1-3. ¿Baʼax utsiloʼob k-kʼamik ikil k-xokik yéetel k-beetik baʼax ku yaʼalik le Bibliaoʼ?

JUNTÚUL kiik tsʼoʼok u yantal u jaʼabileʼ, tu yaʼalaj: «Sáamsamal kin tsʼáaik gracias tiʼ Jéeoba ikil u yáantken in naʼat le Bibliaoʼ». Le kiikaʼ maas tiʼ cuarenta u téenel tsʼoʼok u xokik le Bibliaoʼ yéetel tu yaʼaleʼ yaan u seguer u beetik. Juntúul x-lóoʼbayan kiikeʼ tu yaʼaleʼ tumen ku xokik le Bibliaoʼ, bejlaʼeʼ ku creertik jach tu jaajil yaan Jéeoba. Le oʼolal tsʼoʼok u maas natsʼkuba tiʼ letiʼ. Letiʼeʼ ku yaʼalik: «Bejlaʼeʼ maas kiʼimak in wóol».

² Apóstol Pedroeʼ tiʼ tuláakal tu yaʼalaj: «Ilawileʼex u taaktal a wukʼikeʼex le leche maʼ kʼaskúuntaʼan ku taal tiʼ u tʼaan Diosoʼ» (1 Ped. 2:2). Le máaxoʼob ku xokikoʼob le Biblia yéetel ku beetkoʼob baʼax ku yaʼalikoʼ, ku yantal junpʼéel maʼalob conciencia tiʼob yéetel ku yantal u biilal u kuxtaloʼob. Tsʼoʼoleʼ ku páajtal u biskubaʼob yéetel máaxoʼob yaabiltik yéetel meyajtik Jéeoba. Tuláakal máak yaan baʼax oʼolal u yuʼubikuba jeʼex apóstol Pabloeʼ, letiʼeʼ tu yaʼalaj: «Jach ku kiʼimaktal u yóol in puksiʼikʼal yoʼolal u ley Dios» (Rom. 7:22). Tsʼoʼoleʼ yaan uláakʼ utsiloʼob jeʼel k-kʼamkeʼ. Koʼoneʼex ilik jujunpʼéeliʼ.

³ Wa maas ka kaanbal tiʼ Jéeoba yéetel tiʼ u Paaleʼ, yaan a maas yaabiltikoʼob yéetel yaan a maas yaabiltik a wéet máakil. Tumen yaantech chúukaʼan kʼaj óolal tiʼ le Bibliaoʼ a wojel maʼ kun xáantaleʼ ken u xuʼuls Dios le kʼasaʼan yóokʼol kaabaʼ yaan u salvartik le máaxoʼob ku chúukpajal u yóol meyajtikoʼ. Yaan xan junpʼéel baʼax jatsʼuts unaj a waʼalik tiʼ le máakoʼoboʼ. Jéeobaeʼ yaan u kiʼikiʼtʼantkech tumen ka kaʼansik le baʼaloʼob tsʼoʼok a kanik teʼ Bibliaoʼ.

4. ¿Baʼax ku yaʼalik Josué 1:8 unaj k-beetik?

⁴ Jéeobaeʼ maʼ uts tu tʼaan chéen ka k-jáajan xok le Bibliaoʼ. Úuchjeakileʼ tu yaʼalaj tiʼ Josué: «Babal aʼal  mantatsʼ tuláakal baʼax ku yaʼalik u juʼunil u yaʼalmajtʼaan [Dios]» (Jos. 1:8; Sal. 1:2). Lelaʼ u kʼáat u yaʼaleʼ maʼ unaj a jáajan xokik le Bibliaoʼ, utiaʼal u béeytal a tuukul tiʼ baʼax ku yaʼalik. Wa ka beetik beyoʼ yaan u páajtal a wilik le baʼaxoʼob jeʼel u yáantkech teʼ súutukil jeʼeloʼ. Ken a xok junpʼéel jaats, junpʼéel versículo wa tuláakal junpʼéel tsikbalileʼ, xok chaambelil wa chéen péeks a chiʼ bey táan a tʼaaneʼ. Beyoʼ le baʼax ku yaʼalik le Bibliaoʼ yaan u kʼuchul ta puksiʼikʼal. ¿Baʼaxten unaj a beetik beyoʼ? Tumen ken a naʼat le baʼax ku yaʼalik Diosoʼ, yaan u taaktal a tsʼáaik ichil a kuxtal.

