¿Baʼax jach jeʼel u Taasik kiʼimak óolal tiʼ máakeʼ?
¿Baʼax jach jeʼel u Taasik kiʼimak óolal tiʼ máakeʼ?
«Tsik [Dios], tsʼoʼokbes u yaʼalmajtʼaanoʼob.» (ECL. 12:13.)
1, 2. ¿Bix jeʼel u yáantkoʼon k-xakʼaltik le tsolnuʼukoʼob ku taasik u libroi Eclesiastesoʼ?
TUUKULNEN tiʼ Salomón. Utúul máak yanchaj tuláakal baʼal tiʼ. Kʼaj óoltaʼab bey utúul tiʼ le máakoʼob maas ayikʼaloʼoboʼ yéetel letiʼe máax maas yanchaj u naʼat tiʼ u yéet kʼiiniloʼoboʼ. Baʼaleʼ, kex tumen anchaj tuláakal baʼal tiʼeʼ, mantatsʼ ku kʼáatik kaʼach baʼax jach jeʼel u taasik kiʼimak óolal tiʼeʼ.
2 Salomoneʼ kuxlaj óoliʼ tres mil jaʼaboʼob bejlaʼeʼ. Yéetel tu libroi Eclesiasteseʼ, tiʼ ku chíikpajal le baʼaxoʼob tu beetaj utiaʼal ka yanak kiʼimak óolal tiʼoʼ (Ecl. 1:13). Le baʼaxoʼob tu beetoʼ yaʼab baʼaloʼob ku kaʼansiktoʼon. Le tsolnuʼukoʼob ku taasik u libroi Eclesiastesoʼ, jeʼel u yáantkoʼon k-chʼaʼatukult baʼax unaj k-beetik yéetel k-kuxtal utiaʼal ka yanaktoʼon kiʼimak óolaleʼ.
«Bey a wóoltik [a] lapʼ iikʼeʼ»
3. ¿Baʼax k-ojel yoʼolal u kuxtal máak?
3 Salomoneʼ tu yaʼalaj yaan yaʼab baʼaloʼob jatsʼutstak yéetel maʼalobtak u beetmaj Dios maʼatech u náakal k-óol chaʼantoʼob. Baʼaleʼ tumen jach upʼíit u kʼiiniloʼob k-kuxtaleʼ, chéen jujumpʼéel jatsʼuts baʼaloʼob k-kʼuchul kʼaj óolte (Ecl. 3:11; 8:17). Jeʼex u yaʼalik le Bibliaoʼ, maʼ yaʼab u kʼiiniloʼob u kuxtal máakiʼ yéetel jach séeb u máanoʼob (Job 14:1, 2; Ecl. 6:12). K-ojéeltik lelaʼ, unaj u yáantkoʼon k-chʼaʼatukult tubeel baʼax ken k-beet yéetel k-kuxtal, lelaʼ maʼ chéen chʼaʼabil u beetaʼaliʼ, tumen u kʼasaʼan yóokʼol kaab Satanaseʼ ku yilik ka xiʼikoʼon tu paach baʼaloʼob chéen kuneloʼob.
4. 1) ¿Baʼax ku tsʼáaik naʼatbil le tʼaan ich hebreo ku suʼutul «kunel[oʼ]»? 2) ¿Baʼaxoʼob ken k-xakʼalt teʼ xookaʼ?
