Unaj k-tʼaan mantatsʼ yéetel utsil yaabilaj
Unaj k-tʼaan mantatsʼ yéetel utsil yaabilaj
«Le ken tʼaanakeʼ ku tʼaan yéetel ojéelaj, ku kaʼambesaj yéetel yaakunaj.» (PRO. 31:26)
1, 2. 1) ¿Baʼax jatsʼuts modosi unaj u yeʼesik le máaxoʼob meyajtik Jéeobaoʼ? 2) ¿Baʼax ken xakʼalt teʼ xookaʼ?
TIʼ REY Lemuel úuchjeakileʼ aʼalaʼabtiʼ tumen u maama bix utúul maʼalob atantsil. Tu yaʼalajtiʼ: «Le ken tʼaanakeʼ ku tʼaan yéetel ojéelaj, ku kaʼambesaj yéetel yaakunaj» (Pro. 31:1, 10, 26). Baʼaleʼ maʼ chéen le koʼoleloʼob unaj u tʼaanoʼob yéetel utsil yaabilajoʼ, baʼaxeʼ tuláakal le máax u kʼáat lúubul utsil tiʼ Jéeobaoʼ (xokaʼak Proverbios 19:22). U jaajileʼ tuláakal le máaxoʼob ku yaʼalikoʼob táan u meyajtkoʼob Diosoʼ unaj u tʼaanoʼob beyoʼ.
2 Baʼaleʼ ¿baʼax u kʼáat u yaʼal u tʼaan máak yéetel utsil yaabilaj, yéetel máaxoʼob unaj u tʼaanoʼob beyoʼ? ¿Bix jeʼel k-chaʼik u nuʼuktaʼal k-aakʼ tumen le utsil yaabilajoʼ? ¿Bix jeʼel u yáantaj ichil le familia yéetel ichil le múuchʼulil u tʼaan máak yéetel utsil yaabilajoʼ?
¿Baʼax u kʼáat u yaʼal le utsil yaabilajoʼ?
3, 4. 1) ¿Baʼax u kʼáat u yaʼal le utsil yaabilajoʼ? 2) ¿Baʼax u jelaʼanil le utsil yaabilaj tiʼ le chéen utsiloʼ?
3 Jeʼex k-ilkoʼ, le tʼaanaʼ ku nupik kaʼapʼéel modos, utsil yéetel yaabilaj. Le utsiloʼ ku péekskoʼon k-áant u maasil yéetel ka k-kanáant bix k-tʼaan. Yéetel le yaabilajoʼ ku péekskoʼon k-kaxt u yutsiloʼob. Baʼaleʼ ken meyajnak le tʼaan «utsil yaabilaj» ichil le Bibliaoʼ ku tsʼáaik naʼatbil u yeʼesik máak upʼéel utsil maas nojoch ku taal tiʼ le yaabilajoʼ. U kʼáat xan u yaʼaleʼ u jach biskuba máak yéetel wa máax utiaʼal u yáantik u chukpacht baʼax u kʼáat.
4 Baʼaleʼ yaan uláakʼ u jelaʼanil le utsil yaabilaj tiʼ le chéen utsiloʼ, le Bibliaoʼ ku yaʼalikeʼ, u yeʼesik máak «u yutsil» tiʼ u maasil, tak tiʼ le máaxoʼob maʼ u kʼaj óoloʼ. Lelaʼ letiʼe utsil tu yeʼesaj u kajnáaliloʼob u islai Malta tiʼ apóstol Pablo yéetel tiʼ uláakʼ 275 máakoʼob óolak búulkoʼob, kex maʼ u kʼaj óoloʼob kaʼachoʼ (Hch. 27:37–28:2). Baʼaleʼ le utsil yaabilajoʼ chéen tiʼ le máaxoʼob jach kʼaj óolaʼanoʼob ku yeʼesaʼaloʼ. * Lelaʼ letiʼe modos tu yeʼesaj le quenitaʼob tiʼ le «israelitaʼob le táan kaʼach u taaloʼob tsʼoʼok u jóokʼoloʼob Egiptoeʼ» (1 Sam. 15:6).
U kʼaʼabéetil u tuukul máak yéetel u payalchiʼ
5. ¿Baʼax jeʼel u yáantkoʼon k-controlart k-aakʼeʼ?