5-7. Aʼal junpʼéel bix jeʼel u yáantkoʼon k-xokik le Biblia yéetel k-tuukul tiʼ baʼax ku yaʼalik utiaʼal: 1) maʼ k-kʼebantal tu táan Dios; 2) k-eʼesik chúukaʼan óolal yéetel yaakunaj; 3) k-kʼubik k-óol tiʼ Jéeoba tiʼ kʼiinoʼob talamtak.

⁵ Wa k-xook jeʼex tsʼoʼok k-ilkoʼ yaan k-naʼatik le baʼax ku yaʼalik le libroʼob yaan teʼ Biblia k-tuklik talam u naʼataʼaloʼ. Koʼoneʼex tuukul tiʼ óoxpʼéel baʼal jeʼel u yúuchleʼ. Yáaxeʼ, juntúul táankelem sukuʼuneʼ ku kʼuchul u xook tu libroil Oseas. Ken u xok le versículo 11 tak 13 tiʼ le capítulo 4, ku jeʼelel (xok Oseas 4:11-13). ¿Baʼaxten? Tumen ku sen aʼalaʼaltiʼ tumen u yéet xookoʼob ka yanak baʼax u yil yéetel wa máax. Bey túunoʼ ku tuukul tiʼ baʼax ku yaʼalik le tekstooʼ, le oʼolal ku yaʼalik: «Jéeobaeʼ ku yilik le baʼax ku beetik máak ken yanak chéen tu juunaloʼ. Teneʼ maʼ in kʼáat in beet u yaatal u yóoliʼ». Tu yoʼolal leloʼ ku chʼaʼtuklik maʼ u kʼebantal tu táan Dios.

⁶ U kaʼapʼéeleʼ, juntúul kiik ku xokik u libroil Joeleʼ ku kʼuchul teʼ capítulo 2, versículo 13 (xok Joel 2:13). Ken tsʼoʼokkeʼ ku tuklik bix jeʼel u beetik jeʼex Jéeobaeʼ, tumen letiʼeʼ ku «chʼaʼik óotsilil, chúukaʼan u yóol, láaj yaakunaj». Le oʼolaleʼ ku chʼaʼtuklik maʼ u pʼaʼastik mix u yaʼalik baʼal tiʼ u yíicham yéetel tiʼ u maasil jeʼex u beetik yaan kʼiineʼ.

⁷ U yóoxpʼéeleʼ, juntúul sukuʼuneʼ ku pʼáatal minaʼan meyaj tiʼ yéetel ku tuklik bix ken u tsʼáa baʼax kʼaʼabéet tu yotoch. Letiʼeʼ ku xokik Nahúm 1:7 yéetel ku tuukul tiʼ baʼax ku yaʼalik. Le tekstooʼ ku yaʼalikeʼ Jéeobaeʼ «ku kanáantik máaxoʼob ku yoksaj óoloʼob» tiʼ letiʼ yéetel ku kanáantkoʼob bey «junpʼéel taʼakbesaj tu kʼiinil yaj óola[leʼ]». Lelaʼ jach ku líiʼsik u yóol. Ken u yil bix u kanáantkoʼon Jéeobaeʼ ku xuʼulul u jach chiʼichnaktal. Tsʼoʼoleʼ ku xokik xan le versículo 15 (xok Nahúm 1:15). Le oʼolal ku yilkeʼ ken u kʼaʼayt le maʼalob péektsil tiʼ kʼiinoʼob talamtakoʼ, ku yeʼesik u kʼubmaj u yóol tiʼ Jéeoba. Kex láayliʼ táan u kaxtik meyajeʼ, ku yilik u jóokʼol kʼaʼaytaj ich semana.

