1-3. 1) ¿Baʼaxten jeʼel u páajtal k-aʼalik Josueeʼ tu yéeyaj baʼax maʼalob? 2) ¿Baʼax unaj k-kʼaʼajsik ken k-chʼaʼtukult k-beetik wa baʼax?

JACH kʼaʼanaʼan u kanik máak u yéey baʼax ken u beete. Le ken kʼaʼabéetchajak u chʼaʼtuklik máak wa baʼaxeʼ, jejeláas baʼaloʼob jeʼel u páajtal u beetkeʼ, baʼaleʼ kʼaʼabéet u yojel baʼax u kʼáat u beet yéetel u kuxtal. Koʼox aʼalikeʼ juntúul máakeʼ táan u xíimbal tiʼ junpʼéel bej, baʼaleʼ chéen ken jáan xaʼaypajak. ¿Máakalmáak bejil ken u yéey utiaʼal u kʼuchul tak tuʼux ku bin? Maʼ xaaneʼ junpʼéel tiʼ le bejoʼ yaan u maas natsʼik teʼ tuʼux ku binoʼ, baʼaleʼ le uláakʼoʼ yaan u maas náachkuntik.

² Le Bibliaoʼ ku tʼaan tiʼ yaʼab máaxoʼob anchaj u chʼaʼtuklikoʼob baʼax ken u beetoʼob. Jeʼex Caineʼ, kaʼapʼéel baʼax jeʼel u páajtal u beetik kaʼacheʼ: u controlartik u pʼujaʼanil wa maʼ (Gén. 4:6, 7). Josué xaneʼ kaʼapʼéel baʼax jeʼel u páajtal u beetik kaʼacheʼ: u meyajtik u jaajil Dios wa uláakʼ diosoʼob (Jos. 24:15). Tumen Josué u kʼáat antal naatsʼ tiʼ Jéeobaeʼ tu yéeyaj le bej jeʼel u natsʼik tiʼ letiʼoʼ. Baʼaleʼ Caineʼ maʼ le u kʼáat kaʼachiʼ, le oʼolal tu chʼaʼtuklaj u beetik junpʼéel baʼal maas náachkunt tiʼ Dios.

³ Yaan horaeʼ tiʼ kaʼapʼéel baʼaleʼ ku kʼaʼabéettal u yéeyaʼal chéen junpʼéeliʼ. Le ken úuchuktech lelaʼ kʼaʼajaktecheʼ maas kʼaʼabéet a nojbeʼenkúuntik Jéeoba tiʼ tuláakal baʼax ka beetik yéetel maʼ unaj a chaʼik a náachkuntaʼal tiʼ letiʼ tumen mix baʼaliʼ (xokaʼak Hebreob 3:12). Teʼ xookaʼ bey xan teʼ tuláakʼoʼ yaan k-xakʼaltik siete baʼaloʼob maʼ unaj k-chaʼik u náachkuntkoʼon tiʼ Jéeobaiʼ.

4. ¿Baʼaxten unaj u meyaj máak?

⁴ Le máaxoʼob meyajtik Diosoʼ unaj u meyajoʼob  utiaʼal ka yanak baʼax kʼaʼabéettiʼob bey xan utiaʼal u tsʼáaikoʼob baʼax kʼaʼabéet tiʼ u familiaʼob. Le Bibliaoʼ ku yaʼalikeʼ juntúul máax maʼ taak u beetkeʼ maas kʼaas yanil tiʼ juntúul máak minaʼan u fe (2 Tes. 3:10; 1 Tim. 5:8). U jaajileʼ le meyajoʼ kʼaʼanaʼan, baʼaleʼ wa maʼ t-ilik jeʼex unajeʼ jeʼel u náachkuntkoʼon tiʼ Jéeobaeʼ. ¿Bix jeʼel u yúuchul lelaʼ?

5. ¿Baʼaxoʼob unaj k-chʼaʼik en cuenta táanil tiʼ k-kʼamik junpʼéel meyaj?

