1. Wai gbandaka gu ida na arago du tipa ngua, mangu gbiati sunge abinza?

 GU BUKU nga African Traditional Religion nayaa: “Rogo Afirika, si nga mumungopai boro sanahe ya ni naida ka ino singia abinza watadu airangua ho ti ni ke watadu i ti ni te, . . . Tipa aboro Afirika ngba ariko yo dunduko, airangua watadu abinza kina ti ni ni nyanyakipa aboro.” Agu aboro idi kuti ngua, kuti pa mangu gbiati kuti sunge abinza nakoda agu aboro nga azanga wirikapai gbiati wene abawirikipai. Agu abarumbatayo du rogo gu pambori nga ga aMasarami na agu akanisa naya si nga ga aKristano ni agu aboro idi kuti gipai re a.

2. Wari gu ome nga ga ngua aye ni, kuti gu ida ngbaa ti aboro gbe?

² Kuti gu ida ngbaa ti aboro rogo Afirika, ya ome gu duho nga ga toro aboro aruganga tiyo na paha ya. Ya Mbori duna ome kuriihe. Atoro gbiati atita aboro rengbe ka mangasunge na gu ome re a. Na kura aboro a ima ino wai ka dia gu ome re na kini mangisunge nani tipa fu undo fu aboro (wa gu nga ziga tipa husa akaza na gu i ayambaha nga, gasi amangu) watadu tipa rungosi aboro nani (wa gu nga ngua-imo aboro).

3. Gine nga ngua-imo aboro, na ginipai idi aboro kuti ni ya si rengbe ka mangaha?

³ Mangu, watadu ngua-imo aboro, aboro namangasunge nani kuti avura yo. I nayaa tipa agu aboro namanga ngua wee i na ome beyo ka keda andima, azire na kura anyaa wa adandara ami mangi aboro na kaza watadu i rengbe ka maa meme kutii kpoto boro yo. Aboro idi kuti gupai na arago dunduko nga, ngua imisa aboro nasa aboro i naataka akpata, nasa adee ni airazangada, nasa aboro i niwoki, na naimo aboro a.

4. Ginipai idi dungu aboro kuti ni tipa abinza, na ginipai agu aboro nanamangaha mbata agumbaha ya si nangia agu apai i anamangaha?

⁴ Gupai mbedi kuti manga ngua nga sunge abinza. I nayaa abinza watadu airamangu nambu kpoto yo yuru kpuyo yo kini mo ka gu kurogo kura rago. Ya i namera tipa ka gbia kura abinza watadu ka no kura aboro na mangu i tona kaa woka ni gbangaha sa kpio. Wa duhe nga, kpoto agi abinza re nanye kina dimo kpuyo yo kaa ra rii gayo aba, agu aboro gbe nasongoda gi pangbangaa re nga kina agu aboro nangia abinza mbata kini mo ka mbuhe. Nikpiapai, waraga pangbangaa sa nga ga aboro Afirika nafugö fugo agu aboro nambu sunge abinza (gbe, nga sosono adegude) i niyaa: “Mi aimi aboro 150 ni sa mi yo i tiwi na atarambiri.” “Mi aimi agude bisue ni nyora mi kure yo  dunduko.” “Mi aimi abadiare biata nga aguyo nagindigo re zanga gumba nduhe fere.”

5. Gine nga gasi amangu watadu zerengbondo, na wai i amangasunge nani?

⁵ Gasi amangu, zerengbondo, watadu ngua radatise, i naya tipaha wee si nabanda boro be ngua, be mangu, na be gu kura gbegbereapai. Agu aboro duna gasi amangu watadu zerengbondo beyo navoda agu atongo gbiati agu abenge watadu agu agire nga gaha beyo yo. I nambira aziga watadu ka mbeda kpotoyo nani ya si nika banda yo. Kpuyo yo rii bambu ariyo, watadu tii sende yo, i naoka agu ahe idi yo kuti ni ya si na ome ka banda yo. Gu kura aboro nakido kuti agu averesi nga ga Korani gbiati ga Ziazia Kekeapai nga gu i asoho ni agbau.

6. Ginipai Satana gbiati gako adaimona amangihe bakuru kusayo, na wai si aida ani bi gayo ome?

⁶ Si ni parengo nga, Satana gbiati gako adaimona nga kere airasogote kuti aboro. I na ome beyo ka maapai kurii aboro yo na ka aria gayo raka, na mbata kusayo, i aima rimo kurogo aboro yo na kurogo anyaa a. (Matayo 12:43-45) Wa vura duhe nga, si aidanga ani umbasi pa gu ome du beyo te, si aidanga a ani kiisipaha kisusi te.

