KAʼAPʼÉEL jaʼaboʼob táanil tiʼ lelaʼ, teen yéetel Evelyn Trabert in wéet kʼaʼaytajeʼ, tsʼokaʼaniliʼ k-bin tu kanpʼéel xookil le Escuela Bíblica tiʼ Galaad tiʼ le Watchtoweroʼ yéetel túuxtaʼaboʼon Santa Ana. Baʼaleʼ táanil tiʼ in maas tsikbaltikteʼex le baʼaxoʼob úuchten teʼ óoliʼ veintinueve jaʼaboʼob tin beetaj in misionerailoʼ, paʼatik in tsikbaltikteʼex baʼaxten tin yéeyaj in meyajtik Jéeoba beyaʼ.

Síijen tu kaajil Spokane (Washington, Estados Unidos) tu jaʼabil 1923. Kex in taataʼob luteranoʼobeʼ, maʼatech u creertikoʼob u kaʼansajil le infiernooʼ. Maʼ tu páajtal u creertikoʼob wa juntúul Dios yaan u yaabilajeʼ jeʼel u castigartik máak beyaʼ (1 Juan 4:8). In taataeʼ ku meyaj kaʼach tiʼ junpʼéel panadería. Juntéenjeakileʼ u yéet meyajeʼ tu yaʼalajtiʼeʼ le Bibliaoʼ maʼatech u kaʼansik wa ku tóokaʼal máak teʼ infiernooʼ. Maʼ úuch tiʼ leloʼ, in taataʼobeʼ káaj u xookoʼob yéetel u j-jaajkunajoʼob Jéeoba ka tu kanoʼob baʼax jach tu jaajil ku kaʼansik le Biblia yoʼolal le baʼax ku yúuchul tiʼ máak ken kíimkoʼ.

Kex chéen nueve jaʼaboʼob yaanten kaʼacheʼ, láayliʼ kʼajaʼanten bukaʼaj kiʼimakil u yóol in taataʼob ikil u kaanbaloʼobeʼ. Letiʼobeʼ maas kiʼimakchaj u yóoloʼob ka tu yojéeltoʼobeʼ u kʼaabaʼ Dioseʼ Jéeoba yéetel maʼ junpʼéel Trinidadiʼ. Le kaʼansajoʼobaʼ láaj pʼáatoʼob tin pool. Tsʼoʼoleʼ jeʼex u yaʼalik Juan 8:32, tu jáalkʼabtoʼon  tiʼ le kaʼansajoʼob maʼ jaajtakoʼ. Mix juntéen náak in wóol in xok le Bibliaoʼ, baʼaxeʼ jatsʼuts tin wilil. Kex suʼlakeneʼ kin láakʼintik in taataʼob teʼ kʼaʼaytajoʼ. Letiʼobeʼ okjaʼanajoʼob tu jaʼabil 1934, teneʼ 1939, le yaanten 16 jaʼaboʼoboʼ.

Tu mesil julio tiʼ 1940, in taataʼobeʼ tu konoʼob k-otoch ka binoʼon kajtal tu kaajil Coeur dʼAlene (Idaho). Teʼeloʼ tu yóoxtúulaloʼon káaj k-beetik k-precursoril. K-rentartik kaʼach junpʼéel cuarto yaan tu yóokʼol junpʼéel taller tuʼux ku yutskíintaʼal camionoʼob. Tiʼ k-beetik le muchʼtáambaloʼoboʼ. Teʼ kʼiinoʼoboʼ óoliʼ minaʼan u Najiloʼob Reino, le oʼolaleʼ óoliʼ tuláakal le sukuʼunoʼob ku beetkoʼob le muchʼtáambaloʼob tu yotochoʼoboʼ wa tiʼ kúuchiloʼob ku rentartaʼal.