⁵ Koʼox aʼalikeʼ táan a kaxtik meyaj. Wa kajaʼanech tuʼux istikyaj u kaxtaʼal meyajeʼ, maʼ xaaneʼ jeʼel a kʼamik jeʼel baʼaxak meyajil ka yáax jóokʼokeʼ. Baʼaleʼ ¿kux túun wa teʼ meyaj yaan baʼax ku beetaʼal ku bin tu contra baʼax ku yaʼalik le Bibliaoʼ? ¿Kux túun wa yoʼolal a sen meyaj wa a sen viajar ku pʼáatal minaʼantech tiempo utiaʼal a meyajtik Dios wa utiaʼal a wantal yéetel a familia? ¿Yaan wa a kʼamik le meyaj tumen ka tuklik maʼ kun jóokʼol uláakʼoʼ? Maʼ u tuʼubultecheʼ wa maʼ ta chʼaʼtuklik maʼalob baʼax ken a beeteʼ, jeʼel a náachtal tiʼ Jéeobaeʼ (Heb. 2:1). Bey túunoʼ wa táan a kaxtik meyaj bey xan wa taak a kʼexik tuʼux ka meyajeʼ, ¿baʼax jeʼel u yáantkech a chʼaʼtukult tubeel baʼax ken a beeteʼ?

6, 7. 1) Maʼ xaaneʼ, ¿yéetel baʼax kaʼapʼéel tuukulil jeʼel u meyaj máakeʼ? 2) ¿Máakalmáak tiʼ le kaʼapʼéel tuukul jeʼel u maas natsʼkech tiʼ Dioseʼ, yéetel baʼaxten?

⁶ Jeʼex tsʼoʼok k-ilkoʼ kʼaʼabéet k-tuukul tiʼ baʼax k-kʼáat k-beet ichil k-kuxtal. Tukulte: «¿Baʼaxten taak in beetik le meyajaʼ?». Wa ka meyaj utiaʼal u yantal baʼax kʼaʼabéettech bey xan tiʼ a familia utiaʼal a meyajtikeʼex Jéeobaeʼ, letiʼeʼ yaan u yáantkech (Mat. 6:33). K-Taata yaan teʼ kaʼanoʼ maʼatech u chéen ilik k-muʼyaj ken pʼáatak minaʼantoʼon meyaj wa minaʼantoʼon taakʼin (Isa. 59:1). Le Bibliaoʼ ku yaʼalikeʼ Jéeobaeʼ «u yojel u tok tiʼ le mukʼyajoʼoboʼ le máaxoʼob u kʼubmajoʼob u kuxtaloʼob tiʼ letiʼoʼ» (2 Ped. 2:9).

⁷ ¿Kux túun wa chéen a kʼáat a náajalt yaʼab taakʼin? Maʼ xaaneʼ jeʼel a náajaltikeʼ. Baʼaleʼ kʼaʼajaktecheʼ jeʼel u taasiktech junpʼéel nojoch talamileʼ (xokaʼak 1 Timoteo 6:9, 10). Wa ka chʼíikil meyaj yéetel a kaxt ayikʼalileʼ, yaan a náachtal tiʼ Jéeoba.

8, 9. ¿Baʼaxoʼob unaj u chʼaʼik en cuentail le taatatsiloʼob yoʼolal le meyajoʼ? Tsole.

⁸ Wa taatatsilecheʼ tukult baʼax táan a kaʼansik tiʼ a paalal. ¿Baʼax ku yilkoʼob ka tsʼáaik táanil ichil a kuxtal: a meyaj wa a natsʼkaba tiʼ Dios? Wa ku yilkoʼob ka tsʼáaik táanil u maas yantaltech taakʼin yéetel u yantaltech famaeʼ, jeʼel u beetkoʼob xan beyoʼ, baʼaleʼ jeʼel u bin kʼaasiltiʼobeʼ. Wa ka beetik beyaʼ, ¿jeʼel wa u xuʼulul u yeʼeskoʼobtech tsiikileʼ? Ilawil baʼax tu yaʼalaj juntúul x-chʼúupal ku meyajtik Dios: «Desde tin chichnileʼ kʼajaʼanteneʼ in papaeʼ chéen meyaj ku beetik. Ka káajeʼ bey ku sen meyaj utiaʼal maʼ u bineltiktoʼon mix baʼaleʼ. Baʼaleʼ tsʼoʼok u kʼexpajal. Bejlaʼeʼ chéen ku sen meyaj utiaʼal u manik baʼaloʼob maʼ kʼaʼabéetiʼ. Le oʼolaleʼ maas kʼaj óolaʼanoʼon yoʼolal k-taakʼin, maʼ tumen k-líiʼsik u yóol u maasil utiaʼal u maas meyajtikoʼob Diosiʼ. Teneʼ maas in kʼáat loʼobal ka u yáanten in papá in maas meyajt Dios, maʼ ka u tsʼáaten taakʼiniʼ».

