1. ¿Baʼaxten Jesúseʼ tu yaʼaleʼ u discípuloʼobeʼ beyoʼob tamanoʼobeʼ?

JESÚSEʼ tu yaʼaleʼ letiʼeʼ bey juntúul j-kanan tamaneʼ yéetel u discípuloʼobeʼ beyoʼob tamanoʼobeʼ (Juan 10:14). Jach maʼalob le baʼax tu yaʼalaj Jesúsaʼ tumen le tamanoʼoboʼ jach u kʼaj óoloʼob u voz le máax kanáantkoʼoboʼ yéetel ku yuʼubikoʼob u tʼaan. Lelaʼ bey tu yilil juntúul turista, letiʼeʼ tu yaʼalaj: «Toʼoneʼ taak kaʼach k-grabartik u jaats tamanoʼob le oʼolal joʼopʼ k-tʼankoʼob, chéen baʼaleʼ como maʼ u kʼaj óoloʼob k-vozeʼ mix juntúul taaliʼ pero le ka tʼaʼanoʼob tumen le chan xiʼipal kanáantkoʼoboʼ séeb úuchik u binoʼob tu paach».

2, 3. 1) ¿Bix u yeʼesik u discípuloʼob Jesús ku yuʼubikoʼob u tʼaan? 2) ¿Baʼax ken k-il teʼ xookaʼ bey xan tiʼ le kun segueroʼ?

² Le baʼax tu yilaj le turistaaʼ ku kʼaʼajsiktoʼon le baʼax tu yaʼalaj Jesús ken u beet u tamanoʼoboʼ. Letiʼeʼ tu yaʼalaj: «Yaan u yuʼubikoʼob in tʼaan» (Juan 10:16). Chéen baʼaleʼ wa Jesús tiaʼan teʼ kaʼanoʼ, ¿bix jeʼel u páajtal k-uʼuyik u tʼaaneʼ? Junpʼéel bixeʼ letiʼe kéen k-tsʼáa ichil k-kuxtal le baʼaxoʼob tu kaʼansoʼ (Mat. 7:24, 25).

³ Teʼ xookaʼ bey xan tiʼ le kun segueroʼ yaan k-ilik jujunpʼéel baʼaxoʼob tu kaʼansaj Jesús. Letiʼeʼ tu yaʼaleʼ yaan baʼaloʼob unaj u xuʼulul beetik, chéen baʼaleʼ uláakʼoʼobeʼ unaj u káajal k-beetik. Beoraaʼ koʼox ilik le kaʼapʼéel baʼax tu yaʼalaj le jach maʼalob j-kanan taman maʼ unaj k-beetkoʼ.

4. Jeʼex u yaʼalik Lucas 12:29, ¿baʼax jeʼel u beetik u sen chiʼichnaktal máakeʼ?

⁴ (Xok Lucas 12:29). Jesúseʼ tu yaʼalaj tiʼ u discípuloʼob ka «xuʼuluk u sen chiʼichnaktaloʼob» yoʼolal baʼaxoʼob kʼaʼabéettiʼob. Le baʼax tu yaʼaloʼ jach táaj maʼalob yéetel jeʼel u yáantik máakeʼ. Chéen baʼaleʼ yaan kʼiineʼ maʼ chéen chʼaʼabil u beetaʼaliʼ. ¿Baʼaxten?

5. ¿Baʼaxten yaan sukuʼunoʼobeʼ jach ku sen chiʼichnaktaloʼob?

