1, 2. ¿Baʼax meyajil tsʼaʼab u beet Josué le ka kíim Moisesoʼ?

LE BAʼAXOʼOB tu yaʼalaj Jéeoba tiʼ Josueoʼ maʼ séeb tuʼubtiʼiʼ, tu yaʼalajtiʼ: «Bey tsʼoʼok u kíimil in palitsil Moisesoʼ, bejlaʼeʼ, teech bíin a chʼakt u yáalkab jaʼil Jordán yéetel tuláakal u kaajil Israel, utiaʼal a bineʼex teʼ luʼum [ken] in [tsʼáateʼexoʼ]» (Jos. 1:1, 2). ¡Jach túun séebaʼan úuchik u kʼexpajal u kuxtal! Josueeʼ tu yáantaj Moisés óoliʼ cuarenta años, baʼaleʼ beoraaʼ yaan u nuʼuktik u kaajil Israel.

² Moiseseʼ xáanchaj táan u nuʼuktik u kaajil Israel, le oʼolal maʼ xaaneʼ Josueeʼ chiʼichnakchaji, tumen maʼ u yojel baʼax ken u beet le israelitaʼob kéen u yojéeltoʼob letiʼ kun nuʼuktikoʼoboʼ (Deu. 34:8, 10-12). Junpʼéel libroeʼ ku yaʼalik yoʼolal baʼax ku yaʼalik Josué 1:1 yéetel 2: «Desde úuchjeakileʼ le kʼiinoʼob maas séeb u baʼateʼel le máakoʼoboʼ letiʼe kéen kʼeʼexek máax ku gobernaroʼ».

3, 4. ¿Bix k-ojéeltik jach maʼalob úuchik u chaʼik Josué u nuʼuktaʼal tumen Dios, yéetel baʼax kʼáatchiʼil unaj k-beetik?

³ U jaajileʼ Josueeʼ yaan baʼax oʼolal u sajaktal, baʼaleʼ chéen wa jaypʼéel kʼiinoʼob tsʼaʼabak u nuʼukt le kaajoʼ káaj u beetik le meyaj yéetel u yáantaj Jéeobaoʼ (Jos. 1:9-11). Le baʼax tu beetoʼ jach  maʼalob. Tumen le Bibliaoʼ ku yaʼalikeʼ Jéeobaeʼ tu nuʼuktaj Josué bey xan u kaajil Israel yéetel u yáantaj juntúul ángel. Bejlaʼeʼ jeʼel u páajtal k-aʼalikeʼ le angeloʼ letiʼ «le Tʼaanoʼ», u yáax Hijo Dios (Juan 1:1; Éxo. 23:20-23).

⁴ Yéetel u yáantaj Jéeobaeʼ, le israelitaʼoboʼ séebaʼan úuchik u kʼamkoʼob Josué, le máax tsʼaʼab utiaʼal nuʼuktikoʼoboʼ. Toʼon xaneʼ kuxaʼanoʼon tu kʼiiniloʼob táan u beetaʼal yaʼab kʼeexoʼob ichil u kaajal Jéeoba. Le oʼolaleʼ unaj k-tuklik: «Bejlaʼa táan u beetaʼal yaʼab baʼaloʼob ichil u kaajal Dioseʼ, ¿baʼaxten unaj k-chaʼik k-nuʼuktaʼal tumen Jesús?» (xok Mateo 23:10). Koʼoneʼex ilik bix úuchik u nuʼuktik Jéeoba u kaajal úuchjeakil tu kʼiiniloʼob ka kʼexpaj jujunpʼéel baʼaloʼob.

5. ¿Máax ilaʼab tumen Josué naatsʼ tiʼ u kaajil Jericó? (Ilawil le dibujo yaan tu káajbal le xookaʼ.)

