1. Uw rogon e maruwel u wan’ boor e girdi’?

UW ROGON e maruwel u wan’ yooren e girdi’ ko gin ga ma par riy? Boor e nam nib elmerin ma kub n’uw nap’an e maruwel ni be tay e girdi’ riy ni ke thil ko kafram. Girdi’ ni ma maruwel nib pag rogon e dariy e tayim rorad ni ngar toffangad, ara ngar rin’ed chon e tabinaw rorad boch ban’en u taabang, ara ngar ululgad i fil murung’agen Got. (Ekl. 2:23) Machane, bay boch e girdi’ ndubrad e maruwel ma yad ma gay e tawey rorad ya nge dab ra maruwelgad.​—Prov. 26:13, 14.

2-3. Mang kanawo’ e ke dag Jehovah nge Jesus u rogon e maruwel ni yow ma tay?

² Boor e girdi’ u fayleng ni yad ma maruwel nib pag rogon fa reb e yad ba malmal ko maruwel. Machane, am lemnag rogon e maruwel u wan’ Jehovah nge Jesus. Gad manang ni Jehovah e be’ nib ta maruwel. I tamilangnag Jesus e re n’ey u nap’an ni gaar: “Chitamag e gubin ngiyal’ ni be maruwel, ere ku er rogog nthingar gu maruwel.” (John 5:17) Am lemnag gelngin e maruwel ni tay Got u nap’an ni sunmiy e pi engel ni yad boor nge urngin ban’en ni bay u lan e palpalth’ib. Ku boor ban’en nib fel’ yaan ni gad ma guy u roy u fayleng ni ke sunmiy Got. Ere ba puluw e n’en ni yog fare psalmist u nap’an ni gaar: “Somol, ri pire’ ban’en ni kam sunumeg! Ri gab gonop nga rogon ni mu sunumeg ni gubin! Ke sug e fayleng nga urngin e tin ni kam sunumeg!”​—Ps. 104:24.

³ Jesus e i folwok ko Chitamangin. I ayuweg Got u nap’an ni “fek lan e lang nge tay nga tagil’.” Immoy rok Jehovah ni “bod be’ nib salap i muruwliy ban’en.” (Prov. 8:27-31) Ba n’uw nap’an nga tomuren u nap’an ni yib Jesus nga fayleng, ma boor e maruwel ni i rin’ nrib manigil. Maruwel ni i rin’ e bod e ggan ngak, ma aram e n’en ni micheg ni Got e ke l’og.​—John 4:34; 5:36; 14:10.

4. Mang e rayog ni ngad filed rok Jehovah nge Jesus u murung’agen e toffan?

⁴ Ere gur, kanawo’ ni ke dag Jehovah nge Jesus u rogon ni ngaun maruwel nib gel e be dag nde t’uf ni ngad toffangad? Danga’. Jehovah  e der ma yib e magar ngak ni bod gadad, ere de t’uf ni nge toffan u tomuren ni ke rin’ reb e maruwel. Riyul’ ni be yog e Bible nu tomuren ni sunmiy Jehovah lan e lang nge fayleng me ‘tal ko maruwel nge toffan.’ (Ex. 31:17) Machane, re n’ey e be yip’ fan ni tal Jehovah ni fan e nge yaliy e tin ke sunmiy me felfelan’ ngay. Ma Jesus e yugu aram rogon nib gel e maruwel ni i tay u nap’an ni bay u fayleng, machane i tay e tayim ni fan e nge toffan mar abichgad e pi fager rok u taabang.​—Matt. 14:13; Luke 7:34.