5 U jaajileʼ maʼ chéen chʼaʼabil u yeʼesaʼal utsil yaabilaj ken tʼaanak máakiʼ; disipulo Santiagoeʼ ku yaʼalik: «Mix máak ku páajtal u suukbesik u yaakʼ tumen jumpʼéel [baʼal] maʼ táan u [gobernartaʼal], chuup xan yéetel [veneno] ku kíimsaj» (Sant. 3:8). ¿Baʼax jeʼel u yáantkoʼon k-controlart k-aakʼeʼ? Letiʼe baʼax tu yaʼalaj Jesús tiʼ u nuuktakil le judíoʼoboʼ: «Tumen tiʼ u chiʼ máak ku jóokʼol tuláakal baʼax yaan tu puksiʼikʼal» (Mat. 12:34). Le oʼolal wa k-kʼáat k-eʼes utsil yaabilaj ken tʼaanakoʼoneʼ unaj u yáax yantal t-puksiʼikʼal. Koʼoneʼex ilik bix jeʼel u yáantkoʼon le k-tuukul yéetel le payalchiʼ utiaʼal ka yanak t-puksiʼikʼal le utsil yaabilajoʼ.
6. ¿Baʼaxten kʼaʼabéet k-tuukul tiʼ le bix u yeʼesik utsil yaabilaj Jéeobaoʼ?
6 Le Bibliaoʼ ku yeʼeskeʼ Jéeobaeʼ jach «nojoch u yaakunaj» (Éxo. 34:6). Upʼéel salmo xaneʼ ku yaʼalikeʼ «le luʼumoʼ chuup tu yéetel [u] yaakunaj» (Sal. 119:64). Tsʼoʼoleʼ ichil tuláakal le Bibliaoʼ k-ilik bix úuchik u yeʼesik Dios utsil yaabilaj tiʼ le máaxoʼob meyajtoʼ. Wa k-jóoʼsik u tiempoi utiaʼal k-tuukul tiʼ le bix úuchik u yeʼesik le modos tiʼobaʼ, yaan k-maas yaabiltik yéetel yaan k-beetik jeʼex u beetkoʼ (xokaʼak Salmo 77:12).
7, 8. 1) ¿Bix úuchik u yeʼesik utsil yaabilaj Jéeoba tiʼ Lot yéetel tiʼ u láakʼtsiloʼob? 2) ¿Bix úuchik u yuʼubikuba David yoʼolal le utsil yaabilaj eʼesaʼabtiʼ tumen Jéeobaoʼ?
7 Tuukulnakoʼon tiʼ le ka salvartaʼab Lot, u sobrino Abraham yéetel u paalaloʼob tumen Jéeoba. Ka kʼuch u kʼiinil u xuʼulsik tiʼ u kaajil Sodomaeʼ, aʼalaʼabtiʼ tumen le angeloʼob ka séeb jóoʼkoʼob tu yotochoʼob yéetel ka púutsʼkoʼob. Le Bibliaoʼ ku yaʼalik: «Baʼaleʼ tu yoʼolal táan u xáantal Loteʼ; le angeloʼoboʼ tu machajoʼob u kʼab Lot, tu yoʼolal chʼaʼab óotsil tiʼ tumen Yuumtsil. Bey xan tu machajoʼob u kʼab u yatan tak xan u kʼab u x-chʼupul paalal ka tu jóokʼsajoʼob tiʼ le nojoch kaajoʼ utiaʼal maʼ u kíimiloʼob». Ken tuukulnakoʼon tiʼ le bix salvartaʼabik Lotoʼ, k-tsʼáaik cuenta jach eʼesaʼab utsil yaabilaj tiʼob (Gén. 19:16, 19.)