⁹ Taatatsileʼex maʼ a náachtaleʼex tiʼ Jéeoba ikil a xupik a tiempoʼex yéetel a muukʼeʼex ta meyajeʼex. Eʼeseʼex tiʼ a paalaleʼex maas kʼaʼanaʼan a wilkeʼex le ayikʼaliloʼob ku taal tiʼ Diosoʼ, maʼ le yaan teʼ yóokʼol kaabaʼ (Mat. 5:3).

10. Táankelem paal, ¿baʼax unaj a wojéeltik táanil tiʼ a tuklik baʼax ken a beet yéetel a kuxtal?

¹⁰ Wa táankelmech yéetel táan a tuklik baʼax ken a beet yéetel a kuxtaleʼ, ¿baʼax jeʼel u yáantkech a chʼaʼtukult baʼax ken a beeteʼ? Jeʼex tsʼoʼok k-ilkoʼ yáaxeʼ kʼaʼabéet a wojel baʼax a kʼáat a beet yéetel a kuxtal. Maʼ xaaneʼ taak  a beetik wa baʼax meyajil. Baʼaleʼ le bukaʼaj xook unaj a beetik utiaʼal u yantaltech le meyajoʼ, ¿yaan wa u yáantkech a maas meyajt Dios, wa yaan u náachkuntikech tiʼ? (2 Tim. 4:10.) ¿A kʼáat wa chíikpajal tiʼ le máaxoʼob chéen ku kiʼimaktal u yóoloʼob yoʼolal le taakʼin yaantiʼob banco wa yoʼolal bix u bin u negocioʼoboʼ? ¿Wa yaan a kʼubik a wóol tiʼ Jéeoba jeʼex Davideʼ? Letiʼeʼ tu yaʼalaj: «Tin máansaj in táankelmil, bejlaʼeʼ tsʼoʼok in nuxibtal; baʼaleʼ mix juntéen tin wilaj xúumpʼattaʼan le utsil máakoʼ mix tin wilaj u kʼáat [máatan] u paalaloʼobiʼ» (Sal. 37:25). Kʼaʼajaktecheʼ junpʼéel tiʼ le bejoʼoboʼ jeʼel u náachkuntkech tiʼ Jéeobaeʼ, yéetel uláakʼ junpʼéeloʼ jeʼel u beetik u yantaltech kiʼimak óolaleʼ (xokaʼak Proverbios 10:22 yéetel Malaquías 3:10). ¿Máakalmáak ken a yéeyiʼ? *

11. ¿Baʼax ku yaʼalik le Biblia yoʼolal le náaysaj óoloʼ, yéetel baʼax unaj k-chʼaʼik en cuenta?

¹¹ Le Bibliaoʼ maʼ tu yaʼalik wa kʼaas u náaysik u yóol máak mix tu yaʼalik wa chéen peʼertaj tiempo. Le apóstol Pablooʼ tu yaʼalaj tiʼ Timoteoeʼ «u péeksaʼal u muukʼ le wíinkliloʼ» ku taasik utsil (1 Tim. 4:8, Le Tumben Nuptʼan). Tsʼoʼoleʼ le Bibliaoʼ ku yaʼalik xaneʼ «yaan junsúutuk utiaʼal cheʼej» yéetel «yaan junsúutuk utiaʼal kiʼimak óolal», ku yaʼalik xaneʼ kʼaʼabéet u jeʼelel máak tubeel (Ecl. 3:4; 4:6). Baʼaleʼ wa maʼ t-kanáantikbaeʼ le náaysaj óoloʼoboʼ jeʼel u náachkuntkoʼon tiʼ Jéeobaeʼ. Utiaʼal maʼ u yúuchultoʼoneʼ, kʼaʼabéet k-chʼaʼik en cuenta kaʼapʼéel baʼal: tiʼ baʼaxoʼob k-náaysik k-óol yéetel bukaʼaj tiempo ku bisiktoʼon.

