Jach yanchaj u fejoʼob

Tu defendertaj u kaajal Dios

JEʼEX u bin u náatsʼal tu palacioil u kaajil Susaeʼ, Estereʼ ku yilik maʼ u sen chiʼichnaktal. Baʼaleʼ maʼ chéen chʼaʼabiliʼ tumen jach nojoch le palaciooʼ. Jach chíikaʼan u yilaʼal u ladrillosil u pakʼiloʼob ku léetsʼbal yéetel de coloroʼob, teʼ pakʼoʼoboʼ ku chíikpajal wakaxoʼob yaan u xiikʼoʼob, leonoʼob yéetel arqueroʼobiʼ. Tsʼoʼoleʼ yaan kaʼach columnaʼob de tuunichoʼob yéetel estatuaʼob jatsʼutstakoʼobiʼ. Le castillooʼ jach jatsʼuts yilaʼal, tak le tuʼux yanoʼ jach jatsʼuts tumen beetaʼan tu yóokʼol junpʼéel kaʼanal chuun pakʼil, tsʼoʼoleʼ tiʼ yaan kaʼach naatsʼ tiʼ le witsoʼob yaan u nieveil ku kʼaabaʼtik Zagrosoʼ, aktáan xan tiʼeʼ tiaʼan kaʼach le río ku kʼaabaʼtik Coaspesoʼ. Le castilloaʼ jach beetaʼan utiaʼal maʼ u tuʼubsaʼal le bukaʼaj páajtalil yaan tiʼ u yuumiloʼ. Estereʼ táan kaʼach u bin u yil Asuero, le máax ku yaʼalikuba «le nojoch reyoʼ», le máax xan u yíichamoʼ.

Le íichamtsil anchaj tiʼ óotsil Esteroʼ maʼ jeʼex le íichamtsil ku páaʼtik kaʼach juntúul koʼolel judía utiaʼal u tsʼoʼokol u beeloʼ. * Letiʼeʼ maʼ jeʼex Abrahán, máax jach tu yeʼesaj kabal óolal le ka tu yuʼubaj u tʼaan Sara u yatan, jeʼex aʼalaʼabiktiʼ tumen Diosoʼ (Génesis 21:12). Maʼ u yojel óoliʼ mix baʼal tiʼ Jéeoba, u Dios Ester, mix tiʼ le Leyoʼob u tsʼaamoʼ. Baʼaxeʼ jach u kʼaj óol u ley le persaʼoboʼ, yéetel u yojel le leyoʼ maʼatech u chaʼik u beetaʼal le baʼax táan u tuklik u beetik u yatanoʼ: u yantal tu táan u reyil Persia kex maʼ invitartaʼaniʼ. Wa ku beetik máak kaʼach lelaʼ jeʼel u kíimsaʼaleʼ. Baʼaleʼ kex u yojel jeʼel u kíimsaʼaleʼ, letiʼeʼ ku náatsʼal teʼ palaciooʼ yéetel ku yantal aktáan teʼ tuʼux kulukbal le reyoʼ (Ester 4:11; 5:1).

Le koʼolel jach yaan u fejaʼ, ¿baʼaxten ku bin tu táan le rey kex u yojel jeʼel u kíimsaʼaleʼ? ¿Baʼax k-kanik tiʼ letiʼ? Utiaʼal k-ojéeltikeʼ koʼox ilik bix úuchik u kʼuchul u beetuba u reinail Persia.

«Jach kiʼichpan kaʼachi»

Estereʼ kimen kaʼach u taataʼob. Maʼ ojéelaʼan yaʼab baʼaloʼob tu yoʼolaloʼobiʼ, chéen ojéelaʼan tu tsʼáajoʼob le kʼaabaʼ Hadassá tiʼ Esteroʼ. Le kʼaabaʼaʼ ich hebreo yaan kaʼach, yéetel u kʼáat u yaʼal mirto, junpʼéel chan pakʼal jach jatsʼuts, sak u looloʼob yéetel kiʼibok. Le ka kíim u taataʼoboʼ juntúul u primo Ester, chan yaan u jaʼabil ku kʼaabaʼtik Mardoqueoeʼ, tu chʼaʼaj óotsilil tiʼeʼ ka tu bisaj kajtal tu yéetel. Mardoqueoeʼ tu tséentaj Ester bey juntúul u hijaeʼ (Ester 2:5-7, 15).