 ⁵ Yaan sukuʼunoʼobeʼ mantatsʼ chiʼichnakoʼob yoʼolal baʼax ken u jaantoʼob, tuʼux kun kajtaloʼob wa yoʼolal uláakʼ baʼaloʼob kʼaʼabéettiʼob. Yaan horaeʼ lelaʼ ku yúuchul tumen teʼ tuʼux kajaʼanoʼoboʼ jach ku yilaʼal óotsililiʼ, le oʼolal istikyaj u náajaltaʼal le taakʼin kʼaʼabéet tiʼ máakoʼ. Yaan hora xaneʼ tsʼoʼok u kíimil le máax mantenertik le familiaoʼ, le oʼolal tsʼoʼok u pʼáatal minaʼan taakʼin tiʼob. Tsʼoʼoleʼ le COVID-19, tsʼoʼok u beetik u perdertik u meyaj yaʼab máakoʼob (Ecl. 9:11). Wa táan k-aktáantik junpʼéel tiʼ le baʼaxoʼob tsʼoʼok k-aʼalikaʼ, ¿baʼax jeʼel u yáantkoʼon utiaʼal u xuʼulul k-chiʼichnaktal jeʼex tu yaʼalil Jesúsoʼ?

6. ¿Baʼax úuch juntéenjeak tiʼ apóstol Pedro?

⁶ Juntéenjeakeʼ le tiaʼan le apóstol Pedro yéetel uláakʼ apóstoloʼob teʼ Mar de Galileaoʼ káaj junpʼéel kʼaʼamkach iikʼ. Teʼ súutukoʼ letiʼobeʼ tu yiloʼob Jesús táan u xíimbal yóokʼol le jaʼoʼ. Pedro túuneʼ tu yaʼalajtiʼ: «Yuumtsil, wa jaaj teecheʼ aʼal ka taalaken ta wiknal tu yóokʼol le jaʼoʼ». Jesús túuneʼ tu yaʼalaj: «¡Koʼoten!», «Pedro túuneʼ éem teʼ barcooʼ ka joʼopʼ u xíimbal tu yóokʼol le jaʼ utiaʼal u bin yiknal Jesúsoʼ. Chéen baʼaleʼ le ka tu yilaj bukaʼaj kʼaʼamil le iikʼoʼ sajakchajeʼ ka joʼopʼ u búulul,  ka tu yawtaj: ‹¡Yuumtsil, salvarteniʼ!›». Jesús túuneʼ «tu tichʼaj u kʼabeʼ» ka tu salvartaj. Jeʼex k-ilkoʼ Pedroeʼ mientras kaʼach táan u paktik Jesúseʼ kex táan u woʼoltikuba le jaʼoʼ maʼ tu búulul, chéen baʼaleʼ le ka chʼíik u pakt bukaʼaj kʼaʼamil le iikʼoʼ sajakchajeʼ ka joʼopʼ u búulul (Mat. 14:24-31).

7. ¿Baʼax ku kaʼansiktoʼon le baʼax úuch tiʼ le apóstol Pedrooʼ?

⁷ Le baʼax úuch tiʼ Pedrooʼ yaan baʼax ku kaʼansiktoʼon. Le ka éem teʼ barco utiaʼal u xíimbal yokʼol le jaʼoʼ maʼ tu tuklaj wa yaan u búululiʼ. Letiʼeʼ taak u kʼuchul kaʼach yiknal Jesús, chéen baʼaleʼ maʼ páajchajiʼ tumen joʼopʼ u yilik le kʼaʼamkach iikʼoʼ. Teʼ kʼiinoʼobaʼ toʼon xaneʼ yaʼab baʼaloʼob k-aktáantik, jeʼex le apóstol Pedrooʼ ku yantal k-eʼesik bukaʼaj nojchil k-fe. Wa ku xuʼulul k-paktik Jéeoba yéetel ku xuʼulul k-tuukul tiʼ u promesaʼobeʼ yaan u káajal u pechʼikoʼon le problemas k-aktáantikoʼ. Le oʼolaleʼ kex jeʼel baʼaxak ka k-aktáanteʼ unaj u seguer k-paktik Jéeoba, yéetel maʼ u tuʼubultoʼoneʼ letiʼeʼ jeʼel u yáantkoʼoneʼ. ¿Baʼax jeʼel u páajtal k-beetik kéen k-aktáant wa baʼaxeʼ?

8. ¿Baʼax ken u yáantoʼon utiaʼal maʼ k-sen chiʼichnaktal yoʼolal baʼaxoʼob kʼaʼabéettoʼon?