12. ¿Baʼaxoʼob unaj k-chʼaʼik en cuenta ken k-yéey tiʼ baʼaxoʼob ken k-náays k-óol?

¹² Yáaxeʼ koʼoneʼex ilik bix le náaysaj óoloʼob yaan bejlaʼoʼ. Yaneʼ maʼ kʼaastakiʼ, baʼaleʼ yaʼabeʼ ku bin tu contra baʼax uts tu tʼaan Dios, jeʼex baʼatelil, baʼaloʼob yaan yil yéetel espiritismo bey xan núupkʼeban. Le oʼolaleʼ tuukulnakoʼon tiʼ baʼaxoʼob k-náaysik k-óol. Unaj k-tuklik: «¿Baʼax ku péeksiken in beete? ¿Ku beetik wa in séeb pʼuʼujul, in weʼesik maas maʼaloben tiʼ u maasil wa in maas yaabiltik in luʼumil? (Pro. 3:31.) ¿Ku beetik  wa in sen xuup? ¿Jeʼel wa in beetik u tʼóochpajal u maasileʼ? (Rom. 14:21.) ¿Yéetel máaxoʼob ku beetik in biskinba? (Pro. 13:20.) ¿Ku beetik wa in tsʼíiboltik baʼax kʼaas? (Sant. 1:14, 15.)».

13, 14. ¿Baʼaxoʼob unaj k-chʼaʼik en cuenta ken k-tukult bukaʼaj tiempo ken k-náays k-óol?

¹³ Beoraaʼ koʼox ilik bukaʼaj tiempo k-náaysik k-óol. ¿Jach wa yaʼab tiempo k-náaysik k-óol le oʼolal maʼ t-jach jóokʼol kʼaʼaytaj yéetel maʼ t-jach bin muchʼtáambal? Wa beyoʼ, maʼ ken u taastoʼon kiʼimak óolal. U jaajileʼ chéen le máaxoʼob ku tsʼáaik u pʼiis u náaysik u yóoloʼob ku jach kiʼimaktal u yóoloʼoboʼ. ¿Baʼaxten? Tumen u yojloʼobeʼ tsʼoʼok u beetkoʼob le baʼaxoʼob maas kʼaʼanaʼantakoʼ, yéetel u náajalmoʼob u náaysik u yóoloʼob (xokaʼak Filiposiloʼob 1:10, 11).

¹⁴ U jaajileʼ yaan horaeʼ ku taaktal u náaysik u yóol máak yaʼab tiempo, baʼaleʼ lelaʼ jeʼel u náachkuntkoʼon tiʼ Jéeobaeʼ. Juntúul kiik yaan 20 jaʼaboʼob tiʼ ku kʼaabaʼtik Kimeʼ, bey úuchiktiʼoʼ. Letiʼeʼ ku yaʼalik: «Utiaʼal viernes, sábado yéetel domingoeʼ, chéen tiʼ fiestaʼob kin máan. Baʼaleʼ bejlaʼeʼ in wojel yaan baʼaloʼob maas kʼaʼanaʼantak in beete. Tumen precursoraeneʼ kin líikʼil láas seis utiaʼal in bin kʼaʼaytaj, le oʼolaleʼ in wojel maʼ tu páajtal in náaysik in wóol tak láauna wa láas dos áakʼab. U jaajileʼ maʼ tuláakal le náaysaj óoloʼob kʼaastakoʼ, baʼaleʼ jeʼel u tuʼubsiktoʼon le baʼaloʼob maas kʼaʼanaʼantakoʼ. Jeʼex k-beetik yéetel uláakʼ baʼaloʼobeʼ, unaj k-tsʼáaik u pʼiis».