8 Tuukulnakoʼon xan tiʼ David, letiʼeʼ tu kʼayaj: «[Jéeobaeʼ ku] saʼatsik ten, tuláakal in kʼasaʼaniloʼob; letiʼ máax tsʼakik, tuláakal in kʼojaʼaniloʼob». Jeʼex túun k-ilkoʼ, rey Davideʼ jach kiʼimakchaj u yóol úuchik u perdonartaʼal le ka kʼebanchaj yéetel Betsabé wa Bat-sebaoʼ. Le oʼolal tu yaʼaleʼ u yaakunaj Jéeobaeʼ «sen nojoch utiaʼal máaxoʼob tsikikoʼob jeʼel bix sen kaʼanlil le kaʼan tu yóokʼol luʼumeʼ» (Sal. 103:3, 11). Ken tuukulnakoʼon tiʼ le bix úuchik u yeʼesik utsil yaabilaj Jéeobaoʼ k-puksiʼikʼaleʼ ku péekskoʼon k-tsʼáa nojbeʼenil yéetel nib óolal tiʼ. Ken maas tuukulnakoʼon tiʼ le modos ku yeʼeskoʼ yaan u taaktal k-beetik jeʼex letiʼoʼ (Efe. 5:1).
9. ¿Baʼax jeʼel u péekskoʼon k-eʼes utsil yaabilaj sáamsamaleʼ?
9 Le baʼaxoʼob tsʼoʼok k-ilkaʼ ku kaʼansiktoʼoneʼ Dioseʼ ku yeʼesik utsil yaabilaj tiʼ le máaxoʼob beetik baʼax utstutʼaanoʼ. ¿Kux túun le máaxoʼob maʼatech u biskubaʼob tu yéeteloʼ? ¿Ku beetik wa kʼaas tiʼob? Maʼatech, letiʼeʼ mix utéen ku beetik baʼal beyoʼ. Le Bibliaoʼ ku yaʼalik: «Letiʼ xaneʼ ku chʼaʼik óotsilil tiʼ le chich u puksiʼikʼaloʼoboʼ yéetel tiʼ le kʼaakʼas máakoʼoboʼ», le oʼolal «ku túuxtik cháak tu yóokʼol máaxoʼob toj u kuxtaloʼob yéetel tu yóokʼol máaxoʼob maʼ toj u kuxtaloʼobiʼ» (Luc. 6:35; Mat. 5:45). Tak táanil tiʼ u káajal k-meyajtik Jéeobaeʼ k-kʼamik xan le utsil ku yeʼesik tiʼ tuláakal máakoʼ. Baʼaleʼ ka joʼopʼ k-meyajtikeʼ káaj u yeʼesiktoʼon utsil yaabilaj (xokaʼak Isaías 54:10). ¿Máasaʼ jach k-tsʼáaik u nib óolalil tiʼ yoʼolal lelaʼ? Lelaʼ jeʼel u péekskoʼon utiaʼal ka k-eʼes utsil yaabilaj ken tʼaanakoʼon bey xan ken k-beet uláakʼ baʼaloʼobeʼ.
10. ¿Bix u yáantik máak le payalchiʼ utiaʼal u yeʼesik utsil yaabilajoʼ?
10 Le payalchiʼoʼ jach jeʼel u yáantkoʼon k-eʼes le utsil yaabilaj xanoʼ. Kʼaʼajaktoʼoneʼ le utsil yéetel le yaabilajoʼ táakaʼanoʼob ichil le modos ku tsʼáaik le kiliʼich muukʼoʼ (Gal. 5:22). Le oʼolal wa k-chaʼik u nuʼuktikoʼoneʼ yaan u yantal t-puksiʼikʼal le utsil yaabilajoʼ. ¿Baʼax unaj k-beetik utiaʼal u yantaltoʼon le kiliʼich muukʼoʼ? Unaj k-kʼáatik tiʼ Jéeoba (Luc. 11:13). Kʼaʼabéet k-kʼáatiktiʼ yaʼab utéenel yéetel k-chaʼik u nuʼuktikoʼon. Jeʼex túun k-ilkoʼ, le u tuukul máak yéetel u payalchiʼoʼ jeʼel u yáantaj utiaʼal ka tʼaanak yéetel utsil yaabilajeʼ.
Tʼan a núup yéetel utsil yaabilaj
11. 1) ¿Bix k-ojéeltik Jéeobaeʼ u kʼáat ka eʼesaʼak utsil yaabilaj tiʼ le atantsil tumen u yíichamoʼ? 2) ¿Bix u yáantaʼal le íichamtsil tumen le utsil yaabilaj utiaʼal ka tʼaanak yéetel yaabilajoʼ?
