1-2. (a) Mang reb e madnom ni ma tay boch e girdi’? (Mu guy fare kahol ni kenggin e “ Mang Fare Madnom ni Yima Tay ko Yu Wugem e Duw?”) (b) Mang e weliy Jesus murung’agen ko Luke 4:16-18?

BAY boch e nam ni yad ma tay boch e madnom ni yugu ba thil u nap’an nra gaman 50 e duw ni ke gagiyeg reb e pilung riy ara be’ ni leengin e en pilung. Ba ga’ ni ma tay e girdi’ e re madnom ney u lan reb e rran, ara reb e wik, ara ba n’uw nap’an. Machane ra munmun me m’ay fare madnom, ma aram min pagtalin murung’agen.

² Chiney e ngad weliyed murung’agen reb e madnom ni kab fel’ ko biney. Re madnom ney e kab fel’ ko fa bin baaram e madnom ni i tay piyu Israel kakrom ko yu wugem e duw nreb e duw n’umngin nap’an. Re madnom ney e ma pi’ e puf rogon ngak e piin yad ma un ngay. Mang nib t’uf ni ngad filed murung’agen e re madnom ney? Bochan e be puguran ngodad reb e yaram nrib manigil ni ke ngongliy Jehovah rogon ni fan ngodad. Ireray e n’en nra yibnag e puf rogon ngodad nra par ndariy n’umngin nap’an ni mus ko chiney maku be yib angin ngodad. Ireray e re puf rogon ni weliy Jesus murung’agen.​—Mu beeg e Luke 4:16-18.

3. Uw rogon ni ma yib angin fare Madnom ni yima tay ko yu wugem e duw ngak piyu Israel nrogon ni bay ko Levitikus 25:8-12?

³ Ra mom ni ngad nanged fan e n’en ni yog Jesus u nap’an ni weliy murung’agen e puf rogon ni faan gad ra weliy murung’agen fare Madnom ni yarmiy Got ni nga i tay e girdi’ rok kakrom ko yu wugem e duw. I gaar Jehovah ngak piyu Israel: “Gimed ra tay e re duw nra gaman e wugem ngay, ni aram e ngam weliyed murung’agen mat’awun urngin e piin yad ma par u lan fare binaw. Re duw ney e aram e gubin yang e pi binaw ni kan pi’ nchuway’ e yira fulweg ngak e en tafen ara piin ni owchen, ma en ni kan pi’ nchuway’ ni nge mang sib e yira fulweg nga tabinaw rok.” (Mu beeg e Levitikus 25:8-12, BT.) Fa binem e article e kad weliyed riy rogon ni i yib angin ngak piyu Israel fare Sabbath ara rran ko toffan ni yad ma tay u gubin e wik. Machane, uw rogon ni ma yib angin e biney e Madnom ngak piyu Israel  ni yad ma tay ko yu wugem e duw? Susun e bay reb e moon u Israel ni boor e malfith rok ndabkiyog ni nge thang, ma aram me pi’ bangi binaw ni tafen nchuway’ ya nge yag ni thang e malfith rok. Nap’an nra taw ko fare duw ko Puf Rogon ara bin wugem e duw, ma aram e ra sul fagi binaw ngak facha’. Aram e ngiyal’ nrayog ni nge sul fare moon nga i yan ko fagi binaw ni “tafen,” ma boch nga tomuren ma aram e ra tafanay pi fak fagi binaw. Fa reb e sana bay reb e moon ni kaygi pag urngin e malfith rok ndabkiyog ni nge thang. Ere thingari pi’ ir ara reb i fak ni chuway’ ni nge mang sib rok be’ ya nge yag ni thang fare malfith. Nap’an nra taw ko fare duw ko Puf Rogon ara bin wugem e duw, ma aram e ra sul fare sib “nga tabinaw rok.” Ere dariy be’ u Israel ni ma par nib sib u n’umngin nap’an e yafos rok! Re yaram ney e be dag nriyul’ ni ma lemnag Jehovah e girdi’ rok!