Tu jaʼabil 1941, binoʼon tiʼ junpʼéel asamblea tu kaajil San Luis (Misuri). U domingoil le asambleaʼob kaʼachoʼ «u kʼiinil le paalaloʼoboʼ», le oʼolaleʼ le máaxoʼob yaan 5 tak 18 jaʼaboʼob tiʼoboʼ aʼalaʼabtoʼon ka máanakoʼon kutal táanil. Tu taal u tsʼoʼokbal u tsoltʼaaneʼ, le sukuʼun Joseph Rutherfordoʼ tu yaʼalajtoʼon: «Paalaleʼex, teʼex [...] tsʼoʼok a chʼaʼtuklikeʼex a wuʼuyikeʼex u tʼaan Dios yéetel u Reyeʼ, beet uts a waʼataleʼex». Ka túun tu yaʼalaj: «¡Ileʼex, maas tiʼ quince mil túumben j-jaajkunajoʼob tiʼ le Reino!». Teʼ súutukiloʼ tin chʼaʼtuklaj in beetik in precursorail tuláakal in kuxtal.

Jujunpʼéel mesoʼob tsʼoʼokok le asambleaoʼ binoʼon kajtal Oxnard, junpʼéel kaaj yaan tu noojolil California. Aʼalaʼabtoʼon ka k-káajs junpʼéel múuchʼulil teʼeloʼ. Kajaʼanoʼon kaʼach tiʼ junpʼéel chan naj beetaʼan ichil junpʼéel camión yéetel chéen junpʼéel cama yaniʼ. Kaʼacheʼ yaan in cuarto, baʼaleʼ beoraaʼ sáamsamal ken áakʼabchajkeʼ le mesaoʼ ku pʼáatal bey in «camaeʼ». ¡Jach kʼexpaj in kuxtal!

Tu kʼiinil 7 tiʼ diciembre tiʼ 1941, Japoneʼ tu pulaj bombaʼob Pearl Harbor (Hawái). Tuláakʼ kʼiineʼ káaj le Kaʼapʼéel Nojoch Baʼateltáambal tuʼux táakpaj Estados Unidosoʼ. Teʼ kʼiinoʼob jeʼeloʼ binoʼon kajtal California. U submarinoʼob le japonesoʼoboʼ jach u vigilarmoʼob kaʼach u jáal jaʼil California, le oʼolaleʼ le gobiernooʼ tu yaʼalaj ka k-tup le sáasil ken áakʼabchajkoʼ, beyoʼ ken éeʼjochʼeʼenchajkeʼ maʼ tu páajtal u yilkoʼob baʼax ken u tsʼonoʼob.

Jujunpʼéel mesoʼob ka tsʼoʼok lelaʼ, tu mesil septiembre tiʼ 1942, binoʼon teʼ Asamblea Teocrática del Nuevo Mundo beetaʼab Cleveland (Ohio). Teʼeloʼ le sukuʼun Nathan H. Knorroʼ tu máansaj le jatsʼuts tsoltʼaan ku kʼaabaʼtik «Jeetsʼelil... ¿yaan wa u xáantal?». Letiʼeʼ tu tsolaj le capítulo 17 tiʼ Apocalipsis tuʼux ku tʼaan tiʼ le «tsʼíitsʼik baʼalcheʼ» «yaan kaʼach[oʼ], pʼáat minaʼan, baʼaleʼ jach nukaʼaj jóokʼol tiʼ le taamkach chʼeʼenoʼ» (Apo. 17:8, 11). Le sukuʼunoʼ tu tsoleʼ le «tsʼíitsʼik baʼalcheʼ[oʼ]» letiʼe Sociedad tiʼ Naciones xuʼul u yantal 1939. Le Bibliaoʼ u yaʼalmiliʼeʼ le tsʼíitsʼik baʼalcheʼaʼ yaan u jeelintaʼal yéetel tu yaʼaleʼ táanil tiʼ u yúuchul lelaʼ yaan u yantal junpʼéel tiempo jeetsʼelil. Le baʼax tu yaʼalaʼ jach bey úuchikoʼ. Tu jaʼabil 1945 tsʼoʼok le Kaʼapʼéel Nojoch Baʼateltáambaloʼ, le «tsʼíitsʼik baʼalcheʼ» túunoʼ kaʼa chíikpaj yéetel le kʼaabaʼ Naciones Unidasoʼ. Desde teʼ kʼiinoʼobaʼ u j-jaajkunajoʼob Jéeobaeʼ káaj u kʼaʼaytajoʼob tiʼ maas yaʼab luʼumiloʼob. ¡Bejlaʼeʼ yaʼab tuʼuxoʼob ku kʼaʼaytaʼal le maʼalob péektsiloʼ!

