1. ¿Baʼax ku yaʼalik le Biblia yoʼolal le kaʼanbesajoʼ?

¿BAʼAX ku taal ta tuukul kéen a wuʼuy le tʼaan kaʼanbesajoʼ? Yaʼab máax tuklikeʼ chéen u kʼáat u yaʼal u kaʼansaʼal máak wa u tsoʼolol wa baʼax tiʼ. Baʼaleʼ tiʼ u kaʼanbesaʼal máakeʼ táakaʼan uláakʼ baʼaloʼob, jeʼex tojkíinaj, tsolxikin, tsolnuʼuk yéetel castigo. Le oʼolal ichil le kaʼanbesaj ku tsʼáaik Diosoʼ yaan kʼiineʼ táakaʼan le castigooʼ. Baʼaleʼ mix juntéen ku beetik chéen yoʼolal u kʼasaʼanil wa chéen tumen u kʼáat ka muʼyajnakoʼon. Baʼaxeʼ ku beetik tumen u yaabiltmoʼon yéetel u kʼáat ka yanaktoʼon kuxtal minaʼan u xuul (Heb. 12:6). Le Bibliaoʼ ku yaʼalikeʼ le kaʼanbesajoʼ ku taasiktoʼon utsil, yéetel yaan kʼiineʼ ku chʼaʼchiʼitaʼal junmúuchʼ yéetel le naʼatiloʼ, le ojéelajiloʼ, le yaabilajoʼ yéetel le kuxtaloʼ (Pro. 1:2-7; 4:11-13). U jaajileʼ u biilal le kaʼanbesajoʼ letiʼe u kaʼansaʼal tiʼ máak baʼax maʼaloboʼ, jeʼex kéen kaʼansaʼak wa kéen líiʼsaʼak juntúul paal tumen u taataʼoboʼ.

2, 3. ¿Baʼax táakaʼan ichil le kaʼanbesajoʼ? (Ilawil le fotoʼob yaan tu káajbal le xookaʼ.)

² Tuukulnakoʼon tiʼ lelaʼ. Juntúul chan xiʼipal ku kʼaabaʼtik Carloseʼ táan u báaxtik junpʼéel bola ich naj. U maamaeʼ ku yaʼaliktiʼ: «Calin, in waʼalmajtech maʼ a báaxtik le bola way ich najoʼ, tumen jeʼel a paʼik wa baʼaxeʼ». Baʼaleʼ maʼ tu yuʼubaj tʼaaniʼ. Tu kóochaʼtaj  le bolaoʼ ka tu paʼaj junpʼéel nuʼukul teʼ ich najoʼ. ¿Baʼax ken u beet u maama utiaʼal u kaʼansik? Yaan u tsolik u nuʼuk tiʼ yéetel yaan u castigartik. Utiaʼal u kaʼansikeʼ yaan u tsoliktiʼ baʼaxten maʼ maʼalob le baʼax tu beetoʼ. U kʼáat ka u naʼateʼ kʼaʼabéet u yuʼubik u tʼaan u taataʼob, yéetel le baʼax ku yaʼalaʼaltiʼoʼ utiaʼal u yutsil. Utiaʼal u yáantik le paal u yil u kʼaʼabéetil u yuʼubik tʼaanoʼ, ku chʼaʼtuklik u castigartik: ku luʼsik le bola tiʼ ichil wa jaypʼéel kʼiinoʼ. Kex yaan u kʼuuxil Carloseʼ yaan u tsʼáaik cuenta ku bin kʼaasil tiʼ máax maʼatech u yuʼubik tʼaan.

³ Toʼoneʼ táakaʼanoʼon ichil u «yotoch Dios» (1 Tim. 3:15). Le oʼolal maʼalob k-ilik ka u yaʼal Jéeoba baʼax unaj k-beetik, tsʼoʼoleʼ k-kʼamik u tsolxikin yéetel u castigo kéen k-beet baʼax maʼ uts tu tʼaaniʼ. Le bix u bintoʼon kéen k-beet baʼax maʼ maʼaloboʼ, le tsolxikin yéetel le castigo ku tsʼáaiktoʼon Jéeobaoʼ ku kʼaʼajsiktoʼon kʼaʼabéet k-beetik baʼax ku yaʼalik (Gal. 6:7). Dioseʼ jach u yaabiltmoʼon yéetel maʼ u kʼáat ka muʼyajnakoʼoniʼ (1 Ped. 5:6, 7).

