Jack yéetel Marie-Lineeʼ desde 1988 káaj u xupkubaʼob u meyajtoʼob Jéeoba. Ojéelaʼaneʼ letiʼobeʼ jach séeb u suuktaloʼob jeʼel tuʼuxak ka xiʼikoʼobeʼ. Tsʼoʼoleʼ yéetel kiʼimak óolal ku binoʼob jeʼel tuʼuxak ka túuxtaʼakoʼobeʼ. Tsʼoʼok u binoʼob áantaj tu luʼumil Guadalupe yéetel Guayana Francesa, le meyaj ku beetaʼal teʼ luʼumiloʼobaʼ u Betelil Francia nuʼuktik bejlaʼeʼ. Koʼox jáan tsikbal tu yéeteloʼob.

¿Baʼaxten ta chʼaʼtuklaj a xupkabaʼex a meyajteʼex Jéeoba?

Marie-Line: Teneʼ nojochchajen tu luʼumil Guadalupe yéetel jach suuk kaʼach in kʼaʼaytaj buul kʼiin yéetel in maama, letiʼeʼ jach tu tsʼáaj u yóol kʼaʼaytaj. Tumen jach uts tin wich in tsikbal yéetel le máakoʼoboʼ chéen pʼelak tin tsʼoʼoksil in xook tu añoil 1985, le yaanten kex 22 wa 23 añosoʼ, tin káajsaj in beetik in precursorail.

Jack: Tin táankelmileʼ jach uts tin tʼaan in biskinba yéetel sukuʼunoʼob ku xupkubaʼob u meyajtoʼob Jéeoba yéetel jach uts tu yich u kʼaʼaytajoʼob. Le kéen yanakten vacacioneseʼ kin beetik in precursor auxiliaril. Yaan kʼiineʼ tu jóokʼbal le semanaoʼ kin viajar tiʼ autobús utiaʼal in kʼaʼaytaj bul kʼiin tuʼux yaan le precursoroʼoboʼ. Tu tsʼoʼokbal le kʼiinoʼ k-bin jáal jaʼ. ¡Jach k-sen disfrutartik kaʼachi!

Tsʼoʼok in beel 1988 yéetel Marie-Line. Maʼ úuch tsʼoʼokok k-beeleʼ tin tuklaj: «Kʼaʼabéet k-maas tsʼáaik k-óol teʼ kʼaʼaytajoʼ si mix baʼal kʼatik k-beel». Le oʼolal tin chʼaʼtuklaj in beetik in precursor regularil jeʼex Marie-Lineeʼ. Ka máan junpʼéel año xiʼikoʼon teʼ Escuela utiaʼal Precursoroʼoboʼ, invitartaʼaboʼon meyaj bey precursor especialeʼ. Jejeláas tuʼux túuxtaʼaboʼon áantaj tu luʼumil Guadalupe, jach utschaj t-ich k-kʼaʼaytajiʼ. Ka máan kʼiineʼ túuxtaʼaboʼon Guayana Francesa.

K-ojleʼ jejeláas tuʼux tsʼoʼok a túuxtaʼaleʼex áantaj, ¿baʼax áantkeʼex utiaʼal a séeb suuktaleʼexiʼ?

Marie-Line: Le sukuʼunoʼob nuʼuktik le meyaj ku beetaʼal tu Betelil Guayana Francesaoʼ u yojloʼobeʼ le teksto jach jatsʼuts k-ilkoʼ Isaías 6:8. Le oʼolal kéen tʼaʼankoʼon tiʼ teléfonoeʼ, yaʼab u téeneleʼ de báaxal tʼaanileʼ ku yaʼalikoʼob: «¿Kʼajaʼan wa teʼex máakalmáak le teksto jach táaj uts ta wicheʼexoʼ?». Kéen u yaʼaloʼob beyoʼ k-ojel yaan k-túuxtaʼal yaanal tuʼux. Toʼon túuneʼ k-núukiktiʼob: «¡Way yanoʼoneʼ! ¡Túuxtoʼoniʼ!».

 Utiaʼal k-séeb suuktal yéetel utiaʼal k-yaabiltik le sukuʼunoʼob bey xan le máakoʼob tuʼux k-kʼuchloʼ maʼatech k-tuklik wa maas maʼalob le tuʼux lukʼoʼonoʼ. Tsʼoʼoleʼ k-ilik k-séeb kʼaj óoltik yéetel k-bisikba yéetel le sukuʼunoʼob tuʼux k-kʼuchloʼ.