Le profecíaaʼ tu yáanten in wil yaʼab tuʼux ku bineltik u kʼaʼaytaʼal le maʼalob péektsiloʼ. Le oʼolaleʼ le ka aʼalaʼab yaan u káajal le Escuela tiʼ Galaad tuláakʼ jaʼaboʼ, tin tsʼíiboltaj in beetik in misionerail. Tu jaʼabil 1943, túuxtaʼaben bey precursora tu kaajil Portland (Oregón). Teʼ kʼiinoʼoboʼ k-kʼaʼaytaj joonaj joonajil yéetel gramofonoʼob. U yuumil najoʼobeʼ ku yuʼubikoʼob kaʼach u grabacionil junpʼéel chan tsoltʼaan, tsʼoʼoleʼ k-pʼatik jóoʼsaʼaniloʼob ku tʼaanoʼob tiʼ u Reino Dios.  Teʼ jaʼab jeʼeloʼ maʼ béeychaj in luʼsik tin tuukul in beetik in misionerailiʼ.

Tu jaʼabil 1944, ¡jach kiʼimakchaj in wóol tumen teen yéetel in amiga Evelyn Traberteʼ invitartaʼaboʼon utiaʼal ka xiʼikoʼon Galaad! Le sukuʼunoʼob tsʼáatoʼon le xookoʼ tu yáantoʼon k-il jatsʼuts u xoʼokol le Bibliaoʼ. Junpʼéel baʼal maʼalob t-ilaj tiʼobeʼ letiʼe kabal óolal tu yeʼesoʼoboʼ. Yaan kʼiineʼ ken jaankoʼoneʼ letiʼob bisik le janal teʼ mesaʼoboʼ. Tu kʼiinil 22 tiʼ enero tiʼ 1945 ka tsʼoʼok u máan cinco meses táan k-xookeʼ, t-graduartekba.

Teen, Evelyn, Leo yéetel Esther Mahaneʼ, kʼuchoʼon tu luʼumil El Salvador tu mesil junio tiʼ 1946. Teʼeloʼ t-tsʼáaj cuentaeʼ «le kooloʼoboʼ tsʼoʼok u pʼiistaloʼob utiaʼal jochbil» (Juan 4:35). Ka máan jujunpʼéel mesoʼobeʼ t-beetaj le yáax asamblea tiʼ circuito tu kaajil Santa Anaoʼ. T-invitartaj le bukaʼaj máakoʼob béeychaj teʼ tsoltʼaan utiaʼal tuláakaloʼ. Jach kiʼimakchaj k-óol ka t-ilaj óoliʼ quinientos máakoʼob binoʼobiʼ. Lelaʼ tu beetaj u jach pʼuʼujul u nuuktakil le religionoʼoboʼ, le oʼolaleʼ junpʼéel semana tsʼoʼokok lelaʼ úuch le baʼax tin tsikbaltaj tu káajbaloʼ. Kex beyoʼ maʼ béeychaj u beetkoʼob k-lukʼul teʼ kaajoʼ. Baʼaxeʼ maas taakchaj k-áantik le máaxoʼob taak u kaanbaloʼoboʼ. Le sacerdoteʼoboʼ maʼ u kʼáatoʼob ka xoʼokok le Biblia tumen le máakoʼoboʼ, tsʼoʼoleʼ óoliʼ mix máak xan ku páajtal u manik u Biblia. Kex beyoʼ yaʼab máakoʼob taak kaʼach u kankoʼob u jaajil. Yaʼab máakoʼobeʼ jach ku kiʼimaktal u yóoloʼob ken u yiloʼob bix k-tsʼáaik k-óol k-kan español utiaʼal u páajtal k-tsikbaltiktiʼob yoʼolal Jéeoba yéetel bix ken u sutil le Luʼum junpʼéel paraísooʼ.

