JUNTÚUL koʼolel óotsil yéetel kimen u yíichameʼ kiʼimak u yóol u méekʼik u juntúuliliʼ hijo. ¡Istikyaj u creertik le baʼax úuchoʼ! Tumen maʼ sáameʼ u méekʼmaj u chan hijo, baʼaleʼ kimen. Beoraaʼ tsʼoʼok u kaʼa kuxtal yéetel táan u chéen cheʼej. Le koʼoleloʼ, ¡minaʼan u xuul kiʼimakil u yóol! Le máak u kʼubéentmuba tu yotochoʼ, ku yaʼalik: «¡Ile, a [hijoeʼ] kuxaʼan!».

Le tsikbal jach ku péeksik u yóol máakaʼ tsʼoʼok óoliʼ tres mil jaʼaboʼob úuchuk yéetel tiaʼan tiʼ Yáax tiʼ Reyes capítulo 17. Le uʼulaboʼ, Elías, u profeta Dios. Le maamatsiloʼ, juntúul koʼolel sareptail maʼ ojéelaʼan bix u kʼaabaʼiʼ. ¡Jach wal muʼukʼaʼanchaj u fe ka tu yilaj u kaʼa kuxkíintaʼal u hijooʼ! Koʼoneʼex ilik baʼaxoʼob jeʼel k-kanik tiʼ le koʼolelaʼ.

Jéeobaeʼ tu yaʼaleʼ yaan u xáantal maʼ kun kʼáaxal jaʼ le táan u reinar le kʼasaʼan rey Acab tu luʼumil Israeloʼ. Ka tsʼoʼok u yaʼalik Elías baʼax kun úuchleʼ taʼakaʼab tumen Dios utiaʼal maʼ u kaxtaʼal tumen Acab. Tsʼoʼoleʼ Dioseʼ tu beetaj u bisaʼal waaj yéetel bakʼ tiʼ Elías tumen chʼíichʼoʼob bey kʼaʼawoʼobeʼ. Ka tsʼoʼokeʼ tu yaʼalaj tiʼ Elías: «Líikʼen, xeen tu kaajil Sarepta, tu luʼumil Sidón, pʼáaten kajtal teʼeloʼ. Tsʼoʼok in waʼalik tiʼ juntúul x-kimen íicham kajakbal teʼeloʼ ka u tsʼáa baʼal a jaante» (1 Rey. 17:1-9).

Ka kʼuch Elías tu kaajil Sareptaeʼ tu yilaj juntúul viuda óotsil yéetel táan u molik siʼ. ¿Letiʼe koʼolel wa kun tsʼáaik baʼal u jaantoʼ? ¿Maʼ wa jach óotsiliʼ? Kex jeʼel baʼaxak máan tu tuukul Elíaseʼ, tu tʼanaj le koʼoleloʼ ka tu yaʼalajtiʼ: «Beet uts a taasik tiʼ teen junluuch jaʼ utiaʼal in wukʼe». Ka tu yóotaj bin u chʼaʼ le jaʼoʼ, Elíaseʼ tu yaʼalaj xan: «Beet uts xan a taasik tiʼ teen junxéetʼ waaj» (1 Rey. 17:10, 11). Le koʼoleloʼ séebaʼan tu yóotil u tsʼáa jaʼ u yukʼe, baʼaleʼ péeknaj u yóol ka kʼáataʼab junpʼíit janal tiʼ.

 Le koʼoleloʼ tu yaʼalaj: «Kin jalaʼachtʼantik tu kʼaabaʼ Yuumtsil a [Dioseʼ], minaʼan tiʼ teen mix junxéetʼ póokbil waaj. Chéen yaan tiʼ teen junláapʼ harina tiʼ junpʼéel káat, yéetel junpʼíit aceite tiʼ junpʼéel [chan pʼúul], táan kaʼach in molik junpʼíit siʼ utiaʼal ka xiʼiken in póok junpʼéel waaj utiaʼal in paal yéetel in tiaʼal. K-jaanleʼ, ku tsʼoʼokoleʼ k-kíimil» (1 Rey. 17:12). Koʼoneʼex ilik baʼax jeʼel k-kanik tiʼ le tsikbalilaʼ.