Jack: Kaʼacheʼ jujuntúul k-amigoʼobeʼ ku yaʼalikoʼob maʼ u kʼáatoʼob ka xiʼikoʼon kajtal yaanal tuʼuxiʼ, tumen jeʼel k-náachtal tiʼobeʼ. Chéen baʼaleʼ ka binoʼon Guadalupeeʼ juntúul sukuʼuneʼ tu yeʼesajtoʼon le baʼax tu yaʼalaj Jesús tiʼ Mateo 13:38, ku yaʼalik: «Le kooloʼ letiʼe yóokʼol kaaboʼ». Le beetkeʼ kéen túuxtaʼakoʼon áantaj yaanal tuʼuxeʼ k-kʼaʼajsikeʼ jeʼel tuʼuxak ka yanakoʼoneʼ láayliʼ táan k-meyaj teʼ kooloʼ. Maʼatech u tuʼubultoʼon xaneʼ le baʼax maas kʼaʼanaʼanoʼ letiʼe k-kʼaʼaytaj tiʼ tuláakal máakoʼ.

Kéen kʼuchkoʼon tiʼ junpʼéel territorioeʼ k-ilkeʼ le máakoʼoboʼ kiʼimak u yóoloʼob jeʼex suuk u kuxtaloʼoboʼ. Le oʼolal k-ilik k-séeb suuktaliʼ. Le baʼax ku jaantikoʼoboʼ maʼ letiʼe baʼax suuktoʼonoʼ, kex beyoʼ k-jaantik yéetel k-ukʼik xan le baʼax ku yukʼikoʼoboʼ, chéen baʼaleʼ k-kanáantikba utiaʼal maʼ k-kʼojaʼantal. Tsʼoʼoleʼ kéen k-tsikbalt bix u bintoʼon teʼ territoriooʼ maases k-tʼaan tiʼ le baʼaloʼob maʼalobtakoʼ.

Marie-Line: Yaʼab baʼax k-kanik xan tiʼ le sukuʼunoʼob kajaʼanoʼob teʼ territoriooʼ. Le táant k-kʼuchul Guayana Francesaoʼ, junpʼéel kʼiineʼ wojchaj le cháakoʼ, le oʼolal t-tukleʼ yaan k-páaʼtik u máan ka xiʼikoʼon kʼaʼaytaj. Pero juntúul kiikeʼ tu yaʼalajten: «Koʼox waleʼ, kiik». Teneʼ jaʼakʼ in wóol, le oʼolal tin waʼalajtiʼ: «¿Bix túun ken k-bin beyaʼ?». Tu yaʼalajten ka in chʼaʼ in sombrilla yéetel ka xiʼikoʼon yóoʼ bicicleta. Tin kanaj in mach in sombrilla yéetel juntsʼíit in kʼab mientras tin bin yóoʼ bicicleta. Wa maʼ in kanik kaʼacheʼ bejlaʼa maʼ tun béeytal in kʼaʼaytaj tu kʼiinil jaʼajaʼaleʼ.

Teʼexeʼ kex 15 u téenel tsʼoʼok a bineʼex áantaj tiʼ jejeláas territorioʼob, ¿baʼax ka tuklikeʼex jeʼel u yáantik le máaxoʼob taak xan u binoʼob áantajoʼ?

Marie-Line: U jaajileʼ maʼ chéen chʼaʼabil u bin kajtal máak yaanal tuʼuxiʼ. Pero junpʼéel baʼax jeʼel u yáantik máakeʼ letiʼe u yantal tuʼux u chan jeʼelel kéen suunak teʼ kʼaʼaytajoʼ.

Jack: Cada ken kʼuchkoʼon tiʼ junpʼéel túumben territorioeʼ suuk in pintartik le naj tuʼux ken k-kʼubéentbaoʼ. Le sukuʼunoʼob nuʼuktik le meyaj Beteloʼ tumen u yojloʼob maʼ ten k-xáantal tiʼ junpʼéel territorioeʼ, ku yaʼalikoʼob: «Jack, teʼ vezaʼ maʼ tsaaj wal a pintartik le najoʼ».

Marie-Lineeʼ jach u yojel u tsʼap tuláakal k-nuʼukuloʼob. Ku láaj tsʼáaik ich cajas yéetel ku takʼik junpʼéel chan juʼun tuʼux u tsʼíibtmaj «Baño», «Cuarto tuʼux k-wenel» yéetel «Kʼóoben». Beyoʼ kéen kʼuchkoʼon teʼ  tuʼux ken k-kajtaloʼ k-ojel tuʼux ken k-tsʼáa le cajasoʼ. Utiaʼal k-séeb k-kaxtik baʼax kʼaʼabéettoʼoneʼ, letiʼeʼ ku beetik junpʼéel lista tiʼ le baʼaxoʼob tu tsʼapaj teʼ cajaʼoboʼ.