Le kaʼatúul judíoʼobaʼ bisaʼanoʼob kajtal tu noj kaajil Persia, tuʼux pʼektaʼanoʼob tu yoʼolal u religionoʼob yéetel tu yoʼolal u Ley le judíoʼoboʼ. Estereʼ jach u yaabiltmaj kaʼach u primo úuchik u tsikbaltaʼal tiʼ tu yoʼolal Jéeoba, le Dios jach ku chʼaʼ óotsilil tu salvartaj yaʼab u téenel u kaajal yéetel yaan u kaʼa salvartik (Levítico 26:44, 45). Yoʼolal lelaʼ tu kaʼatúulaloʼob jach u yaabiltmubaʼob.

Mardoqueoeʼ teʼ ku meyaj tu castilloil Susaeʼ yéetel jeʼex u beetik u maasil u j-meyajoʼob le reyoʼ teʼ ku jóokʼol kutal tu jool le castillooʼ (Ester  2:19, 21; 3:3). Mix tuʼux ku chíikpajal baʼax meyajil ku beetik kaʼach Ester tu x-lóoʼbayanil, baʼaleʼ maʼ xaaneʼ tu kanáantaj yéetel tu beetaj u meeyjulil yotoch Mardoqueo, maʼ xaaneʼ u yotochoʼobeʼ tiaʼan tuʼux kajaʼan le máaxoʼob óotsiloʼob, tuláakʼ u tséel le ríooʼ. Maʼ xaaneʼ jatsʼuts u yilik u bin tu mercadoil Susa, tuʼux ku koʼonol baʼaloʼob de oro, plata yéetel uláakʼ baʼaloʼob. ¡Estereʼ jach junpuliʼ maʼ tu tuklaj wa yaan u kʼuchul u kʼiinil u yantaltiʼ tuláakal le baʼaloʼobaʼ! Letiʼeʼ maʼ u yojel baʼax kun úuchul kaʼach yéetel u kuxtaliʼ.

Ku luʼsaʼal le reina yaan kaʼachoʼ

Junpʼéel kʼiineʼ ku yojéeltaʼal tuláakal tuʼux junpʼéel baʼal úuch tu yotoch le reyoʼ. Le táan u beetaʼal junpʼéel kʼiinbesajil tuʼux yaan máaxoʼob ayikʼaloʼob táan u yukʼkoʼob vino yéetel u jaantkoʼob kiʼikiʼ baʼaloʼobeʼ, Asueroeʼ ku túuxtik tʼanbil Vasti, le reina jach kiʼichpanoʼ. Letiʼeʼ tiaʼan kaʼach tiʼ uláakʼ kʼiinbesajil tuʼux yaan chéen koʼoleloʼob, yéetel ku yaʼalik maʼ tun bin tu yiknal le reyoʼ. Le reyoʼ ku sen pʼuʼujul. Tumen ku yuʼubik mixbaʼalkúuntaʼabeʼ, ku yaʼalik tiʼ le máaxoʼob ku yáantik gobernar baʼax castigoil unaj u tsʼaʼabal tiʼ Vasti. Bey túunoʼ chʼaʼtuklaʼab u luʼsaʼal u beet u reinail utiaʼal u kaxtaʼal u jeel. U j-meyajoʼobeʼ ku jóokʼol u kaxtoʼob ichil tuláakal le reino tuláakal le x-chʼúupalaloʼob maas kiʼichpantakoʼob utiaʼal u yéeyaʼal juntúul túumben atan tiʼ le reyoʼ (Ester 1:1–2:4).

Le ka tu yojéeltaj Mardoqueo lelaʼ maʼ xaaneʼ kiʼimakchaj u yóol baʼaleʼ chiʼichnakchaj xan tumen jeʼex u maasiloʼ tu tsʼáaj cuentaeʼ Estereʼ tsʼoʼok u nojochtal yéetel juntúul x-chʼúupal jach kiʼichpan. Le Bibliaoʼ bey xan u yeʼesikoʼ tumen ku yaʼalik yoʼolal Ester: «Jach kiʼichpan kaʼachi, tʼaʼaj xan u yilaʼal» (Ester 2:7). Estereʼ jach kʼaʼabéet u yeʼesik naʼatil yéetel kabal óolal. Tumen wa maʼeʼ jeʼel u káajal u tuklik minaʼan uláakʼ máax jeʼex letiʼ yéetel u káajal u creertikuba jeʼex u yúuchul tiʼ yaʼab máakoʼobeʼ (Proverbios 11:22). ¿Baʼax ta tʼaan kun úuchul yéetel Ester? U kiʼichpaniloʼ, ¿jeʼel wa u yáantik u beet baʼax maʼalobeʼ? Lelaʼ chéen ken máanak kʼiin kun ilbil.