4. 1) ¿Bix u kʼáat Jéeoba ka kaʼansajnakoʼon? 2) ¿Baʼax kʼáatchiʼiloʼob kun núukbil teʼ xookaʼ?

⁴ Le kaʼanbesaj ku tsʼaʼabal yéetel u yáantaj le Bibliaoʼ ku yáantik le paalaloʼob yéetel le j-xoknáaloʼob utiaʼal u tsaypachtikoʼob Cristooʼ. Le baʼax maas ku meyajtoʼon utiaʼal k-kaʼansajoʼ letiʼe Bibliaoʼ yéetel jeʼel u yáantaj «utiaʼal u yúuchul tsolnuʼuk jeʼex u yaʼalik Dios ka beetaʼa[koʼ]». Yéetel le Bibliaoʼ jeʼel u páajtal u yáantaʼal le paalal yéetel le j-xoknáaloʼob u naʼatoʼob yéetel u tsʼoʼokbesoʼob baʼax tu yaʼalaj Jesusoʼ (2 Tim. 3:16; Mat. 28:19, 20). Jéeobaeʼ maʼalob u yilik ka kaʼansajnakoʼon beyaʼ, tumen ku yáantik le j-xoknáaloʼob utiaʼal u kaʼanskoʼob uláakʼ máakoʼob u tsaypachtoʼob xan Cristooʼ (xok Tito 2:11-14). Beoraaʼ koʼoneʼex ilik u núukil óoxpʼéel kʼáatchiʼob jach kʼaʼanaʼantak: 1) ¿Baʼaxten k-aʼalik u yaabiltmoʼon Dios kéen u tsolxikintoʼon yéetel u castigartoʼon? 2) ¿Baʼax k-kanik tiʼ le máaxoʼob tsolxikintaʼaboʼob tumen Diosoʼ? 3) ¿Bix jeʼel k-beetik jeʼex Jéeoba yéetel Jesús kéen k-tsolxikint wa máaxeʼ?

5. ¿Bix u yeʼesik u yaabilaj Jéeoba yéetel le kaʼanbesaj ku tsʼáaiktoʼonoʼ?

⁵ Jéeobaeʼ ku tojkíintik k-beel yéetel ku kaʼanskoʼon tumen u yaabiltmoʼon. U kʼáat ka seguernak k-bisikba tu yéetel bey xan ka kuxlakoʼon minaʼan u xuul (1 Juan 4:16). Maʼatech u poʼopochʼkoʼon mix tech u beetik k-uʼuyik mix baʼal k-biilal (Pro. 12:18). Baʼaxeʼ ku yilik le jatsʼuts modos k-eʼesikoʼ yéetel ku chaʼik k-yéeyik baʼax ken k-beete. ¿Ka wilik wa u yaabiltmech Jéeoba yoʼolal le kaʼanbesaj ku tsʼáaik teʼ Bibliaoʼ, teʼ publicacionoʼoboʼ, le ku tsʼáaik le taatatsiloʼoboʼ yéetel le ku tsʼáaik le ancianoʼoboʼ? Kéen ilaʼak tumen le ancianoʼob yaan máax «táan u jóokʼol tiʼ le bej[oʼ]», ku yáantkoʼob yéetel yaabilaj bey xan yéetel paciencia. Beyoʼ ku yeʼeskoʼob yaabilaj jeʼex Jéeobaeʼ (Gal. 6:1).

6. ¿Baʼaxten tak le u peʼertik máak le meyaj tsʼaʼantiʼ teʼ múuchʼuliloʼ junpʼéel bix u yeʼesik Dios u yaabilaj tiʼ?

⁶ Yaan kʼiineʼ maʼ chéen kʼaʼabéet u tsolxikintaʼal wa máaxiʼ, baʼaxeʼ kʼaʼabéet xan u castigartaʼal. Wa ku lúubul máak tiʼ junpʼéel nojoch kʼebaneʼ maʼ xaaneʼ yaan u luʼsaʼaltiʼ le meyaj tsʼaʼan u beet teʼ múuchʼuliloʼ. Baʼaleʼ tak leloʼ ku yeʼesik yaabiltaʼan máak tumen Jéeoba. ¿Baʼaxten? Tumen ku yáantik máak utiaʼal u tsʼáaik cuentaeʼ kʼaʼabéet u maas jóoʼsik tiempo utiaʼal u xakʼalxook tu juunal, u tuukul tiʼ baʼax ku xokik yéetel u orar. Le baʼaloʼobaʼ le kun áantik u maas bisuba yéetel Jéeoba (Sal. 19:7). Maʼ xaaneʼ kéen máanak kʼiineʼ jeʼel u kaʼa tsʼaʼabaltiʼ le meyaj tu  peʼertoʼ. Tak u expulsartaʼal máakeʼ junpʼéel bix u yeʼesik u yaabilaj Jéeoba, tumen ku kanáantik u kaajal utiaʼal u pʼáatal limpioil (1 Cor. 5:6, 7, 11). Tsʼoʼoleʼ jeʼel u yáantik máak utiaʼal u tsʼáaik cuenta jach kʼaas le baʼax tu beetoʼ yéetel jeʼel u beetik u arrepentireʼ (Bax. 3:19).