15. ¿Bix jeʼel u yáantik u paalal le taatatsiloʼob utiaʼal u náaysik u yóoloʼob tiʼ baʼaloʼob maʼalobtakoʼ?

¹⁵ Le taatatsiloʼoboʼ unaj u meyajoʼob utiaʼal ka yanak baʼax kʼaʼabéettiʼob bey xan tiʼ u paalal, kʼaʼabéet xan u yilkoʼob u maas meyajtikoʼob Dios yéetel u náaysik u yóoloʼob. Utiaʼal lelaʼ kʼaʼabéet u yilkoʼob baʼax yéetel ken u náays u yóoloʼob. Le oʼolal wa taatatsilecheʼ kex unaj a kanáantik a láakʼtsiloʼob tiʼ baʼax jeʼel u beetik kʼaas tiʼobeʼ, maʼ a tuklik wa kʼaas u náaysik u yóol máak (1 Cor. 5:6). Wa ka tuklik tubeeleʼ, yaan a wilkeʼ yaan tiʼ baʼaxoʼob jeʼel u páajtal a náaysik a wóol yéetel a familiaeʼ. * Beyoʼ teech yéetel a paalaleʼ yaan a chʼaʼikeʼex le bej ken u maas natsʼeʼex tiʼ Jéeobaoʼ.

16, 17. ¿Baʼax ku muʼyajtik yaʼab taatatsiloʼob, yéetel baʼaxten k-ojel Jéeobaeʼ ku naʼatik bix u yuʼubikubaʼob?

¹⁶ Le yaabilaj yaan ichil juntúul taatatsil yéetel u paalaleʼ jach nojoch, le oʼolal Jéeobaeʼ bey u ketik le yaabilaj ku yuʼubik yoʼolal u kaajaloʼ (Isa. 49:15). Le ken jóoʼsaʼak juntúul k-láakʼtsil tu kaajal Jéeobaeʼ jach ku yaatal k-óol. Juntúul kiik jóoʼsaʼab u hija tu kaajal Jéeobaeʼ, tu yaʼalaj: «Jach yaachaj in wóol. Joʼopʼ in tuklik baʼaxten náachchaj in hija tiʼ Jéeoba. Joʼopʼ tak in sen tuklik tiʼ teen anchaj u culpail».

¹⁷ Wa táan u yúuchultech lelaʼ Jéeobaeʼ u yojel baʼax ka muʼyajtik. Letiʼ xaneʼ ‹yaachaj u yóol› le ka kʼebanchaj u yáax paal way yóokʼol kaabeʼ bey xan le ka jach kʼaschaj le máakoʼob kuxlajoʼob táanil tiʼ le Búulkabaloʼ (Gén. 6:5, 6). Maʼ xaaneʼ le máaxoʼob maʼ u aktáantoʼob lelaʼ maʼ u yojloʼob bix u muʼyaj máakiʼ. Baʼaleʼ maʼ unaj a náachtal tiʼ Jéeoba yoʼolal juntúul a láakʼtsil tsʼoʼok u jóoʼsaʼaliʼ. ¿Baʼax jeʼel u yáantkech utiaʼal maʼ a sen muʼyajeʼ?

18. Wa juntúul hijotsil ku pʼatik Jéeobaeʼ, ¿baʼaxten maʼ unaj u tuklik le taatatsiloʼob wa u culpaʼoboʼ?

¹⁸ Maʼ a tuklik wa a culpa. Jéeobaeʼ u  tsʼaamaj u páajtalil u yéeyik máak wa yaan u meyajtik, yéetel ichil le familiaoʼ cada juntúul máax okjaʼanajaʼan «yaan u bisik u kuuch» (Gal. 6:5). Jéeobaeʼ ku kʼáatik cuenta tiʼ le máax tsʼoʼok u kʼebantaloʼ maʼ tiʼ yaanal máakiʼ (Eze. 18:20). Maʼ a tuklik xan wa u culpa yaanal máak. Baʼaxeʼ eʼes tsiikil tiʼ le baʼaxoʼob ku yaʼalik Jéeoba ka beetaʼak ken jóoʼsaʼak wa máaxoʼ. Tsʼáaba tu contra le Kʼaasilbaʼaloʼ maʼ tu contra le máaxoʼob kanáantik le múuchʼuliloʼ (1 Ped. 5:8, 9).

