1. ¿Baʼaxten unaj k-líiʼsikba utiaʼal k-aktáantik le chʼaʼpachtajiloʼ?

 LE ÁAKʼAB táanil tiʼ u kíimil Yuumtsil Jesusoʼ tu yaʼaleʼ yaan u pʼektaʼal le máaxoʼob tsaypachtikoʼ (Juan 17:14). Desde teʼ kʼiin jeʼeloʼ tsʼoʼok u chʼaʼpachtaʼal le máaxoʼob meyajtik Dios tumen le máaxoʼob ku tsʼáaikubaʼob tu contra le jaajil adoracionoʼ (2 Tim. 3:12). Tsʼoʼoleʼ yaan k-maas chʼaʼpachtaʼal jeʼex u bin u náatsʼal u kʼiinil u xuʼulsaʼal tiʼ le yóokʼol kaabaʼ (Mat. 24:9).

2, 3. 1) ¿Baʼaxten maʼ unaj k-sajaktaliʼ? 2) ¿Baʼax ken k-il teʼ xookaʼ?

² ¿Baʼax unaj k-beetik desde bejlaʼa utiaʼal u chúukpajal k-óol k-aktáant le chʼaʼpachtajiloʼ? Maʼ unaj k-máansik t-tuukul tuláakal le baʼaxoʼob jeʼel u yúuchultoʼonoʼ. Wa ka k-beet beyoʼ le baʼaxoʼob k-tuklikoʼ jeʼel u beetik u xuʼulul k-meyajtik Jéeoba tak táanil tiʼ k-aktáantik wa baʼax talamileʼ, tumen jeʼel k-sajaktaleʼ yéetel jeʼel k-jach chiʼichnaktaleʼ (Pro. 12:25; 17:22). Le saajkililoʼ junpʼéel baʼax ku meyaj tiʼ «le Kʼaasilbaʼal» t-contraoʼ (1 Ped. 5:8, 9). Le oʼolaleʼ, ¿baʼax unaj k-beetik desde bejlaʼaʼ utiaʼal u chúukpajal k-óol kéen chʼaʼpachtaʼakoʼoneʼ?

³ Teʼ xookaʼ yaan k-ilik baʼax unaj k-beetik utiaʼal k-maas bisikba yéetel Jéeoba yéetel baʼaxten unaj k-beetik desde bejlaʼeʼ. Yaan k-ilik xan baʼaxten maʼ unaj k-sajaktaliʼ yéetel baʼax unaj k-beetik kéen pʼektaʼakoʼon tumen u maasil.

4. Jeʼex u yaʼalik Hebreos 13:5 yéetel 6, ¿baʼax jach unaj k-creertik, yéetel baʼaxten jach maʼalob ka k-beete?

⁴ Unaj k-jach creertik yaabiltaʼanoʼon tumen Jéeoba yéetel mix bikʼin ken u pʼatoʼon (xok Hebreos 13:5, 6). Úuchjeakileʼ  U Pʼíich Tulumil Kananeʼ, tu yaʼalaj: «Le máax maas u kʼaj óol Dioseʼ yaan u maas kʼubik u yóol tiʼ kéen u aktáant talamiloʼob». Lelaʼ jach jaaj. Utiaʼal ka páajchajak k-aktáantik le chʼaʼpachtajiloʼ, unaj k-yaabiltik yéetel k-kʼubik óol tiʼ Jéeoba yéetel tuláakal k-puksiʼikʼal, tsʼoʼoleʼ mantatsʼ unaj k-creertik u yaabiltmoʼon (Mat. 22:36-38; Sant. 5:11).

5. ¿Baʼax jeʼel u yáantkoʼon utiaʼal k-tsʼáaik cuenta yaabiltaʼanoʼon tumen Jéeobaeʼ?