4 Utiaʼal u yeʼesik u kʼaʼananil u chʼaʼatuklik tubeel máak baʼax ken u beet yéetel u kuxtaleʼ, tu libroi Eclesiasteseʼ Salomoneʼ tu yaʼalaj treinta utéenel upʼéel tʼaan ich hebreo ku suʼutul «kunel». Le tʼaanaʼ ku tsʼáaik naʼatbil yaan baʼaloʼob minaʼan u beelal, maʼ pataloʼobiʼ yéetel maʼ tu taaskoʼob mix upʼéel utsil (Ecl. 1:2, 3). Tuláakʼ versiculoʼobeʼ, tiʼ Salomoneʼ ku meyaj le tʼaan «bey a wóoltik [a] lapʼ iikʼeʼ» utiaʼal u yeʼesik yaan baʼaxoʼob chéen «kunel» u beetaʼaloʼob (Ecl. 1:14; 2:11). U jaajileʼ, chéen kunel ka u yóot máak u lapʼ le iikʼoʼ. Le máak u kʼáat bin tu paach baʼaloʼob mix baʼal u beelaleʼ chéen xan kunel le baʼax ku tuklik u beetkoʼ. Tsʼoʼoleʼ, tumen chéen upʼíit u kʼiiniloʼob k-kuxtaleʼ, maʼ maʼalob ka xiʼikoʼon tu paach baʼaloʼob mix baʼal u beelal yéetel maʼ tu taasiktoʼon utsiloʼobiʼ. Utiaʼal maʼ u yúuchultoʼon lelaʼ, koʼox ilik jujumpʼéel baʼaloʼob tu yaʼalaj Salomón ku tsʼáaik táanil ichil u kuxtal u máakiloʼob le yóokʼol kaabaʼ. Yáaxeʼ yaan k-tʼaan tiʼ u bin máak tu paach le náaysaj óolaloʼoboʼ bey xan tiʼ u yantal yaʼab baʼaloʼob tiʼ máak, tsʼoʼoleʼ yaan xan k-tʼaan tiʼ le meyaj jeʼel u maas taasik kiʼimak óolal tiʼ máakeʼ.
¿Ku taasik wa kiʼimak óolal tiʼ máak u bin tu paach le náaysaj óolaloʼoboʼ?
5. ¿Baʼax yéetel tu yilaj u kiʼimakkúunsik u yóol Salomón?
5 Jeʼex u beetik yaʼab máakoʼob bejlaʼeʼ, Salomoneʼ tu yilaj u kiʼimakkúuntik u yóol yéetel le náaysaj óolaloʼoboʼ. Letiʼe tu yaʼalaj: «Maʼ [...] tin suʼukʼintaj mix jumpʼéel náaysaj óolaliʼ» (Ecl. 2:10). ¿Baʼax yéetel tu yilaj u kiʼimakkúunsik u yóol? Eclesiastés capítulo 2, ku yaʼalikeʼ tu yukʼaj vino, baʼaleʼ maʼ utiaʼal u káaltaliʼ, tu beetaj jardinoʼob, tu beetaj nukuch najoʼob, tu yuʼubaj jatsʼuts paaxoʼob yéetel tu jaantaj xan jejeláas kiʼikiʼ janaloʼob.
6. 1) ¿Baʼaxten maʼ kʼaas u kiʼimakkúuntik u yóol máakiʼ? 2) ¿Bix unaj u yilik máak le náaysaj óolaloʼoboʼ?
6 ¿Ku yaʼalik wa le Biblia maʼ maʼalob ka u máans máak jatsʼuts súutukiloʼob yéetel u amigoʼobiʼ? Maʼatech. Salomoneʼ u yojel kaʼacheʼ, maʼ kʼaas ka kulak máak u jaant upʼéel kiʼikiʼ janal ken tsʼoʼokok u meyajiʼ, tumen lelaʼ upʼéel baʼal tiʼ Dios u taal (xokaʼak Eclesiastés 2:24; 3:12, 13). Tsʼoʼoleʼ Jéeobaeʼ ku yaʼalik tiʼ le táankelmoʼob ka u náays u yóoloʼoboʼ, baʼaleʼ unaj u kanáantkoʼob bix u beetkoʼob (Ecl. 11:9). U jaajileʼ tuláakloʼon kʼaʼabéet k-jeʼelel yéetel k-náaysik óol (ketaʼak yéetel Marcos 6:31). Baʼaleʼ, maʼ unaj k-tsʼáaik táanil ichil k-kuxtal le baʼaloʼobaʼ. Lelaʼ jeʼel u páajtal k-ketik beyaʼ, u náaysik u yóol máakeʼ bey jeʼex le azúcar ku tsʼaʼabal ichil wa baʼax jugoileʼ. Wa ku píitmáan u tsʼaʼableʼ, kex kiʼi u yuʼubik máak baʼax chʼujukeʼ yaan u náakal u yóol tiʼ yéetel jeʼel u beetik kʼaas tiʼeʼ. Jeʼex u yúuchul yéetel le azúcaroʼ, Salomoneʼ tu tsʼáaj cuentaeʼ u bin máak chéen tu paach le náaysaj óolaloʼob xanoʼ mix baʼal u beelal, maʼ tu taasiktoʼon mix upʼéel utsil yéetel bey ka u yóot máak u «lapʼ iikʼeʼ» (Ecl. 2:10, 11).