5. Mang reb e magawon ni ma mada’nag boor e girdi’ rok Got?

⁵ Be pi’ e Bible e athamgil nga laniyan’ e girdi’ rok Got ni ngar adaged e maruwel. Pi tapigpig rok e thingar ra maruwelgad nib gel ko bin ni ngar malmalgad. (Prov. 15:19) Sana bay bang ni ga ma maruwel riy ni nge yag e salpiy ni ngam yognag e tin nib t’uf ko tabinaw rom. Maku reb e, gubin i gachalpen Kristus nib milfan ngorad ni ngar uned ko fare maruwel ni ngan machibnag fare thin nib fel’. Yugu aram rogon, mab t’uf ni nge gaman e toffan rom. Bay yu ngiyal’ nib mo’maw’ ni ngam nang urngin e tayim ni ngam tay ni fan ko maruwel ni ga ma un ngay ni nge yag e salpiy riy, nge machib, nge toffan, fa? Uw rogon ni ngad nanged urngin e tayim ni ngad maruwelgad riy nge urngin e tayim ni ngad toffangad?

6. Uw rogon ni ke tamilangnag e Mark 6:30-34 nib puluw e lem rok Jesus u murung’agen e maruwel nge toffan?

⁶ Ba ga’ fan ni nge puluw rogon e lem rodad u murung’agen e maruwel. Nni thagthagnag nga laniyan’ Solomon ni Pilung ni nge yoloy ni gaar: “Gubin ban’en ni bay ngal’an.” I weliy murung’agen e woldug, nge dimow naun, nge meyor, nge minmin, nge churu’, nge ku boch ban’en ni gad ma rin’. (Ekl. 3:1-8, NW) Ere ba tamilang ni maruwel nge toffan e aram l’agruw ban’en nib ga’ fan u lan e yafos rodad. Ba puluw rogon e lem rok Jesus u murung’agen e maruwel nge toffan. Immoy bayay ni sul e pi apostal rok ko milekag nra ted ni yad be machib nib elmerin ‘ndariy e ngiyal’ nrayog ni ngar abichgad riy.’ Ere gaar Jesus ngorad: “Mmarod nga darod nga bang ndariy be’ riy nga yugu mtoffangad buchuuw.” (Mu beeg e Mark 6:30-34.) Yugu aram rogon ni gathi gubin ngiyal’ ni i yag ni nge toffan Jesus nge pi gachalpen u rogon ni yad baadag, machane manang Jesus ni yad gubin nib t’uf e toffan rorad.

7. Faan gad ra fil murung’agen fare motochiyel ko Sabbath, ma mang e ra ayuwegdad ni ngad rin’ed?

⁷ Bay yu ngiyal’ nib t’uf ni ngad toffangad ara da thilyeged rogon ni gad ma rin’ boch ban’en. Rayog ni ngad guyed e re n’ey u reb e yaram nib ga’ fan ni ngongliy Got ni fan ko girdi’ rok kakrom, ni aram fare Sabbath ni yad ma tay u gubin e wik. Yugu aram rogon nda kud moyed u tan fare Motochiyel rok Moses, machane rayog ni nge yib angin ngodad e pi n’en ni gad ra fil u murung’agen fare Sabbath. N’en ni gad ra fil riy e rayog ni nge ayuwegdad ni ngad nanged ko ba puluw rogon e lem rodad u murung’agen e maruwel nge toffan fa danga’.

8. Rofen ni Sabbath e fan ko mang nrogon ni bay ko Exodus 31:12-15?

⁸ Be yog e Thin rok Got nu tomuren e ‘rofen’ ni ke gaman e bin nel’ e rran ngay ni ke sunmiy Got urngin ban’en, ma aram me tal ko maruwel ni be rin’ ni fan ko fayleng. (Gen. 2:2) Yugu aram rogon, ma Jehovah e baadag ni ma maruwel, maku bay boch e kanawo’ ni ka “be maruwel” riy. (John 5:17) Fare yaram ni ngongliy Jehovah ni fan ko rofen ni Sabbath ni yima tay u gubin e wik e ba puluw ko rofen ni toffan riy nrogon ni kan weliy ko Genesis. I yog Got nre Sabbath nem e aram e pow u thilrad piyu Israel. Aram ‘yaran e toffan ni ke turguy kan ognag’ ngak. (Mu beeg e Exodus 31:12-15.) Re n’em ndabin maruwel e fan ngak urngin e girdi’ nib muun ngay e bitir, nge pi tapigpig, nge gamanman ni fakay. (Ex. 20:10) Aram e rofen nrayog ni nge yoornag e girdi’ e tayim rorad ni fan ko tirok Got ban’en.