⁸ Junpʼéel baʼax ken u yáantoʼon utiaʼal u xuʼulul k-chiʼichnaktaleʼ letiʼe k-confiar tiʼ Jéeobaoʼ. Kʼaʼajaktoʼoneʼ Jéeobaeʼ ku yaʼalikeʼ wa k-tsʼáaik táanil le Reinooʼ yaan u tsʼáaik tuláakal baʼax kʼaʼabéettoʼon (Mat. 6:32, 33). Tsʼoʼoleʼ letiʼeʼ mantatsʼ ku béeykuntik baʼax ku yaʼalik (Deu. 8:4, 15, 16; Sal. 37:25). Wa Jéeoba ku tsʼáaik tuláakal baʼax kʼaʼabéet utiaʼal u kuxtal le chʼíichʼoʼob yéetel le looloʼoboʼ, ¿maʼ wa xan ken u tsʼáatoʼon tuláakal le baʼax kʼaʼabéettoʼonoʼ? (Mat. 6:26-30; Fili. 4:6, 7). Jeʼex juntúul taatatsil ku tsʼáaik tuláakal baʼax kʼaʼabéet tiʼ u paalal tumen u yaabiltmoʼobeʼ, Jéeoba xaneʼ yaan u tsʼáaiktoʼon tuláakal baʼax kʼaʼabéettoʼon tumen u yaabiltmoʼon. Le oʼolal jach unaj k-confiar tiʼ letiʼ.

9. ¿Baʼax ka kanik tiʼ le baʼax úuch tiʼ juntúul sukuʼun yéetel u yatanoʼ?

⁹ Koʼox ilik junpʼéel experiencia ku yeʼesik Jéeobaeʼ jeʼel u tsʼáaiktoʼon baʼax kʼaʼabéettoʼoneʼ. Juntúul sukuʼun yéetel u yataneʼ viajarnajoʼob tiʼ u cocheʼob maas tiʼ junpʼéel hora utiaʼal u bin u chʼaʼob junjaats kiikoʼob u bisoʼob muchʼtáambal, le kiikoʼobaʼ tiʼ kajaʼanoʼob kaʼach tiʼ junpʼéel campo de refugiadoseʼ. Le sukuʼunoʼ ku yaʼalik: «Ka tsʼoʼok le muchʼtáambaloʼ t-invitartaj le kiikoʼob utiaʼal ka xiʼikoʼob janal t-otochoʼ, chéen baʼaleʼ kʼaʼajtoʼoneʼ minaʼan mix baʼal k-tsʼáatiʼob». ¿Baʼax tu beetaj le sukuʼun yéetel u yatanaʼ? Le sukuʼunoʼ ku yaʼalik: «Le ka kʼuchoʼoneʼ yaan kaʼach kaʼapʼéel bolsa tu jool k-otoch chuup yéetel baʼaloʼob utiaʼal k-jaante. Maʼ k-ojel máax pʼatiʼ, chéen baʼaleʼ k-ojel Jéeoba tsʼáa baʼax kʼaʼabéettoʼon». Ka máan kʼiineʼ u coche le sukuʼunoʼ kʼaschaji. Lelaʼ jach kʼaʼabéettiʼob kaʼach utiaʼal u meyajtikoʼob Jéeoba, chéen baʼaleʼ minaʼantiʼob taakʼin utiaʼal u yutskíintikoʼob. Le sukuʼun túunoʼ tu bisaj tiʼ junpʼéel taller chéen utiaʼal u yilik bajux jeʼel u yutskíintaʼaleʼ. Teʼ súutukoʼ taal juntúul máakeʼ ka tu kʼáataj máax tiaʼal le cocheoʼ. Le sukuʼunoʼ tu yaʼaleʼ letiʼ u yuumil, yéetel tu yaʼalaj yaan baʼax kʼaschajaʼan tiʼ. Le máakoʼ tu yaʼalajtiʼ: «Mix baʼal tiʼ, in wataneʼ u kʼáat junpʼéel coche bey u modeloiloʼ yéetel bey u coloriloʼ. ¿Bajux a kʼáat tu yoʼolal?». Le sukuʼunoʼ tu konaj le cocheoʼ ka yanchaj tak u taakʼinil tiʼ u manik uláakʼ. Letiʼeʼ ku yaʼalik: «Jach kiʼimakchaj k-óol teʼ kʼiinoʼ, toʼoneʼ k-ojleʼ le baʼax úuchtoʼonaʼ maʼ chéen casualidadiʼ baʼaxeʼ Jéeoba áantoʼon».

