Le Bibliaoʼ jeʼel u páajtal u kʼexik bix u kuxtal máakeʼ. Koʼox ilik bix tu yáantil Ricardo yéetel Andrés.

RICARDO: Le yaanten 15 añosoʼ tiaʼanen kaʼach ichil junpʼéel pandillaeʼ. Como jach paaleneʼ tuláakal baʼax kin wilik ku beetkoʼobeʼ, kin beetik xan. Hasta tin chʼaʼtuklaj in beetik diez años cárcel. Jeʼel u tuklaʼal maʼ tin wóol yanen yoʼolal le baʼax kin tuklik kaʼachoʼ, chéen baʼaleʼ taakchaj in beetik beyoʼ tumen teʼ tuʼux kajaʼanenoʼ le máakoʼob yáax kʼalaʼanoʼob carceloʼ jach ku respetartaʼaloʼob. Teen xaneʼ bey in kʼáat ka respertartaʼakenoʼ.

Jach kʼaas bix in kuxtal kaʼachi, kin drogartkinba yéetel suuk in baʼateʼel. Junpʼéel áakʼabeʼ táakpajen tiʼ junpʼéel tsʼonbáail, tin tuklaj yaan in kíimsaʼaleʼ, chéen baʼaleʼ púutsʼen tiʼ le máakoʼoboʼ. Ka úuchten lelaʼ joʼopʼ in jach tuklik baʼax táan in beetik yéetel in kuxtal. Ka túun tin chʼaʼtuklaj in kʼexik bix in kuxtal, chéen baʼaleʼ ¿bix túun ken in beetil? ¿Máax jeʼel u yáantkeneʼ?

Tsʼoʼoleʼ óoliʼ tuláakal in láakʼtsiloʼob yaan problema tiʼob yéetel mix kiʼimak u yóoloʼobiʼ. Chéen juntúul tiʼ in tíoʼob maas chan maʼalob bix u bintiʼ yéetel u familia. In wojel letiʼobeʼ uts u modosoʼob yéetel jach ku tsʼáaikoʼob ichil u kuxtaloʼob baʼax ku kankoʼob teʼ Bibliaoʼ. U yáax kaʼansmoʼobten u kʼaabaʼ Dioseʼ, Jéeoba. Le oʼolal ka tsʼoʼok in máan kíimsaʼaleʼ orarnajen utiaʼal in kʼáatik u yáantaj Jéeoba. Maʼ tu páajtal in creertik le baʼax úuch tuláakʼ kʼiinoʼ, juntúul u testigo Jéeobaeʼ taal u xíimbalten tin wotoch, bey káajik u tsʼaʼabalten xookoʼ.

Maʼ xáanchaj ka káaj u yantalten problemaʼobiʼ. In amigoʼob kaʼachoʼ káaj u kaxtikenoʼob utiaʼal u kaʼa seguer in máan tu yéeteloʼob. Kex maʼ chéen chʼaʼabileʼ, tin waʼalajtiʼob maʼ tu páajtal in bin tu yéeteloʼob. Tsʼokaʼaniliʼ in chʼaʼtuklik u seguer in xokik le Bibliaoʼ yéetel jach maʼalob úuchik in beetik. Jach kʼexpaj bix in kuxtal yéetel bejlaʼeʼ jach kiʼimak in wóol.

Juntéenjeakeʼ kʼajaʼanten tin waʼalaj tiʼ Dios: «Jeʼex in kʼáat kaʼach in máans diez años carceloʼ, tsʼáaten u páajtalil in meyajtikech kex diez años utiaʼal in wáantik uláakʼ máakoʼob u xokoʼob le Biblia jeʼex úuchik in wáantaʼal xanoʼ. Dioseʼ tu núukaj le baʼax tin kʼáataj tiʼoʼ tumen tsʼoʼok diecisiete años káajak in meyajtik. Tsʼoʼoleʼ mix juntéen kʼaʼalen cárcel jeʼex in kʼáat kaʼachoʼ».