19, 20. 1) ¿Baʼax unaj u beetik le taatatsiloʼob yaan juntúul u hijoʼob jóoʼsaʼan ichil u kaajal Jéeobaoʼ? 2) ¿Baʼax ku tsʼíiboltik le taatatsiloʼoboʼ?

¹⁹ Wa ka kʼuuxil yéetel Jéeobaeʼ, táan a yéeyik le bej ken u náachkuntech tiʼ letiʼoʼ. A hijoeʼ kʼaʼabéet u yilik maas ka tsʼáaik táanil Dios ke a láakʼtsiloʼob. Bey túunoʼ utiaʼal a aktáantikeʼ, ilawil maʼ a náachtal tiʼ Dios mix tiʼ le sukuʼunoʼoboʼ (Pro. 18:1). Aʼal tiʼ Jéeoba bix a wuʼuyikaba (Sal. 62:7, 8). Maʼ a kaxtik baʼaloʼob a beet, jeʼex a tʼaan yéetel a túuxtik mensajeʼob tiʼ teléfono mix u meyajtech Internet utiaʼal a wojéeltik bix yanil le máax jóoʼsaʼanoʼ (1 Cor. 5:11). Tsʼáa a wóol a maas meyajt Dios (1 Cor. 15:58). Le kiik t-aʼalaj maʼ sáamoʼ, tu yaʼalaj: «In wojel kʼaʼabéet in tsʼáaik in wóol in meyajt Dios yéetel in maas natsʼkinba tiʼ. Beyoʼ ken suunak in hija tu kaajal Jéeobaeʼ, yaan in wáantik maʼalob».

²⁰ Le Bibliaoʼ ku yaʼalikeʼ le yaabilajoʼ ku chúukpajal u yóol u muʼyajt tuláakal baʼal (1 Cor. 13:4, 7). Le oʼolaleʼ maʼ kʼaas a tsʼíiboltik u suut a hijo tu kaajal Jéeobaiʼ. Cada jaʼabeʼ yaʼab máax ku arrepentir yéetel ku suutoʼob tu kaajal Jéeoba. Letiʼ xaneʼ ku tuʼubsik baʼax u beetmoʼob yéetel ku perdonartikoʼob (Sal. 86:5).

21, 22. ¿Baʼax ken a chʼaʼtukult a beetik?

²¹ Jéeoba, le Máax beetmiloʼonoʼ, u tsʼaamajtoʼon u páajtalil k-chʼaʼtuklik baʼax ken k-beete (xokaʼak Deuteronomio 30:19, 20). Baʼaleʼ yaan xan k-kʼubik cuenta tiʼ. Tuláakloʼon unaj k-tuklik: «¿Baʼax bejil táan in bisik? ¿Tsʼoʼok wa in náachtal tiʼ Jéeoba yoʼolal in meyaj, yoʼolal bix in náaysik in wóol wa yoʼolal in familia?».

²² K-Taata yaan teʼ kaʼanoʼ mix bikʼin kun xuʼulul u yaabiltikoʼon. Wa k-náachtal tiʼ letiʼeʼ, tiʼ toʼon yaan u culpail tumen maʼ t-yéeyaj junpʼéel maʼalob bejiʼ (Rom. 8:38, 39). Baʼaleʼ lelaʼ maʼ unaj u yúuchultoʼoniʼ. Maʼ a chaʼik a náachkuntaʼal tiʼ Jéeoba tumen mix baʼal. Teʼ tuláakʼ xookoʼ yaan k-ilik uláakʼ kanpʼéel baʼaloʼob maʼ unaj k-chaʼik u náachkuntkoʼon tiʼ Jéeobaiʼ.