Marie-Line: Tumen tsʼoʼok k-kanik baʼax unaj k-beetik cada ken xiʼikoʼon yaanal tuʼuxeʼ, tu séebaʼanil k-chʼaʼjoʼoltik k-meyajtik Jéeoba jeʼex suuk k-beetkeʼ.

¿Bix u meyajteʼex le tiempo utiaʼal u béeytal a tsʼoʼokbeskeʼex le meyaj kʼubéentaʼanteʼexoʼ? (2 Tim. 4:5).

Marie-Line: Le lunesoʼ k-jóoʼsmaj utiaʼal k-jeʼelel yéetel utiaʼal k-líiʼsikba yéetel le muchʼtáambaloʼoboʼ. U maasil kʼiinoʼobeʼ k-jóoʼsmaj utiaʼal k-kʼaʼaytaj.

Jack: K-ojel jaypʼéel horaʼob kʼaʼabéet k-kʼubik cada mes, pero maʼ chéen le k-tuklikiʼ. Le baʼax maas kʼaʼanaʼan k-ilkoʼ letiʼe k-jóokʼol kʼaʼaytajoʼ. Le oʼolal desde kéen jóokʼkoʼon t-otoch tak ken suunakoʼoneʼ k-ilik k-kʼaʼaytaj tiʼ tuláakal máak.

Marie-Line: Kéen xiʼikoʼon xíimbaleʼ suuk in bisik jujunpʼéel tratadoʼob. Kex maʼ t-aʼalik tiʼ le máakoʼob wa u testigoʼon Jéeobaoʼ ku náatsʼloʼob u kʼáatoʼob wa baʼax publicaciónil. Le oʼolal k-kanáantik le nookʼ k-takikoʼ bey xan baʼaxoʼob k-beetik, le máakoʼoboʼ maases letiʼe baʼax ku beetkoʼob u cuentailoʼ.

Jack: Uláakʼ baʼax k-beetkeʼ k-áantik k-vecinoʼob. Suuk in molik le juʼunoʼob pulaʼan teʼ calleoʼ, in pulik le basuraoʼ yéetel in míistik le sojol yaan tu baʼpach le tuʼux kajaʼanoʼonoʼ. Le máakoʼob kajaʼanoʼob naatsʼoʼ ku yilkoʼob baʼax kin beetik, le oʼolal ku kʼáatkoʼobten: «¿Yaan wa tech junpʼéel Biblia a síiten?».

K-ojel xaneʼ tsʼoʼok a bineʼex kʼaʼaytaj tiʼ náanach territorioʼob, ¿jeʼel wa a tsikbaltikeʼex junpʼéel baʼax úuchaʼanteʼex ka kʼaʼajsikeʼex tak bejlaʼeʼ?

Jack: Maʼ chéen chʼaʼabil u kʼuchul máak tiʼ jujunpʼéel territorioʼob yaan teʼ Guayana Francesaoʼ. Yaʼab u téeneleʼ tiʼ junpʼéel semanaeʼ k-viajar kaʼach 600 kilómetros (wa 150 leguas) tiʼ kʼaakʼas bejoʼob. Maʼ tu tuʼubulten le ka binoʼon Saint Élie, junpʼéel kaaj yaan teʼ Amazoniaoʼ. Kʼajaʼanteneʼ xáanchaj táan k-viajar tiʼ junpʼéel camión ku páajtal u máan tak tuʼux kʼoʼlemak le bejoʼoboʼ. Tsʼoʼoleʼ naʼakoʼon tiʼ junpʼéel chan lancha utiaʼal u seguer k-viajar. U maas yaʼabil le máakoʼob kajaʼanoʼob teʼeloʼ u meyajoʼobeʼ kaxan oro. Jach kiʼimakchaj u yóoloʼob yoʼolal le publicaciónoʼob t-pʼatajtiʼoboʼ ka tu síiʼobtoʼon u mejen xéexetʼal le oro ku kaxtikoʼoboʼ. Tu áakʼabileʼ t-tsʼáaj u chaʼantoʼob junpʼéel película beetaʼan tumen u kaajal Jéeoba. ¡Wa ka wileʼex bix choʼbanajikeʼ!

