1. Aʼal baʼaxoʼob a wojel yoʼolal le Máax Beetmil tuláakal baʼaloʼ.

¿LÍIKʼECH wa ichil junpʼéel familia ku meyajtik Jéeoba? Wa beyoʼ maʼ xaaneʼ desde ta chichnileʼ kaʼansaʼabtech Jéeoba beetmil tuláakal baʼal, ku yeʼesik jatsʼuts modos yéetel u kʼáat ka kuxlak máak way Luʼum le kéen suunak junpʼéel paraísoileʼ (Gén. 1:1; Hech. 17:24-27).

2. ¿Baʼax ku tuklik jujuntúul máakoʼob yoʼolal le máaxoʼob ku creerkoʼob yaan Máax Beetmil tuláakal baʼaloʼ?

² Yaʼab máakoʼobeʼ ku creerkoʼobeʼ minaʼan Dios yéetel mix máak beetmil tuláakal baʼal. Ku tuklikoʼobeʼ chéen bey yanchajik le kuxtaloʼ yéetel tuláakal baʼaleʼ jujunpʼíitil úuchik u bin u evolucionar. Yaan tiʼ le máakoʼobaʼ kaʼanchajaʼan u xookoʼob, maʼ xaaneʼ jeʼel u yaʼalikoʼobeʼ tsʼoʼok u tsʼáaikoʼob cuenta maʼ jaaj le baʼaxoʼob ku yaʼalik le Bibliaoʼ yéetel ku yaʼalikoʼobeʼ le máaxoʼob creertik yaan Máax Beetmil tuláakal baʼaloʼ jach minaʼan u naʼatoʼob wa ignoranteʼob.

3. ¿Baʼaxten unaj k-ilik k-muʼukʼaʼankúuntik k-fe?

³ Le baʼax ku yaʼalik le máakoʼoboʼ maʼ xaaneʼ jeʼel u beetik u xuʼuluk k-creertik Dios beetmiloʼoneʼ. Le oʼolaleʼ maʼalob ka k-tukult baʼaxten k-creertik Dios beetmiloʼon. ¿Chéen wa tumen bey kaʼansaʼabiktoʼonoʼ wa tumen tsʼoʼok k-xakʼaltik yéetel tsʼoʼok k-tsʼáaik cuenta Dios beetmiloʼon? (1 Cor. 3:12-15). Kex jeʼel bukaʼaj años joʼopʼok k-meyajtik Jéeobaeʼ tuláakloʼon unaj k-ilik k-muʼukʼaʼankúuntik k-fe. Wa k-beetik beyoʼ maʼ ken k-chaʼa k-tuʼusul tumen «u kaʼansaj chéen máakoʼob» (Col. 2:8; Heb. 11:6). Teʼ xookaʼ yaan k-ilik baʼaxten yaʼab máakoʼobeʼ maʼatech u creerkoʼob wa yaan Máax Beetmiloʼon. Yaan xan k-ilik baʼax jeʼel u yáantkoʼon k-creert Jéeoba beetmiloʼoneʼ yéetel baʼax jeʼel k-beetik utiaʼal maʼ u xuʼulul u yantal k-fejeʼ.

4. Jeʼex u yaʼalik Hebreos 11:1, ¿bix juntúul máak yaan u fe?

⁴ Yaan jujuntúul máakoʼobeʼ ku tuklikoʼobeʼ le máax yaan u fejoʼ ku creertik baʼaloʼob kex mix baʼal eʼesik wa jaaj, chéen baʼaleʼ le Bibliaoʼ yaanal baʼax ku yaʼalik (xok Hebreos 11:1). Le Bibliaoʼ ku yaʼalikeʼ juntúul máak yaan u fejeʼ convencido de ke jach jaaj le baʼax ku creerkoʼ. Kex maʼ tu páajtal u yilik Jéeoba, Jesús yéetel le Reino yaan teʼ kaʼanoʼ u yojel jach jaaj yanoʼob (Heb. 11:3). Juntúul científico tu beetuba u testigo Jéeobaeʼ, tu yaʼalaj: «Toʼoneʼ k-chʼaʼik en cuenta le baʼax ku yaʼalik le científicoʼoboʼ, maʼ chéen k-jáan creertik junpʼéel baʼaliʼ».