7. 1) ¿Máax Sebná? 2) ¿Baʼax kʼaakʼas modosil káaj u yeʼesik?

⁷ Utiaʼal k-ilik bix u yáantaj le kaʼanbesaj ku tsʼáaik Jéeobaoʼ yaan k-ilik baʼax úuch tiʼ Sebná, juntúul máak kuxlaj tu kʼiiniloʼob le rey Ezequíasoʼ. Yaan k-ilik xan baʼax úuch tiʼ Graham, juntúul sukuʼun kuxaʼan teʼ kʼiinoʼobaʼ. Táanileʼ koʼoneʼex ilik baʼax úuch tiʼ Sebná. Ku tuklaʼaleʼ letiʼ nuʼuktik kaʼach le meyajoʼob ku beetaʼal ichil u yotoch Ezequíasoʼ; wa beyoʼ yaʼab autoridad yaantiʼ (Isa. 22:15). Baʼaleʼ kaʼanchaj u yich yéetel káaj u kaxtik chéen u yutsil. Tu beetaj tak junpʼéel muknal jach kiʼichkelem utiaʼal u tsʼaʼabal kéen kíimik, tsʼoʼoleʼ tiʼ kiʼichkelem carroʼob ku máan kaʼachi (Isa. 22:16-18).

8. ¿Bix kaʼanbesaʼabik Sebná, yéetel baʼax utsil tu taasajtiʼ?

⁸ Úuchik u yilik Jéeoba kaʼanchaj u yich Sebnaeʼ tu luʼsaj le meyaj u tsʼaamajtiʼoʼ ka tu tsʼáaj tiʼ Eliaquim (Isa. 22:19-21). Le ka úuch leloʼ le rey asirio Senaqueriboʼ táan kaʼach u tuklik bix kun bin u baʼateʼelt Jerusalén. Ka máan kʼiineʼ Senaqueribeʼ tu túuxtaj junmúuchʼ máakoʼob tsʼaʼan nukuch meyaj u beetoʼob bey xan yaʼabkach soldadoʼob. Lelaʼ tu beetaj utiaʼal u sajakkúuntik le judíoʼob yéetel utiaʼal u kʼubikuba Ezequías (2 Rey. 18:17-25). Ezequíaseʼ tu túuxtaj kaʼatúul máak utiaʼal ka tʼaanakoʼob yéetel le asirioʼoboʼ. Juntúul tiʼ letiʼobeʼ Sebná, u secretario le rey teʼ kʼiinoʼob jeʼeloʼ. Chíikaʼan u yilaʼaleʼ Sebnaeʼ tu controlartuba utiaʼal maʼ u maas pʼuʼujul mix u chʼaʼpʼektik mix máak, baʼaxeʼ tu yeʼesaj kabal óolal, le oʼolal tu kʼamaj junpʼéel meyaj maʼ jach nojoch jeʼex le yáax tsʼaʼantiʼoʼ. ¿Baʼax k-kanik tiʼ le baʼax úuchtiʼoʼ? Yaan óoxpʼéel baʼaloʼobiʼ.

9-11. 1) ¿Baʼax k-kanik tiʼ le baʼax úuch tiʼ Sebnaoʼ? 2) ¿Baʼax ka tuklik yoʼolal bix tratartaʼabik Sebná tumen Jéeoba?