Marie-Line: Juntéeneʼ invitartaʼab Jack utiaʼal ka xiʼik tu kaajil Camopi u máans u tsoltʼaanil le Kʼaʼajsajiloʼ. Utiaʼal k-kʼuchul teʼeloʼ viajarnajoʼon cuatro horas tiʼ junpʼéel chan lancha teʼ río Oyapockoʼ. ¡Jach jatsʼutschaji!

Jack: Tuʼux taam le ríooʼ maas yaan u muukʼ le jaʼoʼ. Le táan u bin a náatsʼal tuʼux taam le jaʼoʼ hasta ku kukulankil a puksiʼikʼal, tumen jach sajbeʼentsil. Chéen máax jach u kʼaj óol le río u yojel bix jeʼel u máanoʼ. Kex sajbeʼentsil u máan máakeʼ, jach jatsʼuts t-ilil. Tsʼoʼoleʼ kex chéen seis u túulaloʼoneʼ teʼ Kʼaʼajsajiloʼ bin 50 máakoʼobiʼ, ichiloʼobeʼ yaan tak máakoʼob kajaʼanoʼob tsʼuʼ kʼáax binoʼobiʼ.

Marie-Line: Le paalaloʼob taak u maas meyajtikoʼob Jéeobaoʼ jeʼel xan u disfrutarkoʼob le jatsʼuts baʼaloʼob tsʼoʼok u yúuchultoʼonoʼ. Kéen úuchuk tiʼ máak le baʼaloʼob tsʼoʼok k-tsikbaltikaʼ jach unaj u confiar tiʼ Jéeoba, wa ku beetkeʼ yaan u muʼukʼaʼantal u fe. Tsʼoʼoleʼ mantatsʼ ken u yil bix u yáantaʼal tumen Jéeoba.

K-ojel xan tsʼoʼok a kankeʼex yaʼab idiomaʼob, ¿chéen chʼaʼabil wa ta kanileʼex?

Jack: U jaajileʼ maʼatech. Chéen tumen t-ilaj kʼaʼabéeteʼ t-tsʼáaj k-óoliʼ. Juntéeneʼ kʼubéentaʼabten ka in nuʼukt U Xookil U Pʼíich Tulumil Kanan ich sranangtongo * antes tak tiʼ in máan in xok le Biblia tu táan le múuchʼuliloʼ. Ka tsʼoʼok in máaneʼ tin kʼáataj tiʼ juntúul sukuʼun wa tu naʼatenoʼob. Letiʼeʼ tu yaʼalajten: «Yaan baʼaxoʼob maʼ t-naʼatiʼ, pero maʼalob úuchik a beetik». Letiʼe mejen paalal jach áantenoʼ tumen letiʼobeʼ maʼ suʼlak u yaʼaloʼob tuʼux ku kʼastal in tʼaaniʼ.

Marie-Line: Tiʼ junpʼéel territorioeʼ kin tsʼáaik xook ich francés, portugués yéetel sranangtongo. Juntúul kiikeʼ tu yaʼalajten ka in tsʼáa táanil le xook ichil le idioma portuguésoʼ tumen letiʼe maas talam in wilkoʼ, tsʼoʼoleʼ ichil le idioma maas chéen chʼaʼabil in tʼankoʼ. Tin tsʼáaj cuentaeʼ kéen in beet le baʼax tu yaʼalajtenoʼ, maas séeb in kanik le idioma ku talamtal tenoʼ.

 Junpʼéel kʼiineʼ yaan kaʼach in tsʼáaik kaʼapʼéel xook, junpʼéeleʼ ich sranangtongo yéetel le uláakʼoʼ ich portugués. Ka káaj in tsʼáaik le uláakʼ xookoʼ, le kiik láakʼintikenoʼ tu yaʼalajten: «Marie-Line, le señoraoʼ maʼ tu naʼatik baʼax ka waʼalik». Ka túun tin tsʼáaj cuentaeʼ ich sranangtongo kin tsʼáaik le xookoʼ, tsʼoʼoleʼ le koʼolel kin tsʼáaik xook tiʼoʼ portugués ku tʼanik tumen Brasil u taal.

Jach yaabiltaʼaneʼex tumen le sukuʼunoʼob tuʼux bineʼex áantajoʼ, ¿baʼax ka beetkeʼex utiaʼal a biskabaʼex jach maʼalob tu yéeteloʼob?

