Le estrésoʼ junpʼéel bix u yuʼubikuba máak kéen u aktáant wa baʼax jach talam. Le cerebrooʼ ku beetik u yaʼabtal le hormonas yaan t-wíinkliloʼ, lelaʼ ku beetik u sen kukulankil k-puksiʼikʼal, u naʼakal wa u yéemel k-presión, u kuʼupul k-iikʼ, k-jáajan k-chʼaʼik k-iikʼ yéetel u kanbal k-xiichʼeloʼob. Kex maʼ k-jáan tsʼáaik cuentaeʼ k-wíinklileʼ sáam u yuʼub yaan baʼax ku yúuchultiʼ. Kéen xuʼuluk k-aktáantik wa baʼax ku beetik k-estresareʼ k-wíinklileʼ ku pʼáatal jetsʼeknak tu kaʼatéen.

Le estrésoʼ ku yáantik k-wíinklil kéen u aktáant junpʼéel baʼax talam wa junpʼéel baʼax jeʼel u beetiktoʼon loobeʼ. Kéen úuchuk lelaʼ le cerebrooʼ tu séebaʼanil ku káajal u meyaj. Le estrés ku beetiktoʼon utsoʼ ku péeksikoʼon k-beet wa baʼax tu séebaʼanil. Ku yáantkoʼon xan utiaʼal k-beetik baʼaxoʼob k-chʼaʼtukultmaj bey xan k-tsʼáaik k-óol k-beet maʼalob wa baʼax. Ku yáantkoʼon kéen k-beet exámen, kéen xiʼikoʼon k-il junpʼéel meyaj wa kéen táakpajkoʼon tiʼ wa baʼax deporteil.

Chéen baʼaleʼ wa mantatsʼ jach estresado máakeʼ jeʼel u beetik kʼaas tiʼeʼ. Maʼ xaaneʼ jeʼel u káajal u yaatal wa baʼax tiʼeʼ, u kʼexpajal u modos bey xan u tuukul. Maʼ xaan xaneʼ jeʼel u kʼexpajal bix u kuxtaleʼ yéetel bix u tratartik u maasileʼ. Tsʼoʼoleʼ jeʼel u káajal u káaltaleʼ, u drogarkuba, u píitmáan u yukʼik tsʼaak, u sen janal, u tsʼuʼutsʼik chamal wa u beetik uláakʼ baʼaloʼob maʼ maʼalobtakiʼ. Jeʼel tak u tsaʼayal depresión tiʼeʼ, u yuʼubik jach kaʼanaʼan, wa jeʼel tak u tuklik u kíimskubaeʼ.

U jaajileʼ jelaʼan bix u estresar cada máak, lelaʼ jeʼel tak u tsaʼaysik jejeláas kʼojaʼaniloʼobeʼ.