Úuchik u yaʼalik «kin jalaʼachtʼantik tu kʼaabaʼ [Jéeobaeʼ]», ku yeʼesik tu kʼaj óoltaj Elías bey juntúul israelita meyajtik Dioseʼ. Maʼ xaaneʼ yaan baʼax u yojel yoʼolal u Diosil Israel, baʼaleʼ maʼ u jach kʼaj óoliʼ tumen maʼ tu yaʼalaj «in Dios» tiʼ Jéeobaiʼ. Kajakbal kaʼach Sarepta, ku yaʼalaʼaleʼ junpʼéel u kaajil Fenicia maʼ xaaneʼ tiaʼan yáanal u páajtalil Sidoneʼ. Maʼ xaaneʼ u kajnáaliloʼob Sareptaeʼ ku adorartikoʼob Baal. Kex beyoʼ Jéeobaeʼ yaan baʼax maʼalob tu yilaj tiʼ le koʼolelaʼ.

Kex kajakbal ichil máakoʼob ku adorartikoʼob jejeláas diosoʼobeʼ, le koʼoleloʼ yaan u fe tiʼ u Diosil Israel. Jéeobaeʼ tu túuxtaj Elías tu yotoch le viuda utiaʼal u yutsil le profetaoʼ bey xan utiaʼal u yutsil le koʼoleloʼ. Lelaʼ ku kaʼansiktoʼon junpʼéel baʼal jach kʼaʼanaʼan.

Maʼ tuláakal u kajnáaliloʼob Sarepta, tuʼux ku adorartaʼal Baal, ku beetkoʼob baʼaloʼob jach kʼaastakiʼ. Úuchik u túuxtik Elías tu yotoch le koʼolel kimen u yíichamoʼ, Jéeobaeʼ tu yeʼeseʼ ku yilik le máaxoʼob uts u puksiʼikʼaloʼob, kex maʼ u natsʼubaʼob tiʼ letiʼoʼ. Jeʼex k-ilkoʼ «tiʼ tuláakal kaajeʼ ku kʼamik jeʼel máax u chʼaʼamaj saajkil tiʼ yéetel ku beetik baʼax utseʼ» (Bax. 10:35).

¿Jaytúul máakoʼob jeʼex u viudail Sarepta yaan teʼ tuʼux k-kʼaʼaytajoʼ? Kex kajaʼanoʼob ichil máakoʼob jejeláas u religionoʼobeʼ, maʼ xaaneʼ jujuntúul tiʼ letiʼobeʼ táan u kaxtikoʼob u jaajil. Maʼ xaaneʼ chéen junpʼíit wa mix baʼal u yojloʼob yoʼolal Jéeoba, le oʼolal kʼaʼabéet u yáantaʼaloʼob. ¿Táan wa k-kaxtikoʼob utiaʼal k-áantkoʼob?

Koʼoneʼex ilik baʼax úuchi. Le koʼoleloʼ táant u yaʼalik tiʼ Elías chéen junpʼíit janal pʼaataltiʼobeʼ, le oʼolal yaan u kíimil yéetel u hijo. Elías túuneʼ tu yaʼalaj: «Maʼ a chʼaʼik saajkil. Xeen a máakʼant le baʼax ta waʼalajoʼ. Baʼaleʼ táanileʼ yéetel le harina yaantechoʼ, beet tiʼ teen junpʼéel chan piimpim waaj ka a taas tiʼ teen, ku tsʼoʼokoleʼ ka beetik uláakʼoʼob utiaʼal ka a jaant teech yéetel a paal. Tumen Yuumtsil u [Dios] u kajnáaliloʼob Israeleʼ tsʼoʼok u yaʼalik, maʼ bíin xuʼupuk le harina yaan teʼ káatoʼ, mix le aceite yaan teʼ [chan pʼúul] tak le kʼiin bíin u beet Yuumtsil u kʼáaxal jaʼ yóokʼol le luʼumaʼ» (1 Rey. 17:11-14).

Wa yaanal máaxeʼ maʼ xaaneʼ jeʼel u tuklikeʼ: «¿Ka k-tsʼáa tiʼ letiʼ le junpʼíit janal pʼaatloʼ? ¡Mi chéen tu yaʼalik!». Baʼaleʼ ¿baʼax tu beetaj le koʼoleloʼ? Kex maʼ yaʼab baʼax u yojel yoʼolal Jéeobaeʼ tu creertaj baʼax tu yaʼalaj Elías ka tu beetaj baʼax aʼalaʼabtiʼ. ¡Jach talam baʼax kʼáataʼabtiʼ... baʼaleʼ maʼalob baʼax tu chʼaʼtuklaj!