5. ¿Baʼaxten yaʼab máakoʼobeʼ maʼatech u creerkoʼob wa Dios beetmil tuláakal baʼal?

⁵ ¿Baʼaxten túun yaʼab máakoʼobeʼ maʼatech u creerkoʼob wa yaan Máax Beetmil tuláakal baʼal? Tumen yaan tiʼ letiʼobeʼ maʼ u xakʼaltoʼob le baʼaxoʼob eʼesik yaan Máax Beetmil tuláakal baʼaloʼ. Robert, juntúul máax tu beetuba u testigo Jéeobaeʼ, ku yaʼalik: «Teʼ escuelaoʼ chéen ku kaʼansaʼal kaʼach evolución. Le oʼolal mix juntéen tin tuklaj wa yaan Máax Beetmil tuláakal baʼal. Chéen baʼaleʼ le ka tu tsʼáajten 22 añoseʼ tsikbalnajen yéetel u testigoʼob Jéeobaeʼ ka tu yeʼesoʼobten yéetel le Biblia yaan Máax Beetmil tuláakal baʼaloʼ». * (Ilawil le cuadro « Baʼaxoʼob unaj u yojéeltik le taatatsiloʼoboʼ»).

6. ¿Baʼaxten jujuntúul máakoʼobeʼ maʼatech u creerkoʼob wa yaan Máax Beetmil tuláakal baʼal?

⁶ Jujuntúul máakoʼobeʼ maʼatech u creerkoʼob wa yaan Máax Beetmil tuláakal baʼal tumen ku yaʼalikoʼobeʼ chéen ku creerkoʼob le baʼax ku páajtal u yilkoʼoboʼ. Chéen baʼaleʼ leloʼ maʼ jaajiʼ, tumen  ku creerkoʼob baʼaloʼob maʼ tu páajtal u yilkoʼob jeʼex le gravedadoʼ. Le Bibliaoʼ ku yaʼalikeʼ «juntúul máak yaan u fejeʼ» tsʼoʼok u yilik «jach jaaj le baʼax ku creerkoʼ kex maʼ tu páajtal u yilaʼal» (Heb. 11:1). Chéen baʼaleʼ utiaʼal leloʼ kʼaʼabéet u jóoʼsik máak tiempo yéetel u xakʼalxook. Yaʼab máakoʼobeʼ maʼ tu beetkoʼob leloʼ le oʼolaleʼ u maas fácilileʼ ku yaʼalikoʼobeʼ minaʼan Dios.

7. ¿Tuláakal wa le máaxoʼob kaʼanchajaʼan u xookoʼob maʼatech u creerkoʼob wa Dios beetmil tuláakal baʼaloʼ?

⁷ Yaan jujuntúul científicoʼobeʼ tsʼoʼok u tsʼáaikoʼob cuenta Dios beetmil tuláakal baʼal. * Jeʼex Robert, le máax t-chʼaʼchiʼitaj teʼ párrafo 5, letiʼobeʼ maʼ xan u yuʼubmoʼob u yúuchul tʼaan tiʼ  Dios teʼ escuela tuʼux xooknajoʼoboʼ. Chéen baʼaleʼ yaʼab científicoʼobeʼ tsʼoʼok u kʼuchul u kʼaj óoltoʼob yéetel u yaabiltoʼob Jéeoba, leloʼ ku yeʼesiktoʼoneʼ kex kaʼanchajaʼan k-xook wa maʼeʼ, tuláakloʼon unaj k-muʼukʼaʼankúuntik k-fe tiʼ Dios. Mix máak jeʼel u páajtal u beetik t-oʼolaleʼ.

8, 9. 1) ¿Baʼax kʼáatchiʼil ken k-il u núukil? 2) ¿Baʼax utsil jeʼel u taasiktoʼon k-kaanbal tiʼ le baʼaxoʼob beetaʼanoʼ?