4-5. Mang nib ga’ fan ni ngad filed murung’agen fare Madnom ni ma tay piyu Israel ko yu wugem e duw?

⁴ Ku mang reb i angin fare Madnom ni yima tay ko yu wugem e duw? I weliy Jehovah ni gaar: “I Somol ni Got romed e bayi fal’eg waathmed u lan fare nam ni nge pi’ ngomed. Dariy taabe’ u fithik’ e pi girdi’ romed nra gafgow.” (Deut. 15:4, BT) Rib thil e re n’ey ko n’en ni be buch e ngiyal’ ney, ya ngiyal’ ney e ba ga’ ni gad be guy ni girdi’ nib fel’ rogon e be gel e flaab rorad i yan ma piin gafgow e be mun daken e gafgow rorad!

⁵ Gadad e piin Kristiano e da kud moyed u tan fare Motochiyel rok Moses. Re n’ey e be yip’ fan ndakurud folgad ko fare yaram ni un fol riy u nap’an fare Madnom ni yima tay ko yu wugem e duw ni aram e ngan pag e pi sib ngar sulod nga taferad, min thang e malfith ko piin bay e malfith rorad, min sulweg tafen e piin kan fek taferad. (Rom. 7:4; 10:4; Efe. 2:15) Yugu aram rogon, ma kab ga’ fan ni ngad filed murung’agen e re Madnom ney. Mang fan? Bochan e rayog ni nge yag e puf rogon ngodad, ma re puf rogon ney e be puguran ngodad e n’en ni yarmiy Jehovah ni fan ngak piyu Israel.

6. Mang reb e ban’en ni ke mang girdi’ e sib riy nib t’uf ni ngan chuwegrad u tan gelngin?

⁶ Gad gubin nib t’uf ni nge yag e puf rogon ngodad ni bochan e kad manged sib ko denen ni aram reb e ban’en nrib gel e kireb riy. Bochan ni gad bogi tadenen, ma aram e gad ma pilibthir, ma gad ma m’ar, maku gad ma yim’. Boor i gadad e rayog ni nge guy nriyul’ e re n’ey u nap’an nra yaliy yaan nga therek ara nap’an nra yan i guy e togta u  nap’an ni ke m’ar. Ku ma kireban’dad u nap’an ni gad ra rin’ reb e denen. I yog apostal Paul ni ke mang ‘kalbus ko tin ni ba adag e denen ni ir e be maruwel u fithik’ i dow.’ Ki ulul ngay ni gaar: “Kar gu gafgow! I mini’ e ra chuwegeg u pa’ e re dowef ney ni ir e be fekeg i yan ko yam’?”​—Rom. 7:23, 24.

7. Mang e yiiynag Isaiah u murung’agen e puf rogon?

⁷ Gad ba felfelan’ ni bochan e ke bing Got reb e kanawo’ nrayog ni nge yag e puf rogon riy ngodad, ara ngan chuwegdad u tan gelngin e denen. Jesus e ir e en nra pi’ e re puf rogon nem ngodad. Ba pag 700 e duw u m’on ni nge yib Jesus nga fayleng, me yiiynag Isaiah nra boch nga tomuren ma yira pi’ e puf rogon ko girdi’. Re puf rogon nem e kab ga’ angin nra yib ko girdi’ nib thil ko bin baaram e puf rogon ni ma yag ngak piyu Israel u nap’an fare Madnom ni yima tay ko yu wugem e duw. I yoloy ni gaar: “Fare Kan ni Thothup rok Somol ni Got [“gelngin Got nib thothup,” NW] e ke sugnigeg. Somol e ke turguyeg ke l’ugeg ni nggu fek e thin nib fel’ i yan ngak e girdi’ ni gafgow, ni nggu fal’eg laniyan’ e piin ni ke kireban’rad, mu gog ngak e piin ni kan fekrad nga reb e nam ni kar kalbusgad, nge piin ni yad bay u kalbus ni bay ni pagrad.” (Isa. 61:1) Mini’ e piin bay rogon e re yiiy ney ngorad?