Juntúul tiʼ in yáax xoknáaleʼ, Rosa Ascencio. Le ka káaj u xokik le Bibliaoʼ tu pʼatuba yéetel le máax kajakbal kaʼachoʼ. Ka máan kʼiineʼ le máakaʼ joʼopʼ xan u xokik le Bibliaoʼ. Tu tsʼookeʼ tsʼoʼok u beeloʼobeʼ, ka okjaʼanajoʼob. Letiʼobeʼ jach tu tsʼáaj u yóoloʼob u meyajtoʼob Jéeoba. Rosaeʼ letiʼe yáax precursora anchaj tu kaajil Santa Anaoʼ. *

Rosaeʼ yaan kaʼach u chan tienda tuʼux ku konik baʼaloʼob utiaʼal jaantbil. Cada u jóokʼol kʼaʼaytajeʼ, ku kʼalik le tiendaoʼ tumen u yojel Jéeobaeʼ yaan u tsʼáaik baʼaxoʼob kʼaʼabéettiʼ. Le ken suunak ken u jeʼekʼabteʼ yaʼab máaxoʼob ku binoʼob maaniʼ. Tu yilaj jaaj le baʼax ku yaʼalik Mateo 6:33, yéetel jach chúukpaj u yóol tak ka kíimi.

Teen yéetel le uláakʼ cinco misioneroʼoboʼ k-rentartik kaʼach junpʼéel naj utiaʼal juntúul máak yaʼab u negocioʼob. Junpʼéel kʼiineʼ juntúul sacerdoteeʼ bin u yil le máakoʼ ka tu yaʼalajtiʼeʼ wa maʼ tu jóoʼskoʼon teʼ najoʼ yaan u expulsartaʼal teʼ iglesia letiʼ yéetel u yatanoʼ. Baʼaleʼ le máak rentartiktoʼon le najoʼ tsʼokaʼaniliʼ u máan kʼiin tsʼíikilnak yoʼolal baʼax ku beetik le sacerdoteʼoboʼ, le oʼolaleʼ maʼ sajakchajiʼ. Tu yaʼalaj tiʼ le sacerdoteoʼ mix baʼal tiʼ wa ku expulsartaʼal teʼ Iglesiaoʼ, ka tu yaʼalajtoʼoneʼ jeʼel u páajtal k-pʼáatal teʼ naj le bukaʼaj tiempo k-kʼáateʼ.

Tu kaajil San Salvador, u noj kaajil El Salvadoreʼ, tiʼ kajaʼan kaʼach u yatan juntúul ingeniero jach kʼaj óolaʼan ku kʼaabaʼtik Baltasar Perlaiʼ. Le koʼolelaʼ ku  tsʼaʼabal kaʼach xook tiʼ tumen juntúul misionera. U yíicham le koʼolelaʼ uts baʼaleʼ pʼáat minaʼan u fe tiʼ Dios yoʼolal le baʼax kʼaas ku yilik u beetik u nuuktakil le religionoʼoboʼ. Kex maʼ j-jaajkunajeʼ tu yaʼalaj jeʼel u beetik u planosil yéetel u nuʼuktik u beetaʼal u najil Betel sin ke u cobrartikeʼ.