⁹ Yáaxeʼ le úuchik u luʼsaʼal tiʼ Sebná le meyaj ku beetik kaʼachoʼ ku yeʼesikeʼ «tu tséel x-kaʼanal ichileʼ ku taal suʼlakil; tu tséel nonojbaileʼ, ku taal lúubul» (Pro. 16:18). Maʼ xaaneʼ tsʼaʼantech nukuch meyajoʼob a beet teʼ múuchʼuliloʼ, le oʼolal u maasil sukuʼunoʼobeʼ ku tuklikoʼob maas kʼaʼanaʼanech tiʼ uláakʼoʼob. Wa beyoʼ, ¿yaan wa a wilik a weʼesik kabal óolal mantatsʼ? ¿Yaan wa a tsʼáaik nojbeʼenil tiʼ Jéeoba yoʼolal baʼax a wojel a beete? (1 Cor. 4:7.) Apóstol Pabloeʼ tu tsʼíibtaj: «Kin waʼalik tiʼ cada juntúul tiʼ  teʼexeʼ, maʼ unaj u tuklik u maasil tiʼ le unaj u tuklik tu yoʼolaloʼ, baʼaxeʼ tuukulnak jeʼex u tuukul juntúul máak joomol u yóoleʼ» (Rom. 12:3).

¹⁰ U kaʼapʼéeleʼ le bix tojkíintaʼabik u tuukul Sebná tumen Jéeobaoʼ maʼ xaaneʼ ku yeʼesik u yojel jeʼel u kʼexik u modoseʼ (Pro. 3:11, 12). Tiʼ lelaʼ yaan baʼax jeʼel u kanik le máaxoʼob ku luʼsaʼal le meyaj tsʼaʼantiʼob teʼ múuchʼuliloʼ. Tu lugar u pʼuʼujuloʼob wa u chʼaʼpʼektikoʼob wa máaxeʼ unaj u seguer u meyajtikoʼob Jéeoba tak tuʼux ku páajtal yéetel unaj u kʼaʼajskoʼobeʼ bey u kaʼansaʼaloʼob tumen Dios yoʼolal u yaabilajoʼ. Maʼ unaj u tuʼubultoʼoneʼ Jéeobaeʼ yaan u bendecirkoʼon wa kabal k-óol (xok 1 Pedro 5:6, 7). K-kʼáat pʼáatal jeʼex le kʼat séeb u meyajtaʼaloʼ utiaʼal ka páajchajak u nuʼuktikoʼon Jéeoba yéetel yaabilaj.

¹¹ U yóoxpʼéeleʼ le bix úuchik u tratartaʼal Sebná tumen Jéeobaoʼ ku kaʼansik baʼaloʼob kʼaʼanaʼantak tiʼ le máaxoʼob tsʼaʼan autoridad tiʼob utiaʼal u tsolnuʼuktikoʼob wa máaxoʼ, jeʼex le taatatsiloʼoboʼ yéetel u ancianoiloʼob le múuchʼuliloʼ. Le castigo ku tsʼáaik Jéeobaoʼ ku yeʼesik u pʼekmaj u beetaʼal baʼax kʼaas, baʼaleʼ maʼ u pʼekmaj le máax kʼebanchajoʼ. Tsʼoʼoleʼ Jéeobaeʼ maas ku beetik u cuentail le baʼax maʼalob ku beetik máakoʼ. Wa ka tsolxikintik wa máaxeʼ, ¿yaan wa a beetik jeʼex Jéeobaeʼ? (Jud. 22, 23).

12-14. 1) Yaan máaxeʼ, ¿baʼax ku beetik kéen tsolxikintaʼak tumen Jéeoba? 2) ¿Bix áantaʼabik juntúul sukuʼun tumen le Biblia u kʼex u modosoʼ, yéetel baʼax utsil tu kʼamaj?

¹² Yaan máaxoʼob ku tsolxikintaʼaloʼobeʼ jach ku yaatal u yóoloʼob, le oʼolal ku náachtaloʼob tiʼ le múuchʼuliloʼ (Heb. 3:12, 13). ¿Láayliʼ wa jeʼel u páajtal u yáantaʼaloʼobeʼ? Utiaʼal k-ojéeltikeʼ koʼox ilik baʼax úuch tiʼ Graham. Letiʼeʼ expulsartaʼabeʼ ka kaʼa suunaji, baʼaleʼ ka máan kʼiineʼ xuʼul u kʼaʼaytaj. Ka máan wa jaypʼéel añoseʼ tu tsikbaltaj tiʼ juntúul anciano jach u amigoeʼ u kʼáat ka u xok le Biblia tu yéeteloʼ.