11 Pabloeʼ ku yaʼalik tiʼ le sukuʼunoʼob tsʼokaʼan u beeloʼoboʼ: «Yaabilt a wataneʼex bey jeʼel bix Cristo tu yaabiltaj le [múuchʼuliloʼ] ka tu tsʼáaj u kuxtal tu yoʼolal» (Efe. 5:25). Le apóstol xanoʼ tu kʼaʼajsajtiʼob le baʼax tu yaʼalaj Jéeoba tiʼ Adán yéetel Evaoʼ: «Le xiiboʼ yaan u pʼatik u taata yéetel u maamaeʼ utiaʼal u nupikuba yéetel u yatan, tu kaʼatúulaloʼob bíin béeychajkoʼob bey juntúuliliʼeʼ» (Efe. 5:31). Jeʼex túun k-ilkoʼ Dioseʼ u kʼáat ka eʼesaʼak utsil yaabilaj tiʼ le atantsil tumen u yíichamoʼ yéetel maʼ u traicionartik yéetel yaanal. Wa ku tʼaan yéetel utsil yaabilajeʼ maʼ kun tʼaan kʼaas tiʼ u yatan mix kun máan u tsikbalt le baʼaxoʼob maʼ maʼalobtak ku beetkoʼ. Baʼaxeʼ yéetel kiʼimak óolal kun tʼaan tiʼ le baʼaxoʼob maʼalobtak ku beetkoʼ (Pro. 31:28). Kex tiʼ jujumpʼéel baʼaloʼob maʼ upʼéeliliʼ bix u tuukuloʼobeʼ, jeʼel u yáantaʼaloʼob tumen le utsil yaabilaj utiaʼal maʼ u yaʼalikoʼob baʼaloʼob jeʼel u beetik u lúubul u yóoloʼobeʼ.
12. ¿Bix u yeʼesik utsil yaabilaj le atantsil tiʼ tuláakal le baʼaxoʼob ku yaʼalikoʼ?
12 Le maʼalob atantsiloʼ ku yeʼesik xan utsil yaabilaj tiʼ tuláakal baʼaxoʼob ku yaʼalik, maʼatech u tʼaan jeʼex le máaxoʼob maʼ u kʼaj óoloʼob Diosoʼ. Ku yeʼesik tsiikil tiʼ u yíicham le ken tʼaanak tu yoʼolal, beyoʼ ku yáantaj utiaʼal ka tsiʼikik tak tumen u maasil (Efe. 5:33). Tumen maʼ u kʼáat ka xuʼuluk u yeʼesaʼal tsiikil tiʼ u yíicham tumen u paalaleʼ, ku yilik maʼ u yaʼalik tu táanoʼob maʼ maʼalob le baʼax ku yaʼalik wa ku tuklik u beetkoʼ. Baʼaxeʼ ku yilik u tsikbaltikoʼob chéen tu juunaloʼob. Le oʼolal le Bibliaoʼ ku yaʼalikeʼ «le koʼolel yaan u yoojéelajeʼ ku líikʼsik u yotoch» (Pro. 14:1). Bey túunoʼ le atantsiloʼ ku yáantaj utiaʼal ka yanak jeetsʼelil ichil le familiaoʼ.
13. ¿Tuʼux maas unaj u yilik u tʼankuba máak yéetel utsil yaabilaj, yéetel bix jeʼel u páajtal u beetaʼaleʼ?
13 U jaajileʼ le máaxoʼob tsʼokaʼan u beeloʼoboʼ unaj u tʼankubaʼob yéetel tsiikil tak ichil u yotochoʼob. Jeʼex úuchik u yaʼalik Pablooʼ, unaj u pʼatkoʼob «kʼuuxil, kʼaakʼas tuukul, kʼaasil, poochʼil, yéetel le kʼaakʼastʼaanoʼob[oʼ]». Tu yaʼalaj xan tiʼob: «Kuxleneʼex túun a búukbesmeʼex u páajtalil chʼaʼa óotsilil, utsil puksiʼikʼal, kabal óolalil, suuk óolalil yéetel chúukaʼan óolalil». Yéetel unaj u yeʼeskoʼob «yaakunaj, tumen lelaʼ [...] ku nupik yéetel ku chúukbesik tuláakal baʼal» (Col. 3:8, 12-14). Wa le paalaloʼob ku yilik ku tʼankuba yéetel yaabilaj u taataʼobeʼ, yaan u kiʼimaktal u yóoloʼob yéetel yaan u yilik u beetkoʼob xan beyoʼ.