⁵ Le maʼ úuch kʼáat máansaʼak le río Jordán tumen le israelitaʼoboʼ, Josueeʼ tu yilaj juntúul máak u machmaj u espada naatsʼ tiʼ u noj kaajil Jericó. Tumen maʼ u yojel máaxeʼ, tu kʼáatajtiʼ: «¿T-éetel wa ka wantal wa yéetel [k-enemigoʼob] yanech?». Le máak túunoʼ tu yaʼalajtiʼ máaxiʼ. Letiʼeʼ tu yaʼaleʼ «u nojochil u j-baʼateloʼob Yuumtsil», tsʼoʼok u jóokʼol utiaʼal u kanáantik u kaajal Dios (xok Josué 5:13-15). Kex le Biblia ku yaʼalik Jéeoba ku tʼaan kaʼach yéetel Josueoʼ, u jaajileʼ u ángel ku tʼaan kaʼach tu kʼaabaʼ, jeʼex tu beetil tuláakʼ súutukiloʼoboʼ (Éxo. 3:2-4; Jos. 4:1, 15; 5:2, 9; Bax. 7:38; Gal. 3:19).

6-8. 1) ¿Baʼaxten jeʼel u tuklaʼal bey chéen kunel le baʼax tu yaʼalaj Jéeoba ka beetaʼakoʼ? 2) ¿Baʼaxten jach maʼalob le baʼax tu yaʼalaj Jéeoba ka beetaʼakoʼ? (Ilawil le tsolajiloʼ.)

⁶ Jéeobaeʼ tu yaʼalaj tiʼ Josué baʼax unaj u beetik utiaʼal u chʼaʼik u kaajil Jericó. Maʼ xaaneʼ tu káajbaleʼ jelaʼan tu yuʼubil le baʼax aʼalaʼabtiʼ ka u beetoʼ. Tumen Dioseʼ tu yaʼalaj ka súutkʼuptaʼak tuláakal le xiiboʼoboʼ. Kéen beetaʼak lelaʼ, maʼ kun béeytal u baʼateʼel le soldadoʼob ichil wa jaypʼéel kʼiinoʼoboʼ. Le oʼolaleʼ, ¿maʼalob wa túun ka súutkʼuptaʼakoʼob teʼ kʼiinoʼob jeʼeloʼ? (Gén. 34:24, 25; Jos. 5:2, 8.)

⁷ Maʼ xaaneʼ le soldadoʼoboʼ joʼopʼ u tuklikoʼob bix kun páajtal u kanáantik u láakʼtsiloʼob wa ka baʼateltaʼakoʼob tumen le máaxoʼob pʼekmiloʼoboʼ. Baʼaleʼ maʼ bin u soldadoiloʼob Jericó baʼateltikoʼobiʼ, tumen saajkoʼob tiʼ le israelitaʼoboʼ. Le Bibliaoʼ ku yaʼalik: «Mix máak kaʼach ku páajtal u jóokʼol mix u yokol tu kaajil Jericó, tumen tsʼoʼok kaʼach u kʼaʼalal u jool najiloʼob utiaʼal u kanáantaʼal tiʼ le israelitaʼoboʼ» (Jos. 6:1). Le baʼax úuchaʼ tu yáantaj le israelitaʼob utiaʼal ka u kʼamoʼob le nuʼuktaj ku tsʼáaik Jéeobaoʼ.

⁸ Tsʼoʼoleʼ Jéeobaeʼ tu yaʼalaj xan maʼ u baʼateltikoʼob u kaajil Jericó. Baʼaxeʼ chéen unaj u xíimbaloʼob tu baʼpach juntéen sáamsamal, ich seis kʼiinoʼob, baʼaleʼ tu siete kʼiineʼ unaj u xíimbaloʼob tu baʼpach siete u téenel. Maʼ xaaneʼ jujuntúul soldadoʼobeʼ tu tukloʼob chéen táan u peʼertik u tiempoʼob yéetel chéen táan u xupik u muukʼoʼob. Baʼaleʼ Jéeoba, le Máax nuʼuktikoʼoboʼ, jach u yojel baʼax ku beetik. Úuchik u beetkoʼob baʼax tu yaʼaleʼ tu muʼukʼaʼankúuntaj u fe le israelitaʼoboʼ yéetel tu yáantoʼob utiaʼal u chʼaʼikoʼob le kaajoʼ. Tsʼoʼoleʼ maʼ anchaj u baʼateloʼob tu contra u muʼukʼaʼan soldadoiloʼob Jericoiʼ (Jos. 6:2-5; Heb. 11:30). *