7. ¿Baʼaxten unaj k-kanáantik tiʼ baʼaxoʼob k-náaysik óol?
7 Tsʼoʼoleʼ yaan náaysaj óoloʼob maʼ maʼalobtakoʼobiʼ. Yanoʼobeʼ jeʼel u kʼaskúuntik k-tuukuleʼ yéetel jeʼel xan u náachkuntkoʼon tiʼ Dioseʼ. Yaʼab tiʼ le máakoʼob chéen u kʼáatoʼob kaʼach u «máansoʼob upʼéel maʼalob súutukileʼ», joʼopʼ u drogarkubaʼob, u káaltaloʼob yéetel u buuloʼob. ¿Máasaʼ jach yaj ka u kʼaskúunt u kuxtal máak beyaʼ? Tumen u yaabilmoʼoneʼ, Jéeobaeʼ ku yaʼaliktoʼon jach jeʼel u bintoʼon kʼaasil wa k-bin tu paach u tsʼíibolaloʼob k-puksiʼikʼaleʼ (Gal. 6:7).
8. ¿Baʼaxten jach maʼalob ka k-tukult baʼax táan k-beetik yéetel k-kuxtal?
8 Wa chéen ku bin máak tu paach le náaysaj óolaloʼoboʼ, ku pʼáatal minaʼan tiempo tiʼ utiaʼal u beetik le baʼaloʼob maas kʼaʼanantakoʼ. Kʼaʼajaktoʼoneʼ maʼ yaʼab u kʼiiniloʼob u kuxtal máakiʼ, tsʼoʼoleʼ yaan xan k-aktáantik talamiloʼob yéetel kʼojaʼaniloʼob. Le oʼolal jeʼex tu yaʼalil Salomoneʼ, maas jeʼel u yáantkoʼon k-bin xíimbalt le sukuʼunoʼob tsʼoʼok u kíimil utúul u láakʼtsiloʼob ke ka xiʼikoʼon k-náays óol (xokaʼak Eclesiastés 7:2, 4). ¿Baʼaxten? Tumen ken k-uʼuy le tsoltʼaan kun máansbil yéetel ken tuukulnakoʼon tiʼ bix chúukpajik u yóol tiʼ Dios le sukuʼun kíimoʼ, leloʼ yaan u yáantkoʼon k-il baʼax táan k-beetik yéetel k-kuxtal. Maʼ xaaneʼ, k-tsʼáaik cuenta yaan baʼax kʼaʼabéet k-kʼexik ichil k-kuxtal utiaʼal u bintoʼon utsil (Ecl. 12:1).
¿Ku taasik wa kiʼimak óolal tiʼ máak u yantal yaʼab baʼaloʼob tiʼ?
9. ¿Baʼax tu tsʼáaj cuenta Salomón yoʼolal u yantal yaʼab baʼaloʼob tiʼ máak?
9 Le ka tu tsʼíibtaj u libroi Eclesiasteseʼ, Salomoneʼ utúul tiʼ le máaxoʼob jach ayikʼaloʼob kaʼachoʼ (2 Cró. 9:22). Jeʼel u páajtal u yantaltiʼ jeʼel baʼaxak u kʼáat kaʼacheʼ. Letiʼeʼ tu yaʼalaj maʼ pʼáat maʼ u beetik baʼax utstutʼaaniʼ mix pʼáat maʼ u náaysik u yóoliʼ (Ecl. 2:10). Baʼaleʼ tu tsʼáaj cuentaeʼ u yantal yaʼab baʼaloʼob tiʼ máakeʼ maʼ u kʼáat u yaʼal wa yaan u taasik kiʼimak óolal tiʼiʼ. Tsʼoʼoleʼ tu yaʼalaj xan: «Máax utstuyich le taakʼinoʼ, mantatsʼ ku tsʼíiboltik uláakʼ; máax ku sen tsʼíiboltik ayikʼalileʼ mix bikʼin bíin u yaʼal wa tsʼoʼok u sen yantal u taakʼin» (Ecl. 5:10).