⁵ Unaj k-xokik le Biblia sáamsamal utiaʼal k-maas natsʼikba tiʼ Jéeobaoʼ (Sant. 4:8). Kéen k-xok le Bibliaoʼ unaj k-ilik bix u yeʼesik u jatsʼuts modos Jéeoba. Bix u yeʼesik u yaabilaj yéetel le baʼaxoʼob ku yaʼalikoʼ bey xan yéetel le baʼaxoʼob ku beetkoʼ (Éxo. 34:6). Maʼ xaaneʼ yaan máaxeʼ ku talamtaltiʼ u creertik yaabiltaʼan tumen Dios, tumen mix juntéen eʼesaʼak yaabilaj tiʼ. Wa bey u yúuchultoʼonoʼ maʼalob ka k-tsʼíibt sáamsamal le jejeláas bix u chʼaʼabaltoʼon óotsilil tumen Jéeoba yéetel bix u yeʼesiktoʼon u yutsiloʼ (Sal. 78:38, 39; Rom. 8:32). Wa k-tuukul tiʼ le baʼaxoʼob k-xokmaj teʼ Biblia yéetel tiʼ le baʼaxoʼob uchaʼantoʼonoʼ, maʼ xaaneʼ yaan k-tsʼáaik cuentaeʼ yaʼab baʼaloʼob yaan utiaʼal k-tsʼíibte. Wa nojoch baʼal k-ilik le baʼaxoʼob ku beetik Jéeoba t-oʼolaloʼ, maas yaan k-bisikba tu yéetel (Sal. 116:1, 2).

6. Jeʼex u yaʼalik Salmo 94:17 tak 19, ¿bix jeʼel u yáantkoʼon le oracionoʼ?

⁶ Unaj k-orar mantatsʼ. Tuukulnakoʼon tiʼ juntúul chan paal ku méekʼaʼal yéetel yaabilaj tumen u taata. Tumen ku yuʼubik kanáantaʼaneʼ ku tsikbaltik tiʼ u papá tuláakal baʼax ku yúuchultiʼ, le baʼaxoʼob maʼalobtakoʼ bey xan le maʼ maʼalobtakoʼ. Toʼon xaneʼ wa k-orar sáamsamal tiʼ Jéeoba yéetel u jaajil k-óoleʼ yaan k-bisikba maʼalob tu yéetel (xok Salmo 94:17-19). Unaj k-aʼaliktiʼ tuláakal le baʼaxoʼob yaan t-puksiʼikʼaloʼ, le baʼaxoʼob sajakkúuntkoʼonoʼ bey xan le baʼaxoʼob chiʼichnakkúuntikoʼonoʼ (Lam. 2:19). Wa k-beetik beyoʼ yaan u yantaltoʼon «le jeetsʼelil maʼ tu páajtal u naʼataʼal tumen wíinik ku tsʼáaik Diosoʼ» (Fili. 4:6, 7). Wa mantatsʼ k-orar tiʼ Jéeoba beyoʼ yaan k-maas náatsʼal tu yiknal (Rom. 8:38, 39).

7. ¿Baʼaxten jach unaj k-creertik yaan u béeytal le baʼaxoʼob u yaʼalmaj Dios ken u beet u Reinooʼ?

⁷ Unaj k-jach creertik yaan u béeytal tuláakal le baʼaxoʼob ken u beet u Reino Diosoʼ (Núm. 23:19). Wa maʼatech k-jach creertikoʼobeʼ, maas chéen chʼaʼabil kun beetbil k-sajaktal tumen Satanás bey xan tumen le máaxoʼob yanoʼob yáanal u páajtaliloʼ (Pro. 24:10; Heb. 2:15). ¿Baʼax unaj k-beetik utiaʼal k-muʼukʼankúuntik k-fe tiʼ le baʼaxoʼob ken u beet u Reino Diosoʼ? Unaj k-jóoʼsik u súutukil utiaʼal k-xakʼalxoktik le baʼaxoʼob u yaʼalmaj Jéeoba ken u beet u Reinooʼ yéetel baʼaxten jeʼel u páajtal k-creertik yaan u láaj béeytaloʼobeʼ. Utiaʼal k-naʼatik baʼaxten jach kʼaʼanaʼan k-beetik beyoʼ, koʼoneʼex ilik baʼax úuch tiʼ sukuʼun Stanley Jones, letiʼeʼ siete años kʼaʼal cárcel yoʼolal le baʼaxoʼob ku creertikoʼ. * Letiʼeʼ tu yaʼalaj baʼax áant  utiaʼal u chúukpajal u yóol: «Le baʼaxoʼob in wojel ken u beet le Reinooʼ tu muʼukʼaʼankúuntaj in fe, tumen in wojel jach yaan u béeytaloʼob. Lelaʼ le áanten utiaʼal maʼ in náachtal tiʼ Jéeoba». Wa k-jach creertik le baʼaxoʼob u yaʼalmaj Dios u beetkoʼ yaan k-maas natsʼikba tiʼ yéetel maʼ ken k-chʼaʼ saajkil (Pro. 3:25, 26).