10. ¿Bix u yáantkoʼon le baʼax ku yaʼalik Salmo 37:5 utiaʼal maʼ k-chiʼichnaktal tu yoʼolal le baʼaxoʼob kʼaʼabéettoʼonoʼ?

¹⁰ Wa k-uʼuyik u tʼaan le jach maʼalob j-kanan  tamanoʼ yaan u xuʼulul k-chiʼichnaktal tu yoʼolal le baʼaxoʼob kʼaʼabéettoʼonoʼ tumen k-ojel Jéeobaeʼ maʼ ten u pʼatoʼon (xok Salmo 37:5; 1 Ped. 5:7). Tuukulnakoʼon tiʼ le baʼaxoʼob jeʼel u aktáantik máak t-aʼalaj teʼ  párrafo 5. Maʼ xaaneʼ tak beoraaʼ, Jéeobaeʼ yéetel u yáantaj u poolil le familiaoʼ táan u tsʼáaik baʼax kʼaʼabéettoʼon wa tsʼoʼok u yáantik xan k-patrón utiaʼal u seguer u yantaltoʼon meyaj. Chéen baʼaleʼ, ¿kux túun wa u poolil le familiaoʼ tsʼoʼok u pʼáatal maʼ tu páajtal u tsʼáaik baʼax kʼaʼabéet tu yotoch, bey xan wa tsʼoʼok u pʼáatal minaʼantoʼon meyaj? Kex beyoʼ jeʼel u páajtal k-confiar tiʼ Jéeobaeʼ tumen letiʼeʼ yaan u yilik u tsʼáaik tuláakal baʼax kʼaʼabéettoʼon. Beoraaʼ koʼox ilik baʼax uláakʼ ku yaʼalik le jach maʼalob j-kanan taman unaj u xuʼulul k-beetkoʼ.

11. Jeʼex u yaʼalik Mateo 7:1, 2, ¿baʼax tu yaʼalaj Jesús unaj u xuʼulul k-beetik, yéetel baʼaxten maʼ chéen chʼaʼabiliʼ?

¹¹ (Xok Mateo 7:1, 2). Jesúseʼ u yojel kʼeban máakoʼon yéetel yaan horaeʼ maases k-ilik le baʼaloʼob maʼ maʼalobtak ku beetik u maasiloʼ, le oʼolaleʼ tu yaʼalaj: «Xuʼuluk a juzgareʼex». Chéen baʼaleʼ yaan horaeʼ maʼ chéen chʼaʼabil u beetik máak lelaʼ. ¿Baʼax jeʼel u yáantkoʼoneʼ? Letiʼe k-uʼuyik u tʼaan Jesúsoʼ yéetel k-ilik u xuʼulul k-juzgartik u maasil.

12, 13. ¿Bix u yáantkoʼon u ejemplo Jéeoba utiaʼal u xuʼulul k-juzgartik u maasil?

¹² Maʼalob ka tuukulnakoʼon tiʼ u ejemplo Jéeoba, letiʼeʼ maases ku chʼíikil u yil le baʼaloʼob maʼalobtak ku beetik u maasiloʼ. Lelaʼ bey tu beetil yéetel le rey Davidoʼ. Le reyaʼ núupkʼebanchaj yéetel Bat-Seba yéetel tu túuxtaj kíimsbil u yíicham (2 Sam. 11:2-4, 14, 15, 24). Yoʼolal le baʼax tu beetaʼ muʼyajnaj letiʼ, u paalal bey xan u yatanoʼob (2 Sam. 12:10, 11). Uláakʼ juntéeneʼ letiʼeʼ maʼ confiarnaj tiʼ Jéeobaiʼ baʼaxeʼ tiʼ bukaʼaj nojchil u ejército, le oʼolal tu yaʼalaj ka beetaʼak junpʼéel censo. ¿Baʼax úuch ka tsʼoʼoki? Kíim 70,000 israelitaʼob yoʼolal junpʼéel kʼaakʼas kʼojaʼanil (2 Sam. 24:1-4, 10-15).