10. ¿Baʼax jeʼel u taasiktoʼon kiʼimak óolal yéetel jeʼel u beetik k-ayikʼaltal tu táan Dioseʼ?
10 Kex le taakʼin maʼ tu taasik kiʼimak óolaloʼ, yaʼab máakoʼobeʼ u kʼáatoʼob ayikʼaltal. Le ka kʼáataʼab tiʼ jujuntúul táankelem paalal táan u xookoʼob tiʼ upʼéel universidad yaan tu luʼumil Estados Unidos, baʼax u kʼáat u beetoʼob yéetel u kuxtaloʼobeʼ, 75 tiʼ cada 100 tu yaʼaloʼob «u kʼáatoʼob ayikʼaltal». Wa ka kʼuchuk béeytal le baʼax u kʼáatoʼoboʼ, ¿jeʼel wa u yantaltiʼob kiʼimak óolaleʼ? Maʼatech. Tsʼoʼok u yilaʼaleʼ le máaxoʼob chéen ku kaxtik u ayikʼaltaloʼoboʼ, maas talamtal u yantaltiʼob kiʼimak óolal. Baʼaleʼ, Salomoneʼ desde úuchil tu tsʼáaj cuenta bey u yúuchuloʼ, letiʼeʼ tu yaʼalaj: «Tin nikkúuntaj oro yéetel plata, u ayikʼaliloʼob kaʼach uláakʼ [reyoʼob] [...], ka tin wilaj tuláakaleʼ chéen wayaʼas [wa séeb u máan], bey a wóoltik [a] lapʼ iikʼeʼ» (Ecl. 2:8, 11). * Baʼaleʼ, wa k-tsʼáaik táanil ichil k-kuxtal meyajtik Jéeoba yéetel k-ilik lúubul utsil tiʼeʼ, k-ayikʼaltal tu táan (xokaʼak Proverbios 10:22).
¿Baʼax meyajil jeʼel u maas taasik kiʼimak óolal tiʼ máakeʼ?
11. ¿Baʼax ku yaʼalik le Biblia yoʼolal le kiʼimak óolal ku taasik tiʼ máak le meyajoʼ?
11 Jesuseʼ tu yaʼalaj: «In Taataeʼ tak bejelaʼa táan u meyajaʼ, bey xan teen táan in meyaj» (Juan 5:17). U jaajileʼ tiʼ Jéeoba yéetel tiʼ Jesuseʼ jach ku taasiktiʼob kiʼimak óolal le meyaj ku beetkoʼoboʼ. Le Bibliaoʼ ku yaʼalikeʼ Jéeobaeʼ jach kiʼimakchaj u yóol yoʼolal le baʼaloʼob tu beetoʼ: «[Dioseʼ] tu yilaj tuláakal baʼax tu beetajoʼ sen maʼalob» (Gén. 1:31). Le ka tu yiloʼob le baʼaloʼob tu beetaj Jéeobaoʼ, le angeloʼoboʼ sen anchaj «kiʼimak óolal» tiʼob (Job 38:4-7). Salomón xaneʼ jach kiʼimakchaj u yóol ikil tu beetil le meyaj ku taasik utsil tiʼ máakoʼ (Ecl. 3:13).
12, 13. 1) ¿Baʼax tu yaʼalaj kaʼatúul máak yoʼolal le kiʼimak óolal ku taasik le meyajoʼ? 2) ¿Baʼaxten yaan meyajoʼob jeʼel u lúuʼsik u yóol máakeʼ?