8. Aʼal junpʼéel ayikʼalil wa kaʼansaj tsʼoʼok a kaxtik teʼ Bibliaoʼ.

⁸ Le tekstoʼob t-ilaj jach jeʼel u yáantkoʼonoʼ, chʼaʼan tiʼ libroʼob jeʼel u tuklaʼal talam u naʼataʼaleʼ. Beora tsʼoʼok k-ilik bix jeʼel u yáantkoʼon jujunpʼéel tekstoʼob tu libroil Oseas, Joel yéetel Nahumeʼ, maʼ xaaneʼ yaan u taaktal k-xokik uláakʼ tekstoʼob tiʼ le libroʼobaʼ. Chéen tukult baʼax jeʼel a kanik yéetel bix jeʼel u yáantkech le baʼax tu tsʼíibtaj le profetaʼobaʼ. ¿Kux túun uláakʼ libroʼob tiʼ le Bibliaoʼ? Le Bibliaoʼ bey junpʼéel tuʼux ku jóoʼsaʼal diamanteʼobeʼ. Ilawil a jóoʼsik u yutsil. Le oʼolaleʼ xok tuláakal le Bibliaoʼ utiaʼal a kaxtik ayikʼalil wa kaʼansajoʼob jeʼel u nuʼuktik a kuxtal yéetel jeʼel u muʼukʼaʼankúuntik a fejeʼ.

9. ¿Baʼax jeʼel u yáantkoʼon k-maas naʼat baʼax uts tu tʼaan Dioseʼ?

⁹ Unaj a xokik le Biblia sáamsamaloʼ, baʼaleʼ ilawil a naʼatik baʼax ku yaʼalik. Utiaʼal lelaʼ meyajnaktech le jóoʼsaʼaniloʼoboʼ utiaʼal a wojéeltik jujunpʼéel baʼax yoʼolal le máakoʼob, le kaajoʼob yéetel uláakʼ baʼaloʼob ku yaʼalik le Bibliaoʼ. Wa taak a wojéeltik bix jeʼel a tsʼáaik ichil a kuxtal junpʼéel baʼax ku yaʼalik le Bibliaoʼ, jeʼel u páajtal a kʼáatik tiʼ juntúul ancianoeʼ wa tiʼ juntúul sukuʼun úuch joʼopʼok u meyajtik Dios. Úuchjeakileʼ  anchaj juntúul máax kʼaʼabéetchaj u yáantaʼal u naʼat baʼax ku yaʼalik le Bibliaoʼ, u kʼaabaʼeʼ Apolos.

10, 11. 1) ¿Bix áantaʼabik Apolos utiaʼal u maas maʼalobkíintik u kaʼansaj? 2) ¿Baʼax ku kaʼansiktoʼon le baʼax úuch tiʼ Apolosoʼ? (Il le cuadro «¿A wojel wa le baʼaxoʼob túumbentak ku kaʼansaʼaloʼ?».)

¹⁰ Apoloseʼ juntúul judío ku tsaypachtik kaʼach Jesús «jach kaanbalnajaʼan tiʼ le Kiliʼich Tsʼíiboʼoboʼ» yéetel «jach chuup yéetel kiliʼich muukʼ». U libroil Baʼaxoʼobeʼ ku yaʼalikeʼ «táan kaʼach u tsikbaltik yéetel u kaʼansik tubeel baʼaloʼob yaan yil yéetel Jesús, baʼaleʼ chéen u kʼaj óol kaʼach le okjaʼ ku tsʼáaik Juanoʼ». Apoloseʼ maʼ u yojel wa yaan uláakʼ baʼax tsʼoʼok u kaʼansik Jesús tiʼ u disipuloʼob yoʼolal le okjaʼoʼ. Ka uʼuyaʼab bix u kaʼansaj tu kaajil Éfeso tumen Priscila yéetel Áquilaeʼ tu bisoʼob tu yiknaloʼobeʼ ka «tu jach tsoloʼob tubeel u bejil Dios tiʼ» (Bax. 18:24-26). ¿Baʼax utsil tu jóoʼsaj Apolos?