9. ¿Baʼaxten unaj k-beetik le baʼax ku yaʼalik u kaajal Diosoʼ? Tʼaanen tiʼ junpʼéel baʼax uchaʼan.

⁹ ¿Baʼax ku kaʼansiktoʼon le tsikbalilaʼ? Maʼ xaaneʼ tu káajbaleʼ, maʼ t-jach naʼatik  baʼaxten ku beetaʼal wa baʼax kʼeexil ichil u kaajal Dios. Jeʼex le u meyaj tiʼ máak tablet wa celular utiaʼal u xakʼalxook, u kʼaʼaytaj wa utiaʼal u yilik le baʼaxoʼob ku kaʼansaʼal teʼ muchʼtáambaloʼ. Baʼaleʼ bejlaʼeʼ k-tsʼáaik cuenta ku taasik yaʼab utsiloʼob u meyaj tiʼ máak wa ku páajtal u manik. Le oʼolal kex maʼatech k-naʼatik baʼaxten ku yaʼalaʼal junpʼéel wa baʼax tumen u kaajal Dioseʼ, unaj k-beetik. Kéen k-il le utsiloʼob ku taasik le kʼeex beetaʼaboʼ ku muʼukʼaʼankúuntik k-fe utiaʼal k-maas múuchʼ meyaj.

10. ¿Máax nuʼukt le cuerpo gobernante utiaʼal u yutskíintaʼal junpʼéel talamiloʼ?

¹⁰ Kex trece años kʼaʼamak Cornelio ichil le múuchʼuliloʼ, jujuntúul tiʼ le judíoʼoboʼ láayliʼ táan u yaʼalik unaj u súutkʼuptaʼal máakeʼ (Bax. 15:1, 2). Ka anchaj junpʼéel talamil Antioquía yoʼolal le súutkʼuptajoʼ, túuxtaʼab Pablo tu kaajil Jerusalén utiaʼal u kʼáatik áantaj tiʼ le cuerpo gobernanteoʼ. Baʼaleʼ ¿máax túun túuxt Pablo? Letiʼeʼ tu yaʼalaj: «Yuumtsil eʼesten unaj in biniʼ». Lelaʼ ku yeʼesikeʼ Cristo nuʼukt le cuerpo gobernante utiaʼal u yutskíintaʼal le talamiloʼ (Gal. 2:1-3).

11. 1) ¿Baʼax seguernaj u tukultik yaʼab sukuʼunoʼob judíoʼob yoʼolal le súutkʼuptajiloʼ? 2) ¿Baʼax anchaj u beetik Pablo utiaʼal u yeʼesik ku múuchʼ meyaj yéetel le ancianoʼob yanoʼob kaʼach Jerusalenoʼ? (Ilawil xan le tsolajiloʼ.)