⁸ ¿Bix jeʼel u páajtal k-muʼukʼaʼankúuntik k-fe tiʼ le Máax Beetmil tuláakal baʼaloʼ? Koʼoneʼex ilik kanpʼéel bix jeʼel u páajtal k-beetkeʼ.

⁹ Kaanbalnakoʼon tiʼ le baʼaxoʼob beetaʼanoʼ. Wa k-jach chaʼantik le baʼalcheʼob, le xíiwoʼob yéetel le estrellaʼoboʼ yaan k-maas creertik yaan Máax Beetmiloʼob (Sal. 19:1; Isa. 40:26). Jeʼex kun bin k-maas kaanbal tiʼ letiʼobeʼ yaan k-tsʼáaik cuenta Jéeoba beetmil tuláakal baʼal. Teʼ publicaciónoʼoboʼ ku jóoʼsaʼal xookoʼob ku tsolkoʼob jujunpʼéel baʼaloʼob tu yoʼolal le baʼaxoʼob u beetmaj Diosoʼ. Kex maʼ chéen chʼaʼabil k-ilkeʼ maʼalob ka k-xokoʼob yéetel ka kaanbalnakoʼon tiʼ le baʼaxoʼob beetaʼanoʼ. Maʼ u tuʼubultoʼon xaneʼ teʼ jw.org ich Internetoʼ jeʼel u páajtal k-chaʼantik le jatsʼuts videoʼob ku tʼaanoʼob tiʼ le baʼaxoʼob beetaʼanoʼ, lelaʼ jóoʼsaʼaboʼob teʼ tu tsʼook asambleaʼob regionaloʼoboʼ.

10. ¿Baʼax ejemploil eʼesik yaan Máax Beetmil tuláakal baʼal? (Romanos 1:20).

¹⁰ Le kéen joʼopʼok k-kaanbal tiʼ le baʼaxoʼob beetaʼanoʼ maʼalob ka k-il baʼax ku kaʼansiktoʼon yoʼolal le Máax Beetmiloʼoboʼ (xok Romanos 1:20). Jeʼex le Kʼiinoʼ kʼaʼabéet utiaʼal u yantal kuxtal way Luʼumeʼ, chéen baʼaleʼ u sen chokoileʼ jeʼel xan u beetik loob tiʼ máakeʼ. ¿Baʼax túun kanáantkoʼon tiʼ u sen chokoil le Kʼiinoʼ? Junpʼéel gas ku yaʼalaʼaltiʼ capa de ozono yaan tu baʼpach le Luʼumoʼ. Jeʼex u bin u maas chokotal le Kʼiinoʼ le capa de ozonooʼ ku maas piimtal xan. ¿Máasaʼ tuláakal lelaʼ ku yeʼesiktoʼon yaan Máax Beetmil?

11. ¿Baʼaxoʼob jeʼel u páajtal k-beetik utiaʼal u maas muʼukʼaʼantal k-fejeʼ? (Ilawil le cuadro « Publicaciónoʼob ku muʼukʼaʼankúuntik k-fe»).

¹¹ Le Índice de las publicaciones Watch Tower yéetel le sitio jw.org, ku tsolik jujunpʼéel baʼaxoʼob yoʼolal le baʼaloʼob beetaʼanoʼ. Wa k-xokikeʼ jeʼel u maas muʼukʼaʼantal k-fejeʼ. Teʼ jaats «¿Chéen wa bey anchajikoʼ?» jeʼel u páajtal k-xakʼaltik le xookoʼob ku taaskoʼ yéetel k-chaʼantik le videoʼoboʼ. Leloʼobaʼ kóomtakoʼob yéetel ku tsolkoʼob jujunpʼéel baʼaloʼob tu yoʼolal baʼalcheʼob yéetel xíiwoʼob. Tsʼoʼoleʼ ku tsolkoʼob xan jujunpʼéel baʼaxoʼob tsʼoʼok u beetik le científicoʼob utiaʼal u copiarkoʼob le baʼaloʼob u beetmaj Diosoʼ.