8. ¿Bix unaj k-ilik le muchʼtáambaloʼoboʼ?

⁸ Mantatsʼ unaj k-bin teʼ muchʼtáambaloʼoboʼ. Le muchʼtáambaloʼoboʼ ku yáantkoʼonoʼob utiaʼal k-maas natsʼikba yiknal Jéeoba. Le bix k-ilkoʼoboʼ yaan u yeʼesik wa yaan u chúukpajal k-óol k-aktáant le chʼaʼpachtajiloʼ wa maʼ (Heb. 10:24, 25). Koʼoneʼex ilik baʼaxten k-aʼalik leloʼ. Wa desde bejlaʼa k-peʼertik k-muchʼtáambaloʼob chéen tu yoʼolal baʼaloʼob maʼ nuuktakoʼobeʼ, ¿kux túun kéen pʼáatak talam k-muchʼikba yéetel le sukuʼunoʼoboʼ? Baʼaleʼ wa desde bejlaʼa k-chʼaʼtukultmaj maʼ k-peʼertik mix junpʼéel muchʼtáambaleʼ, maʼ kun xuʼulul k-muchʼikba kex ka chʼaʼpachtaʼakoʼon. Jeʼex k-ilkoʼ, desde bejlaʼa unaj u suuktal k-bin tiʼ tuláakal le muchʼtáambaloʼoboʼ. Wa k-beetik beyoʼ, kex ka yanak chʼaʼpachtajil yéetel kex ka tsʼaʼabak leyoʼob tumen le gobiernoʼob utiaʼal u xuʼulul k-muchʼikbaoʼ yaan k-uʼuyik u tʼaan Dios, maʼ u tʼaan chéen máakoʼobiʼ (Hech. 5:29).

9. ¿Baʼaxten u kanik máak de memoriail le tekstoʼoboʼ junpʼéel bix u líiʼskuba táanil tiʼ le chʼaʼpachtajiloʼ?

⁹ Unaj k-kanik de memoriail le tekstoʼob jatsʼuts k-ilkoʼoboʼ (Mat. 13:52). Maʼ xaaneʼ maʼ tu páajtal k-kanik de memoriail yaʼabiʼ, baʼaleʼ Jéeobaeʼ jeʼel u yáantkoʼon yéetel u kiliʼich muukʼ utiaʼal k-kʼaʼajsikoʼobeʼ (Juan 14:26). Juntúul sukuʼun kʼaʼal cárcel tu luʼumil Alemania orientaleʼ maʼ chaʼab u tʼaan yéetel mix máakiʼ, letiʼeʼ tu yaʼalaj: «Jach tu yáanten le maas tiʼ doscientos tekstoʼob tin kanaj de memoriailoʼ, tumen le ka kʼaʼalenoʼ páajchaj in tuukul tiʼ le baʼaloʼob ku kaʼansik le Bibliaoʼ». Le baʼax ku yaʼalik le tekstoʼoboʼ le áant le sukuʼun utiaʼal maʼ u náachtal tiʼ Jéeoba yéetel utiaʼal ka chúukpajak u yóoloʼ.

10. ¿Baʼaxten unaj k-kanik de memoriail le kʼaayoʼoboʼ?