9. Mang boch ban’en nde puluw ni i lemnag boch e girdi’ u murung’agen e rofen ni Sabbath u nap’an Jesus?

 ⁹ Rofen ni Sabbath e ba rran nib manigil ni fan ko girdi’ rok Got; machane, boor e tayugang’ ko teliw u nap’an Jesus nra ngongliyed boch e motochiyel nib pag rogon ni ngan fol riy ni bay rogon ko rofen ni Sabbath. U rogned nib togopuluw ko motochiyel ko Sabbath ni ngan t’ar boch i wom’engin e woldug ni wheat ara ngan golnag be’ nib m’ar ko rofen nem. (Mark 2:23-27; 3:2-5) Mit ney e lem e de puluw ko lem rok Got, ma ireray e n’en ni tamilangnag Jesus ngak e piin ur motoyilgad ngak.

10. Mang e rayog ni ngad filed ko Matthew 12:9-12 u murung’agen rogon ni ma lemnag Jesus e Sabbath?

¹⁰ Jesus nge pi gachalpen ni yad boch e Jew e ur folgad ko fare motochiyel u murung’agen e Sabbath ni bochan e yad bay u tan e Motochiyel rok Moses. * Machane, i dag Jesus u daken e thin nge ngongol rok nde kireb ni ngan rin’ boch ban’en nib fel’ ni fan ngak boch e girdi’ ko rofen ni Sabbath. Ba tamilang e n’en ni yog ni gaar: “Motochiyel rodad e ra pagdad ni ngad ayuwegned be’ ko chirofen ni sabbath.” (Mu beeg e Matthew 12:9-12.) De lemnag nib kireb ni ngan gol ngak be’ ara ngan ayuweg be’ ko rofen ni Sabbath. Pi n’en ni i rin’ Jesus e be tamilangnag ban’en nib ga’ fan u murung’agen e rofen ni Sabbath. Aram e rofen ni ma toffan e girdi’ rok Got ko maruwel ni kar rin’ed u reb e rran ngu reb. Ere rayog ni ngar tedan’rad ko liyor rorad ngak Got. Jesus e ilal u reb e tabinaw ni yad ma tay e rofen ni Sabbath ni fan ko liyor rorad ngak Got. Kad nanged e re n’ey ni bochan e n’en ni  kad beeged u murung’agen Jesus u nap’an ni immoy u Nazareth ko gin ni ilal riy. Be gaar e Bible: “Chirofen ni sabbath me yan [Jesus] nga lan tafen e muulung ni bod ni ma rin’. Me sak’iy nga lang ni nge beeg fare babyor nib thothup.”​—Luke 4:15-19.

11. Mini’ e dag e kanawo’ nib manigil ngak Jesus u rogon ni ngan maruwel?

¹¹ Dariy e maruwar riy ni ma lemnag Josef e maruwel ni bod Got ni bochan e fil ngak Jesus ni fak ni pof rogon ni nge mang reb e daiksang. (Matt. 13:55, 56) Maku reb e, dabisiy ni i guy Jesus rogon ni i maruwel Josef nib gel u reb e rran ngu reb ni nge yognag e tin nib t’uf ko tabinaw rok ni boor girdien. Boch nga tomuren, me gaar Jesus ngak pi gachalpen: “Be’ ni girdien e maruwel e susun e ngan pi’ puluwon e maruwel rok ngak.” (Luke 10:7) Arrogon, manang Jesus rogon ni nge maruwel nib gel.