Le ka ilaʼab tumen u j-meyajoʼob Asueroeʼ, ku bisaʼal yéetel uláakʼ x-chʼúupalaloʼob tak teʼ tuláakʼ u tséel le río tuʼux yaan u palacio le reyoʼ (Ester 2:8). Maʼ xaaneʼ jach yaachaj u yóol Mardoqueo úuchik u bisaʼal Ester, máax jach u yaabiltmaj bey juntúul u hijaeʼ. U jaajileʼ letiʼe maʼ u kʼáat ka tsʼoʼokok u beel yéetel juntúul máax maʼatech u meyajtik Dios kex juntúul rey, baʼaleʼ maʼ tu páajtal u beetik mix baʼal. Táanil tiʼ u bineʼ, ku tsʼáaik tsolnuʼukoʼob tiʼ, yéetel Estereʼ jach ku chʼenxikintik. Le táan u bisaʼal teʼ tuʼux yaan le uláakʼ x-chʼúupalaloʼoboʼ, Estereʼ táan u tuklik baʼax kun úuchul tiʼ bey xan baʼax kun úuchul yéetel u kuxtal.

Estereʼ ku «lúubul utsil tiʼ tuláakal le máaxoʼob táan óoltikoʼ»

Jeʼex le uláakʼ x-chʼúupalaloʼob yéeyaʼaboʼob ichil tuláakal le reinooʼ, jach séeb úuchik  u kʼexpajal u kuxtal Ester. Ichiloʼobeʼ jejeláas tʼaan u yojloʼob, jejeláas baʼaloʼob suuk u beetkoʼob yéetel jejeláas bix u modosoʼob. Tuláakal le x-chʼúupalaloʼobaʼ ku kanáantaʼaloʼob tumen Hegai, juntúul tiʼ u soldadoiloʼob le reyoʼ. Ichil junpʼéel jaʼabeʼ letiʼeʼ ku yilik u maas kiʼichpankúuntaʼal le x-chʼúupalaloʼoboʼ, ichil tuláakal le baʼax ku beetaʼaltiʼoboʼ tiaʼan le u tsʼaʼabal masaje tiʼob yéetel kiʼibok aceiteʼob (Ester 2:8, 12). ¿Bix ta tʼaan u yuʼubikuba Ester yoʼolal tuláakal le baʼax ku tsʼaʼabaltiʼaʼ? Yaʼabeʼ maʼ xaaneʼ jeʼel u creertikubaʼobeʼ, u yuʼubikoʼob bey minaʼan uláakʼ máax jeʼex letiʼobeʼ yéetel u yilik u maas kiʼichpantaloʼob. Baʼaleʼ ¿bey wa u yuʼubikuba kaʼach Esteroʼ?

Mardoqueoeʼ jach chiʼichnak tumen maʼ u yojel wa táan u bin utsil tiʼ Esteriʼ. Sáamsamal ku yilik u náatsʼal tak tuʼux ku páajtal teʼ naj tuʼux yaan le x-chʼúupalaloʼob utiaʼal u yilik bix yanik Esteroʼ (Ester 2:11). Le baʼax ku yuʼubik u yaʼalaʼal tu yoʼolal Ester tumen le máaxoʼob ku meyajoʼob teʼ najoʼ, ku beetik u kiʼimaktal u yóol. ¿Baʼaxten?

Tumen jach uts Estereʼ ku lúubul utsil tiʼ Hegai, letiʼeʼ ku tsʼáaik siete koʼoleloʼob meyajtik yéetel ku tsʼáaik táanil ichil u maasil x-chʼúupalaloʼob yanoʼob teʼ najoʼ. Le Bibliaoʼ ku yaʼalikeʼ tiʼ tuláakal le tiempo yanchaj teʼeloʼ, Estereʼ lúub «utsil tiʼ tuláakal le máaxoʼob táan óoltikoʼ» (Ester 2:9, 15). ¿Baʼax beet u lúubul utsil tiʼ tuláakal máak? ¿Tu yoʼolal wa u kiʼichpanil? Maʼatech. Yaan uláakʼ baʼax beetik u biskuba yéetel tuláakal.