¹⁰ Unaj k-kanik de memoriail kʼaayoʼob utiaʼal k-nojbeʼenkúuntik Jéeoba. Ka kʼaʼal Pablo yéetel Silas tu kaajil Filiposeʼ, tu kʼayoʼob le kʼaayoʼob u yojloʼob de memoriailoʼ (Hech. 16:25). Le sukuʼunoʼob tiʼ le úuchben Unión Soviética bisaʼaboʼob Siberiaoʼ láayliʼ bey tu beetiloʼob utiaʼal u muʼukʼaʼankúuntik u fejoʼoboʼ. Le kiik Mariya Fedunoʼ tu yaʼalaj: «Joʼopʼ k-kʼayik tuláakal le kʼaayoʼob k-ojel de memoriailoʼ». Tu yaʼaleʼ jach ku líiʼsaʼal u yóoloʼob yéetel ku yáantaʼaloʼob  utiaʼal u yuʼubikoʼob naatsʼ yaniloʼob tiʼ Jéeoba. Kux túun toʼon, ¿ku muʼukʼaʼantal wa k-fe kéen k-kʼay le kʼaayoʼob jatsʼuts k-ilkoʼob tak le yanoʼob ich Internetoʼ? Wa beyoʼ, desde bejlaʼa unaj k-kankoʼob de memoriaileʼ (ilawil le cuadro « Áanten utiaʼal maʼ in sajaktal»).

11, 12. 1) Jeʼex u yaʼalik Yáax tiʼ Samuel 17:37 yéetel 45 tak 47, ¿baʼaxten maʼ sajakchaj Davidiʼ? 2) ¿Baʼax k-kanik tiʼ le baʼax tu beetaj Davidoʼ?

¹¹ Utiaʼal k-aktáantik le chʼaʼpachtajiloʼ, kʼaʼabéet maʼ saajkoʼoniʼ. ¿Baʼax unaj k-beetik wa k-uʼuyik chan saajkoʼon? Unaj k-kʼaʼajsikeʼ utiaʼal maʼ k-sajaktaleʼ, maʼ chéen kʼaʼabéet u yantal k-muukʼiʼ, nojchoʼon mix wa jach yaʼab baʼax k-ojel k-beetiʼ. Tuukulnakoʼon tiʼ David. Tu paalileʼ anchaj u baʼateʼel tu contra Goliat, juntúul gigante. Davideʼ maas chichan yéetel maas minaʼan u muukʼ. Tsʼoʼoleʼ maʼ kaʼansaʼan baʼateliʼ, minaʼan mix u espada. Baʼaleʼ maʼ sajakchaj bin baʼateʼel tu contra le nuxiʼ filisteo jach ku taaskuba nojbaʼaliloʼ.

¹² ¿Baʼaxten jach maʼ sajak kaʼach Davidiʼ? Tumen jach ku creertik yaan u yáantaʼal tumen Jéeoba (xok 1 Samuel 17:37, 45-47). Maʼ tu tuklaj wa jach mix baʼal tu táan Goliatiʼ, baʼaxeʼ tu tuklaj jach mix baʼal Goliat tu táan Jéeoba. ¿Baʼax ku kaʼansiktoʼon lelaʼ? Ku kaʼansiktoʼoneʼ maʼ ken k-sajaktal wa k-jach creertik yaan k-áantaʼal tumen Jéeoba, tsʼoʼoleʼ le máaxoʼob pʼekmiloʼonoʼ mix baʼaloʼob tu táan Jéeoba, le Dios yaan tuláakal páajtalil tiʼoʼ (2 Cró. 20:15; Sal. 16:8). Baʼaleʼ ¿baʼax unaj k-beetik desde bejlaʼaʼ táanil tiʼ u káajal le chʼaʼpachtajil utiaʼal maʼ k-sajaktaloʼ?

13. ¿Baʼax unaj k-beetik utiaʼal maʼ k-sajaktal? Tsole.

¹³ K-kʼaʼaytik u maʼalob péektsilil u Reino Dioseʼ jeʼel u yáantkoʼon utiaʼal maʼ k-sajaktaleʼ. ¿Baʼaxten? Tumen le kʼaʼaytajoʼ ku kaʼanskoʼon k-maas k-kʼub k-óol tiʼ Jéeoba bey xan utiaʼal maʼ k-sajaktal tiʼ le máakoʼoboʼ (Pro. 29:25). Jeʼex u wíinklil máak ku maas yantal u muukʼ wa ku beetik ejercicioeʼ, kéen kʼaʼaytajnakoʼon joonaj joonajil, tuʼux yaʼab u máan máak, tuʼuxoʼob ku yúuchul koonol wa kex maʼ le jokʼaʼanoʼon k-beeteʼ ku xuʼulul k-sajaktal. Wa maʼ k-sajaktal kʼaʼaytaj desde teʼ kʼiinoʼobaʼ, kéen prohibirtaʼak k-kʼaʼaytajeʼ maʼ ken sajaktal xan (1 Tes. 2:1, 2).