12. Mang boch e thin nu Bible ni be tamilangnag rogon ni kan weliy murung’agen e maruwel nib gel u lan e Bible?

¹² Apostal Paul e ku manang rogon ni nge maruwel nib gel. Maruwel nib ga’ ni i rin’ e aram e i machibnag murung’agen Jesus ngak e girdi’ ma be fil ngorad e pi n’en ni i fil Jesus. Machane, ki maruwel Paul ni fan e nge yognag e tin nib t’uf rok. Manang piyu Thessalonika rogon ni ‘i maruwel nib gel nnep’ nge rran’ ni bochan e ‘nge dabi n’ag be’ e salpiy nga puluwon.’ (2 Thess. 3:8; Acts 20:34, 35) Nap’an ni yoloy Paul murung’agen e maruwel rok, ma rayog ni be weliy murung’agen e mongongol tent ni i tay. Nap’an ni immoy u Korinth, me par rok Aquila and Priscilla “ma be un ngorow ko maruwel, ya ma yog e salpiy ngak ni nge abich riy ko mongongol tent, ni bod yow.” Nap’an ni yog Paul ni be maruwel “nnep’ nge rran” ma der yip’ fan ni i maruwel nder tal. Ya bay boch e rran nder ma ngongliy e tent ni bod rogon ko rofen ni Sabbath. Aram e rofen ni ma machibnag e pi Jew ni ku darur maruwelgad ko rofen ni Sabbath.​—Acts 13:14-16, 42-44; 16:13; 18:1-4.

13. Mang e rayog ni ngad filed ko n’en ni rin’ Paul?

¹³ Ba manigil e kanawo’ ni dag apostal Paul nrayog ni ngan folwok riy. Ba t’uf ni nge maruwel ya nge yag e salpiy ngak; machane ki guy rogon ni nge un ko fare maruwel ni ngan “machibnag e Thin Nib Fel’ ni yib rok Got” ni gubin ngiyal’. (Rom. 15:16; 2 Kor. 11:23) Ki pi’ e athamgil nga laniyan’ yugu boch e girdi’ ni ngar folwokgad rok. Aquila nge Priscilla e ‘ur unew ngak nguur pigpiggad ngak Kristus Jesus.’ (Rom. 12:11; 16:3) I pi’ Paul e athamgil nga laniyan’ piyu Korinth ni ‘nguur muruwliyed e maruwel rorad ni fan ngak Somol.’ (1 Kor. 15:58; 2 Kor. 9:8) Ki thagthagnag Jehovah nga laniyan’ apostal Paul ni nge yoloy ni gaar: “Cha’ ndabun ni nge maruwel e dabi abich.”​—2 Thess. 3:10.

14. Mang e be yip’ fan fapi thin ni yog Jesus ko John 14:12?

¹⁴ Bin th’abi ga’ fan e maruwel ni bay ni ngan rin’ e ngiyal’ ney ko tin tomuren e rran e aram e ngan machib min ayuweg e girdi’ ngar manged boch i gachalpen Jesus. Bin riyul’ riy e, yog Jesus u m’on riy ni kab ga’ e tin nra rin’ pi gachalpen ko tin ni i rin’! (Mu beeg e John 14:12.) Re n’ey e der yip’ fan ni gad ra ngongliy e maang’ang ni bod ir, ya be yip’ fan ni kab ga’ yang e gin nra machib pi gachalpen riy, ma ka boor e girdi’ ni yad ra machibnag, ma kab n’uw nap’an ni yad ra machib nga n’umngin nap’an ni i machib Jesus.