12. ¿Baʼax jeʼel k-ilik wa k-xakʼalxoktik le Bibliaoʼ?

¹² Unaj k-xakʼalxoktik le Bibliaoʼ. Le científico t-chʼaʼchiʼitaj teʼ párrafo 4, maʼatech u creertik kaʼach wa yaan Máax Beetmil tuláakal baʼal, chéen baʼaleʼ ka máan kʼiineʼ tu kʼexaj bix u tuukul. Letiʼeʼ ku yaʼalik: «Bejlaʼeʼ kin creertik yaan Máax Beetmil tuláakal baʼal, maʼ chéen yoʼolal le baʼaxoʼob tsʼoʼok u yilik le científicoʼoboʼ baʼaxeʼ tumen kin xakʼalxoktik le Bibliaoʼ». Maʼ xaaneʼ toʼoneʼ k-kʼaj óol tubeel baʼax ku yaʼalik le Bibliaoʼ, chéen baʼaleʼ unaj u seguer k-xakʼalxoktik utiaʼal maʼ u xuʼulul k-creertik yaan Máax Beetmil tuláakal baʼal (Jos. 1:8; Sal. 119:97). Le kéen k-xakʼalxokteʼ yaan k-ilkeʼ le baʼaxoʼob ku yaʼalikoʼ jach jaaj, le profecíaʼob ku chʼaʼchiʼitikoʼ ku béeytal yéetel kex yaʼab máaxoʼob tsʼíibteʼ maʼ tu kʼexpajal le baʼax ku kaʼansikoʼ. Leloʼ yaan u yáantkoʼon k-ileʼ le Máax Beet tuláakal baʼaloʼ letiʼ xan beet u tsʼíibtaʼal le Bibliaoʼ (2 Tim. 3:14; 2 Ped. 1:21). *

13. Aʼal junpʼéel ejemplo ku yeʼesik jach maʼalob le baʼax ku yaʼalik le Bibliaoʼ.

 ¹³ Le kéen k-xakʼalxokt le Bibliaoʼ maʼalob ka k-il baʼaxten jach maʼalob le baʼax ku yaʼalikoʼ. Junpʼéel tiʼ le baʼaxoʼob ku yaʼalikoʼ letiʼe maʼ k-yaabiltik le taakʼinoʼ tumen leloʼ jach ku beetik u muʼyaj máak (1 Tim. 6:9, 10; Pro. 28:20; Mat. 6:24). ¿Jach wa jaaj le baʼax ku yaʼalikoʼ? Jach jaaj. Junpʼéel libro ku tʼaan tiʼ le baʼaxoʼob ku yúuchul tiʼ le máakoʼob teʼ kʼiinoʼobaʼ ku yaʼalik: «Le máaxoʼob ku chʼíikil u kaxtoʼob ayikʼaliloʼoboʼ maas maʼ kiʼimak u yóoloʼobiʼ yéetel mantatsʼ lubaʼan u yóoloʼob. Tak le máaxoʼob chéen u kʼáatoʼob ka yanaktiʼob junpʼíit maas taakʼinoʼ mantatsʼ chiʼichnakoʼob yéetel maas yaʼab kʼojaʼaniloʼob ku tsaʼayaltiʼob» (La epidemia del narcisismo). Leloʼ ku yeʼesikeʼ jach maʼalob le baʼax ku yaʼalik le Bibliaoʼ. Maʼ xaaneʼ yaan uláakʼ tekstoʼob tsʼoʼok u yáantkoʼon ichil k-kuxtal. Le kéen k-il jach maʼalob le baʼax ku yaʼalik le Bibliaoʼ yaan k-maas confiar tiʼ le Máax Beetmiloʼonoʼ (Sant. 1:5). Tsʼoʼoleʼ maas yaan u kiʼimaktal k-óol (Isa. 48:17, 18).

14. ¿Baʼax jeʼel k-kanik yoʼolal Jéeoba le kéen k-maas xakʼalxokt le Bibliaoʼ?