Le táan u meyaj yéetel le sukuʼunoʼob utiaʼal u beetkoʼob u najil Beteloʼ, Baltasareʼ tu tsʼáaj cuenta tsʼoʼok u kaxtik u jaajil. Letiʼeʼ okjaʼanaj tu kʼiinil 22 tiʼ julio tiʼ 1955, maʼ úuch tiʼ leloʼ okjaʼanaj xan Paulina, u yatan. Tu kaʼatúulal u paalaleʼ tak bejlaʼa táan u meyajtikoʼob Jéeobaeʼ. Juntúul tiʼ letiʼobeʼ, Baltasar xan u kʼaabaʼ, letiʼeʼ tsʼoʼok cuarentinueve jaʼaboʼob joʼopʼok u meyaj tu Betelil Nueva York (Estados Unidos), teʼeloʼ ku yáantaj utiaʼal u nuʼuktaʼal le meeyjil kʼaʼaytaj ku beetaʼal tuláakal yóokʼol kaaboʼ. Bejlaʼeʼ letiʼeʼ juntúul tiʼ le sukuʼunoʼob yanoʼob teʼ Comité de Sucursaloʼ. *

Ka káaj k-beetik nukuch asambleaʼob tu kaajil San Salvadoreʼ, le sukuʼun Perlaoʼ tu yáantoʼon utiaʼal k-muchʼikba tiʼ junpʼéel nojoch gimnasio. Tu káajbaleʼ chéen wa jaypʼéel fila sillaʼob k-chupik, baʼaleʼ yéetel u yáantaj Jéeobaeʼ cada jaʼabeʼ k-maas yaʼabtal, tak ka pʼáat jach chichan le gimnasio utiaʼal k-muchʼikbaoʼ. Teʼ asambleaʼobaʼ jach ku kiʼimaktal in wóol ken in wil jujuntúul tiʼ le máaxoʼob in tsʼaamaj xook tiʼoboʼ. Chéen tukult bix in wuʼuyikinba kaʼach ken u presentartenoʼob in «wáabiloʼob» wa u j-xoknáaloʼob táant u yokjaʼobeʼ.

Tiʼ junpʼéel tiʼ le asambleaʼobaʼ, náatsʼ juntúul sukuʼun tin wiknaleʼ ka tu yaʼalaj yaan baʼax taak u yaʼalikten. Teneʼ maʼ tin kaxtaj baʼax in waʼaltiʼiʼ tumen maʼ kʼajaʼanten wa in yáax ilmiʼ. Letiʼeʼ tu yaʼalajten: «Teneʼ juntúul tiʼ le xiʼipalaloʼob t-chʼiʼinchʼinaj a wotocheʼex tu kaajil Santa Anaoʼ». ¡Jach táaj kiʼimakchaj in wóol ka tin wojéeltaj táan kaʼach u meyajtik Jéeoba! Tin tsʼáaj cuentaeʼ u maas meyajtik máak Dioseʼ letiʼe baʼax maas maʼaloboʼ.

Óoliʼ veintinueve jaʼaboʼob tin beetaj in misionerail tu luʼumil El Salvador. Yáaxeʼ áantajnajen Santa Ana, tsʼoʼoleʼ Sonsonate, Santa Tecla yéetel tu tsʼookeʼ San Salvador. Baʼaleʼ in taataʼob ku meyajtikoʼob Jéeoba xaneʼ tsʼoʼok kaʼach u chʼíijloʼob yéetel  kʼaʼabéet kaʼach u yáantaʼaloʼob. Le oʼolaleʼ tu jaʼabil 1975, ka tsʼoʼok in sen payalchiʼ tiʼ Jéeobaeʼ suunajen tu kaajil Spokane.