8. Mini’ e fan ngak fapi thin ni yiiynag Isaiah u murung’agen e puf rogon?

⁸ Re n’ey nib ga’ fan nni yiiynag u murung’agen e puf rogon e tabab ni nge lebug u tomuren ni tabab Jesus ko machib. Nap’an ni yan nga tafen e muulung u Nazareth ni aram e binaw ni ilal riy, me beeg e pi thin ney ni yog Isaiah ngak e pi Jew ni kar muulunggad e ngaram. I yog Jesus ni ir e fan ngak fapi thin ni be gaar: “Fare Kan ni Thothup rok Somol [“gelngin Got nib thothup,” NW] e ke yib nga dakenag. Ke liyfeg ni nggu machibnag e Thin Nib Fel’ ni yib rok Got ngak e piin ni gafgow, ke l’ugeg ni nggog ngak e piin ni kan kolrad kan tayrad ni bay ni pagrad, mu gog ngak e piin ni malmit ni bay ra guyed ban’en, ma nggu chuweg ko gafgow e piin ni yibe gafgownagrad, mu gog ngorad e re duw ni ir e bayi runguy Somol e girdi’ rok riy me thapegrad ngak!” (Luke 4:16-19) Uw rogon ni lebguy Jesus e re yiiy ney?

9. Mang e n’en ni baadag boor e girdi’ u nap’an Jesus ni ngan chuwegrad riy?

⁹ Fare puf rogon ni yiiynag Isaiah miki beeg Jesus murung’agen e tabab ni nge yag ko girdi’ u nap’an e bin som’on e chibog. I micheg Jesus nriyul’ e re n’ey u nap’an ni gaar: “Fare gin’en ni kad beeged u lan e babyor nib thothup e ke yib i m’ug nib riyul’ e bin daba’ e rran.” (Luke 4:21) Boor e piin nrung’aged e n’en ni beeg Jesus nsana rayog ni ur athapeged ni ngan chuwegrad u tan e gagiyeg ko am nu Roma. Sana rayog nra lemgad ni bod rogon fa gal moon ni faani lungurow: “Ug fineyed ni ir e bayi chuweg yu Israel u pa’ e toogor rok!” (Luke  24:13, 21) Machane gad manang nde tay Jesus ir ngak pi gachalpen ni ngar togopuluwgad nga rogon e gagiyeg ni be tay piyu Roma nib kireb rogon. Bin riyul’ riy e, yog ngorad ni ngar pied “ngak e pilung nu Roma e tirok ban’en.” (Matt. 22:21) Ere uw rogon ni pi’ Jesus e puf rogon ko girdi’ e ngiyal’ nem?

10. Mang boch ban’en ni chuweg Jesus e girdi’ u tanggin?

¹⁰ I yib Fak Got ni nge ayuweg e girdi’ nge yag e puf rogon ngorad u l’agruw e kanawo’. Bin som’on e, ayuweg Jesus e girdi’ ni ngar chuwgad u tan e pi machib nde puluw ni i weliy e pi tayugang’ ko teliw. Boor e Jew e ngiyal’ nem e kar manged sib u boch e yalen nge machib nde riyul’. (Matt. 5:31-37; 15:1-11) Piin u rogned ni yad be ayuweg e girdi’ ni ngar liyorgad ngak Got e bin riyul’ riy e de puluw e liyor rorad u wan’ Got, ere gowa bod ni yad ba malmit. Bochan nra siyeged fare Messiah nge tin riyul’ ni i fil, ma aram fan nde yag ni ngar nanged Got, mu kur ululgad ngar pared u fithik’ e lumor ma dan n’ag fan e denen rorad. (John 9:1, 14-16, 35-41) Bochan ni i fil Jesus e tin riyul’ ma be dag e ngongol nib fel’, ma aram me dag ngak e piin nib sobut’an’rad rogon nrayog ni ngar chuwgad u fithik’ e pi machib nem nde riyul’.​—Mark 1:22; 2:23–3:5.

