dabi par ni be gum’an’ ndariy n’umngin nap’an. Piin yad ra siyeg ni ngar ayuweged Gil’ilungun Got e ra buch rorad e n’en ni buch rok Farao u nap’an Moses. I gaar Jehovah ngak: “Faan mang e gu pug paag nga lang nggu pi’ e liliy ngom nge girdi’ ko nam rom, ma kam m’ad. Machane kug tiyem ndab mum’, ya nggu dag ngom gelngig, nge wer buguwag nga urngin yang u fayleng.” (Ex. 9:15, 16) Gubin e nam ni bay ra nanged  ni kemus ni yigoo Jehovah e bin riyul’ e Got. (Ezek. 38:23) Uw rogon nra buch e re n’ey?

18. (a) Ku mang reb e ban’en ni be yog e Haggai 2:6, 20-22 nib thil? (b) Uw rogon ni kad nanged ni fapi thin ni yog Haggai e ra lebug boch nga m’on?

¹⁸ Boor e duw nga tomuren ni yim’ Haggai, me yol apostal Paul ko pi Kristiano ni Hebrew me yog ngorad ni fapi thin ni bay ko Haggai 2:6, 20-22 e ra lebug boch nga m’on. (Mu beeg.) I yoloy Paul ni gaar: “Chiney e ke yog ni gaar, ‘Bay kug rurug bayay e fayleng nib muun e tharmiy ngay.’ Re bugithin ney ni ke gaar, ‘ku bayay’ e be dag nib tamilang ni tin ni sunumiy Got ban’en e bayi rurug nge chuweg, ni aram e tin nde rurug ban’en e bayi par.” (Heb. 12:26, 27) Biney e thin e ba thil ko fa binem ni bay ko Haggai 2:7, ya be yip’ fan ni piin dabi m’agan’rad nga mat’awun e gagiyeg rok Jehovah e yira thangrad ndariy n’umngin nap’an ni bod e n’en ni buch rok Farao.

19. Mang e dabi chuw, ma uw rogon ni kad nanged e re n’ey?

¹⁹ Mang e dabi chuw? I ulul Paul ngay ni gaar: “Ngad pininged e magar ngak Got u lanin’dad ni fan e ke yog ngodad e gagiyeg rok Got ndabiyog ni nge rur. Ere ngad pininged e magar ngak Got ma gadad pigpig ngak ma gadad meybil ngak u fithik’ e ta’fan nge mudugdag nrogon kanawoen nra m’agan’ ngay.” (Heb. 12:28) Tomuren e yay ni tomur ni yira rurug e pi nam, ma kemus ni yigoo Gil’ilungun Got e ra magey ni ka be par nib mudugil!​—Ps. 110:5, 6; Dan. 2:44.

20. Mang e thingari dugliy e girdi’, ma uw rogon ni ngad ayuweged yad ni ngar rin’ed e re n’ey?

²⁰ Ere dabkiyog ni ngan adbey e tayim! Gubin e girdi’ nthingar ra dugliyed e n’en ni ngar rin’ed: Faan yad ra mel’eg ni ngar ululgad i rin’ e pi n’en yibe rin’ ko re fayleng ney, ma aram e yira thangrad. Ma faan yad ra mel’eg ni ngar pigpiggad ngak Jehovah, mar thilyeged boch ban’en ko ngongol rorad ya nge yag nrin’ed e n’en nib m’agan’ ngay, ma aram e ra yag e yafos ni manemus ngorad. (Heb. 12:25) Rayog ni ngad ayuweged e girdi’ ni ngar dugliyed e n’en ni ngar rin’ed u daken fare maruwel ni machib ni gad be rin’. Ere manga yugu da athamgilgad ni ngkud ayuweged yugu boch e girdi’ ni ngar dugliyed ni ngar ayuweged Gil’ilungun Got. Ma manga yugu dab da paged talin fapi thin ni yog Jesus ni Somol rodad ni faani gaar: “Re Thin rok Got ney Nib Fel’ ni murung’agen e gagiyeg rok Got e bay ni machibnag u gubin yang u fayleng ni nge urngin e girdi’ me nang, ma aram mfini taw nga tomren e fayleng.”​—Matt. 24:14.