¹¹ Yáanal u nuʼuktaj Cristoeʼ, le cuerpo gobernanteoʼ tu yaʼaleʼ maʼ kʼaʼabéet u súutkʼuptaʼal le máaxoʼob maʼ judíoʼoboʼ (Bax. 15:19, 20). Baʼaleʼ tak ka máan yaʼab jaʼaboʼobeʼ, le sukuʼunoʼob judíoʼoboʼ láayliʼ u súutkʼuptik u paalaloʼobeʼ. Ka ojéeltaʼab tumen le ancianoʼob yanoʼob Jerusalén táan u yaʼalaʼal maʼatech u beetik Pablo le baʼax ku yaʼalik u Ley Moisesoʼ, tu yaʼaloʼobtiʼ ka u beet junpʼéel baʼal (Bax. 21:20-26). * Aʼalaʼabtiʼ ka xiʼik yéetel kantúul máakoʼob teʼ templo utiaʼal u beetik le baʼax ku yaʼalik le Leyoʼ, beyoʼ le máakoʼoboʼ tu yiloʼobeʼ ku «tsʼoʼokbesik baʼax ku yaʼalik le Leyoʼ». Maʼ xaaneʼ Pabloeʼ jeʼel kaʼach u yaʼalik maʼ ken u beeteʼ, tumen chéen letiʼe judíoʼob maʼatech u naʼatkoʼob tsʼoʼok u pʼáatal  maʼ kʼaʼabéet u súutkʼuptaʼal máakoʼoʼ. Baʼaleʼ Pabloeʼ tu beetaj yéetel kabal óolal le baʼax tu yaʼalaj le ancianoʼob utiaʼal u seguer u múuchʼ meyaj le sukuʼunoʼoboʼ. Maʼ xaaneʼ jeʼel k-tuklikeʼ: «Wa xuʼul u meyaj le Ley le ka kíim Jesusoʼ, ¿baʼaxten maʼ tu beetaj u séeb utskíintaʼal le talamiloʼ?» (Col. 2:13, 14).

12. Maʼ xaaneʼ, ¿baʼaxten tu chaʼaj Cristo u máan tiempo utiaʼal u yutskíintik le talamil anchaj yoʼolal le súutkʼuptajiloʼ?

¹² Yaan máaxeʼ talam u suuktal tiʼ junpʼéel túumben kaʼansaj. Le sukuʼunoʼob judíoʼoboʼ xáanchaj ka tu kʼexaj baʼax ku tuklikoʼob yoʼolal le súutkʼuptajiloʼ (Juan 16:12). Yanoʼobeʼ talamchaj u naʼatkoʼob maʼ kʼaʼabéet utiaʼal u yilaʼal ku biskubaʼob yéetel Diosiʼ (Gén. 17:9-12). Yanoʼob xaneʼ saajkoʼob u chʼaʼpachtaʼaloʼob tu kaajaloʼob tumen maʼatech u súutkʼuptikubaʼob (Gal. 6:12). Baʼaleʼ ka máan kʼiineʼ Cristoeʼ tu tsʼáaj u maasil nuʼuktaj teʼ cartaʼob tsʼíibtaʼab tumen Pablooʼ (Rom. 2:28, 29; Gal. 3:23-25).

13. ¿Baʼax jeʼel u yáantkoʼon utiaʼal k-kʼamik le nuʼuktaj ku tsʼáaik Cristo teʼ kʼiinoʼobaʼ?

¹³ Wa maʼ t-jach naʼatik baʼaxten ku kʼeʼexel wa baʼax tumen u kaajal Dioseʼ, maʼalob ka tuukulnakoʼon tiʼ bix úuchik u nuʼuktaʼal Josué tumen Cristo úuchjeakil bey xan bix úuchik u nuʼuktik le sukuʼunoʼob teʼ yáax siglooʼ. Letiʼeʼ tu beetaj utiaʼal u kanáantkoʼob, utiaʼal u muʼukʼaʼantal u fejoʼob yéetel utiaʼal u múuchʼ meyajoʼob (Heb. 13:8).

14-16. Le nuʼuktaj ku tsʼáaik le «palitsil chúukaʼan u yóol yéetel yaan u naʼat[oʼ]», ¿bix u yeʼesik táan u yáantkoʼon Cristo k-maas meyajt Dios?