Koʼox ilik le baʼax ku yaʼalik le Bibliaoʼ: «Estereʼ maʼ tu yaʼalaj tiʼ baʼax chʼiʼibal u taaliʼ wa máaxoʼob u láakʼtsiloʼob, tumen Mardoqueoeʼ tu sen kʼubéentajtiʼ bik u yaʼale» (Ester 2:10). Jeʼex k-ilkoʼ, u primoeʼ tu yaʼalajtiʼ maʼ u yaʼalik wa judía, tumen u yojel pʼektaʼan u chʼiʼibal tumen jujuntúul máaxoʼob ku meyajoʼob yéetel le reyoʼ. Le oʼolaleʼ kex minaʼan u primo tu yiknaleʼ, Estereʼ ku yeʼesik naʼatil yéetel ku yuʼubik u tʼaan. Mardoqueo túuneʼ jach ku kiʼimaktal u yóol.

Teʼ kʼiinoʼobaʼ ken u yuʼub tʼaan le paalaloʼob kex mix máak ilkoʼobeʼ ku beetik u kiʼimaktal u yóol u taataʼob bey xan le máaxoʼob tsʼaʼanoʼob kanáantikoʼ. Kex tiaʼanoʼob ichil máaxoʼob kʼasaʼanoʼob yéetel ku biskoʼob junpʼéel kʼaakʼas kuxtaleʼ, letiʼobeʼ maʼatech u beetkoʼob beyoʼ baʼaxeʼ ku beetkoʼob baʼax maʼalob. Jeʼex Estereʼ letiʼobeʼ ku beetkoʼob u kiʼimaktal u yóol u Taataʼob yaan teʼ kaʼanoʼ (Proverbios 27:11).

 Koʼox k-kaʼa tʼaan tiʼ Ester. Le ka kʼuch u yorail u bisaʼal tu táan le reyoʼ ku yaʼalaʼaltiʼ ka u chʼaʼ yaʼab adornoʼob utiaʼal u maas kiʼichpantal. Baʼaleʼ letiʼeʼ chéen ku tsʼáaik le ku tsʼaʼabaltiʼ tumen Hegaioʼ (Ester 2:15). Maʼ xaaneʼ Estereʼ ku tuklik kaʼacheʼ maʼ chéen yaan yéetel u kiʼichpanil utiaʼal u lúubul utsil tiʼ le reyoʼ, baʼaxeʼ maas kʼaʼabéet u yeʼesik kabal óolal yéetel maʼ u taaskuba nojbaʼalil jeʼex u beetik le máaxoʼob áantik le rey gobernaroʼ. ¿Áantaʼab wa yoʼolal le baʼax ku tuklikaʼ?

Le Bibliaoʼ ku yaʼalik: «Asueroeʼ tu sen yaabiltaj Ester, mix juntéen kaʼach u yaabiltmaj uláakʼ koʼolel beyoʼ, letiʼeʼ tu tiaʼaltaj u yaakunaj Asuero, máan tipʼaʼan uts beetaʼab tiʼ, maʼ bey tiʼ uláakʼ x-chʼúupaloʼob tiʼ anchajoʼob yéeteleʼ, ka tu tsʼáaj túun u péet joʼol [wa corona] ka tu tsʼáaj bey [reina] utiaʼal u jeelint Vasti» (Ester 2:17). Bey túunoʼ le x-chʼúupal judía jach kabal u yóolaʼ, kʼuch u beetuba reina yéetel u yatan le máax maas yaan u páajtalil teʼ kʼiinoʼoboʼ. ¡Bukaʼaj wal kʼexpajik u kuxtal Estereʼ! ¿Baʼax kun áantik kaʼach yéetel u túumben kuxtalaʼ? ¿Yaan wa ta tʼaan kaʼach u káajal u yuʼubik minaʼan mix máak jeʼex letiʼeʼ?