12 Bejlaʼa xaneʼ yaʼab máakoʼobeʼ jach kiʼimak u yóoloʼob yéetel le meyaj ku beetkoʼoboʼ. José, utúul máak jach u yojel u bon jatsʼuts cuadroʼobeʼ tu yaʼalaj: «Ken páajchajak u bonik máak le baʼax yaan tu tuukuloʼ, ku yuʼubikuba bey jeʼex le máak tsʼoʼok u kʼuchul tak tu pʼíich upʼéel kaʼanal witseʼ». Miguel, * utúul máak yaan u negocioʼobeʼ, tu yaʼalaj xan: «Le meyajoʼ ku taasik kiʼimak óolal tumen ku yáantaj utiaʼal ka u tsʼáa máak baʼax kʼaʼabéet tiʼ u familia; tsʼoʼoleʼ ku beetik xan u yuʼubikuba máak jach maʼalobil».
13 Baʼaleʼ yaan meyajoʼob maʼ jatsʼuts u yilaʼal u beetaʼaloʼobiʼ tumen nak óoloʼob. Yaan kʼiineʼ teʼ tuʼux ku meyaj máakoʼ ku beetaʼal baʼaloʼob jach jeʼel u lúuʼsik u yóol máakeʼ. Jeʼex tu yaʼalil Salomoneʼ, maʼ xaaneʼ le máax maʼatech u jach meyajoʼ ku tokik le baʼaxoʼob unaj u tsʼaʼabal tiʼ le máax ku maas meyajoʼ, maʼ xaaneʼ lelaʼ ku beetik yéetel u yáantaj utúul tiʼ le máaxoʼob nuʼuktik le meyajoʼ (Ecl. 2:21). Yaan uláakʼ baʼaloʼob jeʼel xan u lúuʼsik u yóol máakeʼ. Maʼ xaaneʼ utúul máakeʼ kex ku káajal u bintiʼ maʼalob tu negocioeʼ, baʼaleʼ yoʼolal le talamiloʼob yaan teʼ kʼiinoʼobaʼ jeʼel u bin kʼaasil tiʼeʼ (xokaʼak Eclesiastés 9:11). Yaʼab utéeneleʼ, le máaxoʼob ku kaxtik u ayikʼaltaloʼoboʼ ku xuʼulul u yantaltiʼob kiʼimak óolal, ku yuʼubikoʼob mix baʼal u beelal u kuxtaloʼob yéetel ku tsʼáaikoʼob cuenta chéen «kunel meyajnajik[oʼob]» (Ecl. 5:16).
14. ¿Baʼax meyajil mantatsʼ jeʼel u taasiktoʼon kiʼimak óolaleʼ?
14 ¿Yaan wa upʼéel meyaj jach jeʼel u taasiktoʼon kiʼimak óolaleʼ? José, tiʼ le máax tsʼoʼok tʼaaneʼ, tu yaʼalaj: «Ken máanak jaʼabeʼ le cuadroʼoboʼ jeʼel u yoklaʼaloʼobeʼ wa jeʼel u kʼastaloʼobeʼ, baʼaleʼ le baʼaxoʼob yaan yil yéetel u meyajtaʼal Dioseʼ maʼatech. Úuchik in kʼaʼaytik le maʼalob péektsilil jeʼex u yaʼalik Jéeobaoʼ, tsʼoʼok in wáantik uláakʼ máakoʼob u kʼaj óoltoʼob, tiʼ letiʼobeʼ maʼ kun úuchul le baʼax ku yúuchul tiʼ le cuadroʼoboʼ. Lelaʼ letiʼe meyaj maas maʼaloboʼ» (1 Cor. 3:9-11). Miguel xaneʼ, ku yaʼalikeʼ u kʼaʼaytaʼal u maʼalob péektsil le Reinooʼ ku maas taasik tiʼ kiʼimak óolal ke le meyaj ku beetkoʼ. Letiʼeʼ ku yaʼalik: «Minaʼan uláakʼ baʼal jach jeʼel u taasik kiʼimak óolal tiʼ maak ke u kaʼansik tiʼ uláakʼ máakoʼob le baʼax ku yaʼalik le Bibliaoʼ, bey xan u yilik máak bix u tsʼáaik ichil u kuxtaloʼob le baʼax ku kankoʼoboʼ».