14. ¿Bix jeʼel u líiʼsik u yóol u yatan yéetel u paalal le íichamtsiloʼ?
14 Le salmistaoʼ tu yaʼalaj tiʼ Jéeoba: «A yaakunajeʼ meyajnakten utiaʼal kiʼimak óolal» (Sal. 119:76). Upʼéel bix u yáantkoʼon Jéeobaeʼ letiʼe u líiʼsik k-óol yéetel u tsʼáaiktoʼon nuʼuktajoʼ (Sal. 119:105). Le taatatsiloʼoboʼ unaj u yilik u beetkoʼob xan beyoʼ. ¿Bix jeʼel u líiʼsik u yóol u yatan yéetel u paalaleʼ? Letiʼe ken u tsʼáa le nuʼuktaj yéetel le áantaj kʼaʼabéettiʼoboʼ. Le Adoración ich Familiailoʼ jach jeʼel u yáantkoʼobeʼ, tumen ku tsʼáaik tuʼux u kankoʼob uláakʼ baʼaloʼob ku kaʼansik le Biblia ku keʼetel yéetel ayikʼaliloʼ (Pro. 24:4).
Unaj k-eʼesik utsil yaabilaj tiʼ k-sukuʼunoʼob
15. ¿Bix jeʼel u páajtal u yeʼesaʼaj utsil yaabilaj tumen le ancianoʼob yéetel u maasil sukuʼunoʼob teʼ múuchʼuliloʼ?
15 Rey Davideʼ tu yaʼalaj: «¡Mantatsʼ ka u kanáanten a yaakunaj yéetel a jaajil!» (Sal. 40:11). ¿Bix jeʼel u páajtal u yeʼesaʼal utsil yaabilaj tumen le ancianoʼob yéetel u maasil sukuʼunoʼob jeʼex u beetik Jéeobaoʼ? Letiʼe ken u kʼaʼajsoʼob tiʼ le sukuʼunoʼob le baʼaxoʼob ku kaʼansik le Bibliaoʼ. Lelaʼ upʼéel bix jeʼel u meyaj tubeel tiʼ máak u yaakʼeʼ (Pro. 17:17).
16, 17. ¿Bix uláakʼ jeʼel u yeʼesik máak utsil yaabilaj ken tʼaanakeʼ?
16 ¿Baʼax unaj k-beetik wa k-ilik táan u joʼopʼol u beetaʼal baʼax maʼ maʼalob tumen utúul sukuʼuniʼ? Le utsil yaabilajoʼ unaj u péekskoʼon k-áant utiaʼal ka u yutskíint bix u kuxtal (Sal. 141:5.) Wa k-ojéeltik utúul sukuʼun tsʼoʼok u lúubul tiʼ upʼéel nojoch kʼebaneʼ, le utsil yaabilajoʼ yaan u péekskoʼon k-aʼaltiʼ ka tʼaanak yéetel le ancianoʼob utiaʼal «ka payalchiʼinakoʼob tu yoʼolal yéetel utiaʼal ka jiʼikʼabtaʼak yéetel aceite tu kʼaabaʼ Yuumtsil» (Sant. 5:14). Baʼaleʼ wa k-ilik maʼ tu yaʼalik tiʼ le ancianoʼoboʼ, toʼoneʼ unaj k-aʼalik utiaʼal k-eʼesik utsil yaabilaj tiʼ. Yaan kʼiin xaneʼ, yaan sukuʼunoʼob yéetel kiikoʼobeʼ jach ku yuʼubkubaʼob chéen tu juunaloʼob, ku yuʼubkoʼob bey mix baʼal u beelaloʼobeʼ wa jach ku lúubul u yóoloʼob. Lelaʼ uláakʼ upʼéel bix k-eʼesik utsil yaabilaj yéetel baʼaxoʼob k-aʼalik utiaʼal k-líiʼsik «u yóol le máaxoʼob lúubul u yóoloʼoboʼ» (1 Tes. 5:14).