Maʼatech. Letiʼe maʼ xuʼul u yuʼubik u tʼaan le máax líiʼsoʼ, tsʼoʼoleʼ maʼ xan tu yaʼalaj tiʼ mix máak wa judíaiʼ. Juntéenjeakeʼ le ka tu yojéeltaj Mardoqueo taak u kíimsaʼal le rey yoʼolal máaxoʼob pʼekmiloʼ, tu yaʼalaj tiʼ Ester baʼax ken u beete, Ester túuneʼ tu beetaj baʼax aʼalaʼabtiʼ yéetel lelaʼ tu beetaj maʼ u kíimsaʼal le reyoʼ (Ester 2:20-23). Estereʼ tu kaʼa eʼesaj kabal óolal yéetel tu yuʼubaj tʼaan, lelaʼ tu chíikbesaj jach nojoch u fe. Teʼ kʼiinoʼobaʼ le máakoʼoboʼ maʼatech u yilkoʼob u kʼaʼanaʼanil u yuʼubikoʼob tʼaan; maas uts tu tʼaan u beetkoʼob chéen baʼax u kʼáatoʼob. Baʼaleʼ le máaxoʼob yaan u fejoʼob jeʼex Esteroʼ jach kʼaʼanaʼan u yilkoʼob u yuʼubikoʼob tʼaan.

Ku yantal u yeʼesik wa yaan u fe

Ka máan kʼiineʼ, káaj u tsʼaʼabal nojoch meyajoʼob u beet juntúul máak ku kʼaabaʼtik Hamán. Asueroeʼ ku tsʼáaik u beet u maas nojchil ichil le máaxoʼob áantik le rey gobernaroʼ, le oʼolaleʼ maases letiʼ tsolnuʼuktik le reyoʼ, tsʼoʼoleʼ ku yaʼalik xan ka chinlak tuláakal máak tu táan Hamán (Ester 3:1-4). Kex Mardoqueo ku yuʼubik u tʼaan le reyoʼ, maʼ chinlaj tu táan Hamaniʼ tumen utiaʼal letiʼeʼ u beetik lelaʼ bey ka u mixbaʼalkúunt Dioseʼ. U yojleʼ Hamaneʼ agaguita, leloʼ u kʼáat u yaʼaleʼ ku taal tiʼ u chʼiʼibal Agag, le rey amalequita kíimsaʼab tumen le profeta Samueloʼ (1 Samuel 15:33). U kajnáaliloʼob Amalekeʼ jach kʼasaʼanoʼob yéetel binoʼob tu contra Jéeoba yéetel tu contra u kaajal, le oʼolal Jéeobaeʼ tu yaʼalaj yaan u xuʼulsaʼaltiʼob (Deuteronomio 25:19). * Bey túunoʼ ¿jeʼel wa u bin u chinuba mardoqueo tu táan juntúul u láakʼtsil le rey amalequitaoʼ? Jach junpuliʼ maʼ tu beetik. Le baʼax tu beetaj le judíoaʼ ku kʼaʼajsiktoʼon le baʼax tsʼoʼok u beetik xan yaʼab máaxoʼob chúukaʼan u yóoloʼob tiʼ Jéeoba desde úuchjeakiloʼ. Kex ka aʼalaʼak u kíimsaʼaloʼobeʼ letiʼobeʼ ku yaʼalikoʼob: «Unaj k-uʼuyik u tʼaan Jajal Dios, táanil tiʼ u tʼaan máakoʼob» (Beetaʼanoʼob [Hechos] 5:29).

Tumen maʼ tu yóotaj Mardoqueo chintal tu táan Hamaneʼ ku chʼaʼtuklik bix ken u kíims Mardoqueo junmúuchʼ yéetel u kaajal. Yáaxeʼ ku tsikbaltik tiʼ Asuero baʼaloʼob maʼ jaajtak yoʼolal le judíoʼoboʼ, baʼaleʼ maʼatech u chʼaʼchiʼitik u kʼaabaʼ mix juntúuliʼ. Ku yaʼaliktiʼeʼ kex letiʼob jach junpʼíitoʼob yéetel «u junpáaykuntmaju[baʼob] tiʼ le uláakʼoʼoboʼ», jach maʼatech u yuʼubikoʼob tʼaan mix tech u yuʼubikoʼob baʼax ku yaʼalik le reyoʼ tsʼoʼoleʼ sajbeʼentsiloʼob. Tu tsʼookeʼ ku yaʼalik u tsʼáaik taakʼin tiʼ le rey utiaʼal u xuʼulsaʼaloʼoboʼ. * ¿Baʼax ku yaʼalik Asuero? Ku yaʼalik jeʼel u tsʼáaiktiʼ letiʼ u páajtalil u beetik jeʼel baʼalakeʼ yéetel ku tsʼáaik tiʼ u anillo utiaʼal u sellartik jeʼel baʼalak ley u kʼáat u tsʼáae (Ester 3:5-10, NM).