14, 15. ¿Baʼax k-kanik tiʼ Nancy Yuen yéetel tiʼ Valentina Garnovskaya?

¹⁴ Le baʼax tu beetaj kaʼatúul kiikoʼob chúukpaj u yóoloʼob yéetel maʼ sajakchaj u meyajtoʼob  Jéeobaoʼ yaʼab baʼax jeʼel u kaʼansiktoʼoneʼ. Juntúuleʼ ku kʼaabaʼtik Nancy Yuen. Letiʼeʼ junpʼéel metro yéetel táanchumuk u kaʼanlil, baʼaleʼ jach maʼ saajkiʼ. * Tumen maʼ tu yóotaj u xul u kʼaʼaytajeʼ, kʼaʼal kex veinte años cárcel tu luʼumil China. Le policíaʼob kʼáatchiʼitoʼ tu yaʼaloʼobeʼ letiʼe máax «maas maʼ sajak» yaan teʼ luʼumiloʼ.

¹⁵ Uláakʼ juntúul kiikoʼ Valentina Garnovskaya. Letiʼeʼ óoxtéen kʼaʼal cárcel teʼ úuchben Unión Sovieticaoʼ, tu máansaj kex 21 años kʼalaʼan. * Tumen jach maʼ tu xuʼulul u kʼaʼaytajeʼ le policíaʼoboʼ tu yaʼaloʼobeʼ «jach sajbeʼentsil ka jáalkʼabtaʼak». ¿Baʼaxten maʼ sajakchaj le kiikoʼobaʼ? Tumen u yojloʼob táan u yáantaʼaloʼob tumen Jéeoba.

16. ¿Baʼax jeʼel u yáantkoʼon utiaʼal maʼ k-sajaktaleʼ?

¹⁶ Jeʼex tsʼoʼok k-ilkoʼ utiaʼal maʼ k-sajaktaleʼ maʼ unaj k-kʼubik k-óol chéen tiʼ toʼoniʼ. Baʼaxeʼ unaj k-creertik Jéeobaeʼ jeʼel u yáantkoʼoneʼ yéetel jeʼel u baʼateʼel t-oʼolaleʼ (Deu. 1:29, 30; Zac. 4:6). Lelaʼ ku yáantkoʼon utiaʼal maʼ k-sajaktal.

17, 18. Jeʼex u yaʼalik Juan 15:18 tak 21, ¿baʼax tu yaʼalaj Jesús kun úuchul, yéetel baʼaxten?

¹⁷ Toʼoneʼ uts t-tʼaan ka eʼesaʼaktoʼon tsiikil, baʼaleʼ maʼ unaj k-tuklik wa mix baʼal k-biilal wa maʼatech k-kʼaʼamal tumen u maasiliʼ. Jesuseʼ tu yaʼalaj: «Kiʼimakchajak a wóoleʼex kéen pʼektaʼakeʼex tumen le máakoʼob tin woʼolaloʼ, bey xan le kéen u jóoʼseʼexoʼob, le kéen u poʼopochʼeʼexoʼob yéetel le kéen u yaʼaloʼob kʼasaʼan máakeʼex» (Luc. 6:22). ¿Baʼax tu yóotaj u yaʼal yéetel le tʼaanoʼobaʼ?

¹⁸ Jesuseʼ maʼ tu yóotaj u yaʼal wa uts t-tʼaan ka pʼektaʼakoʼoniʼ, baʼaxeʼ chéen tu yaʼalaj baʼax jeʼel u yúuchul tiʼ le máaxoʼob tsaypachtikoʼ. Toʼoneʼ k-pʼektaʼal tumen maʼatech k-táakpajal tiʼ le baʼaloʼob ku beetaʼal teʼ yóokʼol kaabaʼ. Baʼaxeʼ k-beetik le baʼaxoʼob tu kaʼansaj Jesusoʼ yéetel k-kʼaʼaytik u maʼalob péektsilil le Reinooʼ (xok Juan 15:18-21). K-kʼáat lúubul utsil tiʼ Jéeoba. Maʼatech u yaatal k-óol k-pʼektaʼal tumen  le máakoʼob tumen k-beetik baʼax uts tu táan Jéeobaoʼ.