15. Mang boch e deer ni ngad fithed gadad riy, ma mang fan?

¹⁵ Faanra ga ma un ko maruwel ni ma yag e salpiy riy ngom, ma ngam fithem ni nge lungum: ‘Yi manangeg u tabon e maruwel ni gag be’ ni gu ma maruwel nib gel, fa? Gu ma mu’nag e maruwel rog ko ngiyal’ nthingar gu mu’nag riy ma gu ma rin’ u rogon nrayog rog, fa?’ Faanra lungum arrogon, ma dabisiy nra pagan’ e en nib ga’ ko maruwel ngom. Maku reb e, ku ra mom ni nge adag e girdi’ u tabon e maruwel rom ni ngar motoyilgad ko fare thin nib fel’. Ku baaray boch e deer nib t’uf ni ngam fithem riy ni bay rogon ko fare maruwel ni machib nge ngan fil e tin riyul’ ko girdi’. Pi deer nem e: ‘Yi manangeg ni gag be’ ni gu ma maruwel nib gel u nap’an e machib, fa? Gu ma fal’eg rogog nib fel’ rogon ya nge yag nug machibnag e piin kug mada’nag ko yay nsom’on, fa? Gu ma sul nib papey ni ngguy  e piin yad baadag e machib, fa? Gubin ngiyal’ ni gu ma machib u boch e kanawo’ nib thilthil, fa?’ Faanra lungum arrogon, ma aram e rayog ni ngam pirieg e felfelan’ ko maruwel ni ga ma tay.

16. Uw rogon nib thil e lem rok Jesus nge pi apostal rok u murung’agen e toffan ko lem rok boor e girdi’ e ngiyal’ ney?

¹⁶ Manang Jesus ni bay yu ngiyal’ nib t’uf ni ngar toffangad e pi apostal rok. Machane, boor e girdi’ e ngiyal’ nem nge chiney nrayog ni ngan taareb rogonnagrad ko fare moon nib pire’ ban’en rok ni weliy Jesus murung’agen u lan e fanathin rok. I gaar e re moon nem u wan’: “Mpagan’um, nguum abich ma ga be garbod, ma ga be rin’ e tin ni gab adag!” (Luke 12:19; 2 Tim. 3:4) I lemnag ni toffan nge tin yima felfelan’ ngay e aram e n’en th’abi ga’ fan u lan e yafos rok. Machane Jesus nge pi gachalpen e dar m’oneged u wan’rad e tin yima felfelan’ ngay.

17. Uw rogon ni gad ma fanay e tayim rodad u nap’an ni gad ba tal ko maruwel?

¹⁷ Gad ma guy rogon ni ngad folwokgad rok Jesus e ngiyal’ ney ni aram e gad ma fanay e matal rodad ko maruwel ni fan e ngad toffangad, mu kud rin’ed boch ban’en nib fel’ ni aram e ngad machibnaged e girdi’ ma gad be un ko pi muulung rodad. Bin riyul’ riy e, rib ga’ fan u wan’dad fare maruwel ni ngan ayuweg e girdi’ ngar manged boch i gachalpen Jesus nge muulung ni gad ma un ngay. Ere aram fan ni gad ma rin’ e tin rayog rodad ni ngaud rin’ed e pi n’ey ni fan ngak Jehovah. (Heb. 10:24, 25) Mus ni faanra kad milekaggad nga bang, ma gad ma un ko muulung ko gin ka darod ngay, maku gad ma guy rogon ni ngad weliyed murung’agen e Bible ngak e piin kad mada’naged.​—2 Tim. 4:2.

18. Mang e baadag Kristus Jesus ni Pilung rodad ni ngad rin’ed?

¹⁸ Ri gad ba felfelan’ ngay ni Kristus Jesus ni Pilung rodad e der ma lemnag ni ngad rin’ed boch ban’en ndabiyog rodad, maku ma ayuwegdad ni nge puluw rogon e lem rodad u murung’agen e maruwel nge toffan! (Heb. 4:15) Baadag ni ngad toffangad. Ku baadag ni ngad maruwelgad nib gel ni ngad yognaged e tin nib t’uf ko par rodad, ma gad un ko fare maruwel ni ngan ayuweg e girdi’ ngar manged pi gachalpen Jesus ni aram reb e maruwel nib gel e felfelan’ riy. Bin migid e article e gad ra weliy riy e n’en ke rin’ Jesus ya nge yag ni chuwegdad u tan gelngin ba mit e ban’en ni yima mang sib riy.