Hamáneʼ ku túuxtik yaʼab máakoʼob u  yaʼaloʼob tuláakal tuʼux yaan u kíimsaʼal le judíoʼoboʼ. Lelaʼ ku beetik u jach chiʼichnaktal u kajnáaliloʼob Jerusalén, letiʼobeʼ jach maʼ úuch lukʼoʼob tu kaajil Babilonia utiaʼal u jel líiʼskoʼob le kaajoʼ. Minaʼan kaʼach mix u baʼpakʼiloʼob utiaʼal kanáantkoʼob. Mardoqueoeʼ jach chiʼichnakchaj tu yoʼolaloʼob, bey xan tu yoʼolal u amigoʼob yéetel u láakʼtsiloʼob yanoʼob tu kaajil Susaoʼ. Tumen jach luubul u yóoleʼ ku jatik u nookʼ, tu búukintaj toʼotoʼoch nookʼ, ka tu tosaj u taʼanil kʼáakʼ tu pool ka joʼopʼ u máan ichil le kaaj táan u yaayaj awat okol. Baʼaleʼ Hamaneʼ joʼopʼ u káaltal yéetel le reyoʼ yéetel jach maʼatech u chʼaʼik óotsilil tu yoʼolal le judíoʼoboʼ mix tu yoʼolal le uláakʼ judíoʼob yanoʼob susaoʼ (Ester 3:12–4:1).

Mardoqueoeʼ u yojel unaj u yáantik u kaajal Dios baʼaleʼ maʼatech u kaxtik bix ken u beete. Utiaʼal u líiʼsaʼal u yóoleʼ, Estereʼ ku túuxtik jatsʼuts nookʼoʼob tiʼ, baʼaleʼ letiʼeʼ maʼatech u yóotik u kʼame. Tu tsʼookeʼ Mardoqueoeʼ ku káajal u tuklik baʼaxten tu chaʼaj Jéeoba ka tsʼoʼokok u beel Ester yéetel juntúul máax maʼ judíoiʼ. Tu séebaʼanil ku túuxtik aʼalbil tiʼ Ester ka tʼaanak yéetel Asuero «tu yoʼolal u yéet kaajaloʼob» (Ester 4:4-8).

Le ka tu yojéeltaj le reina Ester lelaʼ, jach chiʼichnakchaji. Letiʼeʼ u yojel yaan kaʼach u aktáantik junpʼéel baʼal kun eʼesik wa jach nojoch u fe, yéetel ku yaʼalik tiʼ Mardoqueo jach sajak. ¿Baʼaxten ku sajaktal? Tumen u leyil le persaʼoboʼ ku yaʼalikeʼ unaj u kíimsaʼal juntúul máax ku bin tu táan le rey wa maʼ tʼaʼankoʼ. Utiaʼal maʼ u kíimsaʼal juntúul máax beetik lelaʼ, le reyoʼ kʼaʼabéet u tichʼik u jalaʼach xóolteʼ de oro. Baʼaleʼ wa maʼ tu chʼaʼaj óotsilil tiʼ Vasti chéen tumen maʼ bin ka túuxtaʼab tʼanbileʼ, ¿jeʼel wa ta tʼaan u chʼaʼik óotsilil tiʼ  Estereʼ? Tsʼoʼoleʼ tsʼoʼok u máan treinta kʼiinoʼob maʼ túuxtaʼak tʼanbil tumen le reyoʼ, leloʼ maʼ xaaneʼ u kʼáat u yaʼaleʼ tsʼoʼok u xuʼulul u yutstal tu yich le reyoʼ (Ester 4:9-11). *