Yaʼab tiʼ in amigoʼob yaanten kaʼachoʼ láayliʼ tiaʼanoʼob carceleʼ yéetel yanoʼobeʼ tsʼoʼok tak u kíimloʼob. Mix bikʼin kun tuʼubulten le bix úuchik u yáantken in láakʼtsiloʼob ku meyajtikoʼob Jéeobaoʼ, letiʼobeʼ jach tu jaajil tu tsʼáajoʼob ichil u kuxtaloʼob le baʼax ku yaʼalik le Bibliaoʼ. Kex kin respetartik kaʼach le pandilleroʼoboʼ, bejlaʼeʼ maas kin respetartik in láakʼtsiloʼob meyajtik Jéeobaoʼ. Jach kin tsʼáaik gracias tiʼ Jéeoba úuchik u yáantken in kʼex in kuxtal.

 ANDRÉS: Síijen yéetel nojochchajen tiʼ junpʼéel lugar jach óotsil, tuʼux yaʼab u drogarkuba máak, ku yoklaʼal yéetel ku kíimsaʼal máakiʼ, tsʼoʼoleʼ chéen bey u máan le koʼoleloʼob yéetel le xiiboʼoboʼ. In taataeʼ mantatsʼ ku káaltal yéetel maʼatech u xuʼulul u drogarkuba. Cada táan u baʼateʼel yéetel táan u poʼopochʼik in maama.

Jach paalen ka káaj in káaltal yéetel in drogartkinba. Maases chéen bey in máan teʼ calleʼob in kon le baʼax kin woklikoʼ. Utiaʼal u kaxtik in taata bix jeʼel u biskuba tin wéeteleʼ, káaj u kaʼansikten bix jeʼel in konik droga bey xan uláakʼ baʼaloʼob prohibirtaʼanoʼobeʼ. Le baʼaxoʼob kin konikoʼ káaj u pʼatik ten yaʼab taakʼin. Chéen baʼaleʼ tiʼ junpʼéel kʼiineʼ kʼuch le policíaʼob tin wotochoʼ ka tu bisenoʼob tumen yaan máax tin wóotaj in kíimse. Yoʼolal leloʼ aʼalaʼab cinco años ken in beet cárcel.

Le tiaʼanen teʼ carceloʼ invitartaʼab tuláakal le máaxoʼob kʼalaʼanoʼob utiaʼal ka xiʼik u yuʼuboʼob junpʼéel baʼax ken u tsol u testigoʼob Jéeobaoʼ. Ka túun tin chʼaʼtuklaj in biniʼ. Jatsʼuts tin wuʼuyil le baʼax kaʼansaʼaboʼ, le oʼolal tin kʼamaj junpʼéel xook. Le sukuʼunoʼoboʼ maʼ sajakchaj u tsoloʼob jach baʼax ku yaʼalik le Bibliaoʼ, tu yeʼesoʼob máakalmáak u leyoʼob Dios unaj u tsʼoʼokbesaʼaloʼoboʼ.

Tin tsʼáaj cuenta kʼaʼabéet in wáantaʼal in kʼex in kuxtal, maases tumen le máakoʼob kʼalaʼanoʼob tin wéeteloʼ káaj u yaʼalikoʼobten baʼal tumen u pʼeekoʼob in xokik le Bibliaoʼ. Teʼ súutukoʼ tin kʼáataj tiʼ Jéeoba ka u tsʼáaten u naʼatil yéetel u muukʼil in aktáantik le baʼax ku yúuchultenoʼ. Yéetel u yáantaj Jéeobaeʼ páajchaj in tsʼáaik in wóol in beet baʼax maʼalob bey xan in kʼaʼaytaj tiʼ uláakʼ máakoʼob kʼalaʼanoʼob teʼ carceloʼ.

Ka jóokʼen carceleʼ, teneʼ tin wuʼuyaj bey taak in pʼáatal junpʼíit tiempo maas teʼ carceloʼ. Le táan in jóokʼoloʼ, jujuntúul tiʼ le máaxoʼob kʼalaʼanoʼoboʼ joʼopʼ u beetiktenoʼob adios. Yaneʼ káaj tak u yaʼalikoʼobten yéetel yaabilaj: «Xiʼiktech utsil, chan pastor».

Kéen tuukulnaken tiʼ bix in kuxtal kaʼacheʼ hasta kin sajaktal, tumen wa maʼ in kʼaj óoltik Dioseʼ kensa bix kin tsʼoʼokol kaʼachi. Jach kin tsʼáaik u graciasil tiʼ Dios úuchik u yáantken in kʼex in kuxtal, letiʼeʼ maʼ tu tuklaj wa tsʼoʼok ten beyoʼ. *