11. Mang e bin l’agruw e kanawo’ ni pi’ Jesus e puf rogon riy ko girdi’?

¹¹ Bin l’agruw e kanawo’ ni pi’ Jesus e puf rogon riy ko girdi’ e bay rogon ko n’en ni rin’ ni aram e chuweg e girdi’ u tan gelngin e denen ni ke af ngorad. Bochan fare maligach ni pi’ Jesus, ma aram e rayog ni nge n’ag Got fan e denen rok e piin nra mich fare biyul u wan’rad mar daged e michan’ rorad u daken e ngongol rorad. (Heb. 10:12-18) I gaar Jesus: “Faanra ayuwegmed e en ni Fak ngam pired ni gathi ki gimed e sib, ma aram e kari mudugil ni kam pired ni gathi ki gimed e sib.” (John 8:36) Biney e puf rogon e kab gel e fel’ riy ko bin baaram e puf rogon ni ma yag ko girdi’ u nap’an fare duw ko Puf Rogon ni i madnomnag piyu Israel! Bod ni faanra kan pag reb e pumoon ni nge sul nga tafen u nap’an e re Madnom nem ma rayog ni ngki mang sib bayay. Maku reb e, ku ra munmun me yim’.

12. Mini’ e piin som’on ni yib angin ngorad fare puf rogon ni weliy Jesus murung’agen?

¹² Nap’an e Pentekost ko duw ni 33 C.E., me dugliy Jehovah e pi apostal nge yugu boch e pumoon nge ppin ni yad ba yul’yul’ nga gelngin nib thothup. I pofrad ni ngar manged pi fak ya nge yag ni boch nga tomuren me fasegrad nga ranod nga tharmiy ngar uned ngak Jesus ko gagiyeg. (Rom. 8:2, 15-17) Aram e piin som’on ni yib angin ngorad fare puf rogon ni weliy Jesus u lan tafen e muulung u Nazareth. Pi pumoon nge ppin nem e yag ni ngar chuwgad u tan gelngin e machib ni googsur nge boch e ngongol nde puluw ko thin rok Got ni  i rin’ e pi tayugang’ ko teliw rok piyu Jew kakrom. Ki tayrad Got ni aram e kar chuwgad u tan gelngin e denen ni ma fekey i yan ko yam’. Fare yaram ni ngongliy Jehovah rogon ni ir e pi’ e puf rogon ko girdi’ e tabab u nap’an ni dugliy pi gachalpen Kristus nga gelngin nib thothup ko duw ni 33 C.E., ma ra mus u tungun fare Biyu’ i Duw Nra Gagiyeg Jesus riy. Mang boch ban’en nib manigil nra buch u thilin e ngiyal’ ney nge yan i mada’ nga tungun fare Biyu’ i Duw Nra Gagiyeg Jesus riy?

13-14. Mini’ e piin ni ku ra yag ngorad fare puf rogon ni weliy Jesus murung’agen ni bod e piin kan dugliyrad?

¹³ Ngiyal’ ney e bokum milyon e girdi’ nib yul’yul’ ni kar bad u gubin e nam ni yad ba muun nga “yugu boch e saf.” (John 10:16) Pi girdi’ ney e dawori mel’egrad Got ni ngar uned ngak Jesus ko gagiyeg u tharmiy. Machane, be yog e Bible ni bay e athap rorad ni ngar pared ni manemus u fayleng. Aram rogon e athap rom, fa?

¹⁴ Mus ko chiney ni be yib angin ngom boch ban’en nib manigil nra yib angin ngak e piin yad ra un ko gagiyeg u Gil’ilungun Got u tharmiy. Bochan ni ke mich u wan’um fare maligach ni pi’ Jesus, ma aram e rayog ni ngam wenig ngak Jehovah ni nge n’ag fan e denen rom. Angin nra yib riy e aram e rayog ni ngam fel’ u wan’ Got miki beech e nangan’ rom u p’eowchen. (Efe. 1:7; Rev. 7:14, 15) A kum lemnag urngin e tow’ath ni ke yag ngom ni bochan e kam chuw u fithik’ boch e machib nde riyul’. I gaar Jesus: “Bay mu nanged e tin riyul’, ma tin riyul’ e ir e bayi ayuwegmed nge dab kum pired ni gimed e sib.” (John 8:32) Ri gad ba felfelan’ ni ke yag e biney e puf rogon ngodad!