¹¹ Ka tsʼoʼok u kʼaʼaytaj Éfesoeʼ, Apoloseʼ bin tu kaajil Acaya. Le Bibliaoʼ ku yaʼalik: «Ka túun kʼuch teʼeloʼ tu jach áantaj le máaxoʼob tsʼoʼok u creertikoʼob Jesús yoʼolal u nojoch utsil Diosoʼ; tumen tu táan tuláakal máakeʼ tu jach chúukaʼan eʼesaj maʼ jaaj le baʼax ku kaʼansik le judíoʼoboʼ, lelaʼ tu beetaj le táan u yeʼesik yéetel le Kiliʼich Tsʼíiboʼoboʼ Jesuseʼ letiʼ le Cristooʼ» (Bax. 18:27, 28). Ka tsʼoʼokeʼ béeychaj u tsolik tubeel le baʼax u kʼáat u yaʼal le okjaʼoʼ, le oʼolal tu «jach áantaj» le máaxoʼob káajal ku beetik u kankoʼob u jaajiloʼ. ¿Baʼax ku kaʼansiktoʼon le baʼax úuch tiʼ Apolosoʼ? Toʼon xaneʼ ken k-xok le Bibliaoʼ k-ilik k-naʼatik baʼax ku yaʼalik. Baʼaleʼ wa juntúul sukuʼun úuch joʼopʼok u meyajtik Jéeoba ku yaʼaliktoʼon bix jeʼel k-maas maʼalobkíintik k-kaʼansajeʼ, unaj k-kʼamik yéetel kabal óolal yéetel k-tsʼáaik u diosboʼotikil tiʼ. Beyoʼ yaan u maas maʼalobtal bix k-meyajtik Dios.

12, 13. Aʼal bix jeʼel u meyajtoʼon le Biblia utiaʼal k-áantik le j-xoknáaloʼob u chʼaʼtukloʼob u meyajtikoʼob Jéeobaoʼ.

¹² Jeʼex tu beetil Priscila, Áquila yéetel Apolosoʼ toʼon xaneʼ jeʼel u páajtal k-áantik u maasileʼ. ¿Bix a wuʼuyikaba ken a wáant juntúul máax táan u xook utiaʼal u kʼexik u kuxtal yéetel utiaʼal u maas meyajtik Dios? Wa ancianoecheʼ, ¿bix a wuʼuyikaba ken u natsʼuba juntúul sukuʼun ta wiknal utiaʼal u tsʼáaiktech u diosboʼotikil úuchik a wáantik yéetel le Biblia tiʼ súutukiloʼob talamtakoʼ? U jaajileʼ ken meyajnaktoʼon le Biblia utiaʼal k-áantik u maasil yéetel ken k-il táan u bin utsil tiʼobeʼ ku kiʼimaktal k-óol. * ¿Bix jeʼel a beetkeʼ?

¹³ Yaʼab israelitaʼob tu kʼiiniloʼob Elíaseʼ kaʼapʼéelchaj u tuukuloʼob, tumen maʼ u yojloʼob wa maas maʼalob ka u adorartoʼob Jéeobaiʼ wa le maʼ jaajil diosoʼoboʼ. Le baʼax aʼalaʼabtiʼob tumen le profetaoʼ jeʼel u yáantik juntúul j-xoknáal maʼ tu jáan chʼaʼtuklik u meyajtik Dioseʼ (xok 1 Reyes 18:21). Bey xan wa juntúul máax sajak tiʼ baʼax jeʼel u yaʼalik u láakʼtsiloʼob wa u amigoʼobeʼ, jeʼel u béeytal a wáantik u chʼaʼtukult u meyajtik Jéeoba wa ka weʼesiktiʼ le baʼax ku yaʼalik Isaías 51:12 yéetel 13 (xoke).

14. ¿Baʼax ken u yáantech a kʼaʼajs baʼax ku yaʼalik le Biblia ken kʼaʼabéetchajak a wáantik u maasiloʼ?