17 ¿Baʼax unaj k-beetik ken joʼopʼok u yaʼalaʼal baʼaloʼob maʼ jaajtak tu contra utúul sukuʼun tumen le máaxoʼob pʼekmiloʼonoʼ? Maʼ unaj k-jáan tuukul kʼaas yoʼolal le sukuʼunoʼ, baʼaxeʼ unaj k-kʼexik tiʼ baʼax k-tsikbal; baʼaleʼ wa k-ilik jeʼel u béeytaleʼ maʼalob ka k-kʼáattiʼ baʼax oʼolal ku yaʼalik beyoʼ. Baʼaleʼ wa le máaxoʼob pʼekmiloʼon u kʼáat u yojéeltoʼob tuʼux yaan utúul sukuʼun utiaʼal u beetkoʼob loob tiʼeʼ, le utsil yaabilajoʼ yaan u péekskoʼon utiaʼal maʼ k-aʼaliktiʼob (Pro. 18:24).
Máax ku yeʼesik utsil yaabilajeʼ yaan u kuxtal minaʼan u xuul
18, 19. ¿Baʼaxten unaj k-eʼesik le utsil yaabilaj ken tʼaanakoʼon yéetel le sukuʼunoʼoboʼ?
18 Tiʼ tuláakal baʼaxoʼob k-beetkeʼ unaj k-eʼesik utsil yaabilaj tiʼ k-sukuʼunoʼob. Tak ken k-máans talmiloʼobeʼ maʼ unaj u xuʼulul k-tʼaan yéetel utsil yaabilajiʼ. Úuchjeakileʼ jach yaachaj tu yóol Jéeoba ka tu yilaj xuʼul u yeʼesaʼal utsil yaabilaj tumen le israelitaʼoboʼ (Ose. 6:4, 6). Baʼaleʼ jach ku kiʼimaktal u yóol ken u yil táan u yeʼesaʼal le jatsʼuts modos tumen le máaxoʼob meyajtikoʼ, le oʼolal ku yáantkoʼob mantatsʼ. ¿Bix u yáantkoʼob?
19 Proverbios 21:21 ku yaʼalik: «Máax ku [yilik u ] toj kuxtal yéetel chúukaʼan óolaleʼ, ku nuptáantik kuxtal yéetel tsiikil». Lelaʼ ku yeʼeskeʼ le máaxoʼob eʼesik utsil yaabilajoʼ yaan u yáantaʼaloʼob tumen Jéeoba ka u kʼamoʼob «le kuxtal minaʼan u xuuloʼ» (1 Tim. 6:12, 19). Le oʼolal jach unaj k-eʼesik «utsil óolal» wa utsil yaabilaj (Zac. 7:9).
[Tsolajiloʼob]
^ xóot’ol 4 Teʼ revista La Atalaya 15 tiʼ mayo tiʼ 2002, táan juʼun 12 yéetel 13, 18 yéetel 19, ku maas tsoʼolol máakalmáak u jelaʼanil le utsil yaabilaj tiʼ le chúukaʼan óolaloʼ, le yaabilajoʼ yéetel le utsiloʼ.
¿Bix jeʼel a tsolkeʼ?
• ¿Baʼax u kʼáat u yaʼal le utsil yaabilajoʼ?
• ¿Bix jeʼel u páajtal k-tʼaan yéetel utsil yaabilajeʼ?
• ¿Bix jeʼel u páajtal u yeʼesaʼal utsil yaabilaj tumen le máaxoʼob tsʼokaʼan u beeloʼoboʼ?
• ¿Bix u yilaʼal wa k-eʼesik utsil yaabilaj ken tʼaanakoʼon yéetel le sukuʼunoʼoboʼ?
[U kʼáatchiʼiloʼob le xookoʼ]
[U tsolajil le oochel teʼ táan juʼun 23]
Davideʼ tu tsʼáaj nojbeʼenil tiʼ Jéeoba yoʼolal u yutsil yaabilaj
[U tsolajil le oochel teʼ táan juʼun 24]
¿K-beetik wa cada semana le Adoración ich Familiailoʼ?