¹³ Le ancianooʼ ku yaʼalik: «Grahameʼ jach nojbaʼal u taaskuba kaʼachi. Ku tʼaan kʼaas tiʼ le ancianoʼob chʼaʼtukult ka expulsartaʼakoʼ. Le oʼolaleʼ t-jóoʼsaj u tiempoil utiaʼal k-xakʼaltik baʼax ku yaʼalik le Biblia yoʼolal le kaʼanal ichiloʼ yéetel le talamil ku taaskoʼ. Grahameʼ béeychaj u néentkuba maʼalob teʼ Kiliʼich Tsʼíiboʼoboʼ ka tu tsʼáaj cuenta maʼ maʼalob baʼax ku beetkiʼ. Letiʼe túun ka káaj u kʼexik u modosoʼ. Tu tsʼáaj cuentaeʼ le kaʼanal ichiloʼ bey junpʼéel ‹nuxiʼ cheʼ› kʼatakbal ichil u yicheʼ yéetel maʼ maʼalob le u tʼaan kʼaas tu contra u maasiloʼ. Ka káaj túun u kʼexik baʼax ku beetik. Joʼopʼ u bin tiʼ tuláakal le muchʼtáambaloʼoboʼ, u xakʼalxoktik le Biblia tu jaajil u yóoloʼ yéetel u orar sáamsamal. Joʼopʼ xan u yáantik u yatan yéetel u hijas u maas meyajtoʼob Dios. Lelaʼ jach tu taasaj kiʼimak óolal tiʼob» (Luc. 6:41, 42; Sant. 1:23-25).

¹⁴ Le ancianooʼ ku seguer u yaʼalik: «Juntéenjeakeʼ Grahameʼ yaan baʼax tu yaʼalajten tu péeksaj in wóol: ‹Úuch káajak in meyajtik Jéeoba, in beetmaj tak in precursoril. Baʼaleʼ bejlaʼeʼ jeʼel u páajtal in waʼalik jach tu jaajil in yaabiltmaj Jéeobaeʼ›. Maʼ xáanchaj ka aʼalaʼabtiʼ ka u máans le microfonoʼob teʼ muchʼtáambaloʼ. Letiʼeʼ jach utschaj tu tʼaan u beetik. Le baʼax tu beetoʼ tu yáanten in wileʼ, wa ku yeʼesik máak kabal óolal tu táan Jéeoba yéetel ku kʼamik le kaʼanbesaj ku tsʼáaikoʼ ku bin utsil tiʼ».

15. ¿Baʼax unaj k-beetik utiaʼal u kʼaʼamal le tsolnuʼukoʼob k-tsʼáaikoʼ?

¹⁵ Utiaʼal k-kaʼansaj tubeeleʼ unaj k-chaʼik k-kaʼansaʼal (1 Tim. 4:15, 16). Bey túun xanoʼ  wa ka tsʼaʼabal tumen Jéeoba a tsolnuʼuktik wa máaxeʼ kʼaʼabéet a weʼesik kabal óolal yéetel a chaʼik u nuʼuktikech Jéeoba. Wa ku yilaʼal tumen u maasil kabal a wóoleʼ maas yaan u kʼamkoʼob le tsolnuʼuk ka tsʼáaikoʼ. Koʼoneʼex ilik bix tu beetil Jesús.

16. ¿Baʼax k-kanik tiʼ bix u kaʼansaj yéetel bix u tsolnuʼuk Jesús?

¹⁶ Jesuseʼ tu yuʼubaj u tʼaan u Taata kex maʼ chéen chʼaʼabil u beetkiʼ (Mat. 26:39). Tsʼoʼoleʼ mantatsʼ tu yaʼaleʼ tiʼ Dios u taal le baʼaxoʼob tu kaʼansoʼ (Juan 5:19, 30). Tumen kabal u yóol yéetel ku yuʼubik u tʼaan u Taataeʼ, kaʼansajnaj yéetel yaabilaj yéetel tu chʼaʼaj óotsilil tiʼ le máakoʼoboʼ, le oʼolaleʼ le máaxoʼob uts u puksiʼikʼaloʼoboʼ tu natsʼubaʼob tu yiknal (xok Lucas 4:22). Le baʼaxoʼob tu yaʼaloʼ tu líiʼsaj u yóol le máaxoʼob lubaʼan u yóoloʼob beyoʼob ‹sakʼab oopʼoleʼ› yéetel beyoʼob ‹junpʼéel meecha ku butsʼilankil taʼaytak u tuʼupuleʼ› (Mat. 12:20). Tak le ka baʼatelnaj u apostoloʼob yoʼolal máax u nojchil ichiloʼobeʼ, Jesuseʼ chúukpaj u yóol u yáantoʼob yéetel yaabilaj (Mar. 9:33-37; Luc. 22:24-27).

17. ¿Baʼax unaj u beetik le ancianoʼob utiaʼal u kanáantkoʼob tubeel le múuchʼuliloʼ?