¹⁴ Le «palitsil chúukaʼan u yóol yéetel yaan u naʼat[oʼ]» ku tsʼáaiktoʼon nuʼuktaj jach teʼ kʼiin kʼaʼabéettoʼonoʼ (Mat. 24:45). Lelaʼ ku yeʼesik Jesuseʼ u yaabiltmoʼon yéetel u kʼáat u yáantoʼon k-meyajt Dios. Marc, yaan kantúul u paalaloʼobeʼ, ku yaʼalik: «Satanaseʼ ku yoksik talamiloʼob ichil le familiaʼob utiaʼal u lúuʼsik u muukʼ le múuchʼuliloʼ. Maʼ sen úucheʼ joʼopʼ u sen aʼalaʼaltoʼon ka k-beet le adoración ich familiail cada semanaoʼ. U jaajileʼ táan u yaʼalal tiʼ le taatatsiloʼoboʼ: kanáant a familiaʼex».

¹⁵ Kéen k-il bix u nuʼuktikoʼon Cristoeʼ, k-tsʼáaik cuenta u kʼáat u yáantoʼon utiaʼal ka muʼukʼaʼanchajak k-fe. Patrick, ku beetik u ancianoileʼ, ku yaʼalik: «Tu káajbaleʼ le sukuʼunoʼoboʼ jelaʼan u yilkoʼob chéen junpʼíitoʼob kéen u muchʼubaʼob utiaʼal u jóokʼloʼob kʼaʼaytaj tu jóokʼbal semana. Baʼaleʼ lelaʼ ku yeʼesikeʼ Jesuseʼ u kʼáat u yáant tuláakal le sukuʼunoʼoboʼ. Jeʼex le sukuʼunoʼob suʼlakoʼob wa le maʼatech u jach jóokʼloʼob kʼaʼaytaj kaʼachoʼ, ku yuʼubikoʼob maas yaabiltaʼanoʼob. Bey túunoʼ maas ku tsʼáaik u yóol u meyajtoʼob Jéeoba».

¹⁶ Cristoeʼ maʼ chéen ku tsʼáaiktoʼon baʼaxoʼob kʼaʼabéet utiaʼal k-meyajtik Diosiʼ. Baʼaxeʼ ku yáantkoʼon utiaʼal k-maas tsʼáaik táanil le meyaj maas kʼaʼanaʼan ku beetaʼal teʼ kʼiinoʼobaʼ (xok Marcos 13:10). André, maʼ úuch káajak u beetik u ancianoileʼ, mantatsʼ ku xakʼaltik le túumben baʼaloʼob ku yaʼalik u kaajal Diosoʼ. Letiʼeʼ ku yaʼalik: «Úuchik u junpʼíitkuntaʼal le sukuʼunoʼob ku meyajoʼob Beteloʼ ku kʼaʼajsiktoʼoneʼ kuxaʼanoʼon tu tsʼook kʼiinoʼob yéetel unaj k-tsʼáaik táanil le kʼaʼaytajoʼ».

17, 18. ¿Baʼaxten maʼalob ka tuukulnakoʼon tiʼ le utsiloʼob ku taasik le kʼeexoʼob ku beetik u kaajal Diosoʼ?

¹⁷ Le nuʼuktaj ku tsʼáaiktoʼon Cristo, k-Reyoʼ, ku yáantkoʼon teʼ kʼiinoʼobaʼ bey xan teʼ kʼiinoʼob ku taaloʼ. Le oʼolaleʼ unaj k-tuukul tiʼ le utsiloʼob ku taasik k-beetik le baʼaxoʼob ku yaʼalaʼaltoʼonoʼ. Maʼalob ka k-xakʼalt teʼ adoración ich familiail bix u yáantkoʼon le kʼeexoʼob tsʼoʼok u beetaʼal utiaʼal le muchʼtáambaloʼoboʼ bey xan utiaʼal le kʼaʼaytajoʼ. Lelaʼ jach yaan u líiʼsik k-óol.