«Pul a woʼoch waaj ich jaʼ»
15. ¿Baʼax jach jeʼel u taasiktoʼon kiʼimak óolaleʼ?
15 ¿Baʼax túun jach jeʼel u taasiktoʼon kiʼimak óolaleʼ? Jeʼex tsʼoʼok k-ilkoʼ, letiʼe u meyajtoʼon k-kuxtal utiaʼal k-beetik baʼax utstutʼaan Diosoʼ. Unaj k-beetik tuláakal le ku páajtal utiaʼal k-maas natsʼikba tu yiknal, k-kaʼansik tiʼ k-paalal ka u beetoʼob baʼax u kʼáat Jéeoba, k-áantik u maasil u kanoʼob baʼax ku yaʼalik le Bibliaoʼ yéetel k-ilik bisikba maʼalob yéetel le sukuʼunoʼoboʼ (Gal. 6:10). Tuláakal le baʼaloʼobaʼ mantatsʼ ku taasik utsiloʼob tiʼ le máaxoʼob beetkoʼ. Utiaʼal u yeʼesik u kʼaʼananil u beetik máak baʼax maʼalobeʼ, Salomoneʼ tu yaʼalaj le kettʼaanaʼ: «Pul a woʼoch waaj ich jaʼ; ku máanbal tsʼeʼetsʼek kʼiineʼ bíin a kaʼa naktáante» (Ecl. 11:1). Jesuseʼ tu yaʼalaj xan tiʼ u disipuloʼob: «Tsʼaʼex tiʼ uláakʼ máakoʼobeʼ, beyoʼ bíin tsʼaʼabak tiʼ teʼex tumen Jajal Dios» (Luc. 6:38). Yéetel Jéeoba xaneʼ ku yaʼalik yaan u tsʼáaik yaʼab utsiloʼob tiʼ le máaxoʼob ku yeʼesik u yutsiloʼob tiʼ u maasil (Pro. 19:17; xokaʼak Hebreob 6:10).
16. ¿Baʼaxten unaj u chʼaʼatuklik máak baʼax ken u beet tu táankelmil?
16 Le Bibliaoʼ ku yaʼalik tiʼ le táankelem paalaloʼob ka u tukultoʼob tubeel baʼax ken u beetoʼob utiaʼal maʼ u bin kʼaasiltiʼob (Ecl. 12:1). Jach maʼ maʼalob ka k-xup u kʼiiniloʼob k-táankelmil chéen utiaʼal k-bin tu paach u baʼalubaʼob le yóokʼol kaabaʼ, tumen tu tsʼookeʼ yaan k-tsʼáaik cuenta chéen kunel le baʼaxoʼob t-beetoʼ, bey ka k-óot mach le iikʼoʼ.
17. ¿Baʼax ken u yáantoʼon k-chʼaʼatukult beet le baʼax jeʼel u maas taasiktoʼon kiʼimak óolaloʼ?
17 Jeʼex utúul taatatsileʼ, Jéeobaeʼ u kʼáat ka yanaktoʼon kiʼimak óolal, ka k-beet baʼax maʼalob yéetel u kʼáat ka xiʼiktoʼon utsil (Ecl. 11:9, 10). ¿Baʼax jeʼel u yáantkoʼon k-beete? K-chʼaʼatuklik maas meyajtik Dios. Tsʼoʼok óoliʼ veinte jaʼaboʼob bejlaʼeʼ, Javiereʼ anchaj u chʼaʼatuklik wa yaan u seguer u meyaj bey doctoreʼ wa u beetik u precursori. Letiʼeʼ ku yaʼalik: «Kex tumen u beetik u doctori máak ku taasik kiʼimak óolaleʼ, u yáantaʼal uláakʼ máakoʼob u kʼaj óoltoʼob Dioseʼ ku maas taasik kiʼimak óolal. In meyaj bey precursoreʼ tsʼoʼok u beetik u yantal u beelal in kuxtal. Baʼax ku beetik u yaatal in wóoleʼ letiʼe in kʼaʼajsik maʼ tin chʼaʼatuklaj in beetik tin táankelmiloʼ».