¹⁴ Le Bibliaoʼ yaʼab baʼaxoʼob ku yaʼalik jeʼel u líiʼsik u yóol máakeʼ yéetel jeʼel u tojkíintik u kuxtaleʼ. Baʼaleʼ maʼ xaaneʼ ka tuklik: «¿Bix jeʼel u jáan kʼaʼajalten ken kʼaʼabéetchajkeʼ?». Utiaʼal leloʼ xok le Bibliaoʼ yéetel tuukulnen sáamsamal tiʼ le baʼax ku kaʼansik Diosoʼ. Beyoʼ yaan a kanik yaʼab baʼaxoʼob ku yaʼalik le Bibliaoʼ yéetel u kiliʼich muukʼ Dioseʼ yaan u yáantkech a kʼaʼajs teʼ súutukiloʼob kʼaʼabéetoʼ (Mar. 13:11; xok Juan 14:26). *

15. ¿Baʼax ken u yáantech a maas naʼat baʼax ku yaʼalik le Bibliaoʼ?

¹⁵ Beet jeʼex Salomoneʼ, kʼáat tiʼ Jéeoba ka u tsʼáatech naʼat utiaʼal a beetik le meyaj u tsʼaamajtechoʼ (2 Cró. 1:7-10). Beet jeʼex le profetaʼob úuchjeakil tu «tsʼáaj u yóol u xakʼaltoʼob tubeel» le Biblia utiaʼal u yojéeltikoʼob u jaajil tu yoʼolal Jéeoba yéetel utiaʼal u yojéeltikoʼob baʼax uts tu tʼaan (1 Ped. 1:10-12). Apóstol Pabloeʼ tu yaʼalaj tiʼ Timoteo ka u xakʼalxokt «u tʼaaniloʼob le fejoʼ» bey xan «le jach maʼalob kaʼansajoʼob[oʼ]» (1 Tim. 4:6). Teech xaneʼ wa ka xakʼalxoktik le Bibliaoʼ yaan u páajtal a wáantik a wéet máakil, tsʼoʼoleʼ yaan u muʼukʼaʼantal a fe.

16. 1) ¿Baʼax utsiloʼob tu kʼamaj le bereailoʼob tumen «ku xakʼalxoktikoʼob tubeel le Kiliʼich Tsʼíiboʼob[oʼ]»? 2) ¿Baʼaxten unaj k-xokik sáamsamal le Biblia teʼ kʼiinoʼobaʼ?

¹⁶ Le judíoʼob yaan kaʼach Bereaoʼ ku «xakʼalxoktikoʼob tubeel le Kiliʼich Tsʼíiboʼob[oʼ]». Le ka tu kʼaʼaytaj Pablo le maʼalob péektsil tiʼoboʼ, tu ketoʼob yéetel le baʼax u yojloʼob tiʼ le Bibliaoʼ. Yaʼab tiʼ letiʼobeʼ ka tu yiloʼob táan u kaʼansaʼaltiʼob u jaajileʼ «tu beetubaʼob disipuloil» (Bax. 17:10-12). Leloʼ ku yeʼesiktoʼoneʼ u xoʼokol le Bibliaoʼ ku muʼukʼaʼankúuntik k-fe tiʼ Jéeoba. Le fejoʼ letiʼe «u kʼubik u yóol máak u páaʼt junpʼéel baʼal jach u yojel yaan u yúuch[loʼ]», leloʼ jach kʼaʼabéet utiaʼal k-kuxtal teʼ túumben  yóokʼol kaab ken u taas Diosoʼ (Heb. 11:1).

17, 18. 1) Le fe yéetel le yaabilajoʼ, ¿bix u kanáantik u puksiʼikʼal máax meyajtik Dios? 2) ¿Bix u kanáantkoʼon le esperanzaoʼ?