Maʼ pʼaʼat tumen Diosiʼ. Jeʼex aʼalaʼabik tumen Elíaseʼ, Jéeobaeʼ maʼ tu chaʼaj u xuʼupul le junpʼíit janal pʼaataltiʼ tuláakal le tiempo xáanchaj le yáaxkʼiinoʼ, beyoʼ Elías, le koʼolel yéetel u hijooʼ anchaj  baʼal u jaantoʼob. Jeʼex aʼalaʼaniloʼ «maʼ xuʼup le harina tiʼ le káatoʼ, mix xuʼup le aceite yaan kaʼach tiʼ le [chan pʼúul], jeʼel bix tu yaʼalaj Yuumtsil tu chiʼ Elíaseʼ» (1 Rey. 17:16; 18:1). Wa maʼ u beetik kaʼach le baʼax tu yaʼalaj Elíasoʼ, maʼ xaaneʼ le waaj tu beetaj yéetel le junpʼíit harina yéetel le junpʼíit aceite pʼaataltiʼoʼ letiʼe u tsʼook baʼax ken u jaantoʼoboʼ. Baʼaleʼ tu yeʼesaj u fe, tu kʼubaj u yóol tiʼ Jéeoba ka tu yáax tséentaj Elías.

Lelaʼ ku kaʼansiktoʼoneʼ Dioseʼ ku kiʼikiʼtʼantik le máaxoʼob yaan u fejoʼoboʼ. Wa yaan k-fejeʼ yaan u yáantkoʼon ken k-aktáant junpʼéel talamil. Utiaʼal u chúukpajal k-óoleʼ ku tsʼáaiktoʼon baʼax kʼaʼabéettoʼon, ku kanáantkoʼon yéetel ku beetkuba k-Amigo (Éxo. 3:13-15).

Tu jaʼabil 1898, le revista La Torre del Vigía de Sionoʼ (Zionʼs Watch Tower) tu yaʼalaj junpʼéel baʼax ku kaʼansiktoʼon u tsikbalil le koʼolel kimen u yíichamoʼ: «Wa le koʼolel ku yeʼesik u fe yéetel ku beetik baʼax ku yaʼalaʼaltiʼoʼ, Yuumtsileʼ yaan u yilik maʼalob ka u yáant yéetel u profeta; baʼaleʼ wa minaʼan u fejeʼ, jeʼel kaʼach u kaxtaʼal juntúul viuda yaan u fejeʼ. Bey xan u yúuchul t-éeteloʼ. [...] Wa yaan k-fejeʼ k-kiʼikiʼtʼantaʼal, wa minaʼaneʼ maʼatan».

Ken k-aktáant junpʼéel talamileʼ unaj k-kaxtik u nuʼuktaj Dios yaan teʼ Biblia yéetel teʼ jóoʼsaʼaniloʼoboʼ. Ken tsʼoʼokkeʼ unaj k-beetik baʼax ku yaʼalik Jéeoba kex maʼ chéen chʼaʼabiliʼ. Letiʼeʼ yaan u kiʼikiʼtʼantkoʼon wa k-beetik lelaʼ: «Oks a wóol tiʼ Yuumtsil yéetel tuláakal a puksiʼikʼal maʼ a walab óoltik le naʼat yaan tiʼ techoʼ. Maʼ a tuʼubsik Yuumtsil tiʼ tuláakal baʼax ka beetik, letiʼ túuneʼ bíin u bisech tiʼ u tojil bej» (Pro. 3:5, 6).

Baʼaleʼ ilaʼab tu kaʼatéen wa yaan u fe le viudaoʼ. Le tsikbaloʼ ku seguer u yaʼalik: «Ku tsʼoʼokol u máan kʼiineʼ lúub kʼojaʼanil u paal le x-kimen íichamoʼ [...], tak ka kíimi». Tumen maʼ tu naʼatik baʼaxten kíim u hijoeʼ, okʼomchajaʼan u yóol ka tu yaʼalaj tiʼ Elías: «¿Baʼax yaan in wil ta wéetel, u paalil [Dios]? ¿Taalech wa a kʼaʼajs tiʼ teen in kʼebanoʼob yéetel ka a beet u kíimil in [hijo]?» (1 Rey. 17:17, 18). ¿Baʼaxten tʼaanaj beyoʼ?