18. ¿Baʼaxten jach yanchaj u beelal u kuxtal Jesús le ka anchaj way Luʼumeʼ?
18 ¿Baʼax túun jach unaj k-ilik u yantaltoʼon? U libroi Eclesiasteseʼ ku yaʼalikeʼ, u beetik máak upʼéel maʼalob kʼaabaʼeʼ «[maas] maʼalob tiʼ kiʼibok jaʼ. U kʼiinil yúuchul kíimileʼ [maas] maʼalob, tiʼ u kʼiinil u yúuchul síijil» (Ecl. 7:1). Le bix úuchik u kuxtal Jesusoʼ ku yeʼesik jach jaaj le baʼax ku yaʼalik le tekstoaʼ. Letiʼeʼ tu beetaj upʼéel maʼalob kʼaabaʼ tu táan Jéeoba. Úuchik u chúukpajal u yóol tak tu yorail u kíimileʼ, tu yeʼesaj chéen Jéeoba unaj u gobernar yéetel tu tsʼáajtoʼon u páajtalil utiaʼal k-salvartikba (Mat. 20:28). Kex maʼ yaʼab jaʼaboʼob tu máansaj way Luʼumeʼ, Jesuseʼ tu yeʼesaj baʼax jeʼel u beetik u yantal u beelal u kuxtal máakeʼ, yéetel toʼoneʼ unaj k-kuxtal jeʼex letiʼoʼ (1 Cor. 11:1; 1 Ped. 2:21).
19. ¿Baʼax tu yaʼalaj Salomón jach maʼalob ka k-beete?
19 Toʼon xaneʼ jeʼel u páajtal k-ilik u yantaltoʼon upʼéel maʼalob kʼaabaʼ tu táan Dioseʼ, yéetel lelaʼ maas maʼalob ke ka yanaktoʼon ayikʼaliloʼob (xokaʼak Mateo 6:19-21). Sáamsamal jeʼel u páajtal k-beetik baʼaloʼob ku taasiktoʼon kiʼimak óolal yéetel maʼalob u yilaʼaloʼob tumen Jéeobaeʼ. Ichil lelaʼ táakaʼan k-kʼaʼaytik le maʼalob péektsiloʼ, k-maas yaabiltik k-núup yéetel u maasil k-láakʼtsiloʼob bey xan k-xokik le Biblia yéetel k-bin mantatsʼ teʼ muchʼtáambaloʼob utiaʼal u maas muʼukʼantal k-fejoʼ (Ecl. 11:6; Heb. 13:16). ¿A kʼáat wa ka yanaktech kiʼimak óolal ichil a kuxtal? Wa beyoʼ maʼ u xuʼulul a beetik le maʼalob tsolnuʼuk tu yaʼalaj Salomonaʼ: «Tsik [Dios], tsʼoʼokbes u yaʼalmajtʼaanoʼob, tumen leloʼ [le unaj u beetik] tuláakal [...] wíinik» (Ecl. 12:13).
[Tsolajiloʼob]
^ xóot’ol 10 Cada jaʼabeʼ Salomoneʼ ku náajaltik 666 u talentoiloʼob oro (maas tiʼ 22,000 kilos) (2 Cró. 9:13).
^ xóot’ol 12 Kʼexaʼan le kʼaabaʼoʼ.
¿Baʼax jeʼel a núukikeʼ?
• ¿Baʼax unaj u yáantkoʼon k-chʼaʼatukult tubeel baʼax ken k-beet yéetel k-kuxtal?
• ¿Bix unaj k-ilik u bin máak tu paach le náaysaj óolaloʼob yéetel le ayikʼaliloʼoboʼ?
• ¿Baʼax meyajil ku maas taasik kiʼimak óolal tiʼ máak?
• ¿Baʼax jach unaj k-ilik u yantaltoʼon?
[U kʼáatchiʼiloʼob le xookoʼ]
[U tsolajil le oochel teʼ táan juʼun 23]
¿Bix unaj u yilik máak le náaysaj óolaloʼoboʼ?
[U tsolajil le oochel teʼ táan juʼun 24]
¿Baʼaxten jach ku taasik kiʼimak óolal le kʼaʼaytajoʼ?