¹³ Wa kuxaʼanoʼon teʼ kʼiinoʼoboʼ, ¿baʼax tsʼoʼok k-tuklik tu yoʼolal Davideʼ? ¿Tsʼoʼok wa k-tuklik maʼ tu merecertik ka chʼaʼabak óotsilil tiʼeʼ? Jéeobaeʼ maʼ bey úuchik u tuukuloʼ, baʼaxeʼ tu chʼaʼaj en cuenta úuch joʼopʼok u meyajtaʼal tumen David, yéetel tu yilaj jach tu jaajil arrepentirnajaʼan le oʼolal tu perdonartaj. U yojel xaneʼ jach yaabiltaʼan tumen David yéetel jach taak u beetik baʼax maʼalob. ¿Máasaʼ ku kiʼimakkúuntik k-óol k-ojéeltik Dioseʼ maases ku yilik le baʼaxoʼob maʼalobtak k-beetkoʼ? (1 Rey. 9:4; 1 Cró. 29:10, 17).

14. ¿Baʼax tsʼoʼok u yáantik jujuntúul sukuʼunoʼob utiaʼal u xuʼulul u juzgarkoʼob u maasil?

¹⁴ Wa Jéeoba ku yilik le baʼaloʼob maʼalobtak ku beetik u maasiloʼ, ¿maʼ wa túun bey unaj xan k-beetkoʼ? U jaajileʼ maas chéen chʼaʼabil u yilik máak le baʼaxoʼob maʼ maʼalobtak ku beetik u maasiloʼ yéetel u criticartik. Chéen baʼaleʼ le máax ku beetik jeʼex Jéeobaeʼ ku yilik u biskuba maʼalob yéetel u maasil kex yaan hora ku beetkoʼob baʼax maʼ maʼalobiʼ. Kʼaʼajaktoʼoneʼ junpʼéel diamante maʼ meyajtaʼaneʼ maʼ xaaneʼ kʼaas u yilaʼal, chéen baʼaleʼ le máax yaan u naʼatoʼ u yojleʼ ken tsʼoʼokok u meyajtaʼaleʼ jach táaj jatsʼuts u pʼáatal. Le oʼolaleʼ jeʼex Jéeoba yéetel Jesúseʼ toʼoneʼ maas unaj k-ilik le baʼaloʼob maʼalobtak ku beetik u maasiloʼ.

15. K-tuukul tiʼ bix u kuxtal u maasileʼ, ¿bix u yáantkoʼon utiaʼal maʼ k-juzgarkoʼob?

¹⁵ Uláakʼ baʼax jeʼel u yáantkoʼon utiaʼal u xuʼulul k-juzgartik u maasileʼ letiʼe k-tuukul tiʼ bix u kuxtaloʼoboʼ. Koʼox ilik junpʼéel ejemplo.  Juntéenjeakeʼ le tiaʼan Jesús teʼ templooʼ tu yilaj juntúul koʼolel kimen u yíicham táan u jalkʼesik kaʼapʼéel mejen taakʼin teʼ tuʼux ku siʼibil le taakʼin teʼ templooʼ. Jesúseʼ maʼ tu jáan tuklaj wa chéen junpʼíit le taakʼin tu tsʼáaj le koʼolelaʼ, baʼaxeʼ tu chʼaʼaj en cuenta bix u kuxtaleʼ ka tu yaʼalaj jach maʼalob le baʼax tu beetoʼ (Luc. 21:1-4).

16. ¿Baʼax ku kaʼansiktech le baʼax úuch tiʼ Verónicaoʼ?