Jack: Proverbios 11:25, ku yaʼalik: «Le máax ku yeʼesik u yutsiloʼ yaan u bin utsil tiʼ». Le oʼolal wa kʼaʼabéet áantaj tiʼ wa máaxeʼ tu séebaʼanil k-ilik k-áantik. Yaan sukuʼunoʼobeʼ kéen u yiloʼob táan in wáantaj utiaʼal u yutskíintaʼal jujunpʼéel baʼaloʼob teʼ Najil Reinooʼ, ku yaʼalikoʼob: «Techeʼ maʼ unaj a meyajiʼ, chaʼa u beetik le j-kʼaʼaytajoʼoboʼ». Baʼaleʼ teneʼ kin núukiktiʼob: «Si teen xaneʼ j-kʼaʼaytajen. Wa yaan meyaj beetbileʼ, taak in beetik». U jaajileʼ yaan kʼiineʼ k-kʼáat chan jeʼelel, kex k-jóoʼsik u súutukil utiaʼal k-beetkeʼ maases k-ilik k-áantik le sukuʼunoʼoboʼ.

Marie-Line: K-ilik jach tiʼ máaxoʼob kʼaʼabéet áantaj. Beyoʼ k-tsʼáaik cuenta wa yaan máax kʼaʼabéet u kanáantaʼal u mejen paalal wa u bin chʼaʼabiloʼob kéen jóokʼkoʼob escuela. Utiaʼal k-áantkoʼobeʼ k-kʼexik túun jujunpʼéel baʼaloʼob k-chʼaʼtukultmaj k-beetik kaʼachi. Beyoʼ k-maas bisikba yéeteloʼob, tsʼoʼoleʼ jeʼel u páajtal k-áantkoʼob tiʼ jeʼel baʼalak súutukileʼ.

¿Baʼax utsil tsʼoʼok a kʼamkeʼex ikil a wáantajeʼex tuʼux maas kʼaʼabéet j-kʼaʼaytajoʼob?

Jack: Jach kiʼimak k-óol ikil k-xupikba k-meyajt Jéeoba yéetel tsʼoʼok k-kʼamik yaʼab utsiloʼob. Tsʼoʼok xan u béeytal k-kʼaj óoltik yaʼab tiʼ le jatsʼuts baʼaloʼob u beetmaj Jéeobaoʼ. Kex tsʼoʼok k-aktáantik yaʼab baʼaloʼobeʼ maʼatech k-chiʼichnaktal tumen k-ojel yaan k-áantaʼal tumen le sukuʼunoʼoboʼ.

Tin táankelmileʼ kʼaʼalen Guayana Francesa tumen maʼ tin wóotaj in beet in servicio militariʼ. Ka máan kʼiineʼ suunajen Guayana Francesa bey misioneroeʼ, tsʼoʼoleʼ maʼ máan tin tuukul wa yaan u tsʼaʼabalten permiso in wokol kʼaʼaytaj teʼ cárceloʼ. Jéeobaeʼ mantatsʼ ku yeʼesiktoʼon u yutsil tumen yaʼab baʼaloʼob ku tsʼáaiktoʼon.

Marie-Line: Jach ku kiʼimaktal in wóol kéen in wáant u maasil. Jach jatsʼuts k-ilik xan k-meyajtik Jéeoba. Leloʼ tsʼoʼok u yáantken in maas bisinba maʼalob yéetel Jack. Yaan kʼiineʼ kéen u yil Jack lubaʼan u yóol juntúul sukuʼun yéetel u yataneʼ ku yaʼalikten ka k-invitartoʼob janal. Yaʼab u téeneleʼ kin waʼaliktiʼ jach letiʼe baʼax kin tuklik xan kaʼachoʼ. Maʼ chéen juntéen úuchtoʼon beyoʼ.

Jack: Maʼ sen úucheʼ le doctoroʼoboʼ tu yaʼaloʼobten tsaʼayten cáncer de próstata. Kex Marie-Line u pʼeek u yuʼubikeʼ, teneʼ kin waʼaliktiʼ: «Neʼ, kex maʼ chʼíijkeneʼ wa sáamal kaʼabej ka kíimkeneʼ kiʼimak in wóol tumen tin beetaj le baʼax maas kʼaʼanaʼanoʼ, tin xupinba in meyajt Jéeoba» (Gén. 25:8).

Marie-Line: Jéeobaeʼ tsʼoʼok u kʼubéentiktoʼon meyajoʼob mix juntéen t-tuklaj wa yaan k-beetik. Jach yaʼab utsiloʼob tsʼoʼok k-kʼamik t-kuxtal. Jeʼel tuʼuxak ka aʼalaʼaktoʼon ka xiʼikoʼon tumen u kaajal Jéeobaeʼ yaan k-bin, tumen k-ojel maʼ ten u pʼatoʼon.