¿Kʼaʼaj wa ta tʼaan tiʼ le viuda junpʼéel baʼax maʼ maʼalob u beetmoʼ? ¿Tu tuklaj wa Dios túuxt Elías castigartik? Le Bibliaoʼ maʼ tu yaʼalik, baʼax chíikaʼan u yilaʼaleʼ le koʼolelaʼ maʼ táan u yaʼalik wa maʼ maʼalob baʼax ku beetik Diosiʼ.

Elíaseʼ péeknaj u yóol ka kíim u hijo le viuda yéetel ka tu tuklaj tu yoʼolal letiʼ úuchi. Elías túuneʼ tu bisaj le chan paal tiʼ junpʼéel cuarto yaan kaʼanaloʼ, ka tu kʼat óoltaj: «Yuumtsil in [Dios], ¿yaan xan wa a tsʼáaik yajil tiʼ le x-kimen íicham tuʼux in kʼubéentminba, ka a beet u kíimil u [hijooʼ]?». Elíaseʼ maʼ tu béeytal u chéen ilik u pʼáatal kʼaasil Dios tumen ku chaʼik u muʼyaj le koʼolel jach utsaʼ. Le oʼolal tu kʼáat óoltaj: «Yuumtsil in [Dios], ¡kin kʼáat óoltik tiʼ teech ka a sut u kuxtal le paalaʼ!» (1 Rey. 17:20, 21).

Jéeobaeʼ táan kaʼach u yuʼubik u payalchiʼ Elías. Le koʼoleloʼ tu yeʼesaj yaan u fe tumen tu tsʼáaj baʼal u jaant le profetaoʼ. Maʼ xaaneʼ Dioseʼ tu chaʼaj u kíimil le chan paaloʼ tumen u yojel yaan u kaʼa kuxkíintik. Le tsikbalaʼ letiʼe yáax juntéen ku chíikpajal teʼ Biblia u kaʼa kuxkíintaʼal wa máaxoʼ yéetel ku tsʼáaik esperanza tiʼ yaʼab máakoʼob. Ka tsʼoʼok u payalchiʼ Elíaseʼ, Jéeobaeʼ tu kaʼa kuxkíintaj le chan paaloʼ. Chéen tukult bix tu yuʼubiluba le koʼolel ka aʼalaʼab tumen Elías: «¡Ile, a [hijoeʼ] kuxaʼan!». Le koʼolelaʼ tu núukaj: «Bejlaʼeʼ jach tu jaajil in wojel techeʼ juntúul u paalech [Dios], le baʼax ka waʼalikoʼ junpʼéel jaaj tiʼ Yuumtsil u taal» (1 Rey. 17:22-24).

U libroil Reyeseʼ maʼatech u seguer u tʼaan tiʼ le koʼolel kimen u yíichamoʼ. Baʼaleʼ tumen tʼaanaj Jesús tiʼ le baʼax maʼalob tu beetoʼ, jeʼel u páajtal k-aʼalikeʼ le koʼoleloʼ tu meyajtaj Jéeoba tak ka kíimi (Luc. 4:25, 26). Le tsikbalaʼ ku yeʼesikeʼ Dioseʼ ku kiʼikiʼtʼantik máaxoʼob beetik uts tiʼ máaxoʼob meyajtik (Mat. 25:34-40). Ku yeʼesik xaneʼ tak tiʼ kʼiinoʼob jach talamtakeʼ ku tsʼáaik baʼax kʼaʼabéet tiʼ máaxoʼob chúukaʼan u yóoloʼob (Mat. 6:25-34). Tsʼoʼoleʼ ku yeʼesikeʼ Jéeobaeʼ taak u kaʼa kuxkíintik le kimenoʼoboʼ yéetel jeʼel u páajtal u beetkeʼ (Bax. 24:15). Jeʼex k-ilkoʼ yaʼab baʼax oʼolal unaj k-kʼaʼajsik le viuda kajaʼan kaʼach Sareptaoʼ.