7. Ginipai Satana aida ani idi kuti ni, na wai yugu yo kpia gipai re?

⁷ Satana nga bangbasia banangi aboro. Ko nananga aboro i idi kuti gupai nga, ko na bakere ome beko susi gu nzunzu du beko. Ani yugunga ha na kpiapai: Ti regbo gu vura i asoho bambeda rogo ringara sa rogo Afirika, abanzengere anamangasunge na ũkiiso fugo ka gundesi avura yo nani. Gupai i anamangaha nga, mbata fu i zubo avura yo, i anakusa woro sumbusumbu kikindigi abundu na arukutuhe rogo ũkiiso woroahe na woroho kuari gbe. I anaida ka sa avura yo i berẽ gupai nga, agu abanzengere duna kere kikindigi aũvura beyo ima zubo yo na vura. Teketeke a, Satana naida ka sa aboro i idi gupai nga, digido gako ome ti ni te. Gupai ko aidaha nga, ka gundesi aboro i mangi gupai ko akpinyemuhe angianga gu Yekova akpinyemuhe ya. Ani wisiginga aziree awere biata Satana aida aboro idi kuti ni.

8. Gine nga kura ziree sa dagba agu akuraha Satana a’urugoho?

⁸ Ziree sa dagba agu akuraha Satana a’urugoho du re: Ya anga kerepai ho namanga zanga kura boro du kugiihe te; gu gbegbereapai dunduko namanga ayenga be boro ya, si naye be gu ome nga ga atoro. Nikpiapai, ani ya gude kpi be keregbundu. Navungu gu gude re rengbe ka ino gupai nga angungu naye na gu kaza nga keregbundu. Ono ri rengbe ka ida gupai a nga, gu kura boro vura keda ngungu rogo mangu u rundu wiiri.

9. Wai Ziazia Kekeapai ayugo gupai nga, anga Satana naye na ngbatunga fudifudiapai dunduko te?

⁹ Wa vura duhe nga Satana na ome beko ka ye na kura fudifudiapai, si ni irairapai ka ida kuti gupai nga, ko na ome ka ye na ngbatunga fudifudiapai dunduko. Ziazia Kekeapai nayaa: “Mosoro ho fu gu ni naora ni ipo te, watadu susa na vura fu nyanyaki boro a te, riahe ho fu iratatamana a te, akumuko fu aboro rugatinapai a te, irisa fu tatamana [tatamana] aboro a te; ono rago gbia kuti mamu namanga fu yo dũ.” (Batungusipai 9:11) Boro abaangira sa dagba dunguyo rengbe kaa ora niipo susi kura aguyo kidu kina boro mbatayo, ono si rengbe ka du nga, ni adanga ni bambata boro te. Mbiko, ‘beno’ rengbe ka sa ni ka ni danga ni bambata boro ya. Isoke si rengbe kadu nga ni koto ki ti watadu kaza zi ni watadu ngbazunga ni rengbe ka birotihe be oto. Aboro dunduko rengbe agi apai re arengba ka manga yo. Anga si nga kina Satana mangihe watadu mangu ngaha te; kungbopai du gbua mangi.

10. Ginipai i agumbaha ya abinza watadu airamangu rengbe ka mangaha, na wai ani aino ho ya ziree du?

 ¹⁰ Gu ue ziree Satana a’urugoho du re: Ya abinza watadu airamangu nambu kpotoyo kpuyo yo kini mo ka mera kurogo kura ba tipa ka gbia kura abinza watadu ka nyora gu unga nga ga asogo yo watadu ka ritaha kusayo. Awere oni sananga tironi ki yaa: ‘Kangia abinza rengbe ka manga gupai re, ginihe nzunzu naguari kusayo tii kpotoyo yo?’ A wa bi ani he, mbisimo nga boro, angianga guhe rengbe ka guari kusayo ti boro ya. Kurii gure, toro tigaha nga ome-unga nafu ome fu kpoto boro ono arengbanga nisaha ka mangapai zanga kpoto boro ya.

11. Tipagine ini ani gupai ti ni nga, abinza arengbanga ka mbu kpotoyo nisaha te, ya mo oni idi kuti gipai re tigaoni?

¹¹ Mbisimo watadu toro arengbanga ka guari kusayo ti kpoto boro ka manga wiripai, singia wenehe watadu gbegberehe te. Sidu abinza watadu airamangu arengbanga ka guari kusayo ki mbu kpotoyo nisaha te. Nirengo, i arengbanga ka manga agu apai i aya i rengbe ka mangaha watadu ya yo i aima mangaha re te.