¹⁷ Le ancianoʼoboʼ kʼaʼabéet u beetkoʼob jeʼex Jesús le kéen u tsolnuʼuktoʼob wa máax yéetel le Bibliaoʼ. Beyoʼ ku yeʼeskoʼob ku chaʼik u nuʼuktaʼaloʼob tumen Jéeoba yéetel Jesús. Apóstol Pedroeʼ tu yaʼalaj: «Kanáanteʼex le u tamanoʼob Dios u kʼubéentmajteʼexoʼ, baʼaleʼ maʼ a beetkeʼex bey táan a obligartaʼaleʼexeʼ, baʼaxeʼ yéetel kiʼimak óolal; maʼ a beetkeʼex xan tumen a kʼáat a náajalteʼex taakʼin chéen beyoʼ, baʼaxeʼ tsʼáa a wóoleʼex meyaj» (1 Ped. 5:2-4). Le kéen u tsʼáauba le ancianoʼob yáanal u nuʼuktaj Jesús, u Poolil le múuchʼuliloʼ, ku bin utsil tiʼob bey xan tiʼ le máaxoʼob ku nuʼuktikoʼoboʼ (Isa. 32:1, 2, 17, 18).

18. 1) ¿Baʼax meyajil u kʼubéentmaj Jéeoba tiʼ le taatatsiloʼoboʼ? 2) ¿Bix u yáantaʼal le taatatsiloʼob tumen Jéeoba utiaʼal u líiʼsik maʼalob u paalaloʼoboʼ?

¹⁸ ¿Bix unaj k-ilik le kaʼanbesaj ku tsʼaʼabal ichil le familiaoʼ? Jéeobaeʼ ku yaʼalik tiʼ le taatatsiloʼoboʼ: «Maʼ a beetkeʼex u pʼuʼujul a paalaleʼex, baʼaleʼ mantatsʼ líiʼseʼexoʼob yéetel u kaʼansaj bey xan yéetel u tsolnuʼuk Jéeoba» (Efe. 6:4). Lelaʼ maʼ chéen báaxaliʼ. Jéeobaeʼ yaan u kʼáatik cuenta tiʼ le taatatsiloʼob maʼatech u tsolxikintik mix tech u castigartik u paalaloʼoboʼ (1 Sam. 3:12-14). Baʼaleʼ wa ku kʼáatkoʼob u yáantaj Jéeoba yéetel ku chaʼik u nuʼuktaʼaloʼob tumen le Biblia yéetel le kiliʼich muukʼoʼ, letiʼeʼ yaan u tsʼáaik naʼatil yéetel muukʼ tiʼob (xok Santiago 1:5).

19, 20. 1) ¿Baʼax utsiloʼob ku yantaltoʼon kéen k-kʼam u kaʼanbesaj Jéeoba? 2) ¿Baʼax ken k-il tuláakʼ xookoʼ?

¹⁹ Kéen k-kʼam u kaʼanbesaj Jéeoba yéetel kéen k-tsolnuʼukt u maasil jeʼex u beetik letiʼ yéetel Jesusoʼ yaʼab utsiloʼob k-kʼamik. Ku yantaltoʼon jeetsʼelil ichil k-familia bey xan teʼ múuchʼuliloʼ. Tsʼoʼoleʼ k-uʼuyik yaabiltaʼanoʼon yéetel kanáantaʼanoʼon; leloʼobaʼ chéen u káajbal le bendicionoʼob ku taal u kʼiin u yilaʼaloʼoboʼ (Sal. 72:7). Le kaʼanbesaj ku tsʼáaik Jéeobaoʼ ku yáantkoʼon utiaʼal k-múul kuxtal ich jeetsʼelil minaʼan u xuul (xok Isaías 11:9). Wa k-tuukul tiʼ lelaʼ maʼ tun yaatal k-óol kéen tsolxikintaʼakoʼon wa kéen castigartaʼakoʼon tumen Jéeoba, tumen k-ojel ku beetik yoʼolal u yaabilaj.

²⁰ Tuláakʼ xookoʼ yaan k-kanik u maasil yoʼolal le kaʼanbesaj ku tsʼaʼabal ichil le familia yéetel teʼ múuchʼuliloʼ. Yaan xan k-ilik bix jeʼel k-kaʼansikba wa k-controlartikba t-juunal yéetel baʼax jeʼel u yúuchul tiʼ máak wa maʼ tu chaʼik u tojkíintaʼal u tuukuleʼ.