In taataeʼ kíim tu jaʼabil 1979. Teneʼ seguernaj in kanáantik in maama ocho jaʼaboʼob, baʼaleʼ jujunpʼíitil úuchik u bin u maas chʼíijil, tak ka kíim le yaan 94 jaʼaboʼob tiʼoʼ. Tuláakal le baʼax úuchaʼ tu beetaj in jach kaʼanal yéetel u lúubul in wóol. Yoʼolal lelaʼ tsaʼayten junpʼéel yaayaj kʼojaʼanil ku kʼaabaʼtik herpes zóster, wa culebrilla. Baʼaleʼ yéetel u yáantaj le payalchiʼ bey xan yoʼolal le nojoch yaabilaj tu yeʼesajten Jéeobaoʼ, béeychaj in aktáantik le muʼyajilaʼ. Tin wilaj bix úuchik u béeykuntik Jéeoba le baʼax ku yaʼalik Isaías 46:4, tumen letiʼeʼ tu kanáanten yéetel yaabilaj tak ka ‹sakchaj u tsoʼotsel in pool›.

Tu jaʼabil 1990, binen kajtal tu kaajil Omak (Washington). Teʼeloʼ béeychaj in kʼaʼaytaj tiʼ máaxoʼob ku tʼaanoʼob ich español, lelaʼ tu beetaj in kaʼa uʼuyik táan in wáantaj. Jujuntúul tiʼ in xoknáaloʼobeʼ okjaʼanajoʼob. Ka máan kʼiineʼ maʼ béeychaj u seguer in atendertik in wotoch yaan Omakoʼ, le oʼolaleʼ tu mesil noviembre tiʼ 2007, binen kajtal tiʼ junpʼéel chan naj naatsʼ tiʼ u kaajil Chelan. Tumen minaʼan uláakʼ máax tsʼoʼok u yantal u jaʼabil teʼ múuchʼulil ich español tuʼux binenoʼ, le sukuʼunoʼoboʼ ku yilkenoʼob bey u «abuelaʼobeʼ». Teneʼ jach kin tsʼáaik u diosboʼotikil tiʼob ikil u kanáantkenoʼob.

Utiaʼal in ‹kʼubik in wóol› in meyajt Jéeobaeʼ, maʼ tsʼoʼok in beeliʼ mix anchaj in paalaliʼ (1 Cor. 7:34, 35). Maʼ tu páajtal u yantal tiʼ máak tuláakal baʼax u kʼáat le oʼolal tsʼoʼok in wilik in beetik le baʼax maas kʼaʼanaʼanoʼ: in meyajtik Jéeoba yéetel tuláakal in puksiʼikʼal. Tsʼoʼok in wáantik yaʼab máakoʼob u kanoʼob u jaajil, teneʼ kin wilkoʼob bey in paaloʼobeʼ. Teʼ Paraíso yaan u yantalten tiempo utiaʼal in beetik tuláakal le uláakʼ baʼaxoʼob uts tin tʼaanoʼ. Le teksto maas jatsʼuts in wilkoʼ letiʼe Salmo 145:16, tuʼux ku yaʼalikeʼ Jéeobaeʼ yaan u tsʼáaik tiʼ máak tuláakal baʼax u kʼáat.

Kex yaanten 91 jaʼaboʼob bejlaʼeʼ, láayliʼ ku páajtal in beetik in precursoraileʼ. Lelaʼ ku yáantken in wuʼuy láayliʼ táan in wáantajeʼ yéetel u yantal u biilal in kuxtal. Ka kʼuchen tu luʼumil El Salvadoreʼ, táan u káajal u kʼaʼaytaʼal le maʼalob péektsiloʼ. Baʼaleʼ bejlaʼeʼ, kex yaʼab baʼaxoʼob tu beetaj Satanás utiaʼal u xuʼulsikeʼ, yaan maas tiʼ 39,000 j-kʼaʼaytajoʼobiʼ. Lelaʼ ¡jach tsʼoʼok u muʼukʼaʼankúuntik in fe! Ku yeʼesikten xaneʼ Jéeobaeʼ maʼatech u pʼatik u kaajal.