12. Wai Satana asa aboro i idi kuti gupai nga, i aima manga gupai i amanganga ha nirengo ya?

¹² Wai tie rengbe ani ka sakarogo agu apai agu aboro agumbaha tipa gu sunge ngua watadu sunge abinza i amangihe? Satana rengbe arengba ka sa aboro i bi tiyo wa i aima manga agu apai i amanganga ha nirengo ya. Rogo yuguyugupai, Satana rengbe arengba ka sa aboro i berẽ wa i aima bi kura ahe, i bi tiyo wa i aima gia kura afugo, na ki ima manga kura apai, nga agu apai dunduko i amanganga ha nirengo ya. Rogo gi gene re, Satana namaabangiriko tipa ka nyaga aboro dunduko kusayo ti Yekova na ka sa yo i berẽ gupai nga, runga sangba Ziazia Kekeapai te.

13. (a) Ya mo gasi amangu watadu zerengbondo nga wene he? (b) Gine Ziazia Kekeapai agumbaha tipa manga ngua?

¹³ Gu biata ziree gu du re: Ya gasi amangu, zerengbondo, watadu agu arangaa i araha kini simaha tipa ka husa kaza nani watadu ka manga kura wenepai nani, si tigaha nga wene ngua. Ziazia Kekeapai akparakanga pai dagba gu ngua ya yo ti ni si niwenehe na gu nga ngua-imo aboro te. Si nasoga ngbatunga asino manga ngua dunduko. Oni wisiginga agu andiko Yekova afuhe fu gu rikaaboro nangia aYisaraere tipa manga ngua na tipa agu aboro namangaha:

•   “Ka oni manginga ngua ya.”—Pa Amotumo 19:26, NW.

•    “Kumba watadu de du ni gumba sangbaatoro watadu ni binza i aniimi ni aimo.”—Pa Amotumo 20:27.

•   “A nga boro sa ka du dagba roni . . . namanga pa soroka, na adoavure, na abinza, na abaziaboro ni birĩ a, na asana sangbaatoro, na airamangu, na agumba sangbaatoro . . . a te.”—Pa Fu Rugute ni Ue he 18:10-14.

14. Tipagine Yekova arũ andiko ti ni tipa manga ngua?

¹⁴ Agi andiko re afura ziazia ya Mbori aidanga gako aboro naamanga ngua te. Yekova afu agi andiko re fu gako aboro mbiko ko akpinyemu yo na ka ko aidanga i nye nizizi yo kurogo gunde be sangbaatoro ya. Ko aidanga adaimona rungosi yo te.

15. Wai Ziazia Kekeapai ayugo gupai nga, Yekova kii ome ko kisusi ga Satana?

¹⁵ Wa Ziazia Kekeapai avuranga fura fu rani na afutufutuhe tipa agu apai rengbe adaimona ka mangaha na gu i arengbanga ka mangaha ya, gupai si agumbaha fu rani nga, ome Yekova Mbori ima kio bakere gbe kisusi ga Satana na ga gako adaimona. Nikpiapai, Yekova aima ba Satana kusayo ngbangbaturũ yo. (Yugoti 12:9) Oni kparia gupai a nga, Satana asanahe asana tipa ko asadi Eyobo na ki irisi sangba Mbori ki zanga imo Eyobo.—Eyobo 2:4-6.

16. Da si aida ani ngere kube ni tipa ni banda rani?

¹⁶ Asanza 18:10 nayaa: “Rimo Yekova nga nyanyaki tumbatumba gbata; ruru boro naora koyo ki du zezeredi.” Sidu, si naida ani ngere kube Yekova tipa ko banda rani. Ga Mbori amoyambu aradanga tiyo na ũradatise watadu ka voda akura gbiati agbau tipa si banda yo be gu gbegbere mangaapai nga ga Satana na ga adaimona te, na i agundenga a be gu ngua nga ga airangua te. Ga Mbori amoyambu idi kuti gupai Ziazia Kekeapai agumbaha nga: “Bangiri Yekova naora koyo na kono auru kpotosende no dunduko, ka yugo tiko na pa nyaka fu agu yo du kpotoyo yo ziazia koyo du ko ni.”—2 Pekapai 16:9.

17. Gine Yakoba 4:7 akido rani tipaha, ono ginipai du wa ka ani mangihe?

¹⁷ Oni rengbe arengba a kadu na gi kido re ka oni aamangasunge fu Yekova. Yakoba 4:7 nayaa: “Oni fú tironi fu Mbori; ono oni ká fu bakitingbanga, ko ki oro be roni.” Ka oni mangisunge fu ndikidi Mbori, ki fu tironi kube ko, oni du adu na gu kido nga Yekova nika banda roni.