¹⁴ Unaj k-xakʼalxook yéetel u tuukulil k-maas kʼaj óoltik Jéeoba (Juan 17:3). Le kéen k-xakʼalxokt le Bibliaoʼ yaan k-kʼaj óoltik u jatsʼuts modos Jéeoba, lelaʼ ku chíikpajal xan tiʼ tuláakal le baʼaxoʼob u beetmoʼ. Wa k-beetik leloʼ yaan u yáantkoʼon k-maas creert jach tu jaajil yaan Jéeoba (Éx. 34:6, 7; Sal. 145:8, 9). Jeʼex kun bin k-maas kʼaj óoltikeʼ yaan k-maas bisikba tu yéetel, k-maas yaabiltik yéetel k-maas tsʼáaik k-fe tiʼ letiʼ.

15. ¿Bix u yáantkoʼon wa k-tsikbaltik tiʼ uláakʼ máakoʼob le baʼaxoʼob k-creerkoʼ?

¹⁵ Maʼalob ka k-tsikbalt tiʼ uláakʼ máakoʼob le baʼax k-creerkoʼ, tumen leloʼ yaan u muʼukʼaʼankúuntik k-fe. Chéen baʼaleʼ, ¿kux túun wa ku beetaʼaltoʼon junpʼéel kʼáatchiʼ tu yoʼolal Dios maʼ k-ojel u núukiliʼ? Jeʼel u páajtal k-xakʼalxook utiaʼal k-kaxtik u núukileʼ, ku tsʼoʼokoleʼ k-eʼesik tiʼ le máax beettoʼon le kʼáatchiʼoʼ (1 Ped. 3:15). Jeʼel u páajtal xan k-kʼáatik áantaj tiʼ juntúul sukuʼun wa kiikeʼ. Le baʼax ken k-xakʼalxoktoʼ yaan u maas muʼukʼaʼankúuntik k-fe kex ka u kʼam u yuumil naj wa maʼ. Tsʼoʼoleʼ maʼ kun kaʼapʼéeltal k-tuukul kex le máakoʼob kaʼanchajaʼan u xookoʼob ku yaʼalikoʼob chéen bey yanchajik tuláakal baʼaloʼ.

16. ¿Baʼax jeʼel u yúuchul wa maʼ tu seguer k-muʼukʼaʼankúuntik le fe yaantoʼonoʼ?

¹⁶ Kex jeʼel bukaʼaj tiempo joʼopʼok k-meyajtik Jéeobaeʼ unaj u seguer k-muʼukʼaʼankúuntik le fe yaantoʼon tiʼ letiʼoʼ. ¿Baʼaxten? Tumen wa maʼeʼ le fejoʼ jujunpʼíitil jeʼel u saʼatleʼ. Kʼaʼajaktoʼoneʼ juntúul máak yaan u fejeʼ convencido tiʼ le baʼaxoʼob ku creerkoʼ kex maʼ tu páajtal u yilaʼal. Apóstol Pabloeʼ tu yaʼaleʼ le u pʼáatal minaʼan u fe máakoʼ letiʼe kʼeban séeb jeʼel u beetik u lúubul tiʼ baʼax kʼaasoʼ (Heb. 12:1). ¿Baʼax jeʼel u páajtal k-beetik utiaʼal k-muʼukʼaʼankúuntik k-fejeʼ? (2 Tes. 1:3).

17. ¿Baʼax jeʼel u yáantkoʼon utiaʼal u muʼukʼaʼantal k-fejeʼ?

¹⁷ Yáaxeʼ unaj k-kʼáatik tiʼ Jéeoba ka u tsʼáatoʼon u espíritu santo. ¿Baʼaxten? Tumen letiʼe espíritu santo áantik máak utiaʼal u yantaltiʼ fejoʼ (Gál. 5:22, 23). Chéen t-juunaleʼ maʼ tu páajtal k-muʼukʼaʼankúuntik le fe yaantoʼon tiʼ le Máax Beetmil tuláakal baʼaloʼ. Wa maʼ tu xuʼulul k-kʼáatik tiʼ Jéeoba ka u tsʼáatoʼon espíritu santoeʼ letiʼeʼ yaan u tsʼáaiktoʼon (Luc. 11:13). Jeʼel u páajtal k-aʼaliktiʼeʼ: «Beet u maas yantaltoʼon fe» (Luc. 17:5).