Mardoqueoeʼ ku yilik u muʼukʼaʼankúuntik u fe u prima yéetel ku yaʼalik tiʼeʼ jeʼel bixakeʼ Jéeobaeʼ yaan u yilik u salvartik le judíoʼoboʼ. Ku yaʼalik xan tiʼeʼ wa maʼ tu beetik mix baʼaleʼ jach talam ka u salvartuba tak letiʼ. Beyaʼ Mardoqueoeʼ ku yeʼesik jach u kʼubmaj u yóol tiʼ u Dios tumen u yojel mantatsʼ ku beetik baʼax ku yaʼalik yéetel maʼ ken u chaʼ u xuʼulsaʼal u kaajal (Josué 23:14). Tu tsʼookeʼ ku yaʼalik tiʼ Ester: «¡[Maʼ xaaneʼ] techeʼ kʼuchech a beetaba a x-ajawil [wa a reinail] utiaʼal ka a wáantoʼon tiʼ le bix yaniloʼonaʼ!» (Ester 4:12-14). Jeʼex k-ilkoʼ Mardoqueoeʼ ku yeʼesik jach muʼukʼaʼan u fe. ¿Bey wa k-fe xanoʼ? (Proverbios 3:5, 6.)

U fe Estereʼ ku beetik maʼ u chʼaʼik saajkil tiʼ u kíimsaʼal

Estereʼ u yojel tsʼoʼok u kʼuchul u yorail u aktáantik jeʼel baʼaxak ka bin úuchkeʼ. Ku yaʼalik tiʼ Mardoqueo yéetel tiʼ tuláakal le judíoʼob ka múul suʼukʼinakoʼob wa ka ayunarnakoʼob óoxpʼéel kʼiinoʼ. Tsʼoʼoleʼ ku yeʼesik jach u kʼubmaj u yóol yéetel jach yaan u fe tiʼ Dios tumen ku yaʼalik le tʼaanoʼob jach kʼaj óolaʼan desde úuchjeakilaʼ: «Baʼaleʼ wa kin kíimsaʼaleʼ ka kíimsaʼaken» (Ester 4:15-17). Ichil le óoxpʼéel kʼiinoʼobaʼ jach payalchiʼinaj yéetel tuláakal u puksiʼikʼal. Le ka kʼuch u yoraileʼ tu búukintaj u maas maʼalob nookʼoʼob utiaʼal u yutstal tu yich le reyoʼ yéetel ku jóokʼol utiaʼal u binbal.

Jeʼex t-ilaj tu káajbal le xookaʼ Estereʼ táan u bin tu táan le reyoʼ. Le táan u binoʼ letiʼeʼ táan u sen payalchiʼ yéetel chiʼichnak. Tsʼoʼoleʼ ku náatsʼal tak teʼ tuʼux chíikaʼan u yilaʼal Asuerooʼ. Maʼ xaaneʼ jeʼex u bin u náatsʼleʼ Estereʼ ku yilik u mulixil u pool le reyoʼ bey xan u meʼex jach kʼosaʼan maʼaloboʼ. Estereʼ ku yilik u táan u yich utiaʼal u yilik wa táan u tsʼíikil bey xan wa kiʼimak u yóol. ¿Xáanchaj wa ka ilaʼab tumen le reyoʼ? Maʼ ojéelaʼaniʼ, baʼaleʼ Estereʼ ku yilik bey jach xaan u máan le tiempooʼ. Asueroeʼ ku jaʼakʼal u yóol ken u yile, baʼaleʼ ku jáan kiʼimaktal u yóoleʼ yéetel ku tichʼik u jalaʼach xóolteʼ tu táan (Ester 5:1, 2).

Estereʼ ku yaʼalik tiʼ le rey u kʼáat ka u muchʼubaʼoboʼ. Beyaʼ ku tsʼáaikuba tu tséel Jéeoba yéetel u kaajal. ¿Máasaʼ lelaʼ junpʼéel jach maʼalob ejemplo utiaʼal tuláakal le máaxoʼob meyajtik Diosoʼ?

[Tsolajiloʼob]

[Foto yaan teʼ táan juʼun 27]

Mardoqueoeʼ ku kiʼimaktal u yóol tu yoʼolal Ester, le x-chʼúupal tu tséentaj jeʼex u hijaoʼ

[Foto yaan teʼ táan juʼun 28]

Estereʼ u yojleʼ maas kʼaʼabéet u yeʼesik kabal óolal yéetel naʼatil ke u yilik u maas kiʼichpankúuntkuba

[Foto yaan teʼ táan juʼun 30 yéetel 31]

Estereʼ tu yilaj u kanáantik u kaajal Dios kex u yojel jeʼel u kíimsaʼaleʼ