¹⁶ Le baʼax úuch tiʼ juntúul kiik ku kʼaabaʼtik Verónicaoʼ ku yáantkoʼon k-il jach kʼaʼabéet k-tuukul tiʼ bix u kuxtal u maasil. Tu múuchʼulil le kiikaʼ yaan kaʼach juntúul kiik yéetel u chan hijo. Verónicaeʼ ku yaʼalik: «Kin tuklik kaʼacheʼ letiʼobeʼ maʼ tu jach tsʼáaik u yóol u meyajtoʼob Dios. Chéen baʼaleʼ juntéenjeakeʼ jóokʼen kʼaʼaytaj yéetel le kiikoʼ ka tu tsikbaltajten maʼ chéen chʼaʼabil u kuxtaliʼ tumen autista u chan hijo. Letiʼ bakáaneʼ jach ku tsʼáaik u yóol u kanáant u hijo yéetel u kaʼansiktiʼ baʼax uts tu tʼaan Jéeoba. Yaan kʼiineʼ utiaʼal maʼ u perdertik le muchʼtáambaloʼ ku yantal u bin tuláakʼ múuchʼulil». Verónicaeʼ ku yaʼalik: «Mix juntéen tin tuklaj bukaʼaj talmil u kuxtal le óotsil kiikaʼ. Bejlaʼeʼ jach in yaabiltmaj yéetel kin respetartik ikil u tsʼáaik u yóol u meyajt Jéeoba».

17. ¿Baʼax ku yaʼalik Santiago 2:8, yéetel bix jeʼel u páajtal k-beetkeʼ?

¹⁷ ¿Baʼax unaj k-beetik wa k-tsʼáaik cuenta yaan máax teʼ múuchʼulil suuk k-juzgarkoʼ?  Yáaxeʼ maʼalob ka k-kʼaʼajseʼ unaj k-yaabiltik tuláakal le sukuʼunoʼoboʼ (xok Santiago 2:8). Unaj xan k-orar tiʼ Jéeoba yéetel k-kʼáatiktiʼ ka u yáantoʼon utiaʼal u xuʼulul k-juzgartik. Maʼalob xan ka k-jóoʼs tiempo utiaʼal k-tsikbal tu yéetel le sukuʼunoʼ. Jeʼel u páajtal xan k-invitartik kʼaʼaytaj t-éeteleʼ wa utiaʼal u múul janal t-éetel. Wa k-beetik leloʼ yaan k-seguertik u ejemplo Jéeoba yéetel Jesús, yéetel yaan k-ilik le baʼaxoʼob maʼalobtak ku beetik u maasiloʼ. Tsʼoʼoleʼ yaan k-uʼuyik xan u tʼaan le jach maʼalob j-kanan tamanoʼ tumen yaan u xuʼulul k-juzgartik u maasil.

18. ¿Bix k-eʼesik táan k-uʼuyik u tʼaan le jach maʼalob j-kanan tamanoʼ?

¹⁸ Jeʼex le tamanoʼob suuk u yuʼubikoʼob u tʼaan le máax kanáantkoʼoboʼ, toʼon xaneʼ unaj k-uʼuyik u tʼaan Jesús. Wa k-ilik u xuʼulul k-sen chiʼichnaktal tu yoʼolal le baʼaloʼob kʼaʼabéettoʼon, yéetel ku xuʼulul k-juzgartik u maasiloʼ Jéeoba yéetel Jesúseʼ yaan u bendecirkoʼon. Kex wa tiaʼanoʼon ichil le chan múuchʼ tamanoʼob bey xan wa tiaʼanoʼon ichil le uláakʼ tamanoʼoboʼ unaj u seguer k-uʼuyik u tʼaan le jach maʼalob j-kanan tamanoʼ (Luc. 12:32; Juan 10:11, 14, 16). Teʼ tuláakʼ xookoʼ yaan k-ilik kaʼapʼéel baʼax tu yaʼalaj Jesús unaj u beetik u discípuloʼob.