Biiyaʼ guiraʼ ni nuu lu sitiu riʼ

guyé lu índice

Cani ruundaʼ revista riʼ racaláʼdxicaʼ gánnacaʼ

Ñee malu guiráʼ ni rúnicabe lu Navidad la?

Ñee malu guiráʼ ni rúnicabe lu Navidad la?

Riníʼ ique binni Navidad nga ti saa ni runi ca xpinni Cristu para guietenaláʼdxicaʼ dxi gule Jesús. Peru stale tu rinabadiidxaʼ, xiñee riguucabe Jesús lu ca costumbre stiʼ Navidad.

Primé la? nuu tu runi cré Santa Claus. Runibiáʼcabe laabe casi ti hombre nuu nayecheʼ, nacu ti lari xiñáʼ, naquichiʼ guicha ruaa ne naxiñáʼ xhaga. Hombre riʼ guca famoso pur ti anunciu ni biʼniʼ stiʼ ti nagaʼndaʼ lu iza 1931. Lu década stiʼ iza 1950, ndaaniʼ guidxi Brasil, gucaláʼdxicabe nuchaacabe Santa Claus pur ti indígena ni láʼ: Vovô Índio (Indiu Gola). Ñee gunda bíʼnicabe ni la? Profesor Carlos Fantinati na biʼniʼ ganar Santa Claus Indiu Gola dede né «niñu dios, ne laa guca bidóʼ stiʼ saa ni rúnicabe 25 stiʼ diciembre». Peru cadi Santa Claus si nga riníʼ ique binni ora guieeteʼ Navidad. Para gánnanu xiruʼ nuu luni la? guidúʼyanu xi guca tiempu stiʼ ca primé xpinni Cristu.

Encyclopedia Britannica na: «Lu primé ne guiropa siglu stiʼ ca xpinni Cristu, qué ninacaʼ ñúnicaʼ dxi gule cani biiti binni laa pur cani runi cré, ne ninca dxi gule Jesús». Xiñee yaʼ. Purtiʼ biiyacabe lanibidóʼ casi ti saa ni runi binni qué runibiáʼ Dios ne pur nga cadi naquiiñeʼ gúnicabe ni. Ne qué rieeteʼ diʼ lu Biblia padxipeʼ gule Jesús.

Neca qué niná ca xpinni Cristu ñúnicaʼ lanibidóʼ, Iglesia Católica gudixhestí gaca Navidad lu siglu tapa. Cumu racalaʼdxiʼ Iglesia gapa jma binni la? ngue runi biquiiñeʼ guiráʼ costumbre stiʼ ca religión ni qué rusiidiʼ ni dxandíʼ nuu Roma ne laaca biʼniʼ saa ni runi ca binni que ora rixeleʼ Guidxilayú de Gubidxa ne raca nananda. Ti gunaa láʼ P. Restad bizeeteʼ lu ti libru ni bicaa: «Stale de ca romanu que ró xhaatacaʼ, riguítecaʼ apuesta, riree zacaʼ ne rúnicaʼ xcaadxi saa para gusisácacaʼ ca dios sticaʼ», ne rúnicaʼ ni guiráʼ iza dede 17 stiʼ diciembre hasta 1 stiʼ enero (Christmas in America [La Navidad en América]). Ne 25 stiʼ diciembre nga gúpacabe costumbre gúnicabe dxi gule Gubidxa ni qué runiti (Sol Invicto). Ra gudixhestícabe Navidad fecha ca, bicaacabe ca romanu que gúnicaʼ dxi gule Jesús ne maʼ cadi dxi gule Gubidxa. Lu libru ni bicaa Gerry Bowler na: «Qué nusaana ca romanu que de ñúnicaʼ ca costumbre ni raca lu ca saa tiempu nanda que» (Santa Claus, a Biography [La biografía de Santa Claus]). Bíʼnicabe caadxi saa nacubi peru qué nusaanacabe ca costumbre yooxhoʼ que.

Casi maʼ bidúʼyanu, Navidad ca zeeda ni de binni ni qué ñuni ni na Dios. Stephen Nissenbaum bizeeteʼ lu libru stiʼ «naca Navidad ti saa ni ruluíʼ zeeda de ca xpinni Cristu, peru coʼ» (The Battle for Christmas [La batalla en pro de la Navidad]). Ndiʼ rusihuinni qué riuulaʼdxiʼ Dios saa riʼ ne ninca Xiiñibe, Jesucristu. Ñee risaca gánnanu ndiʼ la? Sicaríʼ na Biblia: «Cadi gaca né tu cani qué runi cre tobi si [...]. Zanda xa guiuʼcha ni jneza ni cadi jneza, o zanda xa guiuʼcha biaani guelacahui» (2 Corintios 6:14). Né guiráʼ ni maʼ bizéʼtenu riʼ, zanda guininu zeeda gaca Navidad casi ti yaga pandu ni qué zanda gaca enderezar (Eclesiastés 1:15).