¹⁷ Pabloeʼ yaan baʼax oʼolal tu tsʼíibtaj: «Toʼon u tiaʼaloʼon le kʼiinoʼ, unaj k-kanáantik maʼ u saʼatal k-óol, k-búukintmaj le fe yéetel le yaabilaj beyoʼob junpʼéel u piixil tseemeʼ yéetel k-tsʼaamaj u esperanzail k-salvartaʼal jeʼex junpʼéel cascoeʼ» (1 Tes. 5:8). Juntúul soldadoeʼ unaj u kanáantik u puksiʼikʼal utiaʼal maʼ u beetaʼal loob tiʼ tumen u enemigoʼob. Le máax meyajtik Dios xanoʼ yaan baʼax unaj u beetik utiaʼal u kanáantik u puksiʼikʼal. Wa juntúul cristiano ku yaabiltik Dios bey xan u yéet máakil, tsʼoʼoleʼ ku creertik le baʼax u yaʼalmaj Diosoʼ, bey ku pixik u tseemeʼ. Wa ku kanáantik u puksiʼikʼal beyoʼ, maʼ ken u beet baʼax kʼaas tu táan Dios.

¹⁸ Pabloeʼ tu yaʼalaj xaneʼ «u esperanzail k-salvartaʼal[eʼ]» bey junpʼéel cascoeʼ. Úuchjeakileʼ juntúul soldado maʼ tu kanáantik u pooleʼ séeb jeʼel u kíimsaʼal ken xiʼik baʼateleʼ. Baʼaleʼ wa u tsʼaamaj u cascoeʼ, maʼ kun jach úuchul loob tiʼ. Toʼon xaneʼ ken k-xakʼalxokt le Bibliaoʼ ku maas yantaltoʼon u esperanzail u salvartikoʼon Jéeoba. Le esperanzaoʼ yaan u yáantkoʼon maʼ k-uʼuyik le «chéen kunel tʼaanoʼob» ku beetik le apostataʼoboʼ, tumen leloʼ bey junpʼéel pakʼbeʼen kʼojaʼanileʼ (2 Tim. 2:16-19). Le esperanza xanoʼ yaan u yáantkoʼon utiaʼal maʼ k-beetik baʼax kʼaas tu táan Jéeoba kex k-túulchʼintaʼal tumen u maasil.

19, 20. ¿Baʼaxten k-yaabiltmaj u Tʼaan Dios, yéetel bix k-eʼesik? (Ilawil le cuadro «Jéeobaeʼ ku tsʼáaikten jach baʼax kʼaʼabéet».)

¹⁹ Tumen táan u maas náatsʼal u kʼiinil le xuʼulsajiloʼ, maas unaj k-kʼubik k-óol tiʼ baʼax ku yaʼalik Jéeoba. Le baʼax ku yaʼalikoʼ ku yáantkoʼon utiaʼal k-pʼatik le baʼaloʼob maʼ maʼalob k-beetkoʼ bey xan le baʼaloʼob maʼ maʼalob k-tsʼíiboltikoʼ. Yéetel le áantaj ku tsʼáaik le Bibliaoʼ ku béeytal k-aktáantik le táabsajiloʼob ku tsʼáaik Satanás yéetel u kʼasaʼan yóokʼol kaaboʼ. Ken u nuʼuktoʼon Jéeoba yéetel le Bibliaoʼ k-pʼáatal tiʼ le bej ku bisik máak tiʼ le kuxtaloʼ.

²⁰ Kʼaʼajaktecheʼ Dioseʼ u kʼáat ka «u salvartuba tuláakal u jejeláasil máakoʼob». Ichiloʼobeʼ tiaʼan tuláakal le máaxoʼob meyajtik Diosoʼ bey xan le máaxoʼob uʼuyik le maʼalob péektsiloʼ. Baʼaleʼ tuláakal le máaxoʼob taak u salvarkubaʼoboʼ unaj u «chúukaʼan kʼaj óolt[ikoʼob] le jaajoʼ» (1 Tim. 2:4). Le oʼolaleʼ wa k-kʼáat k-salvartbaeʼ, unaj k-xokik le Bibliaoʼ yéetel k-beetik baʼax ku yaʼalik. Ken k-xok sáamsamal le Bibliaoʼ k-eʼesik bukaʼaj k-yaabiltmil u jaajil (Juan 17:17).