 ¹⁸ Wa k-naʼatik baʼax oʼolal ku beetaʼal wa baʼax kʼeexil ichil u kaajal Jéeoba yéetel k-tuukul tiʼ le utsiloʼob ku taaskoʼ yaan k-beetik yéetel kiʼimak óolal le baʼax ku yaʼalaʼaloʼ. Maʼ xaaneʼ ku kiʼimaktal k-óol k-ojéeltik bejlaʼeʼ maas maʼ yaʼab ku xuʼupul utiaʼal u imprimirtaʼal yaʼab publicacionoʼobiʼ, tumen yaʼab máaxoʼob ku meyajtiʼob tablet wa celular. Yoʼolal lelaʼ ku páajtal u bisaʼal le maʼalob péektsil tiʼ maas yaʼab máakoʼ. Le oʼolaleʼ, wa ku páajtaleʼ, maas maʼalob ka meyajnaktoʼon tablet wa celular utiaʼal k-xook yéetel utiaʼal k-chaʼantik le videoʼoboʼ. Kéen k-beeteʼ k-eʼesik k-tuukul jeʼex Jesús utiaʼal u meyajtoʼon maʼalob le baʼaxoʼob ku tsʼáaik u kaajal Diosoʼ.

19. ¿Baʼaxten maʼ unaj u xuʼulul k-chaʼik u nuʼuktikoʼon Cristoiʼ?

¹⁹ U beetik máak tu jaajil u yóol baʼax ku yaʼalik Cristoeʼ ku yáantaj utiaʼal u múuchʼ meyaj le sukuʼunoʼoboʼ yéetel utiaʼal ka muʼukʼaʼanchajak u fejoʼob. André, le tsʼoʼok k-yáax chʼaʼchiʼitikoʼ, ku yaʼalik yoʼolal le úuchik u junpʼíitkuntaʼal le sukuʼunoʼob ku meyajoʼob Beteloʼ: «Kéen in wil bix u kʼamkoʼob yéetel kiʼimak óolal le kʼeexoʼob ku beetaʼaloʼ ku yáantken in kʼam le nuʼuktaj ku tsʼáaik Cristo jeʼex u beetkoʼoboʼ. Kiʼimak u yóoloʼob kex jeʼel tuʼuxak ka túuxtaʼakoʼobeʼ, beyoʼ ku yeʼeskoʼob táan u múuchʼ meyajoʼob yéetel u kaajal Jéeoba».

20, 21. 1) ¿Baʼaxten jeʼel u páajtal k-kʼubik k-óol tiʼ Cristo, le Máax nuʼuktikoʼonoʼ? 2) ¿Baʼax ken k-il teʼ tuláakʼ xookoʼ?

²⁰ Maʼ kun xáantaleʼ Jesucristo, le Máax nuʼuktikoʼonoʼ, yaan u tsʼáanchaʼatik tu chúukaʼanil le máaxoʼob pʼekmiloʼ yéetel yaan u beetik uláakʼ baʼaloʼob ku beetik u jaʼakʼal u yóol máak (Apo. 6:2; Sal. 45:4). Táanil tiʼ le kʼiin jeʼeloʼ, táan u kaʼansik le máaxoʼob meyajtik Dios utiaʼal u yantaloʼob teʼ túumben luʼumoʼ, utiaʼal u kaʼanskoʼob le máaxoʼob kun kaʼa kuxtaloʼoboʼ yéetel utiaʼal u sutkoʼob paraísoil le Luʼumaʼ.

²¹ Wa k-chaʼik k-nuʼuktaʼal tumen Cristo, k-Reyeʼ, yaan k-okol teʼ túumben luʼum kex jeʼel baʼalak ka úuchkoʼ (xok Salmo 46:1-3). Baʼaleʼ maʼ xaaneʼ ku talamtaltoʼon k-kʼamik le kʼeexoʼob ku beetaʼaloʼ, maases wa ku kʼexpajal bix kuxlikoʼon. ¿Baʼax jeʼel u yáantkoʼon utiaʼal maʼ k-chiʼichnaktal yéetel utiaʼal k-kʼubik k-óol tiʼ Jéeobaeʼ? Lelaʼ letiʼe ken k-kan tuláakʼ xookoʼ.