18. Jeʼex u yaʼalik Salmo 1:2, 3, ¿baʼax ku béeytal k-beetik teʼ kʼiinoʼobaʼ?

¹⁸ Tsʼoʼoleʼ unaj k-xakʼalxoktik sáamsamal u Tʼaan Dios (xok Salmo 1:2, 3). Le ka tsʼíibtaʼab  le salmo jeʼelaʼ maʼ tiʼ yaʼab israelitaʼob yaan kaʼach u copiail u Ley Diosiʼ, chéen tiʼ le reyoʼob yéetel le sacerdoteʼoboʼ. Chéen baʼaleʼ cada siete años kaʼacheʼ «le xiiboʼoboʼ, le koʼoleloʼoboʼ, le mejen paalaloʼoboʼ yéetel le j-táanxel luʼumiloʼob» kajaʼanoʼob Israeloʼ unaj u muchʼkubaʼob kaʼach utiaʼal u yuʼubikoʼob u xoʼokol le Leyoʼ (Deu. 31:10-12). Tu kʼiiniloʼob Jesúseʼ chéen tiʼ jujuntúul máakoʼob yaan le rolloʼob tuʼux tsʼíibtaʼan u Tʼaan Diosoʼ. Tsʼoʼoleʼ u maas yaʼabil tiʼ le rolloʼobaʼ tiaʼanoʼob kaʼach teʼ sinagogaʼoboʼ. Teʼ kʼiinoʼobaʼ óoliʼ tiʼ tuláakal máak yaan le Bibliaoʼ. ¿Bix jeʼel k-eʼesik jach kiʼimak k-óol ikil u béeytal k-xokik sáamsamaleʼ?

19. ¿Baʼax unaj k-beetik utiaʼal k-muʼukʼaʼankúuntik k-fe?

¹⁹ Utiaʼal k-eʼesik kiʼimak k-óol yaantoʼon le Bibliaoʼ unaj k-xokik mantatsʼ, maʼ chéen kéen yanaktoʼon tiempoiʼ. Wa k-xokik mantatsʼeʼ yaan u muʼukʼaʼantal k-fe.

20. ¿Baʼax unaj k-chʼaʼtuklik k-beetik?

²⁰ Toʼoneʼ convencidoʼon de ke jach jaaj le baʼax ku yaʼalik le Bibliaoʼ, maʼ t-tuukul jeʼex le máakoʼob «kaanbalnajaʼanoʼob yéetel yaan u naʼatoʼob» yaan way yóokʼol kaabeʼ (Mat. 11:25, 26). Ikil k-xakʼalxoktik le Bibliaoʼ k-ojel le yóokʼol kaabaʼ yaan u maas kʼastal yéetel k-ojel bix kun utskíintbil tumen Jéeoba. Le oʼolal teʼ kʼiinoʼobaʼ k-chʼaʼtukultmaj k-muʼukʼaʼankúuntik k-fe yéetel k-áantik uláakʼ máakoʼob u tsʼáa u fejoʼob tiʼ le Máax Beetmil tuláakal baʼaloʼ (1 Tim. 2:3, 4). Unaj u seguer k-páaʼtik u kʼuchul u kʼiinil u alabartaʼal Jéeoba tumen tuláakal le máaxoʼob kajaʼanoʼob way Luʼumeʼ. Teʼ kʼiinoʼ tuláakal máak ken u yaʼal le baʼax ku yaʼalik Apocalipsis 4:11: «K-Dios Jéeoba, techeʼ jach yaan a poder, ka náajmatik ka alabartaʼakech [...] ta woʼolaleʼ yanchaj tuláakal baʼal tumen bey ta wóotilakoʼ».