15. Mang puf rogon e rayog ni ngad athapeged ni nge yag ngodad boch nga m’on nge ku boch e tow’ath?

 ¹⁵ Rayog ni ngam athapeg reb e puf rogon ni kab gel boch e fel’ riy boch nga m’on. Dabki n’uw nap’an, ma bayi thang Jesus e pi yurba’ i teliw ni googsur nge gagiyeg ko girdi’ nder fel’ rogon. Ra ayuweg Got ba ulung i “girdi’ ni ke muulung ni pire’ ni pire’” ni yad be pigpig ngak, me bing e kanawo’ ngorad ni ngar felfelan’gad ko tow’ath nra yag ngorad u paradis u fayleng. (Rev. 7:9, 14) Boor e girdi’ ni yira fasegrad ko yam’, mu kun bing e kanawo’ ngorad ni ngar chuwgad u tan gelngin e denen ni ke af rok Adam ngorad.​—Acts 24:15.

16. Mang reb e puf rogon nrib manigil nra yag ko girdi’ boch nga m’on?

¹⁶ Nap’an fare Biyu’ i Duw Nra Gagiyeg Jesus riy, ma ir nge piin nra un ngak ko gagiyeg e yad ra ayuweg e girdi’ ngkur flontgad bayay mi ri fel’ e tha’ u thilrad Got. Re ngiyal’ i n’em ni yira sulweg urngin ban’en nga rogon min pi’ e puf rogon ko girdi’ e ra bod rogon fare Madnom ni yima tay u Israel ko yu wugem e duw. Re n’ey e be yip’ fan ni urngin e piin yad be pigpig ngak Jehovah u fithik’ e yul’yul’ e yad ra flont bayay me chuw e denen rorad.

17. Mang e ke yiiynag e Isaiah 65:21-23 ni fan ko girdi’ rok Got? (Mu guy e sasing ni bay u wuru’ e re ke babyor ney.)

¹⁷ Fare thin ko Isaiah 65:21-23 e be weliy rogon e par u fayleng boch nga m’on. (Mu beeg.) Machane, gathi nga yugu ni par ndabin rin’ ban’en. Ya be yog e Bible ni girdi’ rok Got e ngiyal’ nem e yad ra rin’ boch e maruwel nib ga’ fan nra yibnag e felfelan’ ngorad. Nap’an nra taw nga tungun fare Biyu’ i Duw, ma rayog ni nge pagan’dad ni urngin ban’en ni kan sunmiy e “bay ra pired ni gathi yad e sib rok e wod, mi yad un ko flaab rok pi fak Got.”​—Rom. 8:21.

18. Mang fan nrayog ni nge pagan’dad ni gad ra par ni gad ba felfelan’ boch nga m’on?

¹⁸ Ku ra yarmiy Jehovah rogon e ngiyal’ ni nge maruwel e girdi’ rok riy u lan fare Biyu’ i Duw Nra Gagiyeg Kristus riy nge ngiyal’ ni ngar toffangad ni bod rogon e n’en ni yarmiy ni fan ngak piyu Israel kakrom. Yira tay e tayim e ngiyal’ nem ni fan ko liyor rodad ngak Got. Faanra ngad pared ni gad ba felfelan’ e ngiyal’ ney mab t’uf ni ngad liyorgad ngak Got, maku aram e n’en ni gad ra rin’ u lan e bin nib beech e fayleng. Arrogon, urngin e piin yad ba yul’yul’ e yad ra felfelan’ u tan e gagiyeg nra tay Kristus u lan fare Biyu’ i Duw ni bochan e gad gubin ni gad ra rin’ boch e maruwel ni gad ra felfelan’ ngay maku gad gubin ni gad ra pigpig ngak Got.