19. ¿Bix jeʼel k-beetik jeʼex tu beetil le apostoloʼoboʼ?

¹⁹ Maʼatech k-sajaktal k-meyajt Jéeoba yoʼolal baʼax ku yaʼalik wa ku beetik u maasil (Miq. 4:5). Junpʼéel baʼax jeʼel u yáantkoʼon utiaʼal maʼ k-sajaktal tiʼ le máakoʼoboʼ letiʼe ka k-xakʼalxokt le baʼax tu beetaj le apostoloʼob tu kaajil Jerusalén le maʼ úuch kíimsaʼak Jesusoʼ. Letiʼobeʼ u yojloʼob jach pʼektaʼanoʼob tumen u nuuktakil le judíoʼoboʼ (Hech. 5:17, 18, 27, 28). Kex beyoʼ sáamsamal ku binoʼob kaʼach teʼ templooʼ yéetel ku yaʼalikoʼob tu táan u maasil letiʼobeʼ ku tsaypachtikoʼob Jesús (Hech. 5:42). Maʼ tu chaʼaj u sajakkúuntaʼaloʼobiʼ. Toʼon xaneʼ yaan u xuʼulul k-sajaktal wa k-aʼalik tiʼ k-éet meyajoʼob, k-éet xookoʼob yéetel tiʼ k-vecinoʼobeʼ k-meyajtik Jéeoba (Hech. 4:29; Rom. 1:16).

20. ¿Baʼaxten kiʼimakchaj u yóol le apostoloʼob kex pʼektaʼaboʼoboʼ?

²⁰ Le apostoloʼoboʼ jach kiʼimakchaj u yóoloʼob, tumen u yojloʼob baʼax oʼolal pʼektaʼaboʼob. Tsʼoʼoleʼ kiʼimakchaj xan u yóoloʼob, tumen u yojloʼob muʼyajnajoʼob ikil u beetkoʼob baʼax uts tu tʼaan Jéeoba (Luc. 6:23; Hech. 5:41). Ka máan kʼiineʼ apóstol Pedroeʼ tu yaʼalaj: «Kex ka muʼyajnakeʼex ikil a beetkeʼex baʼax tojeʼ, yaan u kiʼimaktal a wóoleʼex» (1 Ped. 2:19-21; 3:14). Kéen k-naʼat pʼektaʼanoʼon ikil k-beetik baʼax maʼalobeʼ, ku yáantkoʼon utiaʼal maʼ k-sajaktal k-meyajt Dios.

21, 22. 1) ¿Baʼax tsʼoʼok a chʼaʼtuklik a beetik utiaʼal a líiʼskaba táanil tiʼ u káajal le chʼaʼpachtajiloʼ? 2) ¿Baʼax ken k-il teʼ tuláakʼ xookoʼ?

²¹ Maʼ k-ojel baʼax kʼiin jeʼel k-chʼaʼpachtaʼal wa jeʼel u prohibirtaʼal k-kʼaʼaytaj tumen le gobiernoʼoboʼ. Baʼaleʼ jeʼel u páajtal k-líiʼsikba desde bejlaʼa wa k-maas bisikba yéetel Jéeoba, k-ilik maʼ k-sajaktal yéetel wa k-ilik baʼax unaj k-beetik kéen pʼektaʼakoʼon tumen u maasil. K-líiʼsikba desde bejlaʼeʼ yaan u yáantkoʼon utiaʼal maʼ u xuʼulul k-meyajtik Jéeoba.

²² Baʼaleʼ ¿baʼax unaj k-beetik wa ku prohibirtaʼal k-kʼaʼaytaj tumen le autoridadoʼoboʼ? Teʼ tuláakʼ xookoʼ yaan k-ilik baʼax jeʼel u yáantkoʼon utiaʼal maʼ u xuʼulul k-meyajtik Jéeoba wa ku prohibirtaʼal k-kʼaʼaytajeʼ.